«Ұлттық салт-дәстүр – ұрпаққа мұра» тәрбие сағаты қмж

Тәрбие сағаты

Күні

Сынып жетекші:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

«Ұлттық салт-дәстүр – ұрпаққа мұра»

Сабақтың мақсаты:

  Тәрбиеленушілердің қазақ халқының салт- дәстүрлері жайлы білімдерін жинақтау, білетін және үйренген ақпараттарын өзара ұштастырып,салт- дәстүрлерді құрметтеп, қадірлей білуге, мейірімділікке тәрбиелеу.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастыру кезеңі (7 мин)

Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық ахуал

Бір түрлі кәмпит алғандарды

1-топқа «», ал екіншісін таңдағандарды 2-топқа «» тобына бөлемін.

-Оқушылар қандай салт-дәстүрлерді білесіңдер?

Ой-шақыру: Балалар, атадан балаға мұра болып қалатын үйді не деп атайды?

Қарашаңырақ (дәстүр, ұғым) атадан балаға мұра болып қалған үй «киелі үй» деп саналады. Оны ел, ағайын-туыстары «қарашаңырақ» деп құрмет тұтады. •

Халықтың өмір тәжірибесі ұрпақтан ұрпаққа қалайша жетіп отырған?
• “Салт-дәстүр”деген сөзді қалай түсінесіңдер?
• Халықтық дәстүрден қандай өнеге-үлгі алуға болады?
• Өзің үшін маңызы бар халқымыздың игі дәстүрлері туралы айтып беріңдер.

Салт-дәстүрді неліктен халықтың асыл қазынасы дейміз?

Дәстүр-халықтың атадан балаға көшіп,жалғасын және дамып

отыратын тарихи әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық, кәсіптік, салт-сана,

әдет-ғұрып,мінез-құлық,тәлім-тәрбие және рухани іс-әрекеттер

көрінісі.

Қазақтың бірнеше дәстүрлерін атап өтсек.

Ғұрып— қазақтың өмір салты, өрен салты қолдану мен дәріптеуді ғұрып дейміз. Қазақ халқында қалыптасқан бірнеше ғұрыптар:

Оқушылар мұғаліммен амандасады,түгенделеді.

Психологиялық ахуал

Оқушылар

дың пікірі тыңдалады

Салт:

1.Шілдехана(салт).жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын ойын-сауық, той.

2.Кіндік кесер(салт). Нәресте туған сәтте оның кіндігін әйелдер(кіндік шешесі)

дайын тұрады.Кіндік кесу-мәртебелі, абыройлы іс.

3.Бесікке салу(салт). Жаңа туған баланы бесікке салу. Бесік қасиетті,киелі,

құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы болып есептеледі.

4. Қырқынан шығару(салт). Баланың туғанына қырық күн толған соң оны

ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады.ол сәбидің жан-жүйесінің

қалыптасып дені сау болып өсуіне деген ақ тілектен шыққан.

5.Тұсау кесер(салт).Сәби қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген

тілекпен

Компьютер

Сабақ басы (13 мин)

1)Тыштырма(дәстүр)Сәбиді бесікке салар кезде бесіктің түбегі тұратын тесіктен

құрт,ірімшік, тәттілер өткізіп «тыштыма,тыштыма»деп

ырым жасайды және оны «тыштырма» деп атайды.

Тыштырманы әйелдер ырым етіп бөлісіп, бала-шағаларына

үлестіріп береді.

2) Базарлық(дәстүр) -алыс сапарға шыққан адамдардың жақындарына (жерлес,

көрші-көлем,жас балалар, сыйлас адамдарына) әкелген

сыйлығы.

3) Байғазы(дәстүр)-балалардың, жастардың жаңа киім үшін берілетін ақшалай,

заттай сый.

4)Тілашар(дәстүр).Баласы 7 жасқа толған соң балаға жаңа киім кигізіп,оқу

жабдықтарын дайындап, шағын той өткізеді. Мұны

«тілашар»тойы деп атайды.

1)Ат қою(ғұрып). Қазақ халқы жаңа туған сәбиге жақсы есімдер мен әйгілі адамдардың атын қойған.Сонымен бірге бала есімін беделді кісілерге қойғызып батасын алған.

2)Айдар(ғұрып). Балалардың төбе шашын ұзартып өсіріп қояды. Бұл ғұрып,

ер балаға жасалады. Сәбилерге шаш орнына кекіл, тұлым да қойылады.

3)Кекіл (ғұрып). Жас балалардың шашын ұстарамен алып тастайды да

маңдайына бір шөкім шаш қалдырып, оның жиегін тегістеп

қиып қояды. Оны «кекіл»дейді

суреттер

Ортасы (20 мин)

Өзіміздің қазақ халқының да сан алуан салт- дәстүрі бар. Халқымыздың салт- дәстүрлері қай халыққа болса да үлгі боларлық. Тәрбие сағатымызды бастамас бұрын салт-дәстүрлер туралы қысқаша мәлімет беріп кетсек.Салт-әр ұлттың, халықтың діні мен сеніміне, тұрмыс-тіршілігіне,ұлттық құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып,өмірдің өзі туғызған ғұрыптар тұғырының негізі.Қазақтың бірнеше салт-дәстүрі мен ғұрыптарын атап өтсек.

«Дәстүрдің озығы бар, тозығы бар»

1. Ұяда............., ұшқанда ...................
(Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің.)
2. Ата............, бала ..................... .
(Ата- бәйтерек, бала жапырақ.)
3. Ер......... , ез .................. .
(Ер бір өледі, ез мың өледі.
4. Өле ................. , бөле ...................
(Өле жегенше , бөле же.)
5. Таяқ ............... , сөз ................
(Таяқ еттен өтеді, сөз сүйектен өтеді.)
6. Мал .............. , жер ...................
(Мал баққандікі, жер жыртқандікі. )
7. Тентектің ақылы ...................
(Тентектің ақылы түстен кейін кіреді.
8. .................. сүйіндіреді, .................. күйіндіреді.
(Жақсы сөз сүйіндіреді, жаман сөз күйіндіреді.)
9. Мысық................., тышқан....................
(Мысыққа ойын керек, тышқанға өлім керек.

Соңы

Ата-бабамыздан келе жатқан салт-дәстүрімізді үйреніп, халқымыздың рухани байлығын бойымызға сіңіру, ұлтымыздың  дәстүрлерінен  үлгі алуымыз  қажет. «Өткенді білмей келешекті білу мүмкін емес. Бұрынғының парқын білгендер ғана бүгінгінің нарқын ұғады» -  деген  болатын  атақты жазушы  Ғ. Мүсірепов.

Жаңбыр менен жер көгерер

Батаменен  ел көгерер,

- дегендей үлкендердің, ұлағатты адамдардың берген батасы тарихта ұрпақтан-ұрпаққа  үлгі болған.

«Менің сабақтан кейінгі әсерім» кестесін толтыр.

Рефлексия жасайды.

Сабақтан кейін қандай әсер алғанын, не сезінгенін, не ұнағанын айтып, алған әсерімен бөліседі

презентация