18.01.2019 ж
Сабақтың тақырыбы:
Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандықтар.
Оқушыларға Ұлы Отан соғысының шығу себептерін түсіндіре отырып, шайқастағы Қазақстандықтардың ерліктері мен тыл еңбеккерлерінің қосқан үлестері туралы деректерді өскелең ұрпақтың санасына сіңіру үшін басты шайқастар туралы мағұлмат беру
Германияның түпкі мақсатының негізін анықтау, оқушыларды өз ойларын ашық жеткізуге, ізденімпаздыққа баулу
Ұлы жеңістің тарихи маңызын танып-білуге, соғыс жылдарындағы халықтың ауыр жағдайы, қиыншылықтарды жеңе білудегі ерлік істеріне баға беру.
Сабақтың түрі:Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Ұлы Отан соғысы туралы бейне баян.топтық жұмыс.
Ұйымдастыру бөлімі
Амандасу, түгелдеу, патриоттық сөздер арқылы топқа бөлу.
1-топ «Б.Момышұлы»
2-топ «Т.Бегельдинов»
3-топ «Р.Қошқарбаев»
Бүгінгі бізідң әңгімеміз жеңіс туралы болмақ.
- Жеңіс деген сөзді айтқанда есімізге не түседі?
( Оқушылардың пікірін тыңдау)
“ Жеңіс ” деген – жақсылықтың сыңары,
Жігер мен құштарлықтың құралы,
Күрескердің арманы мен ұраны,
Қуаныш пен мерекенің бұлағы
“ Жеңіс ” күні. Адамзат аңсап күткен күн.
- Міне, балалар, өздеріңіз айтып өткендей ата-бабаларымыз егемендік
жолында қаншама ерлік көрсеткен, елміз үшін құрбан
болған..Бүгін біз есімі халықтың жүрегінде жатталып
қалған, Ұлы Отан
соғысының даңқты жауынгері мен танысамыз.
Бейне баян көрсету. Қазақстандықтардың ерліктері мен тыл еңбеккерлерінің қосқан үлестері туралы деректерді тыңдай отырып, тарихи баға береді.
Әр топ өз топтарының атындағы батырлардың өмір деректеріне тоқталады.
1-тапсырма
Венн диаграммасын пайдалана отырып, Мәскеу мен Ленинградтың ерекшеліктері мен ұқсастықтарын толтырады.
2-тапсырма. Тест жұмысы.
1 .Кеңес Одағы мен Германия арасында өзара шабуыл жасамау туралы пактіге қол қойылған күн
а)1939, 23 тамыз; ә)1939, 1 қыркүйек;
в)1940, 9 мамыр.
2. КСРО-ны тез арада тізе бүктіру үшін жасалынған "Гитлер жоспары".
А)"Барбаросса" ә)"Тайфун" б)"Сунами"
3.Ұлы Отан соғысы басталған күн?
А)1939 ж. 1 қыркүйек; ә)1941 ж.22 маусым; б)1940ж.1 қаңтар
4. 1941 ж. 6 желтоқсанда кеңес әскерлері:
А) Москва түбінде; ә)Ленинградта; б)Сталинградта қарсы шабуылға шықты.
5.Гитлерлік жоспар Кеңес Одағына соғыс бастарда:
А)Кеңес әскерінің төмендігіне; ә) ұлтаралық қақтығыстың болатынына; б) экономиканың нашарлығына арқа сүйеді.
6.Кеңес Одағын қорғауға:
А) 50 ұлттық дивизия; ә) 60 ұлттық дивизия қатысты. Б) 80 ұлттық дивизия қатысты
7.Соғыс кезінде Қазақстанға өнеркәсіп орындарын көшіру мерзімі.
А)1941 ж.маусым және 1942 ж.қаңтар. ә)1941ж желтоқсан және 1942 ж.қыркүйек: б)1942 ж. қаңтар және 1943 ж. қаңтар.
8."Ленинградтық өренім" жыры кімдікі?
А)Жароков; ә)Тоқмағамбетов; Б)Жамбыл
9.Әрбір:
А)3-ші ә)4-ші б)5-ші қазақстандық Отан қорғауға қатысты.
10.Ұлы Отан соғысы жылдары:
А)1939 ж., 1-қыркүйек – 1945 ж., 2-қыркүйек.
ә)1941 ж., 22-маусым-1945 ж., 9-мамыр; б)1941 ж.,
22-маусым - 1945 ж., 2-қыркүйек
4-тапсырма
Сергіту жаттығуын жасау. Батырлық ерлік туралы
мақал жарысын өткізу.
5-тапсырма.
Рақымжан Қошқарбаев туралы бейне баян көрсету.
Рақымжан командирден қандай тапсырма алды?
- Жаудың соғысты бастаған үйі – Рейхстагқа Жеңіс туын
тігуді
тапсырды.
- Командир Рақымжанды неге таңдады?
- Рақымжанның ер жүректілігін, батырлығын, істерін бұрын көреген,
оған істей алады деп сенді.
- Политрук Васильченко неге көзіне жас алды?
- Ол өз баласындай жақсы көреді, өз әкесімен қоштасқандай
болды.
- Тапсырма қалай орындалды?
- Өте қиын болды, әрбір минут, әрбір сағат санаулы болды,
ойдағыдай жақсы орындалды.
- Туды Рақымжаннан басқа кім тігісті?
- Григорий Булатов.
- Жауынгерлер “ урлап ” жауып тұрған оққа қарамастан неге
алға
жүгірді.
- Ту желбіреп тұрғасын оларға күш берді ,
“ Біз жеңдік, олар жеңілді”, - деді.
- Жеңіс туы қашан тігілді?
- 1945 жылы, 30 сәуір. 6 сағ. 30 мин.
Ой қорыту.
Оқушылар хорменен: “ Ешкім де ұмытылмайды,
Ешнәрсе де ұмыт қалмайды”
“ Жеңіс үшін жанын пида еткен әкелер мен ағаларға, апаларға
басымызды иеміз”.
( 1 минут үнсіздік, еске алу )
- Рақымжан Қошқарбаев кім?
- Соғыстан кейінгі жылдардағы өмірі туралы не білеміз?
Соғыстан кейінгі жылдары Эльба бойындағы кеңестік оккупациялық
әскер бөлімінде қызмет атқарды. 1947 – 1967 жылдары Ақмола
облысының атқару комитетінде нұсқаушы, Қазақ КСР Мин. Кеңесі
жанындағы қоныс аударушылар жөніндегі бас басқармада инспектор,
1967 жылдары “Алматы ” қонақ үйінің директоры болды.
“ Қызыл ту ” , “ І дәрежелі Отан соғысы ” ордендері, көптеген
медальдармен марапатталған.
1999 жылы “ Халық қаһарманы ” атағы
берілді.
“ Біз бейбітшілікті жақтаймыз тақырыбына сурет салу.
Қорытындылау.
1941- 1945жылдардағы соғыстың жеңіспен аяқталуы – дүниежүзілік тарихи ірі оқиғаның бірі. Ол 1417 күн мен түнге созылды. Елдегі ұлы шайқас бүкіл адамзаттың тағдыры, болашағы үшін күрес болды. Ел басына күн туған кешегі сұрапыл уақытта кеңес халқы өзінің бейбіт еңбегінің шырқын бұзған зұлым жауға қарсы бір кісідей аттанды. «Бәрі де майдан үшін, бәрі де жеңіс үшін!»- міне, ол кездегі жауынгерлік ұран осы болды. Бұл - тұтас бір ұрпақтың өмірі, бұл күндерді ұрпақ ешқашан да ұмытпауы тиіс.
Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен қазақ батырларының ерліктерін мақтан етеміз.
Сабақты өткізген:
тарих пәні мұғаліміТемиргазиева Мадина Мурзагалиевна
1 .Кеңес Одағы мен Германия арасында өзара шабуыл жасамау туралы пактіге қол қойылған күн
а)1939, 23 тамыз; ә)1939, 1 қыркүйек;
в)1940, 9 мамыр.
2. КСРО-ны тез арада тізе бүктіру үшін жасалынған "Гитлер жоспары".
А)"Барбаросса" ә)"Тайфун" б)"Сунами"
3.Ұлы Отан соғысы басталған күн?
А)1939 ж. 1 қыркүйек; ә)1941 ж.22 маусым; б)1940ж.1 қаңтар
4. 1941 ж. 6 желтоқсанда кеңес әскерлері:
А) Москва түбінде; ә)Ленинградта; б)Сталинградта қарсы шабуылға шықты.
5.Гитлерлік жоспар Кеңес Одағына соғыс бастарда:
А)Кеңес әскерінің төмендігіне; ә) ұлтаралық қақтығыстың болатынына; б) экономиканың нашарлығына арқа сүйеді.
6.Кеңес Одағын қорғауға:
А) 50 ұлттық дивизия; ә) 60 ұлттық дивизия қатысты. Б) 80 ұлттық дивизия қатысты
7.Соғыс кезінде Қазақстанға өнеркәсіп орындарын көшіру мерзімі.
А)1941 ж.маусым және 1942 ж.қаңтар. ә)1941ж желтоқсан және 1942 ж.қыркүйек: б)1942 ж. қаңтар және 1943 ж. қаңтар.
8."Ленинградтық өренім" жыры кімдікі?
А)Жароков; ә)Тоқмағамбетов; Б)Жамбыл
9.Әрбір:
А)3-ші ә)4-ші б)5-ші қазақстандық Отан қорғауға қатысты.
10.Ұлы Отан соғысы жылдары:
А)1939 ж., 1-қыркүйек – 1945 ж., 2-қыркүйек.
ә)1941 ж., 22-маусым-1945 ж., 9-мамыр; б)1941 ж.,
Рақымжан командирден қандай тапсырма
алды?
- Жаудың соғысты бастаған үйі – Рейхстагқа Жеңіс туын
тігуді тапсырды.
- Командир Рақымжанды неге таңдады?
- Рақымжанның ер жүректілігін, батырлығын, істерін бұрын көреген,
оған істей алады деп сенді.
- Политрук Васильченко неге көзіне жас алды?
- Ол өз баласындай жақсы көреді, өз әкесімен қоштасқандай
болды.
- Тапсырма қалай орындалды?
- Өте қиын болды, әрбір минут, әрбір сағат санаулы болды,
ойдағыдай жақсы орындалды.
- Туды Рақымжаннан басқа кім тігісті?
- Григорий Булатов.
- Жауынгерлер “ урлап ” жауып тұрған оққа қарамастан неге
алға
жүгірді.
- Ту желбіреп тұрғасын оларға күш берді ,
“ Біз жеңдік, олар жеңілді”, - деді.
- Жеңіс туы қашан тігілді??
- Рақымжан Қошқарбаев кім?
- Соғыстан кейінгі жылдардағы өмірі туралы не білеміз?
Соғыстан кейінгі жылдары Эльба бойындағы кеңестік оккупациялық
әскер бөлімінде қызмет атқарды. 1947 – 1967 жылдары Ақмола
облысының атқару комитетінде нұсқаушы, Қазақ КСР Мин. Кеңесі
жанындағы қоныс аударушылар жөніндегі бас басқармада инспектор,
1967 жылдары “Алматы ” қонақ үйінің директоры болды.
“ Қызыл ту ” , “ І дәрежелі Отан соғысы ” ордендері, көптеген
медальдармен марапатталған.
1999 жылы “ Халық қаһарманы ” атағы
берілді.
Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов 1922 жылы 5-тамызда
Сарыарқаның кең-байтақ даласында, Ақмола облысының өзен-көлі
тасыған, емдік суы атқылаған Майбалық ауылында туған.
Аэроклубта тамаша тәжірибеден өтіп, ұстаздарының оң көзіне түскен
талапты жігіт Талғатты 1940 жылы Саратов әскери-авиация мектебіне
оқуға жібереді. Ондағы қатаң сұрыптаудан жанарының оты бар жігіт
аман-есен өтеді. Саратовтағы ұшқыштар мектебін екі жыл оқып,
сержант шенімен бітірген соң, Чкаловтағы бомбалаушы ұшқыштар
мектебін аяқтайды.
Ал қан майданға аттанар алдында Ижевск қаласынан «ИЛ-2»
штурмовигімен ұшуды үйреніп шығады. Сол күннен бастап әскерилер
арасында «ұшқыш танк» деп аталып кет-кен «Илюшаға» басы бүтін бауыр
басып, 1942 жылы майданға аттанады. Осы өзі бір көр-геннен қатты
ұнатқан ұшақпен көк жүзінде 500 сағат болады. 305 рет әскери
шабуылға шығып, жау ұясы – Берлинді алуға бірінші болып қатысады.
Фашистер өздеріне аяусыз өлім оғын сепкен Талғат мінген ұшақты
«Қара ажал» деп атаған. 23 жасында Кеңес Одағының екі мәрте батыры
атағын иеленіп, соғыста небір көзсіз ерлік көрсеткен қыран қазақ
қан майданнан аман-есен оралған соң, әскери әуе академиясын
аяқтайды. Қазақстанның әскери-әуе күштерінде түрлі басқару
қызметінде болады. 1956 жылы денса-улығына байланысты демалысқа
шығады. КСРО Жоғарғы Кеңесінің үш мәрте депутаты болып сайланады.
1957 жылдан 1970 жылға дейін азаматтық авиацияны басқарып, Алма-ты,
Ақмола, Арқалық, Қызылорда, Қарағанды, Тараз сынды көптеген
қалаларда аэропорт салу ісіне өлшеусіз үлес қосады. 1968 жылы
Мәскеу инженерлік-құрылыс институтын бітіріп, мемлекеттік құрылыс
саласында да қызмет атқарып, әсіресе, Алматыдағы небір тамаша
зәулім ғимараттардың бой көтеруіне
атсалысады.
Қазақша өмірбаян: Бауыржан Момышұлы
(1910-1982) Екінші дүниежүзілік соғыстың даңқты жауынгері, халық
қаһарманы, қазақтың көрнекті жазушысы. Туған жері-Жамбыл облысының
Жуалы ауданындағы Көлбастау мекені. Бауыржан жеті жылдық мектепті
бітіргеннен кейін біраз уақыт мұғалім болған. Сонда жүргенде
кезекті әскери міндетін өтеуге шақырылып, онда бір жарым жыл жүріп,
запастағы командир атағын алады. Туған ауылына қайтып оралған соң,
ол біраз жыл қаржы мекемесінде қызмет істейді. Содан қайтадан Қызыл
Армия қатарына шақырылып, түрлі әскери бөлімдерде взвод, рота,
командирі болады. 1941 ж. Ұлы Отан соғысы басталысымен, Бауыржан
даңқты генерал-майор И.В.Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында
жаңадан жасақталған 316 атқыштар дивизиясының құрамында майданға
аттанады, батальон, полк командирі қызметтерін атқарады. Соғыстың
соңғы жылдарында гвардиялық дивизияны басқарады. 1941 жылғы күзгі,
қысқы кескілескен шайқастар кезінде өз батальонын 27 рет шабуылға
бастап шықты. 5 рет қоршауды бұзып, негізгі жауынгерлік құрамымен
аман-есен дивизиясына қосылды. Бауыржан Момышұлы - әкери педагогика
мен әскери психологияны байытушы баға жетпес мұра қалдырған дара
тұлға. Оның атақ, даңқы, батырлығы А.Бектің «Волоколамск тас жолы»
атты кітабында суреттелді. Кітап неміс, чех, еврей, ағылшын,
француз, т.б. шет ел тілдеріне аударылды. Соғыстан кейін Бауыржан
Момышұлы Совет Армиясы Бауыржан бірнеше орден, медальдармен
марапатталады, Кеңестер Одағының батыры атағын алады. Алайда
халықтың өзі «батырым» деп танып, ардақтаған қаһарман ұлына бұл
атақ Отан соғысы біткеннен кейін жарты ғасырдай уақыт өткенде барып
берілген болатын. Ел тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан
Республикасының тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың жарлығымен оған
«Халық қаһарманы» деген атақ
берілді.
Р. Қошқарбаев
1924 жылы Ақмола облысының Ақмола ауданында дүниеге келген.1942
жылы әскерге алынып,1 944 жылы Бішкектегі жаяу әскер училищесін
бітрген. 1944 жылы қазан айынан бастап 1 – Белорусь майданындағы
150 – Идрицк атқыштар дивизиясы қ ұрамында взвод басқарып, Польша
және Германия жерлеріндгі ұрыстарға қатысқан. 1945 жылы 30 сәуір
күні Берлиндегі фашистердің ұясы Рейхстагқа лейтенант Р.Қошқарбаев
бастаған взвод шабул жасады. Жаудың мықты қарсылығына қарамастан
7-8 сағат бойы жер бауырлап алға жылжыды. Ақыры олар борап тұрған
оққа қарамастан, қиян - кескі ұрыспен Рейхстаг баспалдағына
көтеріліп, оның кіре беріс бағанасына Р.Қошқарбаев пен қатардағы
жауынгер Г. Булатов ең бірінші болып Жеңіс туын желбірете
тікті.
Батальон Комбат Артиллерия -
1-топ «Б.Момышұлы»
2-топ «Т.Бегельдинов»
3-топ «Р.Қошқарбаев»
Жауаптары:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
а
а
ә
а
ә
б
ә
б
б
ә
Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысына қатысуы
Тақырыбы Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысына қатысуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Ұлы Отан соғысы, оған қатысқан қазақстандықтардың ерлігі, антқа беріктігі жайында түсінік бере отырып, Москва, Ленинград және Сталинград майданындағы ерліктері жайында ізденушілік жұмыстары арқылы білімдерін толықтыру.
Дамытушылық: сабақ барысында оқушылардың тарихи оқиғаларды еске сақтау, салыстыру, тарихи шындықты білу арқылы логикалық ойлау қабілетін дамытудағы және қазіргі заманға көзқарасын қалыптастыру.
Тәрбиелік: елжандылыққа, елін, жерін сүюге, батырлардың ерлігін мәңгі есте сақтауға, үлгі етуге тәрбиелеу. Патриоттық сезімді қалыптастыру және өз Отанын қорғауға дайын болуға тәрбиелеу, тарихты білуге, ерлікке, батылдыққа баулу.
Әдісі: Баяндау, сұрақ – жауап, топтық жұмыс.
Көрнекілік: карта, соғыс ардагерлерінің суреттері, компютермен слайдттарды көрсету.
Пәнаралық байланыс: Дүниежүзі тарихы, әдебиет, география.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. 1. Оқушыларды ізденген тақырыбы бойынша үш топқа бөлу:
- Москва түбіндегі шайқас. ( Қыран )
- Ленинград үшін шайқас. (Лашын )
- Сталинград майданы. (Сұңқар)
ІІ. Негізгі бөлім: 1. Мұғалімнің кіріспе сөзі: Дүниежүзі тарихы бойынша өткен тақырыптарды еске ала отырып, Кеңес – Герман соғысының басталу себебін қарастырайық. 1926 жылы Италияда, 1933 жылы Германияда, 1938 жылы Испанияда үкімет басына фашизм келген болатын. Әсіресе, Германияға Адольф Гитлер басқарған фашистер бірден ішкі және сыртқы саясатын соғысқа бейімдеп құрған болатын. 1939 жылы 1 қыркүйекте Польшаға басып кіріп, ІІ дүниежүзілік соғысты бастаған болатын. 1941 жылы 22 қыркүйекте Кеңес одағына соғыс жарияламастан опасыздықпен шабуыл жасады. Олардың мақсаты – Кеңес елін отарға айналдыру, халқын құлдыққа түсіру, дүние жүзіне үстемдік орнату болатын. Кеңестер елінің, халқының міндеті – жауға тойтарыс беру, елін, жерін, халқын, құлдықтан сақтау. Бұл соғысқа қазақстандықтар да өз үлестерін қосты.
оқиғаларды баяндайды.
Қыран тобы. Москва түбіндегі шайқас.
Сұңқар тобы. Ленинград үшін шайқас.
Лашын тобы. Сталинград майданы.
ІІ тапсырма.
Төмендегі кестеде көрсетілген оқиғалардың дұрыс жауаптарын белгілеңдер.
н тобына:
№ Оқиғалар № Дұрыс жауабы
1 Москваға шабуыл қай жылы басталды?
3 1942 ж. 19 - желтоқсан
2 Каспий өңіріне соғыс жағдайы қашан енгізілді ? 4 1941 ж. 22 – маусым
3 Ұшқыш Нүркен Әбдіров Боковская – Пономаревка ауданында болған әуе айқасында өз ұшағын жау танкілерінің шоңғырына құлатып, серіктерімен бірге ерлікпен қаза тапқан күн?
1 1941 ж. Қараша
4 ҰОС – сы қашан басталды? 2 1942 ж. күзінде
Сұңқар тобына:
№ Оқиғалар № Дұрыс жауабы
1 Ленинградты қорғау неше күнге созылды?
4 316
2 Луганский жеке өзі әуе шайқасында қанша самолетті жойды? 3 6 – 8апта
3 Германия КСРО – ны неше айда жаулап алмақ болды? 2 37
4 Панфилов қолбасшылық еткен даңқты дивизия? 1 900
Лашын тобына:
№ Оқиғалар № Дұрыс жауабы
1 «Ресей кең – байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Мәскеу!» деген жалынды сөзді кім айтты? 3 Г.Булатов
2 «Біздің жүрегіміз темір емес. Бірақ біздің кек отымыз қандай темірді болса да ерітіп, күйдіріп жібере алады... біздің үрейді жеңетін ең күшті қаруымыз бар, ол – отанға деген сүйіспеншілік » деп айтқан кім? 4 Қ.Қайсенов
3 Рейхстагқа қызыл ту тіккен кезде Р.Қошқарбаевтың қасында бірге болған досы? 1 Клочков
4 Халық Қаһарманы атағын алған қазақстандық партизан? 2 Б.Момышұлы
VІІ. Бекіту. Оқушылардың қызығушылығын ояту мақсатында «Біз сұрапыл соғыс жайында не білеміз?» деген сұрақ қоя отырып, төмендегі таблицаны толтыруды ұсынамыз.
Ұлы Отан соғыс
Халыққа не берді
Халықтан не алды
Патриоттық сезім.
Достық пен бауырластық.
Халық қаһармандары.
Тарихты. Адам өмірін қиды.
Жарлы, мүгедектер, жесірлер, жетімдер көбейді.
Экономика, шаруашылық құлдырады.
Қалалар қирады.
Викториналық сұрақтар
Ұлы Отан соғысы ұай жылдары болды?
1941 – 1945 жж.
“Ресей кең – байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда – Мәскеу”, - деген жалынды сөзді кім айтты?
В.Г. Клочков
Бородино селосында неміс бөлімінің штабына басып кіріп, 5 неміс офицерінің көзін жойған қазақстандық батыр?
Төлеген Тоқтаров
ҚР – ның Президенті Н.Назарбаевтың өкімімен Б.Бейсекбаевқа Халық Қаһарманы атағы қай жылы берілді?
1998жылы
Ленинград үшін шайқастың ауыр күндерінде жаудың арнайы салынған қорғаныс ұясының оқ жаудырып тұрған аузын кеудесімен жауып қаза
тапқан , сол үшін өлгеннен кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілген қазақстандық батыр?
Сұлтан Баймағанбетов
Рейхстагқа алғаш болып ту тіккен қазақстандық батыр?
Рақымжан Қошқарбаев
Шығыстың қос жұлдызы?
Әлия мен Мәншүк
VІІІ. Қорытынды.
Тренинг: Жеңіс күнін бұлттардан ашу.
2.Бағаларды жариялау.
3.Үйге тапсырма. 1.
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандық батырлар
Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандық батырлар
18.01.2019 ж
Сабақтың тақырыбы:
Ұлы Отан соғысына қатысқан Қазақстандықтар.
Оқушыларға Ұлы Отан соғысының шығу себептерін түсіндіре отырып, шайқастағы Қазақстандықтардың ерліктері мен тыл еңбеккерлерінің қосқан үлестері туралы деректерді өскелең ұрпақтың санасына сіңіру үшін басты шайқастар туралы мағұлмат беру
Германияның түпкі мақсатының негізін анықтау, оқушыларды өз ойларын ашық жеткізуге, ізденімпаздыққа баулу
Ұлы жеңістің тарихи маңызын танып-білуге, соғыс жылдарындағы халықтың ауыр жағдайы, қиыншылықтарды жеңе білудегі ерлік істеріне баға беру.
Сабақтың түрі:Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Ұлы Отан соғысы туралы бейне баян.топтық жұмыс.
Ұйымдастыру бөлімі
Амандасу, түгелдеу, патриоттық сөздер арқылы топқа бөлу.
1-топ «Б.Момышұлы»
2-топ «Т.Бегельдинов»
3-топ «Р.Қошқарбаев»
Бүгінгі бізідң әңгімеміз жеңіс туралы болмақ.
- Жеңіс деген сөзді айтқанда есімізге не түседі?
( Оқушылардың пікірін тыңдау)
“ Жеңіс ” деген – жақсылықтың сыңары,
Жігер мен құштарлықтың құралы,
Күрескердің арманы мен ұраны,
Қуаныш пен мерекенің бұлағы
“ Жеңіс ” күні. Адамзат аңсап күткен күн.
- Міне, балалар, өздеріңіз айтып өткендей ата-бабаларымыз егемендік
жолында қаншама ерлік көрсеткен, елміз үшін құрбан
болған..Бүгін біз есімі халықтың жүрегінде жатталып
қалған, Ұлы Отан
соғысының даңқты жауынгері мен танысамыз.
Бейне баян көрсету. Қазақстандықтардың ерліктері мен тыл еңбеккерлерінің қосқан үлестері туралы деректерді тыңдай отырып, тарихи баға береді.
Әр топ өз топтарының атындағы батырлардың өмір деректеріне тоқталады.
1-тапсырма
Венн диаграммасын пайдалана отырып, Мәскеу мен Ленинградтың ерекшеліктері мен ұқсастықтарын толтырады.
2-тапсырма. Тест жұмысы.
1 .Кеңес Одағы мен Германия арасында өзара шабуыл жасамау туралы пактіге қол қойылған күн
а)1939, 23 тамыз; ә)1939, 1 қыркүйек;
в)1940, 9 мамыр.
2. КСРО-ны тез арада тізе бүктіру үшін жасалынған "Гитлер жоспары".
А)"Барбаросса" ә)"Тайфун" б)"Сунами"
3.Ұлы Отан соғысы басталған күн?
А)1939 ж. 1 қыркүйек; ә)1941 ж.22 маусым; б)1940ж.1 қаңтар
4. 1941 ж. 6 желтоқсанда кеңес әскерлері:
А) Москва түбінде; ә)Ленинградта; б)Сталинградта қарсы шабуылға шықты.
5.Гитлерлік жоспар Кеңес Одағына соғыс бастарда:
А)Кеңес әскерінің төмендігіне; ә) ұлтаралық қақтығыстың болатынына; б) экономиканың нашарлығына арқа сүйеді.
6.Кеңес Одағын қорғауға:
А) 50 ұлттық дивизия; ә) 60 ұлттық дивизия қатысты. Б) 80 ұлттық дивизия қатысты
7.Соғыс кезінде Қазақстанға өнеркәсіп орындарын көшіру мерзімі.
А)1941 ж.маусым және 1942 ж.қаңтар. ә)1941ж желтоқсан және 1942 ж.қыркүйек: б)1942 ж. қаңтар және 1943 ж. қаңтар.
8."Ленинградтық өренім" жыры кімдікі?
А)Жароков; ә)Тоқмағамбетов; Б)Жамбыл
9.Әрбір:
А)3-ші ә)4-ші б)5-ші қазақстандық Отан қорғауға қатысты.
10.Ұлы Отан соғысы жылдары:
А)1939 ж., 1-қыркүйек – 1945 ж., 2-қыркүйек.
ә)1941 ж., 22-маусым-1945 ж., 9-мамыр; б)1941 ж.,
22-маусым - 1945 ж., 2-қыркүйек
4-тапсырма
Сергіту жаттығуын жасау. Батырлық ерлік туралы
мақал жарысын өткізу.
5-тапсырма.
Рақымжан Қошқарбаев туралы бейне баян көрсету.
Рақымжан командирден қандай тапсырма алды?
- Жаудың соғысты бастаған үйі – Рейхстагқа Жеңіс туын
тігуді
тапсырды.
- Командир Рақымжанды неге таңдады?
- Рақымжанның ер жүректілігін, батырлығын, істерін бұрын көреген,
оған істей алады деп сенді.
- Политрук Васильченко неге көзіне жас алды?
- Ол өз баласындай жақсы көреді, өз әкесімен қоштасқандай
болды.
- Тапсырма қалай орындалды?
- Өте қиын болды, әрбір минут, әрбір сағат санаулы болды,
ойдағыдай жақсы орындалды.
- Туды Рақымжаннан басқа кім тігісті?
- Григорий Булатов.
- Жауынгерлер “ урлап ” жауып тұрған оққа қарамастан неге
алға
жүгірді.
- Ту желбіреп тұрғасын оларға күш берді ,
“ Біз жеңдік, олар жеңілді”, - деді.
- Жеңіс туы қашан тігілді?
- 1945 жылы, 30 сәуір. 6 сағ. 30 мин.
Ой қорыту.
Оқушылар хорменен: “ Ешкім де ұмытылмайды,
Ешнәрсе де ұмыт қалмайды”
“ Жеңіс үшін жанын пида еткен әкелер мен ағаларға, апаларға
басымызды иеміз”.
( 1 минут үнсіздік, еске алу )
- Рақымжан Қошқарбаев кім?
- Соғыстан кейінгі жылдардағы өмірі туралы не білеміз?
Соғыстан кейінгі жылдары Эльба бойындағы кеңестік оккупациялық
әскер бөлімінде қызмет атқарды. 1947 – 1967 жылдары Ақмола
облысының атқару комитетінде нұсқаушы, Қазақ КСР Мин. Кеңесі
жанындағы қоныс аударушылар жөніндегі бас басқармада инспектор,
1967 жылдары “Алматы ” қонақ үйінің директоры болды.
“ Қызыл ту ” , “ І дәрежелі Отан соғысы ” ордендері, көптеген
медальдармен марапатталған.
1999 жылы “ Халық қаһарманы ” атағы
берілді.
“ Біз бейбітшілікті жақтаймыз тақырыбына сурет салу.
Қорытындылау.
1941- 1945жылдардағы соғыстың жеңіспен аяқталуы – дүниежүзілік тарихи ірі оқиғаның бірі. Ол 1417 күн мен түнге созылды. Елдегі ұлы шайқас бүкіл адамзаттың тағдыры, болашағы үшін күрес болды. Ел басына күн туған кешегі сұрапыл уақытта кеңес халқы өзінің бейбіт еңбегінің шырқын бұзған зұлым жауға қарсы бір кісідей аттанды. «Бәрі де майдан үшін, бәрі де жеңіс үшін!»- міне, ол кездегі жауынгерлік ұран осы болды. Бұл - тұтас бір ұрпақтың өмірі, бұл күндерді ұрпақ ешқашан да ұмытпауы тиіс.
Ұлы Отан соғысында ерлік көрсеткен қазақ батырларының ерліктерін мақтан етеміз.
Сабақты өткізген:
тарих пәні мұғаліміТемиргазиева Мадина Мурзагалиевна
1 .Кеңес Одағы мен Германия арасында өзара шабуыл жасамау туралы пактіге қол қойылған күн
а)1939, 23 тамыз; ә)1939, 1 қыркүйек;
в)1940, 9 мамыр.
2. КСРО-ны тез арада тізе бүктіру үшін жасалынған "Гитлер жоспары".
А)"Барбаросса" ә)"Тайфун" б)"Сунами"
3.Ұлы Отан соғысы басталған күн?
А)1939 ж. 1 қыркүйек; ә)1941 ж.22 маусым; б)1940ж.1 қаңтар
4. 1941 ж. 6 желтоқсанда кеңес әскерлері:
А) Москва түбінде; ә)Ленинградта; б)Сталинградта қарсы шабуылға шықты.
5.Гитлерлік жоспар Кеңес Одағына соғыс бастарда:
А)Кеңес әскерінің төмендігіне; ә) ұлтаралық қақтығыстың болатынына; б) экономиканың нашарлығына арқа сүйеді.
6.Кеңес Одағын қорғауға:
А) 50 ұлттық дивизия; ә) 60 ұлттық дивизия қатысты. Б) 80 ұлттық дивизия қатысты
7.Соғыс кезінде Қазақстанға өнеркәсіп орындарын көшіру мерзімі.
А)1941 ж.маусым және 1942 ж.қаңтар. ә)1941ж желтоқсан және 1942 ж.қыркүйек: б)1942 ж. қаңтар және 1943 ж. қаңтар.
8."Ленинградтық өренім" жыры кімдікі?
А)Жароков; ә)Тоқмағамбетов; Б)Жамбыл
9.Әрбір:
А)3-ші ә)4-ші б)5-ші қазақстандық Отан қорғауға қатысты.
10.Ұлы Отан соғысы жылдары:
А)1939 ж., 1-қыркүйек – 1945 ж., 2-қыркүйек.
ә)1941 ж., 22-маусым-1945 ж., 9-мамыр; б)1941 ж.,
Рақымжан командирден қандай тапсырма
алды?
- Жаудың соғысты бастаған үйі – Рейхстагқа Жеңіс туын
тігуді тапсырды.
- Командир Рақымжанды неге таңдады?
- Рақымжанның ер жүректілігін, батырлығын, істерін бұрын көреген,
оған істей алады деп сенді.
- Политрук Васильченко неге көзіне жас алды?
- Ол өз баласындай жақсы көреді, өз әкесімен қоштасқандай
болды.
- Тапсырма қалай орындалды?
- Өте қиын болды, әрбір минут, әрбір сағат санаулы болды,
ойдағыдай жақсы орындалды.
- Туды Рақымжаннан басқа кім тігісті?
- Григорий Булатов.
- Жауынгерлер “ урлап ” жауып тұрған оққа қарамастан неге
алға
жүгірді.
- Ту желбіреп тұрғасын оларға күш берді ,
“ Біз жеңдік, олар жеңілді”, - деді.
- Жеңіс туы қашан тігілді??
- Рақымжан Қошқарбаев кім?
- Соғыстан кейінгі жылдардағы өмірі туралы не білеміз?
Соғыстан кейінгі жылдары Эльба бойындағы кеңестік оккупациялық
әскер бөлімінде қызмет атқарды. 1947 – 1967 жылдары Ақмола
облысының атқару комитетінде нұсқаушы, Қазақ КСР Мин. Кеңесі
жанындағы қоныс аударушылар жөніндегі бас басқармада инспектор,
1967 жылдары “Алматы ” қонақ үйінің директоры болды.
“ Қызыл ту ” , “ І дәрежелі Отан соғысы ” ордендері, көптеген
медальдармен марапатталған.
1999 жылы “ Халық қаһарманы ” атағы
берілді.
Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов 1922 жылы 5-тамызда
Сарыарқаның кең-байтақ даласында, Ақмола облысының өзен-көлі
тасыған, емдік суы атқылаған Майбалық ауылында туған.
Аэроклубта тамаша тәжірибеден өтіп, ұстаздарының оң көзіне түскен
талапты жігіт Талғатты 1940 жылы Саратов әскери-авиация мектебіне
оқуға жібереді. Ондағы қатаң сұрыптаудан жанарының оты бар жігіт
аман-есен өтеді. Саратовтағы ұшқыштар мектебін екі жыл оқып,
сержант шенімен бітірген соң, Чкаловтағы бомбалаушы ұшқыштар
мектебін аяқтайды.
Ал қан майданға аттанар алдында Ижевск қаласынан «ИЛ-2»
штурмовигімен ұшуды үйреніп шығады. Сол күннен бастап әскерилер
арасында «ұшқыш танк» деп аталып кет-кен «Илюшаға» басы бүтін бауыр
басып, 1942 жылы майданға аттанады. Осы өзі бір көр-геннен қатты
ұнатқан ұшақпен көк жүзінде 500 сағат болады. 305 рет әскери
шабуылға шығып, жау ұясы – Берлинді алуға бірінші болып қатысады.
Фашистер өздеріне аяусыз өлім оғын сепкен Талғат мінген ұшақты
«Қара ажал» деп атаған. 23 жасында Кеңес Одағының екі мәрте батыры
атағын иеленіп, соғыста небір көзсіз ерлік көрсеткен қыран қазақ
қан майданнан аман-есен оралған соң, әскери әуе академиясын
аяқтайды. Қазақстанның әскери-әуе күштерінде түрлі басқару
қызметінде болады. 1956 жылы денса-улығына байланысты демалысқа
шығады. КСРО Жоғарғы Кеңесінің үш мәрте депутаты болып сайланады.
1957 жылдан 1970 жылға дейін азаматтық авиацияны басқарып, Алма-ты,
Ақмола, Арқалық, Қызылорда, Қарағанды, Тараз сынды көптеген
қалаларда аэропорт салу ісіне өлшеусіз үлес қосады. 1968 жылы
Мәскеу инженерлік-құрылыс институтын бітіріп, мемлекеттік құрылыс
саласында да қызмет атқарып, әсіресе, Алматыдағы небір тамаша
зәулім ғимараттардың бой көтеруіне
атсалысады.
Қазақша өмірбаян: Бауыржан Момышұлы
(1910-1982) Екінші дүниежүзілік соғыстың даңқты жауынгері, халық
қаһарманы, қазақтың көрнекті жазушысы. Туған жері-Жамбыл облысының
Жуалы ауданындағы Көлбастау мекені. Бауыржан жеті жылдық мектепті
бітіргеннен кейін біраз уақыт мұғалім болған. Сонда жүргенде
кезекті әскери міндетін өтеуге шақырылып, онда бір жарым жыл жүріп,
запастағы командир атағын алады. Туған ауылына қайтып оралған соң,
ол біраз жыл қаржы мекемесінде қызмет істейді. Содан қайтадан Қызыл
Армия қатарына шақырылып, түрлі әскери бөлімдерде взвод, рота,
командирі болады. 1941 ж. Ұлы Отан соғысы басталысымен, Бауыржан
даңқты генерал-майор И.В.Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында
жаңадан жасақталған 316 атқыштар дивизиясының құрамында майданға
аттанады, батальон, полк командирі қызметтерін атқарады. Соғыстың
соңғы жылдарында гвардиялық дивизияны басқарады. 1941 жылғы күзгі,
қысқы кескілескен шайқастар кезінде өз батальонын 27 рет шабуылға
бастап шықты. 5 рет қоршауды бұзып, негізгі жауынгерлік құрамымен
аман-есен дивизиясына қосылды. Бауыржан Момышұлы - әкери педагогика
мен әскери психологияны байытушы баға жетпес мұра қалдырған дара
тұлға. Оның атақ, даңқы, батырлығы А.Бектің «Волоколамск тас жолы»
атты кітабында суреттелді. Кітап неміс, чех, еврей, ағылшын,
француз, т.б. шет ел тілдеріне аударылды. Соғыстан кейін Бауыржан
Момышұлы Совет Армиясы Бауыржан бірнеше орден, медальдармен
марапатталады, Кеңестер Одағының батыры атағын алады. Алайда
халықтың өзі «батырым» деп танып, ардақтаған қаһарман ұлына бұл
атақ Отан соғысы біткеннен кейін жарты ғасырдай уақыт өткенде барып
берілген болатын. Ел тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан
Республикасының тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың жарлығымен оған
«Халық қаһарманы» деген атақ
берілді.
Р. Қошқарбаев
1924 жылы Ақмола облысының Ақмола ауданында дүниеге келген.1942
жылы әскерге алынып,1 944 жылы Бішкектегі жаяу әскер училищесін
бітрген. 1944 жылы қазан айынан бастап 1 – Белорусь майданындағы
150 – Идрицк атқыштар дивизиясы қ ұрамында взвод басқарып, Польша
және Германия жерлеріндгі ұрыстарға қатысқан. 1945 жылы 30 сәуір
күні Берлиндегі фашистердің ұясы Рейхстагқа лейтенант Р.Қошқарбаев
бастаған взвод шабул жасады. Жаудың мықты қарсылығына қарамастан
7-8 сағат бойы жер бауырлап алға жылжыды. Ақыры олар борап тұрған
оққа қарамастан, қиян - кескі ұрыспен Рейхстаг баспалдағына
көтеріліп, оның кіре беріс бағанасына Р.Қошқарбаев пен қатардағы
жауынгер Г. Булатов ең бірінші болып Жеңіс туын желбірете
тікті.
Батальон Комбат Артиллерия -
1-топ «Б.Момышұлы»
2-топ «Т.Бегельдинов»
3-топ «Р.Қошқарбаев»
Жауаптары:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
а
а
ә
а
ә
б
ә
б
б
ә
Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысына қатысуы
Тақырыбы Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысына қатысуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Ұлы Отан соғысы, оған қатысқан қазақстандықтардың ерлігі, антқа беріктігі жайында түсінік бере отырып, Москва, Ленинград және Сталинград майданындағы ерліктері жайында ізденушілік жұмыстары арқылы білімдерін толықтыру.
Дамытушылық: сабақ барысында оқушылардың тарихи оқиғаларды еске сақтау, салыстыру, тарихи шындықты білу арқылы логикалық ойлау қабілетін дамытудағы және қазіргі заманға көзқарасын қалыптастыру.
Тәрбиелік: елжандылыққа, елін, жерін сүюге, батырлардың ерлігін мәңгі есте сақтауға, үлгі етуге тәрбиелеу. Патриоттық сезімді қалыптастыру және өз Отанын қорғауға дайын болуға тәрбиелеу, тарихты білуге, ерлікке, батылдыққа баулу.
Әдісі: Баяндау, сұрақ – жауап, топтық жұмыс.
Көрнекілік: карта, соғыс ардагерлерінің суреттері, компютермен слайдттарды көрсету.
Пәнаралық байланыс: Дүниежүзі тарихы, әдебиет, география.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. 1. Оқушыларды ізденген тақырыбы бойынша үш топқа бөлу:
- Москва түбіндегі шайқас. ( Қыран )
- Ленинград үшін шайқас. (Лашын )
- Сталинград майданы. (Сұңқар)
ІІ. Негізгі бөлім: 1. Мұғалімнің кіріспе сөзі: Дүниежүзі тарихы бойынша өткен тақырыптарды еске ала отырып, Кеңес – Герман соғысының басталу себебін қарастырайық. 1926 жылы Италияда, 1933 жылы Германияда, 1938 жылы Испанияда үкімет басына фашизм келген болатын. Әсіресе, Германияға Адольф Гитлер басқарған фашистер бірден ішкі және сыртқы саясатын соғысқа бейімдеп құрған болатын. 1939 жылы 1 қыркүйекте Польшаға басып кіріп, ІІ дүниежүзілік соғысты бастаған болатын. 1941 жылы 22 қыркүйекте Кеңес одағына соғыс жарияламастан опасыздықпен шабуыл жасады. Олардың мақсаты – Кеңес елін отарға айналдыру, халқын құлдыққа түсіру, дүние жүзіне үстемдік орнату болатын. Кеңестер елінің, халқының міндеті – жауға тойтарыс беру, елін, жерін, халқын, құлдықтан сақтау. Бұл соғысқа қазақстандықтар да өз үлестерін қосты.
оқиғаларды баяндайды.
Қыран тобы. Москва түбіндегі шайқас.
Сұңқар тобы. Ленинград үшін шайқас.
Лашын тобы. Сталинград майданы.
ІІ тапсырма.
Төмендегі кестеде көрсетілген оқиғалардың дұрыс жауаптарын белгілеңдер.
н тобына:
№ Оқиғалар № Дұрыс жауабы
1 Москваға шабуыл қай жылы басталды?
3 1942 ж. 19 - желтоқсан
2 Каспий өңіріне соғыс жағдайы қашан енгізілді ? 4 1941 ж. 22 – маусым
3 Ұшқыш Нүркен Әбдіров Боковская – Пономаревка ауданында болған әуе айқасында өз ұшағын жау танкілерінің шоңғырына құлатып, серіктерімен бірге ерлікпен қаза тапқан күн?
1 1941 ж. Қараша
4 ҰОС – сы қашан басталды? 2 1942 ж. күзінде
Сұңқар тобына:
№ Оқиғалар № Дұрыс жауабы
1 Ленинградты қорғау неше күнге созылды?
4 316
2 Луганский жеке өзі әуе шайқасында қанша самолетті жойды? 3 6 – 8апта
3 Германия КСРО – ны неше айда жаулап алмақ болды? 2 37
4 Панфилов қолбасшылық еткен даңқты дивизия? 1 900
Лашын тобына:
№ Оқиғалар № Дұрыс жауабы
1 «Ресей кең – байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Мәскеу!» деген жалынды сөзді кім айтты? 3 Г.Булатов
2 «Біздің жүрегіміз темір емес. Бірақ біздің кек отымыз қандай темірді болса да ерітіп, күйдіріп жібере алады... біздің үрейді жеңетін ең күшті қаруымыз бар, ол – отанға деген сүйіспеншілік » деп айтқан кім? 4 Қ.Қайсенов
3 Рейхстагқа қызыл ту тіккен кезде Р.Қошқарбаевтың қасында бірге болған досы? 1 Клочков
4 Халық Қаһарманы атағын алған қазақстандық партизан? 2 Б.Момышұлы
VІІ. Бекіту. Оқушылардың қызығушылығын ояту мақсатында «Біз сұрапыл соғыс жайында не білеміз?» деген сұрақ қоя отырып, төмендегі таблицаны толтыруды ұсынамыз.
Ұлы Отан соғыс
Халыққа не берді
Халықтан не алды
Патриоттық сезім.
Достық пен бауырластық.
Халық қаһармандары.
Тарихты. Адам өмірін қиды.
Жарлы, мүгедектер, жесірлер, жетімдер көбейді.
Экономика, шаруашылық құлдырады.
Қалалар қирады.
Викториналық сұрақтар
Ұлы Отан соғысы ұай жылдары болды?
1941 – 1945 жж.
“Ресей кең – байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда – Мәскеу”, - деген жалынды сөзді кім айтты?
В.Г. Клочков
Бородино селосында неміс бөлімінің штабына басып кіріп, 5 неміс офицерінің көзін жойған қазақстандық батыр?
Төлеген Тоқтаров
ҚР – ның Президенті Н.Назарбаевтың өкімімен Б.Бейсекбаевқа Халық Қаһарманы атағы қай жылы берілді?
1998жылы
Ленинград үшін шайқастың ауыр күндерінде жаудың арнайы салынған қорғаныс ұясының оқ жаудырып тұрған аузын кеудесімен жауып қаза
тапқан , сол үшін өлгеннен кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілген қазақстандық батыр?
Сұлтан Баймағанбетов
Рейхстагқа алғаш болып ту тіккен қазақстандық батыр?
Рақымжан Қошқарбаев
Шығыстың қос жұлдызы?
Әлия мен Мәншүк
VІІІ. Қорытынды.
Тренинг: Жеңіс күнін бұлттардан ашу.
2.Бағаларды жариялау.
3.Үйге тапсырма. 1.
шағым қалдыра аласыз













