ВОКЗАЛДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ –АНЫҚТАМА ЖҰМЫСЫ

БАЛҚАШ КӨПСАЛАЛЫ КОЛЛЕДЖІ

ТАҚЫРЫП:ВОКЗАЛДАҒЫ АҚПАРАТТЫҚ –АНЫҚТАМА ЖҰМЫСЫ

Мұғалім: ҰЛТ МАРТ

САБАҚТЫҢ МАҚСАТТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

2. Сабақың мақсаты: ^Тақырыпты өткен сабақтармен байланыстыра отырып, студенттердің білімін пысықтау, вокзалдағы анықтама ақпараттық жұмысты басқару мен олардың қызметтерін және айырмашылықтарын ажырата білу

3. Сабақтың түрі: Жаңа сабақ, дәріс

4. Міндетівокзалдағы анықтама ақпараттық жұмысты білу

4.1.Білімділік : Вокзалдағы анықтама ақпараттық жұмысты басқару вокзалдағы міндеті мен қызыметін терең білу

4.2.Тәрбиелік: Ұқыптылыққа,ұйымшылдыққа тәрбиелей отырып,ғылымға қызығушылығын арттыру,өз бетімен , іздендіруге дағдыландыру.жауапкершілік сезімін ояту.

4.3.Дамытушылық: Студенттерді өз бетімен ізденуге, ойын тұжырымдауға, өз көзқарасын айта білуге баулу. Шапшаңдық пен тапқырлық, танымдық және шығармашылық қабілеттерін және жылдам ой қорыту қасиеттерін жан - жақты дамыту.

5.Сабақтың көрнекілігі: Слайд, проектор,үлестірмелі материал

САБАҚ ЖОСПАРЫ

1.ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ КЕЗЕҢ: Студенттермен амандаса отырып барлық көңіл күйлерін, назарларын сабаққа аудару, түгендеу ,студенттердің сабаққа дайындығын бақылау.

2.ҮЙ ТАПСЫРМАНЫ ТЕКСЕРУ КЕЗЕҢІ: Деңгейлік ойын арқылы үй тапсырмасын сұрау білімдерін тексеру.

Сұрақ – жауап әдісі

Өткен тақырып бойынша қорытынды: «Сөзжұмбақ» шешу

3. БІЛІМ ТІРЕКТЕРІН ЖИНАҚТАУ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫН ЕСЕПКЕ АЛУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ: тақтамен жұмыс, екі топқа бөлініп темржол вокзалының негізгі құрылымын жіктеп сұлба құру.

4. ЖАҢА САБАҚТЫ МЕҢГЕРУ КЕЗЕНІ:

Вокзалда анықтама-ақпараттық жұмыстарды ұйымдастыру

Анықтама мәліметтер мазмұны қарай вокзалдың нақты жағдайларын көрсетеді. Жолаушыларға хабар берурадио байланысының көмегімен анықтама бөлімдері арқылы және көрінетін анықтамалар арқылы ұйымдастырылады.

Пойыздар жүрісі кестесінде барлық өзгерістері ,жолаушыларды тасымалдау жағдайын және вокзал жұммыскерлерінің жұмысын анықтама бөлімдері уақытында хабарлап отыру қажет.

Вокзалда әр түрлі ақпарат құрылғыларын пайдаланады:көзбен көретін, радио хабарламасы, көзге көрінетін тақталар, автоматты жүйеде басқаратын «экссис»анықтама жүйесі, телефон арқылы анықтама беру.

Көзге көрінетін хабарландырулар. Олар ғимараттың орналасуы мен жолаушыларға қызмет көрсету бекеттерімен, пойыздар кестесімен, жүру құжаттарымен қол жүгін тасымалдаудың құны мен тәртібін, пойыздағы бос орындар туралы мәліметтермен таныстырады. Көзге көрінетін хабарландыру: вокзал жоспары, темір жол қатынасындағы бағыттар және пойыздардың жүру бағыттары, пойыздың кестесіжүру құжатының құны мен қызмет түрлерін (бала мен ана бқлмесі, дем алу бөлмесі, қол жүгін сақтау, тасу, алдын - ала билет сату), әр түрлі көрсеткіштерді көрсетіп қояды.

Радио хабарландыру. Жолаушылар платформасына қоршалған ғимараттарын ішінен радиостудия арқылы хабарлайды. Радиостудиясы станса кезекшісімен, станса диспетчерімен, вокзал кезекшісімен, вокзал бастығымен тікелей телефон байланысында болады. Радио арқылы мынадай ақпараттар береді: Пойыздың кешігуі, келуі және жөнелтілуі: техникалық қауіпсіздігін сақтау тәртібі; қызметтік; жолаушыларға арқылы хабарлама беру. Вокзал бөлімшелеріндегі негізгі жұмыс тәртібін, жолаушыларды тасымалдау тәртібінжәне тағы басқа тұрақты мәтінді магнитофон жазбасы мемлекеттік тілде береді, қажетті кезде шет тілдерінде де хабарлайды.

Анықтама бөлімі Анықтама бөлімі жолаушыларға барлыққызмет түрлері туралы анықтама береді,пойыздың келумен жөнелту уақыты, жүк құжаттарының құны, жүк бөлімшесі ,жүру бекетінде аялдау тәртібі. Жолаушылардың өтініші бойынша пойыздардың кешігуі туралы анықтама береді. Анықтама бөлімінде анықтама деректері болады:жолаушылар қатынасындағы темір жол көрсеткіштері, пойыздар жүрісі кестесінің кітабы, тарифтік көрсеткіштер № 4,5 жүру құжаты мен қол жүгін тасымалдау құны есептелген кесте, ұшақ бағыттарының кестесі және тағы басқа. Осы құжаттардың ішінен жолаушыларға қажетті сұрақ бойынша көшірмесін береді. Жолаушылардың сұранысын қортындылай отырып анықтама хабарламаларының түріне қарай таратады және бөлімдерде оларға анықтама береді. Жолаушылардың ең көп сұрағы пойыздар жүріс кестесіне байланысты болады, олардың жөнелтілуі, келуі және елді мекендерден өтуі.

Вокзал хабарландырулары таратылу статистикасы:

1. Пойыздың келуі туралы сұрау - 23,8

2. Пойыздың жөнелтілуі туралы сұрау – 23,4

3. Жүру құны – 6,2

4. Телефонмен анықтама алу – 4,9 5. Пойыздың жүру уақыты туралы – 6,8

6. Ұшақ, автобус туралы анықтама алу – 0,7

7. Келетін платформаларының нөмірі – 1,0

8. Жүру бағыты туралы – 1,6

9. Пойыздың тоқағандығы аялдау уақыты – 0,9

10. Жеңілдіктер туралы анықтама – 0,9

11. Билеттің жарамдылық уақыты – 0,9

12. Пойыздағы орын туралы анықтама – 2,1

13. Қаламаңындағы қатынаста жүруі – 22,5

14. Пойыздың кешігуі – 2,0

Жолаушылар, әсіресе ірі вокзалдарда өзіне барлық мәліметтерді күшті дыбысты радиобайланыс, анықтамалық бюро, телефон арқылы алады. Көріністі бағыттамалардың көп мөлшерде, болуы және олардың керекті жерлерге дұрыс орналастырылуы анықтамалық бюроларға хабарласатын жолаушылардың санын мүлде кемітеді. Вокзалдарда сурет көріністегі анықтамалардың төмендегі түрлері қолданылады: вокзалдағы бөлмелердің жайласуын білдіретін көрсеткіштер, поездың келуі және кетуінің кестесінде, жол ақысының құнының кестесі және қол жүкті тасымалдаудың негізгі ережелері, жүк тасушының қол ақысын жариялау және қол сөмкелерді сақтауға беру.

Қызмет және тұрмыстық бөлмелер көрсетілген маңдайша жазушалар; анық бір залдарға кіретін өткелдердің бағыт көрсететін стрелкалар, пиктограммалар (шартты суреттер көрінісінде дайындалған көрсеткіштер).

(Пиктос-латынша сурет, пиктограмма-бұл сурет ретінде салынуы немесе предметтің шартты графикалық көрінісі).

Вокзалдарда, қалалық автобус бекеттерінде пиктогрм-малардың маңызы өсуде. Пиктограммалар әрбір адамға сол елдің тілін білмей тұрып-ақ түсінікті. Бұның барлығы жолаушыларға вокзалдардағы жағдайға үйренуге, бикемделуге, керекті бөлмелерді тез табуға көмектеседі. Көріністі анықтаманы сондай-ақ вокзалдарда кеңінен қолданатын кетуін білдіретін телемеханикалық көрсеткіштер, опертивтік анықтамалар жүйесі (ОАЖ), жолаушылардың алфавиттік-цифрлық анықтамасын «экран» және «Визинформ» автоматтық құрылғалары.

Автоматикалық анықтамалық құрылғылар жолаушыларға тағайындалған стипендияның аты жазылған түймені басу арқылы жүрістің, жүк алып өтуін және баратын жол ақпатарттың шарттарын алуы мүмкін. Күшті дыбысты радиобайланыстың кемістіктері бар: берілетін мәлімттер қажетті емес нүктелерде қайта істелінеді, осының нәтижесінде артықша шу пайда болады бүкіл шудың әсер етуі арқылы диктордың мәліметті уақыты -уақытымен жоғалып тұрады, радио арқылы берілетін мәлімет уақытта кем болғандықтан вокзал жұмысшыларына әсер етпейді және т.б.

«Экран», «Визиноформ» жүйелеріне бұндай кемістіктер жойылған. Олардың құрылысы мәліметерді шектеусіз уақыт барысында көрсетіп тұруы мүмкін. Электр күші тек қана мәліметтің таболға шығатын кезінде жұмсалады. Көптеген вокзалдарда анықтамалық залдар немесе бұрыштар ұйымдастырылады, негізгі жолаушының қызықтырған сұрағына жауап алуы үшін анықтамалық-мәліметтік құрылғылар және материалдар іске тартылады. Анықтамалық бюролар негізінен оперативтік және касса залдарында, жолаушылардың бағытына қарай жайластырылады.

Олардың қалыпты жұмыс алып баруын қамтамасыз ету үшін арнайы жабтықталған үстелдер пайдаланылады, онда вокзал жанынан станция басшылығымен, радиотармақтың дикторы және қаламен байланысуға арналған аппараттарды жасайды; турниктердің үстінде таблица ретінде анықтамалық материалдар схемасы жайласады.

Анықтамалық бюроларда қажетті материалдар болуы керек: алыс, жергілікті және қала маңындағы жол бойымен жайласқан поездардың расписаниясы бар кітап, теміржол желісі жолаушыларының хабарларын көрсететін көрсеткіштер, берілген желіс немесе ірі жолдар бойында жолаушы поездардың расписаниясының жапсырылған жарнамасы, ТМО теміржол желісінің схемасы, №5 Тарифтік басшылығы одақтас республикалардың әкімшілік - шекаралық бөлінуінің кітаптары.

Күшті дыбысты радиобайланыс вокзалдың әр түрлі бөлігіндегі жолаушыларды поездардың келуі және кетуі, жолаушыларға қызмет ету тәртібін поездардағы бос жайлар бойынша хабарландырады және т.б. Радиобайланыс жүйесінде қала жолаушыларға бөлек-бөлек жіберетін құрылғылар болу керек, сондай-ақ платформалардағы жұмыс істеп жатқан радионүктелердің жергілікті уақыт бойынша 23:00- ден соң өшеді.

Радиохабарда жіберу үшін текстер жаздырылған «магнитафондар және станциалық диктор» құрылғысы қолданады, ол құрылғы пойыздардың келуін хабарлайды.

Ірі қалаларда орталық анықтамалық бюролар ұйымдастырылды. Станция вокзалдарында вокзал жұмысшылары және байланыстың ара қашықтық техниктерімен бірігуі арқасында жолаушыларға пойыздардың келуін және көрсетілетін қызметтерін жайлы хабарландыратын Орталық күшті дыбысы байланыс құрылған. Жолаушыларға қызмет көрсетудегі жақсарту үшін негізінен анықтамалық-мәліметтік жұмысқа назар аударылады.

Жолаушылардың вокзалдарда оңай бейімделуі үшін залдарында 250 ден астам пиктограммалар орналастырылған, станцияларында жолаушылар платформасы пойызың кетуінің уақытын көрсететін электрлік көрсеткіштермен жабдықталған. Алыс мәліметте жолаушы пойыздардың жүрісін дейін 6 сағат бұрын мағлұматтарды болады. Ал жақыны болса пойыздағы жолаушылар жайлы мағлұматтарды олардың келуінен 2 сағат бұрын анықтастырады. Оперативтік мәліметте пойыздардың Бұрындай станциясынан шыққаннан кейін келу уақты көрсетіледі (35-40 мин бұрын). Оперативтік - биліктік бөлімнің бастығын көмекшісінің байланысы жақсартылған, бөлімнің кезекшісі, пойыздың диспечерінің анықтамалық бюро агенттерінің және дикторлардың жұмысы жақсартылған. Жолаушы пойыздардың жақындасуы жайлы мәлімет жолды басқару бөлімінен вокзалындағы анықтамалық бюроға станциясындадағы маневрленген диспечерге келіп түседі. Осының негізінде пойыздардағы уақытында жіберілуі үшін өңдеу жұмыстары жүргізіледі. Қала маңындағы электропойыздардың жүрісі жайлы мәліметтерді жақсартуға үлкен назар аударылды.

Вокзалдарда қала маңындағы пойыздардың ең жақын уақытындағысының жіберлу жолы және уақыты жайлы мәліметтерді жедел алу үшін оперативтік анықтамалық құрылғылар орнатылған. Вокзалдарда қала маңындағы пойыздардың ең жақын уақытындағысының жіберілу жолы және уақыты жайлы мәліметтерді жедел алу үшін технологиялық топ құрылған, оның негізгі міндеті жолаушыларға қызмет көрсетуді және вокзал жұмысшыларының еңбегінің жағдайын жақсарту үшін мәліметтік құрылғыларды істеп шығару және іске қосу.

Жолаушылар, әсіресе ірі вокзалдарда өзіне барлық мәліметтерді күшті дыбысты радиобайланыс, анықтамалық бюро, телефон арқылы алады. Көріністі бағыттамалардың көп мөлшерде, болуы және олардың керекті жерлерге дұрыс орналастырылуы анықтамалық бюроларға хабарласатын жолаушылардың санын мүлде кемітеді. Вокзалдарда сурет көріністегі анықтамалардың төмендегі түрлері қолданылады: вокзалдағы бөлмелердің жайласуын білдіретін көрсеткіштер, поездың келуі және кетуінің кестесінде, жол ақысының құнының кестесі және қол жүкті тасымалдаудың негізгі ережелері, жүк тасушының қол ақысын жариялау және қол сөмкелерді сақтауға беру.

Қызмет және тұрмыстық бөлмелер көрсетілген маңдайша жазушалар; анық бір залдарға кіретін өткелдердің бағыт көрсететін стрелкалар, пиктограммалар (шартты суреттер көрінісінде дайындалған көрсеткіштер). (Пиктос-латынша сурет, пиктограмма-бұл сурет ретінде салынуы немесе предметтің шартты графикалық көрінісі). Вокзалдарда, қалалық автобус бекеттерінде пиктогрм-малардың маңызы өсуде. Пиктограммалар әрбір адамға сол елдің тілін білмей тұрып-ақ түсінікті. Бұның барлығы жолаушыларға вокзалдардағы жағдайға үйренуге, бикемделуге, кректі бөлмелерді тез табуға көмектеседі. Көріністі анықтаманы сондай-ақ вокзалдарда кеңінен қолданатын кетуін білдіретін телемеханикалық көрсеткіштер, опертивтік анықтамалар жүйесі (ОАЖ), жолаушылардың алфавиттік-цифрлық анықтамасын «экран» және «Визинформ» автоматтық құрылғалары.

Автоматикалық анықтамалық құрылғылар жолаушыларға тағайындалған стипендияның аты жазылған түймені басу арқылы жүрістің, жүк алып өтуін және баратын жол ақпатарттың шарттарын алуы мүмкін. Күшті дыбысты радиобайланыстың кемістіктері бар: берілетін мәлімттер қажетті емес нүктелерде қайта істелінеді, осының нәтижесінде артықша шу пайда болады бүкіл шудың әсер етуі арқылы диктордың мәліметті уақыты -уақытымен жоғалып тұрады, радио арқылы берілетін мәлімет уақытта кем болғандықтан вокзал жұмысшыларына әсер етпейді және т.б.

«Экран», «Визиноформ» жүйелеріне бұндай кемістіктер жойылған. Олардың құрылысы мәліметерді шектеусіз уақыт барысында көрсетіп тұруы мүмкін. Электр күші тек қана мәліметтің таболға шығатын кезінде жұмсалады. Көптеген вокзалдарда анықтамалық залдар немесе бұрыштар ұйымдастырылады, негізгі жолаушының қызықтырған сұрағына жауап алуы үшін анықтамалық-мәліметтік құрылғылар және материалдар іске тартылады. Анықтамалық бюролар негізінен оперативтік және касса залдарында, жолаушылардың бағытына қарай жайластырылады.

Олардың қалыпты жұмыс алып баруын қамтамасыз ету үшін арнайы жабтықталған үстелдер пайдаланылады, онда вокзал жанынан станция басшылығымен, радиотармақтың дикторы және қаламен байланысуға арналған аппараттарды жасайды; турниктердің үстінде таблица ретінде анықтамалық материалдар схемасы жайласады. Анықтамалық бюроларда қажетті материалдар болуы керек: алыс, жергілікті және қала маңындағы жол бойымен жайласқан поездардың расписаниясы бар кітап, теміржол желісі жолаушыларының хабарларын көрсететін көрсеткіштер, берілген желіс немесе ірі жолдар бойында жолаушы поездардың расписаниясының жапсырылған жарнамасы, ТМО теміржол желісінің схемасы, №5 Тарифтік басшылығы одақтас республикалардың әкімшілік - шекаралық бөлінуінің кітаптары. Күшті дыбысты радиобайланыс вокзалдың әр түрлі бөлігіндегі жолаушыларды поездардың келуі және кетуі, жолаушыларға қызмет ету тәртібін поездардағы бос жайлар бойынша хабарландырады және т.б. Радиобайланыс жүйесінде қала жолаушыларға бөлек-бөлек жіберетін құрылғылар болу керек, сондай-ақ платформалардағы жұмыс істеп жатқан радионүктелердің жергілікті уақыт бойынша 23:00- ден соң өшеді. Радиохабарда жіберу үшін текстер жаздырылған «магнитафондар және станциалық диктор» құрылғысы қолданады, ол құрылғы пойыздардың келуін хабарлайды.

Ірі қалаларда орталық анықтамалық бюролар ұйымдастырылды. Станция вокзалдарында вокзал жұмысшылары және байланыстың ара қашықтық техниктерімен бірігуі арқасында жолаушыларға пойыздардың келуін және көрсетілетін қызметтерін жайлы хабарландыратын Орталық күшті дыбысы байланыс құрылған. Жолаушыларға қызмет көрсетудегі жақсарту үшін негізінен анықтамалық-мәліметтік жұмысқа назар аударылады.

Жолаушылардың вокзалдарда оңай бейімделуі үшін залдарында 250 ден астам пиктограммалар орналастырылған, станцияларында жолаушылар платформасы пойызың кетуінің уақытын көрсететін электрлік көрсеткіштермен жабдықталған. Алыс мәліметте жолаушы пойыздардың жүрісін дейін 6 сағат бұрын мағлұматтарды болады. Ал жақыны болса пойыздағы жолаушылар жайлы мағлұматтарды олардың келуінен 2 сағат бұрын анықтастырады. Оперативтік мәліметте пойыздардың Бұрындай станциясынан шыққаннан кейін келу уақты көрсетіледі (35-40 мин бұрын). Оперативтік - биліктік бөлімнің бастығын көмекшісінің байланысы жақсартылған, бөлімнің кезекшісі, пойыздың диспечерінің анықтамалық бюро агенттерінің және дикторлардың жұмысы жақсартылған. Жолаушы пойыздардың жақындасуы жайлы мәлімет жолды басқару бөлімінен вокзалындағы анықтамалық бюроға станциясындадағы маневрленген диспечерге келіп түседі. Осының негізінде пойыздардағы уақытында жіберілуі үшін өңдеу жұмыстары жүргізіледі. Қала маңындағы электропойыздардың жүрісі жайлы мәліметтерді жақсартуға үлкен назар аударылды.
Вокзалдарда қала маңындағы пойыздардың ең жақын уақытындағысының жіберлу жолы және уақыты жайлы мәліметтерді жедел алу үшін оперативтік анықтамалық құрылғылар орнатылған. Вокзалдарда қала маңындағы пойыздардың ең жақын уақытындағысының жіберілу жолы және уақыты жайлы мәліметтерді жедел алу үшін технологиялық топ құрылған, оның негізгі міндеті жолаушыларға қызмет көрсетуді және вокзал жұмысшыларының еңбегінің жағдайын жақсарту үшін мәліметтік құрылғыларды істеп шығару және іске қосу.

5.БІЛІМДЕРІН БЕКІТУ : «Кім жүйрік?» топтық ойын

Топқа бөлініп деңгейлік сұрақтарға жауап береді.

6. САБАҚТЫҢ ҚОРТЫНДЫСЫН ШЫҒАРУ: БІЛІМДЕРІН ЖАЛПЫЛАУ ЖӘНЕ ЖҮЙЕЛЕУ.

Тесттік сұрақтарға жауап беру және өзін – өзі тексеру, бағалау әдісін қолдану.

8.ҮЙ ТАПСЫРМА БЕРУ : Тақырыпты оқып келу, мазмұндау.

7. БАҒАЛАУ: Сабақ барысында ат салысқан студенттер бағаланады.