William Shakespeare and his creation

Әдеби кештің тақырыбы:

William Shakespeare and his creation (Literary party)
Әдеби кештің мақсаты: Оқушыларды ұлы ағылшын драматургі және ақын, жазушысы Уильям Шекспирдің өмірімен, шығармашылығын, оның қазақ тіліндегі аудармаларымен таныстыру, поэзияға, аудармаға көңіл аударту, ағылшын тіліне қызығушылығын ояту.

Көрнекілігі: У.Шекспирдің өмірімен шығармашылығына арналған презентация, У.Шекспирдің портреті, түрлі-түсті шамдар. 

Барысы:
Leader 1: Good evening, dear pupils, teachers and quests! We are glad to see you on our party. Welcome to literary party devoted to W. Shakespeare in our English speaking week. Listen to some facts of W. Shakespeare’ s biography and time when he lived and worked. 
Ұлы ағылшын драматургі, ақын жазушысы У.Шекспирдің өмірімен шығармашылығына арналған әдеби кешімізге қош келдіңіздер!

Leader 1: William Shakespeare was a famous English poet and probably the greatest playwright who has ever lived. He is often called England's national poet and "Bard of Avon" (or simple "The Bard"). He was born on the 23 of April, 1564, in Stratford-on-Avon. At the age of six he was sent to school, but had to leave it at the age of 13. William had to help his father in the trade. At the age of 18 he married Ann Hathaway, who bore him three children. William Shakespeare is one of the wonders of the world. We can’t get tired with him. History moves quickly ahead͵ the world changes its aspects but people still need his works in spite of the fact he lived 5 centuries ago.

Leader 2: Уильям Шекспир 1564 жылы 23 сәуірде Эйвон өзенінің бойындағы Стратфорд деген кішкентай қалада дүниеге келген. Оның әкесі айтарлықтай ауқатты қала тұрғыны еді (саудагер болған, қала мэры болып да сайланған). Уильям Джон Шекспирдің үшінші баласы еді, одан басқа тағы жеті баласы болған. 7 жасында Уильям ең жақсы деп есептелетін грамматикалық мектепке барды (1571-1578), онда латын және көне грек тілдерін үйренді. Әкесінің кедейленуіне байланысты мектепті бітіре алмай, 16-ға толар-толмас жасында жұмыс істеуге мәжбүр болады (ет сатушының шәкірті, ауылдық мектепте репетитор т.б.). 18 жасында Уильям Анна Хесуэй деген өзінен 8 жас үлкен фермердің қызына үйленеді.

 Leader 1: Many people know and like his works but many facts of Shakespeare’s life are still unknown. At the age of 19 he got married to Anne Hathaway, a farmer’s daughters, some years older than himself, and they had 3 daughters. He lived in Stratford until he was 21. Young William liked to watch actors and actresses who visited his native town. He was fond of actor’s profession and decided to become an actor. With this purpose he went to London, leaving Anne and children at home. Between 1585 and 1592 he began a successful career in London as an actor, writer, part owner of the playing company and the Globe theatre. Among Shakespeare's plays there are historical dramas such as "Henry VI" and "Richard III", comedies such as "The Taming of the Shrew", and "Twelfth Night", great tragedies such as "Hamlet", "Othello", "King Lear".

 Leader 2: XVI ғ. аяғында театр ағылшын халқының сүйікті өнері болды. Ол кезде Лондонда онға жуық театр болған. 1585-1612 ж. Шекспир Лондонда тұрды. Ол өзі жақсы көрген театрды төңіректейді: әуелі театрға келушілердің атын бағушы, соңынан актер, режиссер, драматург болады. Лондонға келген алғашқы күндерінен-ақ Шекспир студенттермен тығыз байланысты болды. Оның пьсалары алғаш рет студент-жастардың күшімен қойылды. Сол кезден бастап Уильям Шекспирдің барлық өмірі театрмен байланысты болды.

1585—1612 жылдары Лондонда тұрды. Басында не ақшасы, не дос-туысы жоқ Шекспир күн көрудің мақсатымен театр алдындағы ақсүйектер мініп келген аттарды күзеткен. Кейінірек сол театрға жұмысшы болып орналасады. Ол актерлердің сахнаға уақытында шығуын бақылап, рөлдерді көшіріп, кейде суфлерді ауыстырып отырған. 1590 жылы, кейін "Глобус" деп аталған театрдың актері болды. Драматургтік қызметін де осы жылы бастады. Бұл театрда Шекспирдің пьесалары жиі қойылды.

 Leader 1: The first collection was published in 1623, 7 years after his death. Besides plays Shakespeare wrote 154 sonnets, which are real masterpieces of poetry. Shakespeare’s sonnets occupy an unique place in his literary legacy. Some critics hold the opinion that they are autobiographical, while others think them mere variations on themes traditional in Renaissance poetry. There are three main characters in the sonnets: the Poet, his Friend and the Dark Lady. In England and in other countries it is the highest honour for an actor to be invited to play in a comedy or a tragedy by Shakespeare. In last 35 years all the plays by William Shakespeare have been filmed. Since 1879 Shakespeare’s Festival has been held every year at Stratford-on-Avon. Also there are some expressions in modern English, which have come from his plays; some of them have been changed a little. Here are some examples «All is well that ends well», «Brevity is the sole of wit», «All the world is a stage», «Love is blind».

Leader  2: Шекспир көптеген сонеттер жазды. Сонет (сыңғырлау, сылдырлау деген итальян сөзінен шыққан) – әр шумағы 14 тармақтан құрылатын өлең түрі. Тармақтар екі рет төрт-төрттен, онан соң екі рет үштен топтасады . Оның 154 сонеттен тұратын жинағы сақталды. Бұл жинақ ақынның алғашқы, оның тірі кезінде жарық көрген жинағы. Кітапқа кірген 126 сонет ақынның досына, ал 128 қарашашты сұлуға арналған. Зерттеушілердің ойынша, Шекспирдің досы ретінде шығатын бейне – граф Саутгемптон, ал қарашашты сұлудың кім екені белгісіз, оның аты тарихта сақталмаған. Сонеттерді бірнеше циклге бөлуге болады. Олардың тақырыптары – достық, сүйіспеншілік, қызғаныш, тағдыр туралы толғау. Сонеттерінде ақын достықты, сұлулықты, махаббатты мадақтайды. Сонымен қатар бақытсыз махаббат, әлеуметтік, философиялық мәселелер көтереді.

Nyghmat : Sonnet N 1 

From fairest creatures we desire increase,

That thereby beauty’s rose might never die,

But as the riper should by time decease,

His tender heil might bear his memory;

But thou, contracted to thine own bright eyes,

Feed’st thy light’s flame with self-substantial fule,

Making a famine where abundance lies,

Thyself thy foe, to thy sweet self too cruel.

Thou, that art now the world’s fresh ornament

And only herald to the gaudy spring,

Within thine own bud buriest thy content

And, tender churl, mak’st waste in niggarding.

Pity the world,or else this glutton be,

To eat the world’s due, by the grave and thee.

Olzhas: СОНЕТ 1

Әсемдіктің солмауы үшін, әдетте,
Жақсы ұрықтан жақсы гүл біз дәметкен.
Семгенімен солған гүлдер жапырағын,
Жас раушан сақтап оны, сәні еткен.

Өз көркіңе өзің ғашық болған жан,
Бар нәріңді байғазы ғып, сорланған,
Бар нұрыңды жоқ ғұмырға қор еттің,
Жансыз, жауыз жауың енді қолға алған.

Бүгінгіге жасаулы сен жандайсың,
Шолақ көктем бозторғайы, алдайсың.
Болашақты сақтайсың да бойыңда,
Сараңдықты ысыраппен жалғайсың.

Ғұмыр тілеп, көрге тықпа батырым,
Келер жылдар кереметтей дақылын!

 Leader  1: The second period of Shakespeare's creative work during from 1600 to 1608. His famous tragedies appeared at this time. In the plays of this period the dramatist reaches his full maturity. He presents great humans problems. His tragedies and historical plays made Shakespeare the greatest humanist of the English Renaissanse. Some plays of the second period: 1601 - "Hamlet", 1604 - "Othello". Many critics believe that Shakespeare's greatest tragedies represent the peak of his art. The titular hero of one of Shakespeare's most famous tragedies, Hamlet, has probably been discussed more than any other Shakespearean character, especially for his famous soliloquy which begins "To be or not to be; that is the question".  Unlike the introverted Hamlet, whose fatal flaw is hesitation, the heroes of the tragedies that followed, Othello and King Lear, are undone by hasty errors of judgment.

 Leader   2: Шекспир адамның ұлылығын терең түсінді. Шекспирдің ұлы трагедиясының кейіпкері Гамлет: «Адам қандай тамаша жаралған! Оның ақыл-ойы қандай ізгі. Іс-әрекеті қандай дәл, қандай тамаша. Әлемнің сұлуы», – дейді. Өзінің «Гамлет», «Отелло», «Король Лир», «Ромео мен Джульетта» және басқа трагедияларында Шекспир қайырымдылық пен әділеттілік туралы ізгі, батыл адамдар армандарының жүзеге аспайтындығын көрсетті. Ол күшті, ер жүрек кейіпкерлерді, олардың жоғары сезімдерін – сүйіспеншілік пен достықты, адалдық пен ерлікті мадақтады. Шекспирдің кейіпкерлері тағдырдың әлсіз құрбандары емес, олар қиналады және күреседі, бірақ дүниені өзгертуге қабілеті жетпейді.

Aruzhan : Hamlet

To be, or not to be: that is the question:

Whether 'tis nobler in the mind to suffer

The slings and arrows of outrageous fortune,

Or to take arms against a sea of troubles,

And by opposing end them? To die: to sleep;

No more; and by a sleep to say we end

The heart-ache and the thousand natural shocks

That flesh is heir to, 'tis a consummation

Devoutly to be wish'd. To die, to sleep;

To sleep: perchance to dream: ay, there's the rub;

For in that sleep of death what dreams may come

When we have shuffled off this mortal coil,

Must give us pause: there's the respect

That makes calamity of so long life;

Zhuldyz : Гамлет

Быть или не быть, вот в чем вопрос.

Смиряться под ударами судьбы,
Иль надо оказать сопротивленье
И в смертной схватке с целым морем бед
Покончить с ними? Умереть. Забыться.
И знать, что этим обрываешь цепь
Сердечных мук и тысячи лишений,
Присущих телу. Это ли не цель
Желанная? Скончаться. Сном забыться.
Уснуть... и видеть сны? Вот и ответ.
Какие сны в том смертном сне приснятся,
Когда покров земного чувства снят?
Вот в чем разгадка. Вот что удлиняет
Несчастьям нашим жизнь настолько лет.

Erkenaz: Take, Oh Take Those Lips Away

TAKE, O take those lips away
That so sweetly were forsworn,
And those eyes, the break of day,
Lights that do mislead the morn:
But my kisses bring again,
Bring again—
Seals of love, but seal’d in vain,
Seal’d in vain!

Ainur: My Mistress' Eyes Are Nothing Like The Sun

My mistress' eyes are nothing like the sun;
Coral is far more red than her lips' red;
If snow be white, why then her breasts are dun;
If hairs be wires, black wires grow on her head.

Nazym : Let me not to the marriage of true minds

Let me not to the marriage of true minds
Admit impediments; love is not love
Which alters when it alteration finds,
Or bends with the remover to remove:
O, no, it is an ever-fixèd mark,
That looks on tempests and is never shaken;
It is the star to every wand’ring bark,
Whose worth’s unknown, although his heighth be taken.
Love’s not Time’s fool, though rosy lips and cheeks
Within his bending sickle’s compass come;
Love alters not with his brief hours and weeks,
But bears it out even to the edge of doom.
If this be error and upon me proved,
I never writ, nor no man ever loved.

 Leader   1: The tragedy "Romeo and Juliet" stands apart from the other tragedies. It was written during the first period of Shakespeare's creative work, when most of his comedies appeared. The play is full of love, youth and humanism. It is the great tragedies, written during the second period of his creative work, which became the peak of the author's achievement and made him truly immortal. The problems raised in these tragedies still produce a powerful impression on our emotions and on our intellect.

 Leader    2: Шекспирдің бірінші атақты шығармасының кейіпкерлері — жас Ромео мен Джульетта бір-бірін жақсы көреді. Бірақ олардың махаббаты үлкен кедергіге — әулеттері арасында ертеден келе жатқан араздыққа тіреледі. Ғасырлар бойы қалыптасқан нанымға әрі мағынасыз заңдарға қарсы күресу үстінде Ромео мен Джульетта қаза табады.

Шекспир пьесалары қазақ тіліне аударылып, республикалық көптеген театрларында қойылып келеді. «Отелло», «Асауға тұсау» т.б.туындылары М.Әуезовтің аударуымен күні бүгінге дейін сахнадан түскен емес. Пьесалары қазақ тілінде талай рет кітап болып басылды. «Сонеттер» 1970 ж. жеке кітап болып шықты. Сонеттерді алғаш рет қазақ тіліне аударған Х.Ерғалиев, М.Мақатаев.

Leader   1: Let’s listen to Shakespeare's quotations

Nuraidar: Time is very slow for those who wait

Very fast for who those are very scared

Very long for who those are lament

Very short for who those are celebrate

But for those who love time is eternal

Уақыт күткендер үшін өте жылдам

Кімде кім үрейленсе өте баяу

Кімде кім қайғырса өте ұзақ

Кімде кім мерекелесе өте қысқа

Ал сүйгендер үшін мәңгілік

Zhuldyz: Love me or hate me

Both are in my favor

If you love me I’ll always be in your heart

If you hate me I’ll always be in your mind

Сүй, мейлі жек көр

Екеуі де мен үшін қымбат

Егер мені сүйсең мен әрқашан сенің жүрегіңдемін

Егер мені жек көрсең мен әрқашан сенің ойыңдамын.

Nazym: Be great in act, as you have been in thought.

Қалай ойласаң, солай әрекет ет.

Expectation is the root of all heartache.

Үміттену жүрек ауруының тамыры.

Aruzhan : Love all, trust a few do wrong to none.

Бәрін сүй, аздап сен, ешқашан қателеспе.

When I saw you I fell in love, and you smiled because you knew.

Көп адам даналықтан гөрі ақымақтықты таңдайды. Себебі, ақымақтық күлдіреді, даналық жылатады.

Dana : Great friends are hard to find, difficult to leave, impossible to forget

Abylai: Мықты достарды іздеп табу қиын, тастап кету ауыр, ұмыту мүмкін емес.

Dana : The Earth has music for those who listen.

Abylai: Кім тыңдай білсе Жер де музыка

Tangsholpan :Words are easy like the wind, faithful friends are hard to find.

Beknur: Сөздер жел сияқты жеңіл, адал достарды табу ауыр.

Tangsholpan :Never play with the feelings of other because you may win the game but the risk is that you will surely lose the person for a life time

Beknur: Өзгенің күнәсін паш етуге асықпаңыз, өз күнәңізді санасаңыз, өзгенікіне жетпей қаласыз.

Leader   1: Our party is end. Thank you for your attention