15-18 ғасыр ақын- жыраулар шығармаларындағы ислам

1 слайд
15-18 ғасыр ақын- жыраулар шығармаларындағы ислам Тексерген : @bymalikov Дайындаған : @bymalikov

1 слайд

2 слайд
Қазақ әдебиеті тарихында қазақ поэзиясының дамуы үш кезеңге бөлінеді: Жыраулар кезеңі ( XV ғасыр — XVIII ғасырдың бірінші жартысы)01 Ақындық кезеңі ( XVIII ғасырдың екінші жартысы — XIX ғасырдың бірінші жартысы)02 Айтыс кезеңі ( XIX ғасырдың екінші жартысы — XX ғасырдың басы)03

2 слайд

3 слайд
Әдебиеттанушы ғалым Қабиболла Сыдиықұлы қазақ ақын-жырауларының шығармашылығына осылай ба ға берді.«XV-XVIII ғасырлардағы жыраулар мен ақындар поэзиясы негізінен, қазақтың таза өз тілінде туған қуатты да құнарлы, өмірді танытушылық, философиялық- дидактикалық мағынасы мол мұра еді».

3 слайд

4 слайд
Расында осынау мол мұраның арасында дін феномені де көрініс тапты. Ақын-жыраулар қоғамдағы рухани мәселелерді шешу үшін ислам дінінің құндылықтарына да жүгіне білді. Олар өз ізденістерінде ұлттық құндылықтарды сақтауға, халықтың имандылығын нығайтуға барынша күш салды. Ақын- жыраулар шығармашылығындағы дін тақырыбы – қазақ жеріндегі ислам мәдениетінің маңызды жәдігерлерінің қатарына кіреді.

4 слайд

5 слайд
Қазақтың әдебиеті ауызша дәстүрде таралуына орай, әуел бастан-ақ халық ақын- жыраулардың жалынды жырларына, ой-толғауларына үнемі құлақ түрді, оларды жадында ұстады. Діни қиссалар, ақын-жыраулардың шығармаларындағы діни мотивтегі өлең-жырлар халықты ислам дінінің рухында тәрбиелеуге, имандылық құндылықтарын нығайтуға айтарлықтай үлес қосты. Бұл туындылар халыққа рухани бағыт-бағдар беріп, дәстүрлі дінмен үйлескен ұлттық тәлім- тәрбиенің жандануына себепкер болды.

5 слайд

6 слайд
Атап айтқанда, ислам дініндегі ғибадат-құлшылықтың мән-маңызын, құндылықтарын ақын-жырауларымыз өз жырларына арқау еткен. Сол арқылы халықты исламның тірегі болған намаздың қадір-қасиетін ұғынуға шақырған.

6 слайд

7 слайд
«Бірінші тілек тілеңіз, Бір Аллаға жазбасқа. Екінші тілек тілеңіз, Әзәзіл, пасық, залымның Тіліне еріп азбасқа. Бесінші тілек тілеңіз, Бес уақытты бес намаз Біреуі қаза қалмасқа».Мәселен, Абылай ханның ақылшы биі Бұқар жырау Қалқаманұлы «Тілек» атты жырында былай дейді:

7 слайд

8 слайд
«Хақ бұйрығын тұтыңыз, Құдайдың кешпес парызы, Бес уақыт намазды, Баққан қойдай күтіңіз», –Ал Жетісу жерінен шыққан атақты Қабан жырау «Ай, мұсылман, жарандар» атты өлеңінде: дей отырып, Жаратушы бұйырған бес парызды орындауға және діннің діңгегі – бес уақыт намазды қаза қылмауға шақырған.

8 слайд

9 слайд
«Жігіттер, ғибадат қыл, маған нансаң, Намаз оқы, Алланы ойыңа алсаң, Қырық жыл қашқан ажалдан Қорқыт та өлген, Түбінде сөз сенікі, өлмей қалсаң». Дей келе, шығармашылығында дінге қатысты мәселелерді көп қозғаған Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы) өз жырында халықты құлшылық-ғибадат принциптеріне мән беруге шақыра отырып, дүниедегі тіршіліктің өткінші екендігін жеткізе білген

9 слайд

10 слайд
Сөзімнің соңын философия ғылымдарының докторы Бағдат Бейсеновтің ақын- жыраулар мұрасына берген мына бір бағасымен аяқтағым келеді:

10 слайд

11 слайд
«Ақын-жыраулар – ислам құндылықтарын ұлттық діл мен дүниетаным ерекшеліктеріне сай насихаттаған имани әдебиеттің және ғибратты тәлімнің жарқын үлгісі. Ақын- жыраулардың мұрасын бүгінгі заман талабына сай тиімді қолдана білсек, исламның адамзатқа ортақ құндылықтарын тереңнен игеріп, ұлттық әдептегі діни ахлақтық ұстанымдарды түсінуге жол ашылады. Ұлттық тұтастық пен рухани биіктікті жырлаған ақын- жыраулардың ұстанымдары – елдік мұратымызға қызмет ететін асыл мұра».

11 слайд

12 слайд
Назар аударғандарыңыз ға рахмет!!!

12 слайд