Абай және Алаш

1 слайд
Дайындаған: Ба ғданова Дильназ Тобы: ЛОП-201Абай ж әне Алаш

2 слайд
Кіріспе Conte nt Абай және Алаш Қортынды Жоспа р:

3 слайд
ХХ ғасырдың басында қазақ қоғамын оқу- ағарту, мәдениет жұмысы арқылы азаттыққа қол жеткізу үшін жанталаса қызмет еткен Алаш қайраткерлерінің көңіл қойған тақырыбының бірі – Абайдың рухани мұрасын зерделеу, оны қалың бұқарамен қауыштырып, насихаттау болатын. Ақынның көзі тірісінде шыққан бірлі-жарым өлеңдері «Дала уәлаяты» газетінде жарияланып, қолжазба күйінде қолдан-қолға тараған ақын мұрасын туған халқына оралту ісінде Алаштың Ә.Бөкейхан, А.Байтұрсынұлы, М.Дулатұлы, Қ.Жұбанов, С.Торайғыров сынды қайраткерлері ерен еңбек сіңірді. Абайтанудың арқауы Алаш қайраткерлерінің еңбектеріне байланған... Кіріспе:

4 слайд
Aбайтанушы Алаш қайраткерлері Кәкітай Ысқақов Ілияс Жансүгіров Құдайберген Жұбанов Әлихан Бөкейханов Жүсіпбек Аймауытов Ахмет Байтұрсынов Міржақып Дулатұлы

5 слайд
Әлихан БөкейхановСемейде шығатын «Семипалатинский листок» газетінде жарияланған азанама. 1907 жылы мақала Орыс Географиялық қоғамының жазбаларында қайта жарық көреді. Мақала Абай өмірі туралы біршама жүйелі мәлімет беретін еңбек. Кейінгі еңбектерде айтылатын көп дерек тұңғыш рет осы мақалада жазылған. Абайдың әке жағы мен шеше жағы таратыла әңгімеленеді. Шеше жағынан сөзге бейімділік дарығаны айтылады. Білімге сусау, алғашқы, кейінгі үш-төрт жылдағы оқуы, ел ісіне араласуы, орыс достарымен кездесіп, шынайы білімге ұмтылғаны, ізденіс әрекеттері рухани толысуы, ақындыққа бет қоюы, кейінгі қайғылы халі, қазасы - түгел сөз болады. Ә.Бөкейханов мақаласындағы Абайға берілген баға мынадай: «Өлеңдерінен көрініп тұрғандай, Абай асқан поэтикалық қуаттың иесі, қазақ халқының мақтанышы болды». Ә.Бөкейханов Абайдың табиғат туралы өлеңдерін жоғары бағалаған

6 слайд
TITLE А.Байтұрсынов Абайдың өз кезіндегі әйгілі, көпке мәлім ақын болғандығын жазады. Бұл көбіне ақын сөзі басылым көруіне байланысты делінеді . Абай көптің көңілінен орын алған ақын.А.Байтұрсынов мақала басында осы жағын баса айтады. Ақын өлеңдерімен ол ең алғаш 1903 жылы танысқан. Сондағы әсері: «оқып қарасам, басқа ақындардың сөзіндей емес, олардың сөзінен басқалығы сонша, әуелгі кезде жатырқап, көпке дейін тосаңсып отырасың. Сөзі аз, мағынасы көп, керең». А.Байтұрсынов Абайдың өз кезіндегі әйгілі, көпке мәлім ақын болғандығын жазады. Бұл көбіне ақын сөзі басылым көруіне байланысты делінеді. Абай көптің көңілінен орын алған ақын.А.Байтұрсынов мақала басында осы жағын баса айтады. Ақын өлеңдерімен ол ең алғаш 1903 жылы танысқан. Сондағы әсері: «оқып қарасам, басқа ақындардың сөзіндей емес, олардың сөзінен басқалығы сонша, әуелгі кезде жатырқап ,көпке дейін тосаңсып отырасың. Сөзі аз, мағынасы көп, керең». мағынасы көп, керең». Ахмет Байтұрсынов

7 слайд
Міржақып Дулатов«Абай» мақаласы көрнекті ақын, жазушы, қоғам қайраткері, айтулы журналист Міржақып Дулатов тарапынан Абайдың қайтыс болуына 10 жыл толуына байланысты жазылған. Мақала 1914 жылы «Қазақ» газетінің 23 маусымдағы 67-ші санында жарияланған. М.Дулатов мақаласын «Бүгін атақты қазақ ақыны марқұм Абай Құнанбаевтың апатына 10 жыл толды» деп, жазылу себебін айта отырып бастайды. Мақала ерекше тебреніс, зор шабытпен жазылған. Автордың ақын туралы құрметі өте жоғары. Абайдың ойдағыдай шығармалары жарияланып, мерей тойы аталып, көңілдегідей насихатталмай келгеніне өкініш білдіреді. Өзге жұрттар мұндай ақыны болса «төбесіне көтергендей болар еді» деген ойын байқатады. «Елі туғанына сүйсініп, өлгеніне тегіс күйінер еді». Абайға деген құрметі әр сөзінен байқалып тұрады

8 слайд
TITLE Екінші мақала Кәкітай Ысқақов тарапынан Абай жинағына арнап жазылған. Ә.Бөкейханов мақаласы мен бұл мақала арасында дерек ортақтығы көп. Олардың негізі бір екені анық байқалып тұрады. Сірә, осыны о баста Кәкітай жазған болу керек. Ол профессор Т.Кәкішев жазғандай, Абай жанында жүрген, ақын өмірінен көп хабардар болған. Кәкітай мақаласы Ә.Бөкейханов мақаласынан көлемдірек. Ә.Бөкейханов Абай өлімі туралы жаза келіп, ақынның табиғат туралы өлеңдерінің көркемдігін, жалпы Абайдың асқан поэтикалық қуаттың иесі екенін айтумен аяқтаса, Кәкітай мақаласы бұдан әрі жалғаса түседі. КәкітайТ.Кәкішев жазғандай, Абай өмірімен етене таныстығын байқатады. Кәкітайдың осы сөзі Абай болмысының, оның танымын, поэзиясы мен қарасөзінің мазмұнын танытуда мәні зор. Ілияс Жансүгіров

9 слайд
Қортынд ы: Алаш қайраткерлерінің көрнекті тұлғаларының танымынан келтірілген аталмыш мысалдар бізге Абайтану ілімінің ұлт үшін, мемлекеттің дамуы үшін қаншалықты маңызы бар екенін айқындайды. Рухани құндылықтар ардақталмай жүргізген түрлі саясиэкономикалық реформалардың біздің қоғамымызды қандай қиындықтарға тірегенін көріп отырмыз. Қазіргі таңда рухани салада жүргізіліп жатқан жұмыстар Алаш қайраткерлерінің кезінде көтерген бастамаларымен тығыз үндес. Қазақ тіліне терең мән беру, жаңа әліпбиге көшу, гуманитарлық саладағы озық оқулықтарды қазақ тіліне аудару, туған жер, бәсекелестікке қабілетті болу – бұлардың бәрі Алаш зиялылары қозғаған мәселелер. А.Байтұрсынұлының қазақ әліпбиіне жасаған рефомалары, Алаш зиялылары жаппай жабылып әр салада қазақ тілінде оқулық жазуы, Абайтануға атсалысуы, қазақтың тарихын, мәдени болмысын танудағы атқарған тірліктері – бүгінгі күннің өзекті мәселелері. Сол жолдағы басты тірлікті Абай шығармашылығын рухани бағдаршам етіп ұстанған Алаш қайраткерлерінің ұстынымен жалғастырсақ, онда оның ел дамуы үшін қосар үлесінің салмағы да арта түсетіні сөзсіз .