#1 слайд

1 слайд

#2 слайд
Тыныс алу дегеніміз ағзаның қоршаған ортадан оттегін сіңіріп, өзінен көмір қышқыл газды бөлуін қамтамасыз ететін процестер жиынтығы. Тыныс алу мүшелері кеуде қуысында орналасқан. Адамның өмірі және оның тіршілігі биологиялық тотығу реакциясына және оттекті сіңіруге байланысты. Организмнің оттекті сіңіріп, көмірқышқыл газын бөліп отыруы- тыныс алудың негізі. Бұл процесс адамда өмір сүре алмайды . Адам оттексіз өмір сүре алмайды. Оттек клеткалар мен ұлпалардың тыныс алуына және олардың өз қызметтерін атқаруы үшін қажет. Тыныс алу мүшелерінің құрылысы. Тыныс алу мүшелеріне: мұрын қуысы, кеңсірік, көмей, кеңірдек, ауатамыр (бронхи), өкпе жатады.

2 слайд

#3 слайд

3 слайд

#4 слайд
Тыныс алу жүйесі, тыныс аппараты, мүшелердің қызметі. Тыныс алу жүйесі деп ағзаны оттегімен қанықтырып, көмірқышқыл газдың денеден бөлінуін және ағзаның тіршілік әрекеттеріне қажет қуаттың бөлінуін қамтамасыз ететін мүшелер жиынтығын айтады. Тыныс аппараты деп ағзаның тыныс алуын қамтамасыз ететін мүшелер жиынтығын айтады. Сыртқы тыныс аппараты жоғарғы( мұрын қуысы, аңқа, көмекей) және төменгі ( кеңірдек, ауа тамырлар- бронхылар мен бронхиолалар) тыныс жолдары мен газ алмасу мүшесі – оң және сол өкпеден тұрады. Дем алынған кезде ауа жоғарғы тыныс жолдарына түсіп, онда шаң-тозаңнан тазарады, жылынады, дымқылданады да, төменгі тыныс жолдарына өтеді.

4 слайд

#5 слайд
Тыныс алу аппаратының түрлері Тыныс алу жүйесі жануарлар дүниесінің даму жолында әр түрлі өзгерістерден өтеді. Суда тіршілік ететін қарапайым ағзалар суда еріген оттегіні олар денесін қаптаған қабықша арқылы сіңіреді. Тыныс алудың мұндай түрін диффузиялы тыныс алу деп аталады. Жануар ағзасының күрделенуімен байланысты, олардың жұтқыншақ қуысы қабырғаларында желбезек саңылаулары пайда болып,желбезекпен тыныс алу түрі қалыптасады. Омыртқасыздарда - кеңірдек, хордалыларда- өкпе, құрттармен насеком личинкаларында - дене жабыны, жұмыр құрттарда- ішек арқылы тыныс алу механизмдері дамиды. Өкпенің екі түрі болады- диффузиялық және желдетпелі. Диффузиялық өкпе шағын жәндіктерде кездеседі. Желдетпелі өкпе құрлықта мекендейтін омыртқалыларда болады.

5 слайд

#6 слайд
Сүт қоректі жануарлар өкпесі бронхы мен альвеола тарамдарынан түзілген паренхимадан және олардың арасындағы дәнекер ұлпалы құрылым- стромадан(төсеніштен) тұрады. Строма арқылы өкпе паренхимасына қан мен лимфа тамырлары және жүйке талшықтары өтеді.Бұл мүшеде ет талшықтары болмайды, сондықтан өкпе өз бетінше керіліп-сола алмайды. Тыныс алу механизмі алма кезек ауысып отыратын дем алу және дем шығару кезеңдерінен тұрады.

6 слайд

#7 слайд
Көкірек қуысы кеңейсе өкпе керіліп, оның көлемі үлкейеді,ал ол тарылса-өкпе сығылып,көлемі кішірейеді.Демек, өкпе көкірек қуысына ілесіп, өз көлемін оның қимылдарына байланысты өзгертіп отырады.Өкпенің осылай көкірек қуысы қимылдарын қайталап отыруының екі түрлі себебі бар.Біріншіден, өкпе көкірек қабырғасымен тікелей жанаспайды,олардың араснда плевраның астарлық(париеталдық) және беткейлік(висцеральдық) жапырақшаларымен көмкерілген плевра аралық қуыс болады.Бұл қуыс алғашқы дем алумен байланысты пайда болады. Ауа қабылдап, керілген өкпе тартылып, солуға оңтайланып тұрады.Оның себебі өкпеде оралымдық элементтердің болуында.Өкпенің оралымдық элементтері қалыптастыратын күшті өкпе ұлпасының ралымдық күші деп атайды.

7 слайд

#8 слайд
Өкпенің белгілі бір уақыт ішінде ауа алмастыру қабілетін өкпенің желдетілуі деп аталады. Тыныс алу процесі кезінде ағза атмосфералық ауаны қабылдайды. Атмосфералық ауа әр түрлі газдрадың қоспасы. Оның құрамында 20,82% оттегі, 0,03%көмір қышқыл газы, 79,03% азот, 0,15% су буы болады.Ал, деммен шыққан ауа құрамында 16,3 % оттегі, 4,4% көмір қышқыл газы, 79,7 % азот кездеседі.Демек, ағза тыныстық ауадан 5 пайызға жуық оттегіні сіңіріп 4,4% көмір қышқыл газын бөледі, азот газ алмасу процесіне қатыспайды.

8 слайд

#9 слайд

9 слайд