ӘЛЕУМЕТТАНУ

1 слайд
ӘЛЕУМЕТТАНУ Дайындаған: Группа: Қабылдаған:

1 слайд

2 слайд
  Тақырып 1: Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану  Тақырып 2: Әлеуметтанулық теориялардың даму кезеңдерін талдау  Тақырып 3: Әлеуметтанулық зерттеуді ұйымдастыру және өткізу  Тақырып 4: Әлеуметтік стратификация» ұғымы, стратификациялық жүйелердің типтері. Әлеуметтік мобильдік  Тақырып 5: Әлеуметтанудағы тұлға түсінігі МАЗМҰНЫ

2 слайд

3 слайд
Тақырып 1: Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану

3 слайд

4 слайд
 1. Әлеуметтанудың зерттеу нысаны мен пәні Огюст Конт (1798-1857) француз философы, әлеуметтанушысы, философиядағы позитивизм мектебінің негізін қалаушы Еңбегі - «Позитивтік саясат жүйесі, немесе Адамзат діндері негіздері туралы социологиялық трактат» Макс Вебер (1864-1920) неміс әлеуметтанушысы, әлеуметтік философ, тарихшы Еңбектері: «Түсіністікті әлеуметтанудың кейбір белгілері жөнінде», «Әлемдік діндердің шаруашылық этикасы»

4 слайд

5 слайд
 XIX ғасырдың соңы – XX ғасырдың басында қоғам туралы ғылыми зерттеулер экономикалық, демографиялық, заңдық және өзге де аспектілерде бөліне бастады. Бұған әлеуметтанымдық зерттеулер де қосылды. Осы кезеңнен бастап қоғам дамуының жан-жақты құбылыстарын танып білуде оның әлеуметтік жақтарына көңіл аударуға байланысты әлеуметтану пәні қалыптаса бастады.  Этимологиялық тұрғыдан алғанда «Социология» деген қоғам туралы ғылым. Бұл термин латынның societas (қоғам) және гректің logos (ілім) деген екі сөзден құралған, ал оны ғылыми қолданысқа енгізген, осы дербес ғылымның негізін салушылардың бірі саналатын француз ойшылы Огюст Конт. Сонымен «Әлеуметтану» – тарихи қалыптасқан әлеуметтік жүйелер дамуының, оның өмір сүруінің өзіндік заңдары мен заңдылықтары, жекелеген адамдардың, әлеуметтік топтардың, таптардың халықтардың өміріндегі осы заңдардың әрекет ету механизмдері мен көріну формалары туралы ғылым. (П.А.Сорокин. Система социологий. Т.1.) Ал неміс ғалымы М.Веберге сүйенсек, әлеуметтану - әлеуметтік жүріс-тұрыстарды түсіну мен ұғындыруға ұмтылатын ғылым. Себебі, оның ойынша, әлеуметтік жүріс-тұрыс адамның қатынастарынан туындайтын оның позициясы. Қазіргі замандық ғылымда – әлеуметтану қоғамды әлеуметтік толық жүйе ретінде қарастыратын және осы жүйенің жеке тұлғалар, әлеуметтік қауымдар, институттар сияқты өзіндік құрамдас элементтері арқылы қызмет етуі мен дамуы туралы ғылым деген анықтама кең тараған.  Әлеуметтанудың зерттеу нысаны (объектісі) – қоғам және оның өмір сүру, даму заңдылықтары. Басқаша айтқанда, құрамында топтары, таптары, жіктері, ұйымдары, ұлттары, халықтары бар әлеуметтік қоғам әлеуметтанудың негізгі зерттеу нысаны болып табылады. Әлеуметтанудың зерттеу объектісінің ерекшелігі объективті өмірдің нақтылы реалдығымен байланысында. Әлеуметтану

5 слайд

6 слайд
 Эмиль Дюркгейм Эмиль Дюркгейм (1958-1917) француз әлеуметтанушысы, саясаттанушысы Дюркгейм "Әлеуметтанулық әдістің қағидасы" (1895) атты кітабында өзінің методологиясындағы басты қағиданы "әлеуметтік фактілерді заттар ретінде қарастыру керек" деп түйіңдеді.

6 слайд

7 слайд
Тарих барысында әлеуметтану пәні туралы түсініктер ауысып отырды. Мысалы, Ұлы француз социологі Эмиль Дюркгейм пәнді әлеуметтік фактілер деп көрсеткен. Қазіргі замандық ғылымда – әлеуметтану пәні әлеуметтік байланыстар, әлеуметтік өзара әрекеттесулер, әлеуметтік қатынастар және оларды ұйымдастыру амалдары деп танылады. Немесе, тағы бір анықтаманы келтіретін болсақ - қоғамдағы жеке адамдар, әлеуметтік топтар, жіктер мен қауымдастықтар, институттар мен процестер тіршілігі мен қарым-қатынастарындағы, олардың іс-әрекеттеріндегі барлық проблемалық жағдайлар социологияның зерттеу пәні болып табылады. Сонымен, әлеуметтік, әлеуметтік байланыстар мен қатынастар, оларды ұйымдастыру амалдары сияқты ұғымдар әлеуметтанулық білім пәнінің ерекшелігін түсінудің бастаулары болып табылады. Жалпы айтқанда, әлеуметтану пәніне әлеуметтік ерекшелігі бар барлық байланыстар мен қатынастар жиынтығын жатқызамыз. Әлеуметтік дегеніміз қоғамдағы қарым-қатынастардың, индивидтердің бірлескен іс-әрекеттерінің жиынтығы, олардың қоғамдық өмірдегі құбылыстар мен процестерге қарым- қатынасы. Қазіргі ғылымда «әлеуметтік» деген терминнің бірнеше мағынасы бар. Біріншіден, бұл термин адамдар арасында әлеуметтік байланыстардың болатындығын дәлелдейді. Осы мағынада «әлеуметтік» термині – қоғамдағы жасына, дүние-мүлкіне, ұлттық белгілеріне қарай ерекшеленетін адамдардың, түрлі қауымдардың өзара ықпалдары жүзеге асатын қоғамдық өмір өрісін анықтаумен байланысты. Ресей ғалымы Г.В.Осипованың айтуынша әлеуметтік деген, қоғамдық қатынастардың тұлғааралық деңгейдегі көрінісі. Шын мәнінде индивидтер өзара әрекеттесу процесі арқылы бір-біріне әсер береді, себебі олардың әрқайсысының өзіндік әлеуметтік сапа-қасиеттері бар.

7 слайд

8 слайд
Екіншіден, қоғамды тұтастай алғанда және оны табиғатпен салыстыру үшін кең мағынада қолданылады. Бұл ретте «әлеуметтік» термині «қоғамдық» терминімен теңеседі. Қоғам – әлеуметтің жоғары құрылымының жемісі. Сондықтан «әлеуметтік» сөзінің мағынасы «қоғамдық» сөзінен әлдеқайда кең. Үшінші жағдайда, Біз «әлеуметтік» терминің сөздің кең мағынасында, адамзат тіршілігінің өзіне ғана тән ерекшелігін бейнелейтін жаңаша сапада қолданамыз. Ол қоғамның әлеуметтік жағдайының барлық құбылыстарын, оның қарапайым түрлерін де, күрделі жүйелерін де, жекелеген әлеуметтік әрекеттерді де, сондай-ақ, дамыған әлеуметтік институттарды да қамтиды.

8 слайд

9 слайд
Профессор Қ.Ғ.Ғабдулинаның пікірінше, социология мен әлеуметтенуды айыра білу керек. Себебі, қазіргі заманғы социология – осы ғылымды құрайтын бір- бірімен тығыз байланысты түрлі теориялар мен білімдердің жиынтығы. Сондықтан социологиялық зерттеулер әлеуметтік зерттеулердің негізін құрайды.

9 слайд

10 слайд
Тақырып 2: Әлеуметтанулық теориялардың даму кезеңдерін талдау

10 слайд

11 слайд
Әлеуметтану ғылым ретінде өзінің даму жолында негізгі төрт кезеңнен өтті 1-кезең. Әлеуметтану ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың  20-30 жылдарының басында қоғамдық құбылыстарды баяндау сипатында болды. Бұл кезеңде ол философиядан бөлініп шығып, қоғам, адам, осылардың дамуы туралы мәселелерді зерттеудің, түсіндірудің жаңа ғылыми, әдістемелік тұжырымдарын іздестіре бастады. 2-кезең. Қолданбалы әлеуметтану ХХ ғасырдың 30-60 жылдарын қамтиды. Бұл кезеңде әлеуметтанудың әдістемелік және әдістік аппаратын дайындау басталды, әлеуметтану эксперименталды (практикалық) ғылымға айналды. 3-кезең. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарын қамтитын кезеңде әлеуметтанудың өзінің теорияларын, алуан түрлі ой-тұжырымдарын өмірде қолдана бастады. Қазіргі кезде Батыс елдерінде парламент және президент сайлауларының қарсаңында нақтылы әлеуметтік зерттеулер жүргізіліп отырады. 4-кезең. Бүгінгі таңда әлеуметтану әлемдік шеңберде жүйелі білімге айналды. Бұл кезеңде әлеуметтану ғылымында алуан түрлі тұжырымдамалар, көптеген теориялар пайда болды.

11 слайд

12 слайд
О.Конттың ой-пікірлерін, идеясын одан әрі дамытқан ағылшын әлеуметтанушысы  Герберт Спенсер (1820-1903)  болды. Оның әлеуметтану теориясы негізгі екі мәселеден тұрады. Бұл екі ой- пікір, идея Ч.Дарвиннің биологиялық түрлердің пайда болу теориясының негізінде пайда болған. 1) қоғамд ы биолог иялық органи зм ретінде қарау; 2) әлеуме ттік эволюц ия идеясы .

12 слайд

13 слайд
Спенсердің пікірінше кез-келген қоғам дамуы органдардың үш жүйесінің негізінде баталып жүреді деді. 1)жүйе : сүйемелдеуші жүйе (материалдық жағынан қамтамасыз ету). 3)жүйе : реттеуші жүйе-бұл қоғамның құрамды бөлімдерін біртұтас орталыққа бағындырып мемлекет тарапынан оның дамуын реттеп отырады. 2)жүйе: бөлуші жүйе- еңбек бөлінісінің негізінде қалыптасқан әлеметтік органнан, әртүрлі бөлімдерінің байланысын қамтамасыз етеді.

13 слайд

14 слайд
 .

14 слайд

15 слайд
Тақырып 3: Әлеуметтанулық зерттеуді ұйымдастыру және өткізу

15 слайд

16 слайд
Әлеуметтік зерттеу бірін-бірі алмастыратын, өзара байланысты төрт кезеңді қамтиды : Зерттеуге дайындық — теориялық кезең : - мәселенің теориялық негіздемесі; ақпаратты жинау әдісі (зерттеу). Практикалық әлеуметтанулық ақпараттарды жинау (әдістер: сұхбат, сауалнама, сараптамалық сауалнама, контент- талдау, сурет салу техникасы және т.б.). Өңдеуге дайындық және компьютерлік өңдеу. Таңдалған ақпаратты талдау және есепті дайындау.

16 слайд

17 слайд
Әлеуметтанулық зерттеулер Әлеуметтік зерттеулер - әлеуметтік, қоғамтанулық зерттеулердің бір түрі, қоғамды жекелеген ғылымдардағы арнайы және нақтылы-әлеуметтік зерттеулерде жалпытеориялық және әдістемелік негіз, "өзегі" ретінде қарастырады. Әлеуметтік зерттеулерді бір жағынан, жалпылама,  абстрактылы, қоғамды өзіне тән әмбебап белгілеріне, мәніне, бүкіл әлем заңдылықтарына сай зерттейтін әлеуметтік- философиялық зерттеулерден ажыра- тып қарау керек; екінші жағынан, қоғамдағы нақтылы, арнайы ғылымдардағы - саясаттану,  экономикалық теория, мәдениеттану, әлеуметтік психология, құқықтану, этнология және т.б. - әлеуметтік зерттеулерден бөліп қарау керек. Бұнда қоғам әлеуметтік біртұтас түрінде зерттелмей, оның кейбір жекелеген құрылымдары, бөлігі, саласы қарастырылады.

17 слайд

18 слайд
Әлеуметтанулық зерттеу  — тәжірибеде қолдану үшін зерттелетін құбылыс жайлы шынайы деректер алу мақсатында әдіснамалық, әдістемелік және ұйымдастыру-техникалық процедуралардың логикалық кезеңдік жүйесі. теориялық  эмпириялық

18 слайд

19 слайд
Тәжірибелік зерттеу іргелі  қолданбалы Іргелі әлеуметтік зерттеудің басты мақсаттарының бірі зерттеліп қаралатын пән жөніндегі ғылыми түсінікті жетілдіру мен дамыту болып саналады. Қолданбалы зерттеу нақты бір әлеуметтік проблеманы шешуге арналады.

19 слайд

20 слайд
Тақырып 4: Әлеуметтік стратификация» ұғымы, стратификациялық жүйелердің типтері . Әлеуметтік мобильдік

20 слайд

21 слайд
 Әлеуметтік стратификация  қоғамның әлеуметтік жіктелуі. Біз қоғамның әлеуметтік құрылымын сөз еткенде қоғам өзінің құрылымы жағынан бірдей емес екендігін айтып өткен едік. Қоғам адамдарының арасында теңсіздік бар. Соған байланысты олардың әлеуметтік жүйедегі алатын орындары да бірдей емес. Жекелеген индивидтер мен адам топтарының арасында әлеуметтік жіктелу бар. Оларды жіктегенде бірқатар өлшемдер басшылыққа алынады, мәселен, табыстарының көлемі, білімдерінің деңгейі, мамандықтағы мәртебесі, билікке қатынастары.

21 слайд

22 слайд
 «Страта» деген геология термині жердің құрылымындағы қабаттарды анықтауға байланысты қолданылады. Ал, қоғамға байланысты біздің ана тілімізде қабаттан гөрі «жік» деген ұғымды пайдаланғанымыз жөн. Біз тарихтан қоғамның әр даму сатысына тән түрлі стратталардың болғанын білеміз. Қоғам адамдарын стратталарға жіктеудің тарихи үш типі белгілі. Олар: кастал ар ; сослов иелер ; таптар.

22 слайд

23 слайд
 Осы аталған жіктеудің үш типіне байланысты стратификациялық жүйе 2-ге бөлінеді: Ашық жүйе - Қоғам мүшелерінің статустары мен әлеуметтік жағдайларын өзгертулеріне мүмкіндік бар әлеуметтік құрылым ашық стратификациялық жүйе деп алады да, ал, мұндай мүмкіндік балмайтын қоғам жабық стратификациялық жүйе деп аталады Жабық жүйе -  Үндістан қоғамында орын алған касталық жүйені жатқызуға болады. «Каста» -  латын тілінде castus (таза) деген мағынаны береді. Бұл жүйе 1900-шы жылға дейін сақталып келген. Үнді қоғамында қалытасқан дәстүр бойынша қоғам мүшелері касталарға жіктелген және соған байланысты әлеуметтік статус ата- аналарынан балаларына беріліп, ол өмірлік статусқа айналып отырған. Бұл қоғамда касталардың 4 тобы болған: брахмандар (діни иелері, абыздар), олар халықтың 3%- ын құрайтын; кшатрийлер (әскери адамдар); вайшьтер (саудагерлер), бұл екі топ халықтың 7%-ын құрайтын; шудралар (шаруалар мен қолөнершілер) – 70%-ға жуық; хариджандар – қоғамдағы ең төменгі, ауыр жұмыстарды

23 слайд

24 слайд
 К. Маркс ілімі К. Маркс өз заманында таптар туралы ілімді одан әрі дамытып, өзінің тап күресі туралы теориясын негіздеді. Соның нәтижесінде ол әлеуметтік стратияикация теориясына өз үлесін қосты. Ол таптардың пайда болуының экономикалық себептерін ашып көрсетті.бұл себептерге К. Маркс қоғамдық еңбек бөлінісі мен жеке меншіктің шығуын жатқызады. Сонымен қатар К. Маркс қоғамда негізгі және негізгі емес таптардың болатынын атап көрсеткен. Негізгі таптар қоғамдағы өмір сүріп тұрған негізгі меншік қатынастарының түрінен туындайды.

24 слайд

25 слайд
 Макс Вебердің ілімі Әлеуметтік стратификация проблемасына қазіргі заманғы көзқарастың негізін Макс Вебер  қалаған болатын, ол әлеуметтік құрылымды таптармен және оларды тудырушы меншік қатынастарымен қатар әлеуметтік мәртебе мен билік те маңызды орын алатын көп өлшемді жүйе ретінде қараған. М.Вебер экономиканы ұйым...

25 слайд