Асыл сөзді іздесең Абайды оқы ерінбе жоба

1 слайд
Ғылыми жоба тақырыбы: Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе! Орындаған: Аятхан Жәнібек

1 слайд

2 слайд
Ұлы ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазақ әдебиеті негізін қалаған ағартушы Абай (Ибраһим) Құнанбайұлына 179 жыл

2 слайд

3 слайд
•Абайдың мол мұрасын зерттеудің маңызын анықтау, шығармаларының мән-мағынасын саралау; Мақсаты: •Зерттеу тақырыбына байланысты ғылыми әдебиеттерді оқып, талдап, саралау. •Абай дың өмірі мен шығармашылығы туралы тереңірек білу. •Абайдың қара сөздерін оқып білу •Абайдың асыл мұрасының маңызын анықтай отырып, насихаттау. Міндеттері:

3 слайд

4 слайд
Зерттеу жұмысының негізгі тұжырымы: «Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе, Адалдықты көздесең, жаттап тоқы көңілге ...». С.Торайғыров. Зерттеу барысында Абай атамыздың шығармаларын оқи отырып, көңілге тоқи отырып түсінгенім, болашақ ұрпақ біздің ғана сезімімізге данышпан бабаларымыздың асыл қасиеттерін сіңіруді, Абайдай халық қамын ойлайтұғын саналы азамат болып қалыптасу, қазіргі өмір талабы біздерге, яғни жас ұрпаққа жүктеп отыр. Сондықтан, мектеп табалдырығын аттағаннан бергі осы уақыт ішінде Абай туралы бар білгенімді осымен тоқтап қалмай алдағы уақытта арі қарай ізденуді жалғастырамын. Практика жүзінде қолданылуы: оқу конференцияларында, қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында, оқуларда,тарих, орыс әдебиеті сабақтарында, газеттерге мақала беруде.

4 слайд

5 слайд
«.....Менің балаларыма, ертеңгі ұрпағыма Абайдан артық, Абайдан ұлы, Абайдан киелі ұғым болмауға тиіс» Абайдың адамгершілік идеалы, мұраты, принципі – қысқаша ғана «Адам бол!» деген формула, бағыттаушы. Адам болу – кісіліктің кісісі, шын мәнінде азамат болу, қара бастың қамы, тіпті, бүкіл адамзаттың қамын ойлайтын, «өзін - өзі зор тұтып», «надандарды менсінбейтін», дүниеге әлем тұрғысынан қарайтын Азамат-адам болу. Абай қазақ жастарын мәнді өмірге, әр нәрсеге көрсеқызар болмай, өнерді үйренуге, табиғатты тануға, ғылымды зерттеуге үндеді.

5 слайд

6 слайд
2.1 Абайдың өмірбаянымен танысу. Абай (Ибрагим) Құнанбайұлы 1845 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Қарабұлақ жайлауында туған. 1904 жылы Балашақпақ жайлауында қайтыс болады. Ал, мәйіті - Жидебайда. Ол – ұлы ақын, философ, ағартушы, композитор. Ақынның арғы бабасы – Олжай батыр. Олжайдан Айдос, Айдостан Ырғызбай, Ырғызбайдан Өскенбай тарайды, Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай дүниеге келеді. Құнанбайдың әйелі Ұлжаннан Абай дүниеге келеді. Абайдың үш әйелі болған. Бәйбішесі Ділдәдән – Ақылбай, Әбдірахман, Күлбәдән, Әкімбай, Мағауия, Райхан; екінші әйелі Әйгерімнен – Тұрағұл, Мекайыл, Ізкайыл, Кенже, барлығы жеті ұл, үш қыз сүйген. Әмеңгерлік жолмен үйленген әйелі Еркежаннан ұрпақ көрген жоқ. Абай Ескітам қонысында әкесі ашқан медреседе, оқып, ауыл молдасы Ғабитханнан дәріс алған. Әкесі Абайды он жасқа толған соң, Семейге Ахмет Риза медресесіне барады. Онда үш жыл оқиды. Медресенің үш жылында Абай осы қаладағы «Приходская школаға» да қосымша түсіп, онда үш ай орысша оқиды.

6 слайд

7 слайд
Әкесі Құнанбай Өскенбайұлы өз заманындағы атақ даңқы алысқа кеткен адамдардың бірі болған.  Ұлжан Абай әжесімен бірге

7 слайд

8 слайд
Оның көркемдік ойлау, бейнелеп айту, суреттеу тәсілі мүлде жаңа, даралық стилі еркін, икемді, поэзиядағы қалыптасқан дайын үлгілерді қайталамайды. А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтовтың шығармаларын шеберлікпен аударып, қазақ әдебиетін жаңа сөз иірімдерімен молайта түсті. 1885 жылы мамыр айында Шар өзенінің бойындағы Қарамола деген жерде Семей облысының генерал – губернаторы Цеклинскидің басқаруымен Семей облысына қарайтын 5 уездің 100 - ден астам би - болыстары бас қосқан төтенше съезі өткізілді. Осы съезде төбе би болып сайланған Абайға «Семей қазақтары үшін қылмысты істерге қарсы заң ережесін» әзірлеу тапсырылады.

8 слайд

9 слайд
• Абай - өз заманының биік парасат иесі ғана емес, бүгінгі заман қайшылықтарын шешуге де бағыт берген биік тұлға. Ақынның адамгершілік мұраттары тек өлеңдерінде ғана емес қара сөздерінде де терең философиялық толғаныспен көрініс тапқан. Абай өзінің оқушысы мен тыңдаушыларымен әңгімелеседі

9 слайд

10 слайд
Дүниенің тылсым сырларын тану: Надандық, жалқаулық т.б. сынау: Ар-ұят, адамгершілік: Еңбек: Қазақ мақалдары: Қазақтардың мінез-құлқы: Ғылым, білім, өнер: Абай қара сөздері тақырып жағынан бірнеше топқа бөлуге болады:

10 слайд

11 слайд
Абай мұрасының зерттелу кезеңдері. 1 Кезеңі 1889 жылдан басталып, 1934 жылмен аяқталады. 2 Кезеңі 1934 жыл мен 1961 жыл аралығындағы абайтанудың Мұхтар Әуезов бастаған соны танымдарының заманымен  аяқталады. 3 Кезеңі  1961 жылдан кейінгі Абай мұрасын тереңдей танып зерттеу дәуірімен жалғасады.

11 слайд

12 слайд
Абай мұрасын орыс тілінде танытып бағалауда ерен еңбектерімен: Ә.Бөкейханов ағайынды Белослюдовтар С.Сәдуақасов тарапынан жарияланған мақалалардың абайтану тарихында өзіндік орны болды. Бұл мақалалар болашақ зерттеу жұмыстарына бағыт- бағдар берерлік өзіндік танымымен, құндылығымен ерекшеленетін еңбектер деп бағаланады. Сұлтанмахмұт Торайғыров – Абайдың жаңа бағыттағы қазақ әдебиетінің негізін салып, классикалық дәрежеге көтерген еңбегін жете түсінді. Ол ақын мұрасының әлеуметтік тамырын тереңірек танығандардың бірі.

12 слайд

13 слайд
Абай мұрасын тану, бағалау 20-жылдардың басы мен 30- жылдардың аяғында саяси- әлеуметтік жағдайға байланысты туындаған үш түрлі бағытты айтуға болады: 1.                 Тұрпайы социологиялық танымдағы ағым; 2.                 Абай мұрасын тіршілік (формалистік ) тұрғыдан танып бағалау әрекеті; 3.                 Абай мұрасын тануда компаративистік таным тұрғысынан бағалау.

13 слайд

14 слайд
     М.Әуезов ұзақ жылдар бойы Абайдың әдеби мұрасы туралы үздіксіз ізденудегі әрекетін бір- бірімен іштей байланысты 4 салаға бөле қарауға келеді. a)                 Абай шығармаларын жинауы текстологиялық жағынан сұрыптауы, жариялауы туралы еңбектері. b)                 Абай  өмірбаянын  қайта жазып, қызметі мен дәуірі ,заманы жайында деректер жинап , естеліктер жаздырып, жоғалуға айналған өлең жолдарын қалпына келтірумен айналысуы. c)                  Абай өмірі мен шығармалары туралы арнайы зерттеу жұмысын жүргізуі. d)                 Жоғары үш саланың негізінде Абай мұрасын ақын туралы көркем шығармалар жазу арқылы танытуы.

14 слайд

15 слайд
                                                  Қорытынды Қорыта келе, Абай – қазақтың бас ақыны, жол көрсетуші кемеңгер тұлға. Уақыт өткен сайын оның асыл мұрасы әр қырынан өсіп өркендеп отыратын мұра болып, біздің санамызда орын алады. Абай шығармаларының мәні, мақсаты, бағыты , ол – «Толық адам». «Толық адам» Абай арманында білім мен өнерге етене жақын, ғалым болуға құмарту, жылы жүректі, ақылды да парасатты бола білу,еңбекқор, әділетті тұлға. Ал махаббатпен сүю, адамды сүю, Алланы сүю, әділетті сүю- Абай шығармаларының биік мұнарасы. Сондай – ақ Абай Құнанбаевтың жазған қара сөздерінің тәрбиелік мәні өте зор. Біз одан үлкен ғибрат аламыз. Әр сөзі терең ойға, өзіңді, ортаңды тануға, жақсы қасиеттерді бойыңа дарытуға, жаманнан аулақ болуға жетелейді.Абай сол заманғы қазақтың басты проблемасы философиямен көп айналысты. Абай атамыздың әрбір сөзін қайта оқып, тереңірек барлай бастасақ, олардың қыр – сырлары қайта ашыла түседі.Шындығында Абай тағылымын дәріптеу, оны терең түсіне білу, меңгеру оңай емес. Абайдың шығармаларында даналық толып жатыр. Абайдың поэзиялық мұрасына қоса қара сөздері бағасы жойылмайтын бір үлкен қымбат қазына – деп ойлаймын. Адамгершілік қасиеттер отбасында, қоршаған ортада, балалар бақшасында, мектепте, адамдардың іс - әрекетінің барысында бір – бірімен араласуы нәтижесінде, қоғамдық тәжірибе алуын өмірмен байланыстыру арқылы қалыптасады. Халықта: «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген мақал бар. Сондықтан адамгершіліктің іргетасы отбасында басталады. Тәлім – тәрбие болмаған жерде адамгершілік мәдениеті мен қасиеті де қалыптаспайды дегеніне көзім толық жетті. «Адамға ең бірінші керегі білім емес, тәрбие. Тәрбиесіз білім – адамзаттың қас жауы, ол келешекте оның өміріне апат әкеледі» Әбу Насыр Әл – Фарабидің сөзін әрдайым жадымызда сақтауымыз керек деп ойлаймын. Абайдың асыл мұрасының зерттелу кезеңдері мен тарихымен таныса отырып, біз әлі де ашылмаған сыр көп екенін әлі де зерттеуді талап ететін үлкен тақырып екенін байқадық. Оның әрбір сөзі – тұнған байлық. Мен әрбір алдына мақсат қойып, білім мен ғылымға қарай ұмтылған талаптыға «Асыл сөзді іздесең, Абайды оқы, ерінбе» дегім келеді. Абайдың шығармаларында біл білуіміз керек дүниелердің бәрі де бар.

15 слайд

16 слайд
№ Атқарылатын жұмыс мазмұны Мерзімі Жұмыс нәтижесі 1 Зерттеу жұмысының тақырыбын таңдау 2021 ж 1. Жетекшіммен бірге тақырып таңдадым. 2. Зерттеу жұмысының ерекшеліктерімен таныстым. 2 Жұмыстың жоспарын құру 20201ж 1. Зерттеру әдістемесімен таныстым. 2. Тақырыптың түйінді сұрағын анықтадым. 3 Ақпарат көздерін таңдау 2021 ж Тақырыпқа баланысты әдебиеттерді іріктеп алдым. 4 Тақырыпқа байланысты тәжірбие жұмыстарын жүргізу, болжамдар жасау 2022-23ж 1. Тәжірибе жұмысын жүргіздім. 2. Зерттеу жұмысыма болжам жасадым. 5 Барлық зерттелген материалдарды қорытындылау 2022-23 ж 1. Зерттеу жұмысымды қорытындыладым. 6 Жасалған зерттеу жұмыстарына презентация жасап, электронды нұсқасын түсіру 2022-23 ж 1. Компьютерге презентация жасадым. 2. Электронды нұсқасын түсірдім. 7 Жобаны қорғау, байқауларға қатысу 2024ж 1. Мектепте 5-7 сыныптар арасында жобаны қорғадым. 2. Байқауларға қатысамын.

16 слайд

17 слайд
Абай Құнанбайұлының оқуларынан алған оқушылырымның жетістіктері

17 слайд