"Болашаққа бағдар - Рухани жаңғыру"
"Болашаққа бағдар - Рухани жаңғыру"

#1 слайд
1 слайд
#2 слайд
Шаттық шеңбері
Шаттық шеңбері
Біз балдырған тең басқан,
Дос құшағын кеңге ашқан
Тілегіміз тыныштық
Ашық болсын кең аспан.
Мықты болсын іргеміз
Бәрімізде біргеміз!
2 слайд
Шаттық шеңбері Шаттық шеңбері Біз балдырған тең басқан, Дос құшағын кеңге ашқан Тілегіміз тыныштық Ашық болсын кең аспан. Мықты болсын іргеміз Бәрімізде біргеміз!
#3 слайд
3 слайд
#4 слайд
4 слайд
#5 слайд
5 слайд
#6 слайд
6 слайд
#7 слайд
7 слайд
#8 слайд
8 слайд
#9 слайд
9 слайд
#10 слайд
Ең алдымен салт – дәстүр
дегеніміз не?
Салт – әр ұлттың , халықтың
діні мен сеніміне, тұрмыс –
тіршілігіне, құрылым
ерекшелігіне сәйкес ғасырлар
бойы жинақталып, өмірдің өзі
туғызған ғұрыптар тұғырының
негізі.
Дәстүр-халықтың атадан
балаға көшіп,жалғасын және
дамып отыратын тарихи
әлеуметтік, мәдени-
тұрмыстық, кәсіптік, салт-
сана, әдет-ғұрып,мінез-
құлық,тәлім-тәрбие және
рухани іс-әрекеттер көрінісі.
салт – дәстүр
10 слайд
Ең алдымен салт – дәстүр дегеніміз не? Салт – әр ұлттың , халықтың діні мен сеніміне, тұрмыс – тіршілігіне, құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып, өмірдің өзі туғызған ғұрыптар тұғырының негізі. Дәстүр-халықтың атадан балаға көшіп,жалғасын және дамып отыратын тарихи әлеуметтік, мәдени- тұрмыстық, кәсіптік, салт- сана, әдет-ғұрып,мінез- құлық,тәлім-тәрбие және рухани іс-әрекеттер көрінісі. салт – дәстүр
#11 слайд
11 слайд
#12 слайд
12 слайд
#13 слайд
13 слайд
#14 слайд
14 слайд
#15 слайд
Өткен ғасырлар үніне құлақ түрсек, біздің
ата – бабаларымыз тастан, ағаштан,
өсімдіктен, малдың терісінен, сүйегінен,
мүйізден, ішектен, қылдан т. б. алуан түрлі
заттардан дыбыс шығаруға болатынын
аңғарып, қарапайым музыкалық аспаптар
жасап алды.
Домбыра -қазақ халқының ең кең тараған екі
ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол –
қазақтар өмірінде маңызды орын алатын,
өзіндік музыкалық сипаты бар аспап. Алғаш
эпикалық дәстүр шеңберінде жыр, толғау,
термелерді сүйемелдеуге қолданылған
домбыра кейін аспаптық шығарма – күй
жанрының қалыптасуына ықпал еткен.
Қазіргі кезде домбыра жеке әнді
сүйемелдеуге, күй тартуға, халықтық-
фольклорлық музыкада, классикалық
шығармаларды орындауға қолданылатын,
мүмкіндігі кең музыкалық аспап болып
табылады.
15 слайд
Өткен ғасырлар үніне құлақ түрсек, біздің ата – бабаларымыз тастан, ағаштан, өсімдіктен, малдың терісінен, сүйегінен, мүйізден, ішектен, қылдан т. б. алуан түрлі заттардан дыбыс шығаруға болатынын аңғарып, қарапайым музыкалық аспаптар жасап алды. Домбыра -қазақ халқының ең кең тараған екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алатын, өзіндік музыкалық сипаты бар аспап. Алғаш эпикалық дәстүр шеңберінде жыр, толғау, термелерді сүйемелдеуге қолданылған домбыра кейін аспаптық шығарма – күй жанрының қалыптасуына ықпал еткен. Қазіргі кезде домбыра жеке әнді сүйемелдеуге, күй тартуға, халықтық- фольклорлық музыкада, классикалық шығармаларды орындауға қолданылатын, мүмкіндігі кең музыкалық аспап болып табылады.
#16 слайд
Қылқобыз – қазақ халқының ұлттық
аспаптарының ішіндегі ең көне аспап. 9 -
10 ғасырларда өмір сүрген Қорқыт ата
дәуірінен бері қылқобыздың сарыны
үзілмей келеді. Қылқобыз – екі ішекті,
ыспалы музыкалық аспап. Жалпы, ұлттық
аспаптардың ішінде қобыз үнге бай, киелі,
қасиетті деп танылады. Сонымен қатар,
қанша ғасырлар қойнауынан жетсе де
қобыздың бұрынғы түрі мен қазіргі
түріндегі үні бір сарынды. Себебі, оның
ішегі ықылым заманнан бері жылқының
қылынан тартылып келді, ысқышы да.
Оның қылқобыз аталуы да сондықтан.
Қылқобыздың ішіндегі ең үлкен түрі –
«нар қобыз». Қылқобызды халқымыз киелі
аспап ретінде қастерлейді. Қазақ қобыздың
үні шыққан жерге жын - шайтан
жоламайды деп ырымдайды. (үнтаспа
«Қылқобыз сарыны»)
16 слайд
Қылқобыз – қазақ халқының ұлттық аспаптарының ішіндегі ең көне аспап. 9 - 10 ғасырларда өмір сүрген Қорқыт ата дәуірінен бері қылқобыздың сарыны үзілмей келеді. Қылқобыз – екі ішекті, ыспалы музыкалық аспап. Жалпы, ұлттық аспаптардың ішінде қобыз үнге бай, киелі, қасиетті деп танылады. Сонымен қатар, қанша ғасырлар қойнауынан жетсе де қобыздың бұрынғы түрі мен қазіргі түріндегі үні бір сарынды. Себебі, оның ішегі ықылым заманнан бері жылқының қылынан тартылып келді, ысқышы да. Оның қылқобыз аталуы да сондықтан. Қылқобыздың ішіндегі ең үлкен түрі – «нар қобыз». Қылқобызды халқымыз киелі аспап ретінде қастерлейді. Қазақ қобыздың үні шыққан жерге жын - шайтан жоламайды деп ырымдайды. (үнтаспа «Қылқобыз сарыны»)
#17 слайд
17 слайд
#18 слайд
18 слайд
#19 слайд
Қуып жет
Ойын көгалды алаңдарда
ойналады. Барлығы 10-20 ойыншы
қатысатын жігіттердің ат ойыны.
Ойынға әр ойыншы өз атымен
қатысады.
ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ
Жиналғандар екі топқа бөлінеді. Ойын жүргізуші арасы 1-2
шақырымдай жерден екі көмбе белгілейді. Көмбенің біреуіне таяқ
шаншып, оның басына тұмақ кигізеді. Екінші көмбеде өзі тұрады. Екі
топтан екі адамды шақырып, біреуінің қолына белбеу немесе орамал
береді. Ойын жүргізушінің белгісі бойынша ойыншылар екінші көмбеге
қарай шабады. Белбеу алған ойыншы екіншісін көмбеге жеткізбей қуып
жетіп ұруы керек те, көмбеге жеткен соң белбеуді тымақтың үстіне
тастап, қайта қашады. Екінші ойыншы белбеуді алып, қарсыласын
көмбеге жеткенше қуып жетіп ұруы керек. Қай топтың ойыншысы
қарсыласын көп ұстаса, сол топ жеңген болып есептелінеді.
19 слайд
Қуып жет Ойын көгалды алаңдарда ойналады. Барлығы 10-20 ойыншы қатысатын жігіттердің ат ойыны. Ойынға әр ойыншы өз атымен қатысады. ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ Жиналғандар екі топқа бөлінеді. Ойын жүргізуші арасы 1-2 шақырымдай жерден екі көмбе белгілейді. Көмбенің біреуіне таяқ шаншып, оның басына тұмақ кигізеді. Екінші көмбеде өзі тұрады. Екі топтан екі адамды шақырып, біреуінің қолына белбеу немесе орамал береді. Ойын жүргізушінің белгісі бойынша ойыншылар екінші көмбеге қарай шабады. Белбеу алған ойыншы екіншісін көмбеге жеткізбей қуып жетіп ұруы керек те, көмбеге жеткен соң белбеуді тымақтың үстіне тастап, қайта қашады. Екінші ойыншы белбеуді алып, қарсыласын көмбеге жеткенше қуып жетіп ұруы керек. Қай топтың ойыншысы қарсыласын көп ұстаса, сол топ жеңген болып есептелінеді.
#20 слайд
Көкпар
Ойын көптеген жігіттердің
қатысуымен өтетін аттылардың ойыны.
Ойынға бауыздалған қозы мен лақтың
біреуі пайдаланады.
ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ
Ойынға қатысушы аттылы жігіттер белгіленген сызықтың бойына
қатарға тұрады. Аттылы жігіттер тұрған сызықтан
50-60 адымдай жерге көкпар тасталынады. Ойын жүргізушінің
белгісімен салт аттылар тұра шабады, сол ақ қай бұрын жеткені жолында
жатқан көкпарды іліп алып қашады. Оны артынан қуып жетіп, басып озған
ойыншы тартып алады, осылайша ара қашықтығы 4-5 шақырымдай
белгіленген көмбеге кім бұрын әкелсе, сол көкпарды алады. Көкпар қанша
рет тігілсе, ойын сонша рет қайталанады.
20 слайд
Көкпар Ойын көптеген жігіттердің қатысуымен өтетін аттылардың ойыны. Ойынға бауыздалған қозы мен лақтың біреуі пайдаланады. ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ Ойынға қатысушы аттылы жігіттер белгіленген сызықтың бойына қатарға тұрады. Аттылы жігіттер тұрған сызықтан 50-60 адымдай жерге көкпар тасталынады. Ойын жүргізушінің белгісімен салт аттылар тұра шабады, сол ақ қай бұрын жеткені жолында жатқан көкпарды іліп алып қашады. Оны артынан қуып жетіп, басып озған ойыншы тартып алады, осылайша ара қашықтығы 4-5 шақырымдай белгіленген көмбеге кім бұрын әкелсе, сол көкпарды алады. Көкпар қанша рет тігілсе, ойын сонша рет қайталанады.
#21 слайд
Табан жарыс
«Табан жарыс» ойыны
көгалды тегіс алаңда, спорт
залда ойналатын ойын. Бұл
ойынды екі топқа бөлініп
ойнайды.
ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ
Екі топ қатарға тұрып ең бірінші тұрған ойыншының
қолына ұлтарақ беріледі. Төреші белгі бергенде ұлтарақпен
15-20 м жердегі белгіні айналып келіп, келесі ойыншыға
ұлтарақты беруі керек. Ойын осылай жалғасын табады.
21 слайд
Табан жарыс «Табан жарыс» ойыны көгалды тегіс алаңда, спорт залда ойналатын ойын. Бұл ойынды екі топқа бөлініп ойнайды. ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ Екі топ қатарға тұрып ең бірінші тұрған ойыншының қолына ұлтарақ беріледі. Төреші белгі бергенде ұлтарақпен 15-20 м жердегі белгіні айналып келіп, келесі ойыншыға ұлтарақты беруі керек. Ойын осылай жалғасын табады.
#22 слайд
Асық ойындары
Бұл ойынды да тек асығы бар
балалар ғана ойнайды. Асық
ойнаушылардың саны 4-8 балаға дейін
жетеді. Әрине, асықты қыз балалар
ойнамайды. Бұл ойынның түпкі мақсаты-
асық ұтып алу.
ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ
Көнге барлық ойыншы бір-бірден асық тігеді. Содан соң, бір бала ойыншылардың
кезектерін анықтау үшін басқалардың сақасын жинап алып, иіреді. Яғни, кімнің кімнен кейін
асық ататынын анықтайды. Иірген кезде алшы түскен сақаның иесі - бірінші, тәйке түскеннің
иесі – екінші, бүк түскендікі –үшінші , шік түскендікі – төртінші атады. Атқан кезде, атылған
асық пен сақа бір жақты алшы немесе тәйке, бүк, шік түссе асықты алып ары қарай ата
береді. Яғни, атқан кезде –сақа алшы түсіп, асық кез келген түрде жатса, егер сақа тәйке
түсіп – асық та тәйке түссе, егер сақа да, асық та бүк, немесе шік түссе, мұндай жағдайда
асықты алып, ары қарай ата береді. Қалған басқа жағдайда ешкім де асықты алмайды.
Асықты атқан кезде де ойыннан шығып қалатын жағдай болады. Егер асықты атқан кезде,
сақа атылады да, әлгі бала ойыннан шығып қалады. Тәйке түскен сақаны өзінен кейінгі
кезекте тұрған бала атады. Бұл жерде мына бір жағдайды ескерте кеткен жөн. Көндегі
асықты сақаның жатқан жерінде тұрып ату керек, ал тәйке түскен сақаны көнде тұрып ату
керек, ал тәйкеге тигізе алмай қалса, онда атқан ойыншы ойыннан шығып қалады, демек
көнге тіккен бір асығынан ұтылады.
22 слайд
Асық ойындары Бұл ойынды да тек асығы бар балалар ғана ойнайды. Асық ойнаушылардың саны 4-8 балаға дейін жетеді. Әрине, асықты қыз балалар ойнамайды. Бұл ойынның түпкі мақсаты- асық ұтып алу. ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ Көнге барлық ойыншы бір-бірден асық тігеді. Содан соң, бір бала ойыншылардың кезектерін анықтау үшін басқалардың сақасын жинап алып, иіреді. Яғни, кімнің кімнен кейін асық ататынын анықтайды. Иірген кезде алшы түскен сақаның иесі - бірінші, тәйке түскеннің иесі – екінші, бүк түскендікі –үшінші , шік түскендікі – төртінші атады. Атқан кезде, атылған асық пен сақа бір жақты алшы немесе тәйке, бүк, шік түссе асықты алып ары қарай ата береді. Яғни, атқан кезде –сақа алшы түсіп, асық кез келген түрде жатса, егер сақа тәйке түсіп – асық та тәйке түссе, егер сақа да, асық та бүк, немесе шік түссе, мұндай жағдайда асықты алып, ары қарай ата береді. Қалған басқа жағдайда ешкім де асықты алмайды. Асықты атқан кезде де ойыннан шығып қалатын жағдай болады. Егер асықты атқан кезде, сақа атылады да, әлгі бала ойыннан шығып қалады. Тәйке түскен сақаны өзінен кейінгі кезекте тұрған бала атады. Бұл жерде мына бір жағдайды ескерте кеткен жөн. Көндегі асықты сақаның жатқан жерінде тұрып ату керек, ал тәйке түскен сақаны көнде тұрып ату керек, ал тәйкеге тигізе алмай қалса, онда атқан ойыншы ойыннан шығып қалады, демек көнге тіккен бір асығынан ұтылады.
#23 слайд
Арқан тартыс
Ұзындығы 8-10 метрдей жуан кендір
арқан керек. Арқанның тең ортасынан орамал
немесе шүберек байланып белгі жасалынады.
Осы орталық белгінің екі жағынан бір жарым-екі
метрдей жерден тағы да жоғарыдағы тәртіппен
белгі жасалынады. Ойнаушылар (ойынға 10-15
адамнан) екі топқа бөлініп қатысады, екіге
бөлінудің тәртібі: ойнаушылар бойларының
биіктігіне қарай бір қатарға тізіліп тұрады. Ойын
жүргізушінің берген командасы бойынша тізбекте
тұрған ойнаушылар оң жақ шетінен қатар санды:
бір, екі, үш... деп бастап, сол жақ шетіне дейін
санап шығады. Сөйтіп, бұл топ тақ жұп болып екіге
бөлінеді. Қатысушылардың саны он адамнан кем
болмауы керек.
ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ
Күні бұрын жерге немесе еденге белгіленген сызықтың үстіне арқанның
ортаңғы белгісін дәл келтіріп кереді. Содан соң арқанның екі жақ шеткі белгісінен
бастап ұшына дейін ойнаушылар қос қолдап тартып тұрады. Енді ойын жүргізушінің
берген белгісі бойынша жігіттер арқанды өз жақтарына қарай тарта бастайды. Мұндағы
мақсат-екі топ бірін-бірі жердегі орталық сызықтан бұрын сүйреп әкетуі керек. Екі
топтың қай жағы орталық сызықтан бұрын сүйреп өткізіп алса, сол жағы жеңді деп
есептелінеді.
23 слайд
Арқан тартыс Ұзындығы 8-10 метрдей жуан кендір арқан керек. Арқанның тең ортасынан орамал немесе шүберек байланып белгі жасалынады. Осы орталық белгінің екі жағынан бір жарым-екі метрдей жерден тағы да жоғарыдағы тәртіппен белгі жасалынады. Ойнаушылар (ойынға 10-15 адамнан) екі топқа бөлініп қатысады, екіге бөлінудің тәртібі: ойнаушылар бойларының биіктігіне қарай бір қатарға тізіліп тұрады. Ойын жүргізушінің берген командасы бойынша тізбекте тұрған ойнаушылар оң жақ шетінен қатар санды: бір, екі, үш... деп бастап, сол жақ шетіне дейін санап шығады. Сөйтіп, бұл топ тақ жұп болып екіге бөлінеді. Қатысушылардың саны он адамнан кем болмауы керек. ОЙЫН ЕРЕЖЕСІ Күні бұрын жерге немесе еденге белгіленген сызықтың үстіне арқанның ортаңғы белгісін дәл келтіріп кереді. Содан соң арқанның екі жақ шеткі белгісінен бастап ұшына дейін ойнаушылар қос қолдап тартып тұрады. Енді ойын жүргізушінің берген белгісі бойынша жігіттер арқанды өз жақтарына қарай тарта бастайды. Мұндағы мақсат-екі топ бірін-бірі жердегі орталық сызықтан бұрын сүйреп әкетуі керек. Екі топтың қай жағы орталық сызықтан бұрын сүйреп өткізіп алса, сол жағы жеңді деп есептелінеді.
#24 слайд
24 слайд
#25 слайд
25 слайд
#26 слайд
26 слайд
#27 слайд
27 слайд
шағым қалдыра аласыз













