дыбыс үндестігі 5 сынып
дыбыс үндестігі 5 сынып

#1 слайд
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:
Дыбыс үндестігінің
емлесі
Оңтүстік Қазақстан облысы
Шардара ауданы
“Ұзын-Ата” жалпы орта мектеп
Қазақ тілі пәнінің мұғалімі: Ерназарова Н
Ашық сабақ
5”Б”-сынып
1 слайд
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ: Дыбыс үндестігінің емлесі Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара ауданы “Ұзын-Ата” жалпы орта мектеп Қазақ тілі пәнінің мұғалімі: Ерназарова Н Ашық сабақ 5”Б”-сынып
#2 слайд
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:
Ғ.Мүсіреповтің 110 жылдығына орай
ұйымдастырылған, жаңа сабақ соған
байланысты жоспарланған.
2 слайд
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Ғ.Мүсіреповтің 110 жылдығына орай ұйымдастырылған, жаңа сабақ соған байланысты жоспарланған.
#3 слайд
Сабақтың білімділік мәні: дыбыс үндестігінің емлесі
туралы мағлұмат беру.
Сабақтың тәрбиелі мәні: 1)ананы құрметтеу;
баланың анаға деген махаббаты; 2) ана тілімізге
деген құрмет.
Сабақтың дамытушылығы : ықпалдардың бір-
бірінен айырмашылығы, үндестік заңына сай
орфоэпиялық, орфографиялық сауаттылығын
жетілдіру, өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру.
3 слайд
Сабақтың білімділік мәні: дыбыс үндестігінің емлесі туралы мағлұмат беру. Сабақтың тәрбиелі мәні: 1)ананы құрметтеу; баланың анаға деген махаббаты; 2) ана тілімізге деген құрмет. Сабақтың дамытушылығы : ықпалдардың бір- бірінен айырмашылығы, үндестік заңына сай орфоэпиялық, орфографиялық сауаттылығын жетілдіру, өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру.
#4 слайд
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың типі: білімді қорыту және жүйелеу.
Сабақтың әдісі: команда таңдау, топтастыру,
Кластер, Үш қадамды сұхбат, Венн
диаграммасы, топтық жұмыс, сатылай кешенді
талдау, фонологиялық талдау.
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ӘБД кесте,
слайд, Интерактивті тақта, А-4 қағазы,
маркер.
4 слайд
Сабақтың түрі: жаңа сабақ Сабақтың типі: білімді қорыту және жүйелеу. Сабақтың әдісі: команда таңдау, топтастыру, Кластер, Үш қадамды сұхбат, Венн диаграммасы, топтық жұмыс, сатылай кешенді талдау, фонологиялық талдау. Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ӘБД кесте, слайд, Интерактивті тақта, А-4 қағазы, маркер.
#5 слайд
Уақытты меңгеру:
“Проблеманы айқындау” кезеңі-15 минут
“Проблеманы шешу” кезеңі-10 минут
“Проблема шешімін қолдану” кезеңі-20 минут
5 слайд
Уақытты меңгеру: “Проблеманы айқындау” кезеңі-15 минут “Проблеманы шешу” кезеңі-10 минут “Проблема шешімін қолдану” кезеңі-20 минут
#6 слайд
І. “Проблеманы айқындау” кезеңі
Топқа бөлу және ойсергек
“Команда таңдау” әдісі бойынша сынып оқушылары 3 топқа бөлінеді“Ілгерінді ықпал”,
“Кейінді ықпал”, “Тоғыспалы ықпал”.
“Есімдегі әріптерден сөздер құра” ойыны
Үй тапсырмасын тексеру-10 минут
Тапсырма: Оқушыларға “Үш қадамды сұхбат” тәсілінің көмегімен дыбыс
үндестігінң түрлерінің ережесін еске түсіру.
1.Ілгерінді ықпал
2. Кейінді ықпал
3. Тоғыспалы ықпал
Жеке жұмыс. Оқушылар өз ойларын дәптерлеріне жазады-2 минут
Топтық жұмыс. Оқушылар топ ішінде дәптерге жазған ойларымен бөліседі, өз жауаптарын
толықтырады. Сонан кейін олартоптың атынан ортақ жауап дайындайды-2 минут.
Топтық жұмысты жариялау. Әр топтан спикер берілген уақыт ішінде сөйлеп, топ
жұмысының нәтижелерін қорытындылайды-6 минут.
6 слайд
І. “Проблеманы айқындау” кезеңі Топқа бөлу және ойсергек “Команда таңдау” әдісі бойынша сынып оқушылары 3 топқа бөлінеді“Ілгерінді ықпал”, “Кейінді ықпал”, “Тоғыспалы ықпал”. “Есімдегі әріптерден сөздер құра” ойыны Үй тапсырмасын тексеру-10 минут Тапсырма: Оқушыларға “Үш қадамды сұхбат” тәсілінің көмегімен дыбыс үндестігінң түрлерінің ережесін еске түсіру. 1.Ілгерінді ықпал 2. Кейінді ықпал 3. Тоғыспалы ықпал Жеке жұмыс. Оқушылар өз ойларын дәптерлеріне жазады-2 минут Топтық жұмыс. Оқушылар топ ішінде дәптерге жазған ойларымен бөліседі, өз жауаптарын толықтырады. Сонан кейін олартоптың атынан ортақ жауап дайындайды-2 минут. Топтық жұмысты жариялау. Әр топтан спикер берілген уақыт ішінде сөйлеп, топ жұмысының нәтижелерін қорытындылайды-6 минут.
#7 слайд
7 слайд
#8 слайд
Жаңа сабақ. “Көпір салу” –3 минут
Тапсырма. Жаңа тақырыпты жариялап, оқушыларға әдебиеттен өткен
“Жаңа достар” әңгімесін жазған Ғабит Мүсіреповтің биыл 110 жыл, олай болса
сабағымызды “Өшпейтұғын артына із қалдырған...” деген тақырыпта әрі қарай
жүргіземіз.
Жеке және топтық жұмыс. Оқушылар бір минут ішінде әңгімеден ілгерінді ықпал
жасап тұрған сөйлем табады, топ ішінде екі минут талқылайды. Осыдан соң топтар
сөйлемді оқып таныстырады, талдайды.
2. “Проблеманы шешу” кезеңі
Тапсырма.1. Бораш кітабын жастық астына алып жататын.
2. Мен апамның білегін басына салып жатқанды ұнататынмын.
3. Құлағыма да дүрс-дүрс етіп, апамның жүрегінің соққаны естіледі.
4. “Қарға баласын аппағым” деп сүйеді дегендей, апам мені иіскелеп, аймалап сүйе
беретін.
Кітабы, білегі, жүрегі, аппағы.
а) оқушылардың көмегімен осы сөздердің түбірін табамыз;
ә) әңгімеден баланың анаға деген махаббатын ауызша анықтау, өздерінің
пікірін тыңдау- 6 минут.
Жеке және топтық жұмыс.
Тапсырма.Әр топқа тақырып бойынша келесідей тәсілдер көмегімен топтау
тапсырылады.
- “Ілгерінді ықпал” тобы “Топтасрыу” тәсілін қолдана отырып, оқушылар дыбыс
үндестігінен білетін ұғымдарын жазады, презентация жаса.
8 слайд
Жаңа сабақ. “Көпір салу” –3 минут Тапсырма. Жаңа тақырыпты жариялап, оқушыларға әдебиеттен өткен “Жаңа достар” әңгімесін жазған Ғабит Мүсіреповтің биыл 110 жыл, олай болса сабағымызды “Өшпейтұғын артына із қалдырған...” деген тақырыпта әрі қарай жүргіземіз. Жеке және топтық жұмыс. Оқушылар бір минут ішінде әңгімеден ілгерінді ықпал жасап тұрған сөйлем табады, топ ішінде екі минут талқылайды. Осыдан соң топтар сөйлемді оқып таныстырады, талдайды. 2. “Проблеманы шешу” кезеңі Тапсырма.1. Бораш кітабын жастық астына алып жататын. 2. Мен апамның білегін басына салып жатқанды ұнататынмын. 3. Құлағыма да дүрс-дүрс етіп, апамның жүрегінің соққаны естіледі. 4. “Қарға баласын аппағым” деп сүйеді дегендей, апам мені иіскелеп, аймалап сүйе беретін. Кітабы, білегі, жүрегі, аппағы. а) оқушылардың көмегімен осы сөздердің түбірін табамыз; ә) әңгімеден баланың анаға деген махаббатын ауызша анықтау, өздерінің пікірін тыңдау- 6 минут. Жеке және топтық жұмыс. Тапсырма.Әр топқа тақырып бойынша келесідей тәсілдер көмегімен топтау тапсырылады. - “Ілгерінді ықпал” тобы “Топтасрыу” тәсілін қолдана отырып, оқушылар дыбыс үндестігінен білетін ұғымдарын жазады, презентация жаса.
#9 слайд
-“Кейінді ықпал” тобы “Кластер” тәсілін қолдана отырып, басқа топтар үшін презентация
жасау.
- “Тоғыспалы ықпал” тобы “Венн диаграммасы” тәсілін қолданып, презентация жасау,
Топтық жұмыс. Әр топ берілген тапсырманы 4 минут ішінде тәсілдер көмегімен оқып
талдайды.
3. “Проблема шешімін қолдану” кезеңі
Топтық жұмыс. Оқулық бойынша жұмыс. 330-жаттығу. Сөз ішіндегі бір-біріне әсер етуші
дыбыстарды анықтап, алғашқысының астын бір рет, кейінгісінің астын екі рет сызыңдар,
қайсысы қайсысына әсер еткенін табыңдар. Айтылуы мен жазылуы бідей ме?-3 минут
Тапсырма. Графикалық диктант-5-минут
Мақсаты: үш топқа үш түрлі жұмыс.
“Жаңа достар” Ғ.Мүсіреповтің әңгімесінен
“Ілгерінді ықпал” тобы - әңгіме кейіпкерлері
“Кейінді ықпал” тобы – жер-су аттары
“Тоғыспалы ықпал” тобы – “Ас-адамның арқауы”
Сергіту ойыны. Математикалық есеп шығару.
12<26. (Дауысты, дауыссыз дыбыстарға байланысты).
Тапсырма. 1) Сатылай қамтылған фонологиялық талдау және математикалық тәсілмен
фонетикалық мінездеме беру- 6 минут.
9 слайд
-“Кейінді ықпал” тобы “Кластер” тәсілін қолдана отырып, басқа топтар үшін презентация жасау. - “Тоғыспалы ықпал” тобы “Венн диаграммасы” тәсілін қолданып, презентация жасау, Топтық жұмыс. Әр топ берілген тапсырманы 4 минут ішінде тәсілдер көмегімен оқып талдайды. 3. “Проблема шешімін қолдану” кезеңі Топтық жұмыс. Оқулық бойынша жұмыс. 330-жаттығу. Сөз ішіндегі бір-біріне әсер етуші дыбыстарды анықтап, алғашқысының астын бір рет, кейінгісінің астын екі рет сызыңдар, қайсысы қайсысына әсер еткенін табыңдар. Айтылуы мен жазылуы бідей ме?-3 минут Тапсырма. Графикалық диктант-5-минут Мақсаты: үш топқа үш түрлі жұмыс. “Жаңа достар” Ғ.Мүсіреповтің әңгімесінен “Ілгерінді ықпал” тобы - әңгіме кейіпкерлері “Кейінді ықпал” тобы – жер-су аттары “Тоғыспалы ықпал” тобы – “Ас-адамның арқауы” Сергіту ойыны. Математикалық есеп шығару. 12<26. (Дауысты, дауыссыз дыбыстарға байланысты). Тапсырма. 1) Сатылай қамтылған фонологиялық талдау және математикалық тәсілмен фонетикалық мінездеме беру- 6 минут.
#10 слайд
Сатылай кешенді талдаудың барлық сатысы қамтылған фонологиялық талдаудың толық үлгісі
төмендегідей:
Шекарашысың
11 әріп, 11 дыбыс
5 д/ы: е-жіңішке, а2,ы2 жуан, 6 д/з: ш2, к, с- қатаң, р,
ң –үнді
5 буын: ше-ка-ра-шы-сың
Ше – ка – ра – шы – сың
а.б а.б а.б а.б б.б
Тасымалдың 4 жолы:
Ше- шека- шекара- шекарашы-
карашысың рашысың шысың сың
Біріккен сөз:
Шекара
Шекара+шы – сөз тудырушы жұрнақ
Жалқы есім: Кім?
Шекарашы +сың ІІ жақ, жіктік жалғауы
Буын үндестігі бар: Шекара+шысың. Себебі түбір сөздің соңғы буыны жуан дауысты
болғандықтан оған қосылатын қосымша да жуан дауысты дыбыс.
Дыбыс үндестігі бар: Шек+ара Алғашқы сыңардың соңғы қатаң дыбысы сақталып, соңғы
сыңардағы дауысты дыбыстан
басталып тұр. Біріккен сөз бен сөз тіркесінің сыңарлары аралығындағы ілгерінді ықпал бар.
10 слайд
Сатылай кешенді талдаудың барлық сатысы қамтылған фонологиялық талдаудың толық үлгісі төмендегідей: Шекарашысың 11 әріп, 11 дыбыс 5 д/ы: е-жіңішке, а2,ы2 жуан, 6 д/з: ш2, к, с- қатаң, р, ң –үнді 5 буын: ше-ка-ра-шы-сың Ше – ка – ра – шы – сың а.б а.б а.б а.б б.б Тасымалдың 4 жолы: Ше- шека- шекара- шекарашы- карашысың рашысың шысың сың Біріккен сөз: Шекара Шекара+шы – сөз тудырушы жұрнақ Жалқы есім: Кім? Шекарашы +сың ІІ жақ, жіктік жалғауы Буын үндестігі бар: Шекара+шысың. Себебі түбір сөздің соңғы буыны жуан дауысты болғандықтан оған қосылатын қосымша да жуан дауысты дыбыс. Дыбыс үндестігі бар: Шек+ара Алғашқы сыңардың соңғы қатаң дыбысы сақталып, соңғы сыңардағы дауысты дыбыстан басталып тұр. Біріккен сөз бен сөз тіркесінің сыңарлары аралығындағы ілгерінді ықпал бар.
#11 слайд
Мысалы «Ынтымақ, тәуелсіздік» деген сөздерге математикалық тәсілмен дыбыстық
мінездеме берсек, былай жазамыз.
Берілгені: Ынтымақ= О= =?
∆
Шешуі: Ынтымақ=
3 (ы2,а) дауысты О
7 О =
4 ∆ (н,т,м,қ) дауыссызО
«Тәуелсіздік»
4 (ә,е , і 2 ) дауысты О
11 О =
7 (т,у,л, с,з,д, к ) дауыссыз О
11 слайд
Мысалы «Ынтымақ, тәуелсіздік» деген сөздерге математикалық тәсілмен дыбыстық мінездеме берсек, былай жазамыз. Берілгені: Ынтымақ= О= =? ∆ Шешуі: Ынтымақ= 3 (ы2,а) дауысты О 7 О = 4 ∆ (н,т,м,қ) дауыссызО «Тәуелсіздік» 4 (ә,е , і 2 ) дауысты О 11 О = 7 (т,у,л, с,з,д, к ) дауыссыз О
#12 слайд
2) Бағалау.
Жеке жұмыс. Үш топқа жеке тақырыптар берін, эссе жаздырамын-4 минут.
“Ілгерінді ықпал” тобы- “Менің сүйікті жазушым”
“Кейінді ықпал” тобы – “Өлейтұғын артына із қалдырған...”
“Тоғыспалы ықпал” тобы – “Наурыз-жыл басы”
3) Үйге тапсырма (1 минут). “Талаптыға нұр жауар” сөзіне фонетикалық талдау жасау.
4)Қорытындылау (Кері байланыс) (1 минут).
-Сабақ ұнады ма?
-Бүгінгі үйренгендеріңіз келесі сабақтарда қажеті бола ма?
Осыдан кейін мұғалім мен оқушылар бір-біріне рахмет айтып, қол шапалақтайды.
12 слайд
2) Бағалау. Жеке жұмыс. Үш топқа жеке тақырыптар берін, эссе жаздырамын-4 минут. “Ілгерінді ықпал” тобы- “Менің сүйікті жазушым” “Кейінді ықпал” тобы – “Өлейтұғын артына із қалдырған...” “Тоғыспалы ықпал” тобы – “Наурыз-жыл басы” 3) Үйге тапсырма (1 минут). “Талаптыға нұр жауар” сөзіне фонетикалық талдау жасау. 4)Қорытындылау (Кері байланыс) (1 минут). -Сабақ ұнады ма? -Бүгінгі үйренгендеріңіз келесі сабақтарда қажеті бола ма? Осыдан кейін мұғалім мен оқушылар бір-біріне рахмет айтып, қол шапалақтайды.
шағым қалдыра аласыз













