Есту мүшесінің құрылысы мен гигиенасы

1 слайд
§39. Есту мүшесінің құрылысы мен гигиенасы

1 слайд

2 слайд
Есту-адамның ең маңызды сезім мүшелерінің бірі Адамның құлағы өмір бойы өсетіні ғылыми дәлелденген. Олар жыл сайын шамамен 0,2 мм-ге артады. Құлақта отыз мыңға жуық сезімтал жасушалар бар. Олардың арқасында адам әртүрлі жиіліктегі үш жарым мыңнан астам дыбыс толқындарын ажырата алады. Ғалымдар әйелдердің жоғары жиіліктерді жақсы еститінін, ал ер адамдар дыбыстың бағытын және сигнал көзіне дейінгі қашықтықты дәлірек анықтай алатынын анықтады. Менингитке, шошқаға, қызылшаға және басқа да инфекцияларға қарсы вакциналар нәрестелердегі есту аппараттарының бұзылуының алдын алудың негізгі факторларының бірі болып табылады. Шудың ұзақ болуы иммунитетті айтарлықтай әлсіретеді. Егер дыбыс деңгейі 65 Дб-ден жоғары болса. – жүрек соғу жиілігі жоғары; егер 140 Дб-ден жоғары болса. - адам бірден ішкі құлағынан жарақат алады. Дыбыс, көлемі 200 Дб. Шамамен 80% жағдайда, егер сіз сұхбаттасушының сөзін естуіңіз керек болса, адам оған оң құлағымен бұрылады. Құлақтарды тазалау емес, жуу жақсы! Тек сұйық балауызды құлақ таяқшасымен алып тастауға болады. Бұл жағдайда тығын тудыратын күкірт одан әрі құлақ арнасына итеріліп, тығыздалады. Мұның бәрі болашақта есту қабілетінің ауыр проблемаларына әкелуі мүмкін. Сіз білесіз бе, солтүстік елдердің тұрғындары оңтүстікке қарағанда кішірек жүрекшелерге ие. Бұл факт есту мүшесінің дененің терморегуляциясына қатысу қабілетімен түсіндіріледі. Өркениеттің шуынан алыс африкалық Маабан тайпасының мүшелерінің есту қабілеті соншалық, тіпті олардың ақсақалдары да сыбырларды бірнеше жүз метр қашықтықта ажырата алады. Кейбір өте сезімтал адамдар "түсті есту"қабілетіне ие болды. Сонымен, күн спектрінің түстері мен музыка арасындағы байланысты Исаак Ньютон да анықтады. Композитор Александр Скрябин де түрлі-түсті музыканы көрді. Суретші Василий Кандинский түстердің дыбысын естіді,

2 слайд

3 слайд
Құлақ – есту мүшесі. Басқа сүтқоректілердегі сияқты адамда құлақ үш бөлімнен: сыртқы, ортанғы және ішкі құлақтан тұрады

3 слайд

4 слайд
•Сыртқы құлаққа - құлақ қалқаны мен сыртқы дыбыс жолы жатады. Құлақтың құрылысы: 1 – құлақ қалқаны; 2 – сыртқы дыбыс жолы; 3 – дабыл жарғағы; 4 – дыбыс сүйекшелері; 5 – ұлулы дене; 6 – есту жүйкесі; 7 – есту түтігі

4 слайд

5 слайд
•Ортаңғы құлақ дабыл жарғағынан кейін басталады, ауа толы қуыс мұрын-жұтқыншақпен есту немесе Евстахий түтігімен жалғасқан, самай сүйегінің ішінде орналасқан. Ортаңғы құлақтың қуысында бір-бірімен буын арқылы байланысқан 3 дыбыс сүйекшелері (балғашық, төс, үзеңгі) орналасқан. Үшеуін қосқандағы салмағы шамамен 0,05 г. Ортаңғы құлақтағы дыбыс сүйекшелері: а) балғашық; ә) төс; б) үзеңгі

5 слайд

6 слайд
Ортанғы құлақ қуысындағы қысым атмосфералық қысыммен бірдей болады. Атмосфералық қысым жоғарылағанда немесе төмендегенде құлақбітеліп қалады (әсіресе ұшақпен ұшқан кезде байқалады). Бұл жағдайда ауызды ашып отыру немесе жиі жұтыну керек. Жұтынған кезде ортанғы құлақта қысым атмосфералық қысыммен теңеседі.

6 слайд

7 слайд
•Ішкі құлақтағы қуыстар мен иірім өзекшелерден тұратын күрделі жүйені шытырман (лабиринт) деп атайды. Мұндағы шытырманның сыртқысы – сүйекті, ал ішкісі – жарғақты шытырман деп аталады. Шытырмандар – есту мен тепе-теңдік мүшелері. Ішкі құлақ: 1, 2 – үш жарты иірім өзекшелер; 3,4 – кіреберіс бөлімі; 5 – ұлулы дене  

7 слайд

8 слайд
Дыбыс толқынының таралу жолы: Дыбыс толқыны → дабыл жарғағының тербелісі  → есту сүйекшелерінің тербелісі  → ұлулы денедегі сұйықтықтың тербелісі  → есту рецепторының тітіркенуі  → жүйке импульстарының пайда болуы.

8 слайд

9 слайд
Есту мүшесінің гигиенасы Есту мүшесі қалыпты жұмыс істеу үшін оның гигиенасын сақтау керек. Есту жолының түбінде құлық бөлетін бездер бар. Құлықтың жабысқақтығы сыртқы құлақтан түсетін шаң-тозаң зиянды микробтарды ішке өткізбей қорғаныштық қызмет атқарады. Құлақта құлық көбейсе, адам жақсы естімей қалуы мүмкін. Сондықтан құлықты тазалап тұрған жөн. Құлақты тазалағанда үшкір, қатты заттарды пайдалануға болмайды. Себебі дабыл жарғағын зақымдап алу мүмкін.

9 слайд

10 слайд
Қала тұрғындарының дабыл жарғағына қатты шудан үнемі жүктеме түседі. Тауда өмір сүретін 70 жастағы адамның есту қабілеті қалада тұратын 20 жастағы адамның есту қабілетіне сәйкес келетіні анықталған. Егер қартайғанша қалыпты есту қабілетін сақтағың келсе, қатты шудан сақтаныңдар.

10 слайд

11 слайд
№12 зертханалық жұмыс. Есту қабілетін анықтау. Есту ерекшеліктерін зерттеу (есту қабілетін анықтау) Жұмыс мақсаты: есту қабілетін анықтау. Құрал-жабдықтар: сыбырлап сөйлеуді анықтауға арналған сөздер жазылған кесте, 7 м-ден кем емес рулетка. Жұмыс барысы Жұппен жұмыс істеу керек: алдымен бір оқушы зерттелуші, екіншісі зерттеуші рөлін атқарады. Сосын рөлдерін ауыстырады. 1. Толық тыныштықта 6,5–7 м арақашықтықта зерттелуші кестедегі сөзді сыбырлап айтады. 2. Зерттелуші кезек-кезек біресе оң, біресе сол құлағын жауып, зерттеушінің сөзін қайталайды. Зерттеуші сөздің дұрыс не қате айтылғанын жазып алады. 3. Егер айтушының сөзі қате болса, арақашықтық біртіндеп 5 м-ге дейін қысқартылады.

11 слайд

12 слайд
Есту қабілетің туралы қорытында жаса. Қалыпты есту (жақсы есту) 6 м-ден алыс қашықтықта, ал нашар есту 5 м-ден аз қашықтықта сыбырлап сөйлеуді анықтауға байланысты екенін ескеріңдер.

12 слайд

13 слайд
Кері байланыс •Мен барлығын түсіндім •Мен шамалы түсіндім •Мен .... түсінбедім

13 слайд

14 слайд

14 слайд