Гүлдің құрылысы

1 слайд
ПРОБЛЕМАЛЫҚ СҰРАҚ   Жаңа Зелендия мен Австралия алғаш ашылғанда Еуропадан алғашқы қоныстанушылар келе бастады. Қоныстанушылар бұрын –соңды бұл жерлерде өсірілмеген беде тұқымын егістікке септі. Беде құнарлы топырақта өсіп, гүлдеді. Бірақ өсімдік тұқым түзбеді және көбейе алмады. Сондықтан, жыл сайын Ұлыбританиядан жаңа тұқымдар әкелуге тура келді. Осы проблеманы қалай шешуге болады?

1 слайд

2 слайд
Беде өсімдігінің ұрықтанбауының себебі, өсімдікті тозаңдандыратын түкті аралар Австралия мен Жаңа Зеландияда болмады. Ұлыбританиядан түкті аралар әкелінгеннен кейін ғана беде өсімдігі мол өнім бере бастады. Біз бүгін сабақта не үйренеміз? Біздің мақсатымыз қандай? Қандай тапсырмалар орындаймыз?

2 слайд

3 слайд
Random Group Generator: 7- сынып 1-топ 2-топ 3-топ 1. Group Title https://www.classtools. net/_logo.png

3 слайд

4 слайд
І-ТОП “ ГҮЛДІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ” ІІ-ТОП “АЙҚАС ТОЗАҢДАУ ІІІ-ТОП “ ӨЗДІГІНЕН ТОЗАҢДАНУ “Алтын ереже” •Бірлесіп жұмыс жасау •Топта бірін-бірі құрметтеу •Өзгенің пікірін тыңдау •Ойын жеткізе білу •Шапшаңдыққа үйрену •Уақытты үнемдеу

4 слайд

5 слайд
«Лифт» әдісі арқылы сабақ бойы өзін – өзі бағалау

5 слайд

6 слайд
Сәуірдің жиырма алтысы &57.Гүлдің құрылысы

6 слайд

7 слайд
Гүл құрылысы. Тозаңдану түрлері. Гүлдеу және тозаңдану. Тозаңдану түрлері (өздігінен, айқас, жасанды). Сабақтың тақырыбы

7 слайд

8 слайд
Оқу мақсаты 7.2.1.3- айқас тозаңдану мен өздігінен тозаңданудың салыстырмалы айырмашылықтарын сипаттау

8 слайд

9 слайд
Бағалау критерийлері •Гүлдің құрылысы, тозаңдану, өздігінен тозаңдану, айқас тозаңдану туралы алған білімдерін қолданады. •Өздігінен тозаңдану мен айқас тозаңдануды сипаттайды. •Айқас тозаңданудағы бунақденелілердің маңызы туралы түсіндіреді. •Өздігінен тозаңдану мен айқас тозаңданудың кемінде үш артықшылығы мен кемшілігін талдайды және анықтайды.

9 слайд

10 слайд
«Кинометафора» әдісі. бейнеролик.

10 слайд

11 слайд
ГҮЛ БӨЛІМДЕРІ НЕГІЗГІ БӨЛІКТЕРІ: АНАЛЫҚ - аналық аузы -аналықтың мойны - жатын АТАЛЫҚ -аталық жіпшесі - тозаңқап ГҮЛ СЕРІК ТОСТАҒАНША – жасыл түсті, жапырақшалар КҮЛТЕ - ашық реңді, хош иісті, тәтті шірнелі күлтелер ГҮЛ ТАБАНЫ ГҮЛ САҒАҒЫ

11 слайд

12 слайд
ЕГЕР ТОЗАҢДАНУ ЖҮРМЕСЕ, ОНДА ТҰҚЫМ МЕН ЖЕМІС ТҮЗІЛМЕЙДІ. ТОЗАҢДАНУ - АТАЛЫҚ ТОЗАҢНЫҢ АНАЛЫҚТЫҢ АУЗЫНА ТҮСУІ. ТОЗАҢДАНУ ӨЗДІГІНЕН ЖӘНЕ АЙҚАС ТОЗАҢДАНУ ДЕП ЕКІГЕ БӨЛІНЕДІ ТОЗАҢДАНУ

12 слайд

13 слайд
Тозаңқап бір –бірімен байланысқан екі бөліктен тұрады. Әр бөлігінде 2- ден тозаң ұясы бар. Тозаңқапта мыңдаған тозаң түйіршіктері түзіледі. Тозаңдану кезеңі аталық тозаңқап

13 слайд

14 слайд
Тозаң пісіп –жетілгенде тозаң қабықшасы кеуіп, жиырылып, тозаң ішіндегі қысым жоғарылап, тозаңдары сыртқа шашылады.

14 слайд

15 слайд
Аралар арқылы тозаңдану Аралар гүлдің шірнесімен, тозаңымен қоректенеді. Қорегін іздеп, бір гүлден екінші гүлге қонғанда денесіне тозаңдар жабысады. Екінші гүлге қонғанда жабысқан тозаңдар аналықтың аузына түсіп, тозаңдануға себепші болады. тозаң Аналық аузы

15 слайд

16 слайд
Аналықтың аузына тозаң түйіршігі түскеннен кейін, аналықтан жабысқақ сұйықтық бөлінгенде аналық аузына түскен тозаң жіңішке түтікше шығарып, өнеді. Тозаң түтікшесі ұзарып аналықтың жатынына жетеді.

16 слайд

17 слайд
Тозаң түтікшесінің ұшында ірі ядролы 2 жасуша (спермий) бар. Тозаң түтікшесінің ұшы тұқым бүршілігімен түйіскенде 2 жасушаның біреуі жұмыртқа жасушасымен қосылып ұрықтанады. Екінші жасуша (спермий) тұқым бүршігінің ең ірі жасушасымен қосылады. Тозаң жіпшесі Аналық аузы жатын Тұқым бүршігі

17 слайд

18 слайд
Тозаңданудан кейін ұрықтану жүреді Тозаңданудың маңызы

18 слайд

19 слайд
Тозаңдану жолдары:  жел арқылы; жануарлар көмегімен (бунақденелілер, құстар, жарқанаттар); су арқылы;  адам көмегімен;

19 слайд

20 слайд
Биотикалық тозаңдану (тірі ағзалар көмегімен) Энтомофилия — бунақденелілер арқылы тозаңдану аралар, сона, кейде құмырсқалар (Hymenoptera),  қоңыздар (Coleoptera), көбелектер (Lepidoptera), шыбындар (Diptera).  Бунақденелілер гүлден шырын, тозаң жинап бір гүлдің тозаңын екінші гүл аналығының аузына тасымалдайды. Сөйтіп өсімдіктерді айқас тозаңдандырады. Көптеген этномофильді өсімдіктердің гүлдері хош иіс беретін эфир майларына бай. Гүл серіктері ашық алуан түсті болып келетін гүлдер насекомдарды жақын жерлерден еліктіретін болса, гүлдің хош иісі алысқа тарап, на ­секомдарды өзіне тартады

20 слайд

21 слайд
Зоофилия — омыртқалы жануарлар арқылы тозаңдану •құстар (орнитофилия) , колибри құсы, •шірнеші (құс, медосос),  •жарқанаттар (хироптерофилия), •кемігіштер , лемурлар (Мадагаскарда) Жасанды тозаңдану — адамның көмегімен аталық тозаңының аналық аузына түсуі

21 слайд

22 слайд
Абиотикалық тозаңдану •Анемофилия — өсімдіктердің жел арқылы айқас тозаңдануы. •Анемофилия жолымен барлық жабық тұқымды өсімдіктер (астық тұқымдас өсімдіктер, әр түрлі ағаштар: қандыағаш, терек, шегіршін, емен, шамшат, жаңғақ, тұт, шөптесін өсімдіктер: сора, қалақай, құлмақ, шалаң т.б.). • Гидрофилия — су арқылы тозаңдану. Су арқылы суда өсетін өсімдіктердің гүлі тозаңданады Шамамен өсімдік түрлерінің 80,4 % биотикалық жолмен тозаңданады, ал 19,6 % жел арқылы тозаңданады.

22 слайд

23 слайд
Тозаңдану Өздігінен тозаңдану Айқас тозаңдану Бір гүлдің өз аталық тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі  Бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі

23 слайд

24 слайд
Өздігінен тозаңдануға өсімдіктердің бейімделуі Гүлдері ашылмай тұрып тозаңданады Аталық аналықтан жоғары болады.

24 слайд

25 слайд
бидай картоп қызанақ зығыр Өздігінен тозаңданатын өсімдіктер

25 слайд

26 слайд
Айқас тозаңданатын өсімдіктер

26 слайд

27 слайд
Өсімдіктердің бунақденелілер арқылы тозаңдануына бейімделуі Хош иісті Шірнеліктің болуы Ашық рең Тозаңдары көп

27 слайд

28 слайд
меруертгүл күнбағыстал стапелия итмұрын беде

28 слайд

29 слайд
Су арқылы тозаңдану Суда өсетін өсімдіктер (элодея, валлиснерия)

29 слайд

30 слайд
Бунақденелілер арқылы тозаңдану  ашық реңді гүлдер;  шырын (шірнелік) бөлетін гүлдер;  көптеген гүлдер өсіне бунақденелілерді еліктіретін хош иіс бөледі. Бунақденелілер арқылы айқас тозаңдану– бунақденелер көмегімен тозаңданатын өсімдіктер(аралар, көбелектер, қоңыздар т.б.).

30 слайд

31 слайд
Жел арқылы айқас тозаңдану– тозаңдануы жел арқылы жүретін өсімдіктер (қайың т.б.). Жел арқылы айқас тозаңдану  Аталық жіпшелері өте ұзын әрі төмен қарай иіліп тұрады. Тозаңдар таралуға бейім. Аналық аузы қауырсын тәрізді үлпілдеп, тозаңды тез қабылдайды. Тозаңдары өте майда, жеңіл, көп болады.

31 слайд

32 слайд
жүгері қайың қандыағаш Верба қарабидай Жел арқылы айқас тозаңдану

32 слайд

33 слайд
Топпен жұмыс: дұрыс ерекшеліктерді таңдаңдар Өсімдік Қарабида й Жөке Інжігүл Бадам Қызылша Бақбақ Қанды ағаш Тозаңдану •Тозаңдану: 1)Бунақденелілер арқылы тозаңданатын өсімдік, гүлдері ашық реңді, хош иісті, шірнелік шығарады, гүлденуі жәндіктердің ұшу уақытына байланысты; 2)Өзіндігінен тозаңданатын өсімдік, гүлдері жабық немесе тозаңдануы гүлшанақта жүреді; 3)Жел арқылы тозаңданатын өсімдік, гүлдері ұсақ, реңсіз. 31111 23 1-тапсырма Дескриптор: Жалпы - 3 балл. -Тапсырманы талқылайды. -Кестені толтырады. -.Топпен бірлесіп жұмыс жасайды.

33 слайд

34 слайд
Дұрыс ерекшеліктерді таңдаңдар Өсімдік Қарабидай Жөке Інжігүл Бадам Қызылша Бақбақ Қанды ағаш Гүлденуі •Гүлденуі: 1)Ерте көктемде жүреді; 2)Көктемнің соңында жүреді; 3)Жазда жүреді. 33 23321 Дескриптор: Жалпы - 3 балл. -Тапсырманы талқылайды. -Кестені толтырады. -.Топпен бірлесіп жұмыс жасайды.

34 слайд

35 слайд
?... ?... «Уақыт шеңбері» Мәтінді оқу, талдау,жылдам жауап жаз Мақсаты: идеялар ,тәжірибе алмасу, ой бөлісу, өзіңді және өзгелерді алға бастыру 2- тапсырма жұптық жұмыс

35 слайд

36 слайд

36 слайд

37 слайд
3-тапсырма (жеке жұмыс) Тозаңданудың екі тәсілінің өздігінен тозаңдану және айқас тозаңданудың оң және теріс жақтары қандай? Дескриптор: Жалпы - 3 балл. 1.Тапсырмаларды орындайды., ерекшеліктерін және айырмашылықтарын сипаттап түсіндіреді. 2. Кестені дәптерге сызып толтырады. Өздігінен тозаңдануАйқас тозаңдану + - + -

37 слайд

38 слайд
Сабақты бекіту “Сыңарын тап” Мақсаты: оқыған тақырыбан мән беру,мұқият болуға баулу,есте сақтау қабілетін арттыру. Алгоритмі. Сол қолғапта гүл бөлімінің атауы берілсе,оның тауып ,оң қолғаппен сәйкестендіру

38 слайд

39 слайд
Рефлексия 5 саусақ әдісі: кіші саусақтан бастап: 5-саусақ: ойлау. Мен бүгін қандай білім алдым? 4 – саусақ: мақсатқа жету. Мен бүгін қандай нәтижеге қол жеткіздім? 3- саусақ: көңіл – күй жағдайы. Менің көңіл – күйім қандай?. Бүгінгі сабақ маған қалай әсер етті? 2 - саусақ: көмек – қызмет көрсету. Мен бүгін кімге көмектестім? 1- саусақ: белсенділік таныту. Менің белсенділігім қандай болды? Қажетті білімді алдым ба?

39 слайд

40 слайд
Үй тапсырмасы Өз аймақтарыңыздағы өсімдіктерді зерттеп, тозаңданудың қай түріне жататынын анықтаңыз

40 слайд