Ғылыми жұмыс тақырыбы:« Қазіргі кездегі бесіктің сипаты қандай?»

1 слайд
Ғ.Қайырбеков атындағы орта мектебі ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС Зерттеген: Жақсылық Балнұр 8-сынып оқушысы Жетекші: Қалиева Гүлім Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі 2017-2018оқу жылы

2 слайд
Аты - жөні : Жақсылық Балнұр Мектеб і : Ғ.Қайырбеков атындағы орта мектеп Сыныбы : 8- сынып Жеке қасиеттері : Еңбекқор, талапшыл, ұқыпты. Отбасында : Үлкендердің « қолғанаты », туыстарына қамқор. Жетістіктері : Оқу озаты . Аудандық,мектеішілік сайыстардың жүлдегері ,белсенді қатысушысы. Сүйікті пәні : Алгебра , қазақ тілі, қазақ әдебиеті. Ғылыми жетекшісі: Қалиева Гүлім Жүсіпханқызы Өзім жайлы мәлімет

3 слайд

4 слайд

5 слайд
Ғ.Қайырбеков атындағы орта мектебінің 8 - сынып оқушысы Жақсылық Балнұрдың « Қазіргі кездегі бесіктің сипаты қандай?» атты ғылыми жобасына Пікір Жақсылық Балнұрдың « Қазіргі кездегі бесіктің сипаты қандай?» атты ғылыми жобасында ол алдына қойған мақсаттарын орындаған. Қазақтың ежелден келе жатқан мәдени мұрасын, бесік туралы деректерді жинақтап, өз ойы мен пікірін қоса білдіріп отырған. Қазақтың қасиетті мүлігі бесік жайында ізденуші тек зерттелген деректерге сүйеніп қана қоймай, еліміз тәуелсіздік алғанға дейін бесіктің дамуына кедергі туғызған қате пікірлеріне сыни көз -қараспен қарай отырып келіспейтініне және бесіктін бала тәрбиесіндегі пайдасын әжесінен сұрап біліп , өз тұжырымын айтқан. Ізденуші тек зерттелумен ғана шектелмей, ХХІ ғасырдағы оның сыртқы сипатының өзгергеніне назар аударған. Олар жасап шыққан өнертапқыштарды да атап көрсеткен. Заман талабына сай жаңашылдыққа көшу, ілгері жүре отырып, бесіктің мазмұны мен маңыздылы еш өзгермейтінін алға тартады. Ғылыми жоба мазмұнын теориялық жағынан маңызды мәліметтерге сүйене отырып, оның тәрбиелік мәнін бүгінгі қоғам талабына сай айқын да анық аша білген. Ғылыми жетекшісі : Қалиева Г.Ж- қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

6 слайд
Аннотация Тәуелсіздікке қол жеткен соң соңғы жылдары халқымыздың ежелгі мәдени мұраларға деген қызығушылығы арта түсті. Әсіресе 2017 жылғы 17 сәуірдегі Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының “Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру” мақаласы ел тарихы мен ұлттық ұндылықтарымызды дәріптеуге, қайта жаңғыртуға үлкен септігін тейгізуде . Міне осы атаулы мақала аясында менде ұлттық құндылықтарымыздың бірін жаңғыртып, болашақ ұрпаққа жаңаша сипатын көрсеткім келеді. Ұрпақтан - ұрпаққа мұра болған қазақтың қасиетті мүлкі бесік баға жетпес асыл қазына екенін ғылымда дәлелдейтін фактілер көп. Ата-бабамз талдан иіп жасап жүрген сол бесіктін ХХІ ғасырда маңыздылығы мен мазмұны өзгермегенмен сырқы сипат өзгеріске ұшырап отыр. Мен өз жұмысымда қазіргі заманауи бесік үлгілерін насихаттауды жөн көрдім. Бесіктің бала тәрбиесіндегі ролі зор. Тым болмаса осыны ескере отрып , заманауи бесік түрлерін пайдалануды ұсынамын. Жұмысымыздың құндылығы да осында.

7 слайд
Жұмыстың мақсаты: елім деп өткен ата-бабаларымыздың өнегесін үлгі ете отырып бүгінгі ХХІ ғасырдағы бала тәрбиесіндгі бесіктің маңызы қандай және қалай пайдаланып жүргенін көрсету. Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы: Қазақтың кейелі,қасиетті мүлкі бесікті пайдалану кеңістігін байқау , олардың маңыздылығын аңықтау. Зерттеудің жаңалығы мен дербестік нәтижесі: - Бесік туралы қоғамдық көзқарастарға талдау жасалынды; Жаңаша заманауи бесіктүрінің ХХІ ғасырдағы қолданысы байқалады. Ұлтымыздың құндылығын насихаттау. Зерттеудің теориялық және практикалық мәнділігі: ХХІ ғасырда Қазақстанның қасиетті мүлкі бесікті пайдалануын, заманауи бесік үріне талдау жасай отырып, түсініктерін деректермен дәлелдеуге ұмтылған. Өзіндік ой қорыту, нақты тұжырым жасау және зерттеу дағдысы шәкірт бойында қалыптаса бастаған.

8 слайд
Мазмұны І.Кіріспе Бесіктің шығу тарихы ІІ. Негізгі бөлім А) Бала тәрбиесіндегі бесіктің маңызы. Ә) «Smart Бесік» - заманауи бесік . Б) Жйналмалы бесік- өте ыңғайлы мүлік ІІІ.Қорытынды

9 слайд
Тәуелсіздікке қол жеткен соң соңғы жылдары халқымыздың ежелгі мәдени мұраларға деген қызығушылығы арта түсті. Әсіресе 2017 жылғы 17 сәуірдегі Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының “Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру” мақаласы ел тарихы мен ұлттық ұндылықтарымызды дәріптеуге, қайта жаңғыртуға үлкен септігін тейгізуде . Міне осы атаулы мақала аясында менде ұлттық құндылықтарымыздың бірін жаңғыртып, болашақ ұрпаққа жаңаша сипатын көрсеткім келеді. Ұрпақтан - ұрпаққа мұра болған қазақтың қасиетті мүлкі бесік баға жетпес асыл қазына екенін ғылымда дәлелдейтін фактілер көп. Ата-бабамз талдан иіп жасап жүрген сол бесіктін ХХІ ғасырда маңыздылығы мен мазмұны өзгермегенмен сырқы сипат өзгеріске ұшырап отыр. Мен өз жұмысымда қазіргі заманауи бесік үлгілерін насихаттауды жөн көрдім. Бесіктің бала тәрбиесіндегі ролі зор. Тым болмаса осыны ескере отрып , заманауи бесік түрлерін пайдалануды ұсынамын. Жұмысымыздың құндылығы да осында.

10 слайд
Бесіктің шығу тарихы. Бесік-нәрестені бөлеуге арналған ағаш төсек. Бесікті орта Азия мен Кавказ, Үндістан, Қытай, жерін мекендейтін халықтардың басым көпшілігі пайдаланады. Тек әр үлгіде жасалады. Бесік көшпелі өмір кешкен қазақ халқы арасына ертеден тараған. Қазақ бесікті қарағай, қайыңнан, көбіне талдан иіп жасаған. Мұндай бесік жеңіл, ықшам әрі берік, көшіп-қонуға ыңғайлы болады. Бесік баланың тазалығына өте қолайлы. Өйткені арнайы орнатылған түбек пен шүмек бала дәретін жайдырмайды. Түбектің түбіне күл салып, жиі-жиі ауыстырып отырады. Шүмекті қойдың асық жілігінен жасайды. Кейде айрықша аппақ болуы үшін сүтке қайнатып алады. Бесіктегі баланың аяғы, кеудесі қатты байланғандықтан, оны жиі босатып, қол-аяғын қозғап, арнайы жаттығулар жасайды.

11 слайд
Бесік түрлері,жабдықтары. Б ЕСІК Жер бесік аспалы бесік Жасалуы бойынша Материалы бойынша иіп жасалған бесік тік жасалған бесік тал бесік қайың бесік қарағай бесік Бесік жабдықтары 5. Құстөсек 3. Қолбау1. Бесік көрпе 6. Тізе бау 7. Тізе жастықша4. Құсжастық 8. Түбек мүйет 2. Жөргек

12 слайд
Қазақта бесік қасиетті, киелі құтты мүлік болып есептеледі

13 слайд

14 слайд
Қазір баласын бесікке бөлейтін ата-анааз. Тіпті « бесік зиян …» дейтіндер де бар . Бұл баяғы кеңестен қалған көзқарас . Кешег i кеңест i к дәу i рде мединституттың оқытушылары шәкірттеріне бесікті жамандап оқытатын арнайы тапсырма болған . Ол заманда жек көрген нәрсеңізді « ескіліктің қалдығы » десеңіз жетіп жатыр . Дәлелдің қажеті жоқ . Сөйтіп , бесік қолданыстан шығып қалды . Әйтпегенде , жүздеген ғасыр сынақтан өткен бесікті пайдасыз деп кім айтады ? Бесікті  пайдаланбау арқылы қаншама ұлттық дәстүрімізден айырылып жатырмыз. «Бесікке салу», «Тыштыма», т.б. жоғалды. Үлкен жазушы Мұхтар Әуезов: «Ел болам десең, бесігіңді түзе!» дегенді тегін айтпаған шығар. Оның ұрпақ үшін пайдасы ұшан - теңіз .

15 слайд
Бесіктің ұрпақ үшін пайдасы н әжем былай сыйпаттайды. . Біріншіден  – қол - аяғын ербеңдетіп бос жатқан сәбидің ұйқысы тыныш болмайды . Ұйқысы қанбаған баланың зердесі толық жетілмейді . Екіншіден   – баланың мазасыздығы ананың психологиясына әсер етед i. Бұндай жайсыздық сүт арқылы сәбиге беріледі . Сондықтан бесікке жатпаған бала болашақта сабырсыздау болады . Үшіншіден  – баланы бес i ктен шешкен кезде сәби кер i л i п - созылып , рахаттанады . Денесінің әртүрлі күйде болуы оған демалыс сыйлайды . Төртіншіден  – сәбидің тұлабойы таза болып , тазалыққа бойы үйренеді . Бесіншіден   – бесіктегі баланың денесіне дымқыл, сыз дарымайды.  Құрғақ болады. Ол мықты денсаулық  кепілі. Әрі қол-аяғы сыптай болып өседі. Алтыншыдан  – бесік белгілі бір ритммен ғана тербетіледі. Баланың жүйкесі бір жүйе, тәртіпке түседі. Жетіншіден  – бесіктегі балаға ана әлдиі әбден сіңеді. Қайырымды мінез қалыптасады. Бесік жырын тыңдаған баланың қанына ұлттық қасиет дариды. Сегізіншіден   – бесік сәбиді сырттан келетін кері энергия немесе тiл-көзден сақтайды. Бұлар бесіктің толып жатқан пайдасының бір парасы ғана.

16 слайд
Бесіктің сәбиге пайдасы.  Бесіктің сәби денсаулығына, тазалығына пайдасы өте зор. Бесіктегі сәбидің бойы, қол аяғы түзу, ширақ болады. Сондай-ақ бесік баланы кездейсоқ құлаған заттан, суық пен ыстықтан да қорғайды. Пәле-жаладан сақтасын деп ырымдап, оған тұмар, бүркіт тұяғы, жыланның бас сүйегі, кірпі сияқты заттар тағып қояды.  Бесік ағаштан, негізінде талдан иіп жасалады. Себебі тал басқа ағаштай емес йілмелі морт сынбайды, құрт түспейді, жат иісі болмайды. Бесіктің мынадай құрал-жабдықтары болады: жастық, мамық, жөргек, түбек, шүмек, қолдау, тартпабау т.б.

17 слайд
Smart бесік – заманауи бесік Баланың жылаған дауысына қарай өздігінен тербелетін, 12 вольттық батарейкамен- ақ қозғала беретін бесік .

18 слайд
«Smart Бесік ұзындығы– 100, ені– 40, биіктігі– 60 сантиметр болатын, стандарт бесіктің сыртына кигізілетін қалып немесе бесікті орнататын жиналмалы тұғыр. Қалыпқа арнайы Қытайда тапсырыспен жасалған қондырғы қойылады. Ал бесіктің өзіне магнит орналастырылады. Соның арқасында бесік 5 режим бойынша ақырын я жылдам тербеледі. Тербетілу уақытын 90 минутқа дейін созуға болады» деп сипаттады олқ ұрылғысын Азаттық тілшісіне. Серікболдың бесігінде баланың күйінен хабар беретін бірнеше құрылғы бар екені байқалады. Оның бірі бөбектің денеқызуын бақыласа, екіншісі жөргектің ылғалдығын анықтайды. Егербаланың қызуы бөлме температурасынан түсіп не асып кетсе: «Балаңыз тоңып қалды» немесе «Балаңыз ауырып қалды»деген дыбысты ескерту айтылады. Бесік тербетілгенде қондырғыға енгізілген «Бесік жырын» ойнатып қоюға болады.

19 слайд

20 слайд
«Smart Бесік ата-анаға тек көмекші емес, соныменбірге тәрбие құралы болса деймін. Алдағы уақытта қондырғы жадындағы «Бесік жырларының» санын арттыруды ойлап жүрмін. Ол үшін бірнеше әншінің келісімін алдым» дейді өнер тапқыш. Өздігінен тербелетін бесік ойлап тапқан өнер тапқыш Серікбол Шәймардан.

21 слайд

22 слайд
Қызылордалық кәсіпкер ойлап тапқан бесік қолдануға өте ыңғайлы. Оны шабаданға мұқият жинап, кез келген жерге апаруға, жолға алып жүруге болады. Салмағы бар-жоғы 5 келі тартатын бесікті үш баланың әкесі Манарбек Жылгелдиев өзінің егіз ұлдарына арнап 2000 жылы құрастырып шығыпты. Қазіргі таңда оны пайдаланып жүргендер аз емес. Бұл туралы Қызылорда облыстық интернет газеті жазады. "Менің арманым - ағашты кептіріп, оны қалыпқа келтіретін үлкен өндіріс цехын ашу. Еліміздің барлық аймағында осындай бесіктерді көптеп шығарып, кейін шет мемлекеттерге де шығаруды қалаймын", - дейді М.Жылгелдиев. Қазақ ұғымында бесік - сан ғасырлардан бергі ұлттық тәлім-тәрбиенің қайнар көзі, бабамыздан қалған киелі мүлік. Қой үстінен бозторғай жұмыртқалаған мамыражай тіршіліктің белгісі іспетті. Бесікті қатты қадірлейтіндігі соншалық, қазақ атасы жатқан бесікке баласын, немересін, шөбере-шөпшегі мен туажатына дейін бөлейді.

23 слайд
Қорытынды Бесік- асыл , қасиетті мұра. Сонау заманнан ұрпақтан-ұрпаққа жетіп, бала тәрбиесінде ерекше ролі бар бұл мүлік ХХІ ғасырда жаңаша ситатқа ие болғанын байқадық . Дегенменде оның тек сырқы кейпі ғана өзгерс тапты, ал мазмұны сол бойы қала бермек. Қазіргі таңда , ата-аналар балаларын бесікке жатқызудан қашатынын байқап жүрміз. Әсіресе ,жас-ата аналар , қала тұрғындары тарапынан. Сол себепті мен осы жұмысымда заман талабына сай сәнді әрі ыңғайлы бесік түрлерін ұсынып отырмын. Құрметті қатысушлар , ұстаздар ,қазақстандықтар ата-бабамыздан қалған асыл мұрмыз бесіктін мазмұны мен бала тәрбиесіндегі маңыздылығын ұмытпайық. Тым болмаса , заман ағымына байланысты заманауи бесік түрлерін пайдалануды ұмытпайық.