ЖИ көмекші
Негізі және көмекші етістік ( презентация)
11 Ақпан 2025
121
1 слайд
1 слайд
2 слайд
Негізгі және көмекші
етістіктер
Бұл презентацияда негізгі
және көмекші етістіктер
қарастырылады. Біз
олардың анықтамаларын,
қолданылу ерекшеліктерін
қарастырамыз.
2 слайд
Негізгі және көмекші етістіктер Бұл презентацияда негізгі және көмекші етістіктер қарастырылады. Біз олардың анықтамаларын, қолданылу ерекшеліктерін қарастырамыз.
3 слайд
Негізгі етістіктердің анықтамасы
3 слайд
Негізгі етістіктердің анықтамасы
4 слайд
4 слайд
5 слайд
Көмекші етістік – толық
лексикалық мағынасы жоқ, жеке
тұрып сөйлем мүшесі бола
алмайтын, тек негізгі
етістіктермен, есім сөздермен
тіркесіп қолданылатын етістіктер.
Қазақ тілінде 4 К.е. бар: е (еді, екен,
емес), жазда, ет, де (деді, деген, десе,
дейді).
М/ы: Үйге әжем келген
екен. Олар қонақтарын
шақырып қойды.
5 слайд
Көмекші етістік – толық лексикалық мағынасы жоқ, жеке тұрып сөйлем мүшесі бола алмайтын, тек негізгі етістіктермен, есім сөздермен тіркесіп қолданылатын етістіктер. Қазақ тілінде 4 К.е. бар: е (еді, екен, емес), жазда, ет, де (деді, деген, десе, дейді). М/ы: Үйге әжем келген екен. Олар қонақтарын шақырып қойды.
6 слайд
6 слайд
7 слайд
Тіркесу ерекшеліктері
1Шақ
Көмекші етістік шақты
анықтауға көмектеседі.
Мысалы, өткен шақ, осы
шақ.
2Рай
Рай категориясын
анықтайды. Мысалы,
қалау рай, бұйрық рай.
3Етіс
Етіс категориясын анықтауда роль атқарады.
7 слайд
Тіркесу ерекшеліктері 1Шақ Көмекші етістік шақты анықтауға көмектеседі. Мысалы, өткен шақ, осы шақ. 2Рай Рай категориясын анықтайды. Мысалы, қалау рай, бұйрық рай. 3Етіс Етіс категориясын анықтауда роль атқарады.
8 слайд
Шақтарды жасаудағы ролі
Өткен шақ
"Еді" көмекші
етістігі
қолданылады.
Осы шақ
"Жатыр" көмекші
етістігі
қолданылады.
Келер шақ
"Болады" көмекші
етістігі
қолданылады.
8 слайд
Шақтарды жасаудағы ролі Өткен шақ "Еді" көмекші етістігі қолданылады. Осы шақ "Жатыр" көмекші етістігі қолданылады. Келер шақ "Болады" көмекші етістігі қолданылады.
9 слайд
Етіс категориясын анықтау
Өздік етіс
"-ын, -ін" жұрнақтары арқылы жасалады.
Ырықсыз етіс
"-ыл, -іл" жұрнақтары арқылы жасалады.
Сабақты етіс
"-т, -дырт" жұрнақтары арқылы жасалады.
9 слайд
Етіс категориясын анықтау Өздік етіс "-ын, -ін" жұрнақтары арқылы жасалады. Ырықсыз етіс "-ыл, -іл" жұрнақтары арқылы жасалады. Сабақты етіс "-т, -дырт" жұрнақтары арқылы жасалады.
10 слайд
Сұраулы және болымсыз
сөйлемдер
1
Сұраулы
"Ма, ме, ба, бе" сұраулық шылаулар қолданылады.
2
Болымсыз
"Емес" сөзі қолданылады.
10 слайд
Сұраулы және болымсыз сөйлемдер 1 Сұраулы "Ма, ме, ба, бе" сұраулық шылаулар қолданылады. 2 Болымсыз "Емес" сөзі қолданылады.
11 слайд
Қорытынды және негізгі ойлар
1
Тіл байлығы
2 Дұрыс қолдану
3 Мәнділік
Негізгі және көмекші етістіктерді білу тілді байытады. Оларды дұрыс қолдану сөйлемнің мәнділігін арттырады.
Осы арқылы ойымызды толық жеткізе аламыз.
11 слайд
Қорытынды және негізгі ойлар 1 Тіл байлығы 2 Дұрыс қолдану 3 Мәнділік Негізгі және көмекші етістіктерді білу тілді байытады. Оларды дұрыс қолдану сөйлемнің мәнділігін арттырады. Осы арқылы ойымызды толық жеткізе аламыз.
