Оқыту-тұтас педагогикалық үдерістің құрамды бөлігі

1 слайд
Оқыт у -тұтас педагогикалық үдерістің құрамды бөлігі.

1 слайд

2 слайд
Жоспар :  1. Дидактика туралы жалпы түсінік.  2. Дидактикалық жүйелер.  3. Оқыту процесінің мәні.  4. Мұғалімнің оқытушылық іс-әрекеті мен оқушылардың танымдылық іс-әрекеттері.  5. Оқыту процесінің жалпы және жеке заңдылықтары.  6. Дидактикалық принциптер.

2 слайд

3 слайд
I. Дидактика туралы жалпы түсінік Тұтас педагогикалық процестің компоненттері оқыту мен тәрбиелеу болып табылады. Екеуі де өзара байланыста жүзеге асырылады. Оқыту процесінің теориялық негізін, оның заңдылықтарын, принциптерін, әдістерін және т.б. мәселелерін педагогиканың өзекті саласы – дидактика атқарады.

3 слайд

4 слайд
Я.А.Коменский бірінші болып дидактиканы ғылыми білім жүйесі ретінде жасап, балаларды оқытудың бірізділікті ұстанымдарын және ережелерін ұсынды. Ол «Ұлы дидактика» (1657ж) еңбегінде оқыту теориясының маңызды сұрақтарын қарастырады: білім беру мазмұны, көрнекілік дидактикалық ұстаным, бірізділікті оқыту, оқытудың сыныптық-сабақтық жүйесін ұйымдастыру және т.б. Я.А.Коменскийдің оқыту теориясы тәрбиелеудің табиғатқа сәйкестілік принципіне сай құрылған. Я.А.Коменский орта ғасырдағы жаттауға негізделген оқытудың орнына балалардың жастық және психологиялық ерекшелігіне сай оқу жұмысының жаңа жүйесін ұсынды.

4 слайд

5 слайд
Қайта өрлеу дәуірінде философияда гуманистік бастама үлкен мәнге ие болғанда Ж.Ж.Руссо оқытуда баланың сұранысын, қажеттілігін, өзекті қызығушылықтарын ескеруге шақырды .

5 слайд

6 слайд
И.Г.Песталоцци біржақты тәрбиелеудің бүкіл түрлеріне қарсы шығып, адамның барлық күштерін және қызығушылықтарын дамыту керек деген оқыту мақсатына назар аударды .

6 слайд

7 слайд
ХҮІІІғ. аяғында ХІХғ. басында классикалық педагогикада мектепте білім берудің 2 теориясы анықталды: Формальдық білім беру теориясы Материалдық білім беру теориясы Н.Ф.Гербарттың және оның ізбасарларының пікірінше оқытудың басты міндеті – оқушыларды ақыл-ой жағынан дамыту Негізгі мақсаты – оқушыларды өмірге пайдалы білімдермен қаруландыру.

7 слайд

8 слайд
ХІХғ. ортасында А.Дистервег дамытып оқытудың дидактикалық негізін салып, дәлірек айтқанда «жақыннан алысқа», «қарапайымнан күрделіге» және т.б. 33 заңды және ережені анықтап берді.

8 слайд

9 слайд
ХІХғ. екінші жартысында Ресейде тұтас дидактикалық жүйені К.Д.Ушинский жасады. Ағартушылық философиялық идеяларға, психологияға және физиологияға сүйене отырып, ол формальдық және материалдық білім берудің біржақтылығын көрсетті.

9 слайд

10 слайд
Оқыту теориясының дамуына Н.К.Крупская зор үлес қосты. Оның оқытудың мазмұнына және әдістері, мұғалімнің сапалары туралы ойлары педагогикалық зерттеулерге жаңа бағыт берді.

10 слайд

11 слайд
А.С.Макаренконың педагогикалық қызметі және көзқарастары ұжымды тәрбиелеудің және еңбекке оқытудың негізін салды.

11 слайд

12 слайд
Дидактика ғылым ретінде төмендегі мәселерді қарастырады:  - Не үшін оқытамыз /оқыту мен білімберу/;  - Кимді оқытамыз / оқыту субьектілері/;  - Оқытудың қандай стратегиялары тиімді /оқыту принциптері/;  - Нені оқытамыз/ білім беру, оқыту мазмұны/;  - Оқытуды қалай ұйымдастырамыз/оқытуды ұйымдастыру формасы/,  - Оқытуға қандай құралдар қажет / оқулықтар, оқу құралдары, компьютерлік бағдарламалар, дидактикалық бағдарламалар және т.б/;  - Оқыту нәтижесінде неге қол жеткіземіз / оқыту нәтижесін сипаттайтын көрсеткіштер мен өлшемдер/;  - Оқыту нәтижесін қалай бақылау мен бағалауға болады/оқыту нәтижелерін бақылау, бағалау әдістері/

12 слайд

13 слайд
Дидактика екі негізгі қызмет (функция) атқарады: 1) Теориялық (диагностикалық және прогностикалық). 2) Практикалық (нормативтік, құрал- жабдықтық).

13 слайд

14 слайд
Дидактика оқыту жүйесін барлық пәндер және оқу іс-әрекетінің барлық деңгейлерінде қамтиды. Жеке (нақты) дидактикалар оқыту әдістемелері деп аталады. Олар процестің жүру заңдылықтарын, әртүрлі пәндерді оқытудың мазмұнын, формалары мен әдістерін зерттейді. әр пәннің өз әдістемесі болады. Жалпы дидактиканың пәні – оқыту және оқу процесі, оның ішіне бұл процесті тудыратын, жүргізетін факторлар, шарттар және ол келетін нәтижелер кіреді (Ч.Куписевич).

14 слайд

15 слайд
Дидактиканың негізгі категорияларыБілім Оқыту Оқу Білік Әдіс Мазмұн Ұйымдастыру Форма Құрал Мақсат Білім беру Нәтиже Дағды

15 слайд

16 слайд
• педагогтың оқыту мақсатын (білім міндеттерін) жүзеге асыруға бағытталған іс- әрекеті .Білім беру • бұл мақсатты түрде бағытталған, арнайы ұйымдастырылған оқушылардың танымдық іс- әрекеті, оның орындалу барысында білім, іскерлік, дағды жүйесі меңгеріледі және жеке тұлғалық қасиеттері дамиды.Оқу

16 слайд

17 слайд
Оқыту – білім алушылардың оқу-танымдық іс- әрекетін басқаратын, ұйымдастыратын оқытушының мақсатты түрде бағытталған, арнайы ұйымдастырылған ісі. Оқытудың мақсаты – әрбір оқушының білім алуын тиімді етіп ұйымдастыру.

17 слайд

18 слайд
Білім (знание) – адамның теориялық тұрғыда меңгерген идеяларының жиынтығы. Білім (образование) – оқыту процесі барысында алынған білімдер, біліктер, дағдылар мен ойлау тәсілдерінің жүйесі. Дағдылар – қолданылуы автоматты, жетілдірілген деңгейге жеткізілген біліктер. Біліктер – алынған білімдерді тәжірибе жүзінде қолдану тәсілдерін (әдістерін, әрекеттерін) меңгеру.

18 слайд

19 слайд
Мақсат (оқу, білім мақсаты) – оқыту ұмтылатын, оның барлық күшін салатын болашақ. Мазм ұн (оқыту, білім беру) – оқыту барысында оқушылар меңгеруі тиіс ғылыми білімдердің, практикалық біліктер мен дағдылардың, іс- әрекет пен ойлау тәсілдерінің жүйесі. Ұйымдастыру – белгіленген критерийлер бойынша дидактикалық процесті қалыпқа түсіру, мақсатқа дұрыс жету үшін оған қажетті форма беру.

19 слайд

20 слайд
Форма (лат. forma – сыртқы түр, қабық) – оқу процесінің өмір сүру тәсілі, оның ішкі мәнінің, логикасы мен мазмұнының қабығы . Құрал – оқу процесін заттық қамтамасыз ету. Құрал болып педагог дауысы (сөзі), кең мағынада оның шеберлігі, оқулықтар, сынып жабдықтары, т.б. табылады. Бұл түсінік басқа мағынада да қолданылуы мүмкін . Әдіс (лат. metodos – жол, тәсіл) – оқыту мақстаы мен міндеттеріне жету, оларды іске асыру жолы . Нәтижелер (оқыту өнімдері) – оқытудың соңғы нүктесі, оқу процесінің салдарлары, қойылған мақсаттың орындалу деңгейі .

20 слайд

21 слайд
2. Дидактикалық жүйелер. Дидактикалық жүйе (гр. systema – тұтас, бөліктерден құралған, қосынды) – нақты критерийлер бойынша анықталған тұтас білім. Зерттеушілер өзара ерекшеленетін үш дидактикалық жүйені бөліп көрсетеді (И.П.Подласый):  1) И.Ф.Гербарт жүйесі (дидактикасы);  2) Д.Дьюидің дидактикалық жүйесі;  3) Жетілген, қазіргі дидактика.

21 слайд

22 слайд
И.Ф.Гербарт (1776 - 1841) Я.А.Коменскийдің дәстүрлі сыныптық-сабақтық жүйесін сын тезінен өткізе келе этика мен психологияның теориялық жетістіктеріне негізделген «педагогиканың ғылыми жүйесін» жасады. Гербарт бойынша тәрбиенің жоғарғы мақсаты – ізгілікті тұлға, моральдық жағынан күшті мінез-құлық қалыптастыруда.

22 слайд

23 слайд
Оқытудың гербарттық жүйесінің негізгі белгілері : - мектептің басты міндеті – оқушылардың интеллектуалдық дамуына жағдай жасау, - тәрбие – жанұяның ісі. - Басқарудың міндеті – оқушыларды ылғи жұмысқа тарту, олардың оқуын ұйымдастыру, олардың дене және интеллектуалдық дамуын бақылау, тәртіпке үйрету. - Тәртіп үшін Гербарт тыйымдарды, шектеулерді, сол сияқты дене жазаларын қолдануды ұсынады - Оқыту мен тәртіптің, білімдерді оқушылардың сезімдері мен ерік-жігерлерін дамытумен ұштастыру тәрбиелей оқытудың мәні болып табылады. Бұл ұғымды енгізе отырып Гербарт тәрбиені оқытудан бөлуге болмайтынын, сана мен ерік-жігер, сезім қатар дамитынын көрсеткісі келді

23 слайд

24 слайд
Анықтық ассоциация Жүйе ӘдісГербарттың дидактикаға қосқан басты үлесі – ол оқытудың кезеңдерін (сатыларын) былайша бөліп көрсетті:

24 слайд

25 слайд
 Джон Дьюидің дидактикасы  «дәстүрлі мектепке» үстірт тәрбие береді, оқыту өмірмен байланыссыз, «кітаби» жүргізіледі, оқушылардың қызығушылығын, қажеттіліктерін, сұраныстарын толық есепке алмайды, оқыту мазмұны қоғам сұранысын қанағаттандырмайды, оқушылардың қабілетін дамытуға жете көңіл бөлмейді деген айып тақты.

25 слайд

26 слайд
Қазіргі дидактиканың ерекшеліктері  1. Оның әдіснамалық негізін таным философиясының (гносеология) заңдылықтары, материализм құрайды, сондықтан қазіргі дидактика прагматизм, рационализм, эмпиризм, технократизмнің философиялық жүйелеріне тән оқыту процесін талдау мен интерпретациялауды біржақты қарастыруды жеңе алды, оның қазіргі тұжырымы оқыту процесін жүйелі қарастыруға саяды.  2. Қазіргі дидактикалық жүйеде оқыту мәні оқушыға дайын білім беруге де, олардың қиындықтарды өздері жеңуіне де немесе өзіндік жаңалық ашуларына да тірелмейді. Қазіргі дидактиканың басты мақсаты – оқушыларды аз уақыт, күш, құрал жұмсап, көрсетілген деңгейге жеткізу.  3. Оқытудың мазмұнын анықтауға көзқарас өзгерді, оқу жоспарлары мен бағдарламаларын қалыптастырудың, оқу курстарын құрудың принциптері өзгерді.

26 слайд

27 слайд
Оқыту процесінің жалпы заңдылықтары: 2. Білім беру, тәрбиелеу және дамыту өзара байланысты. 1. Оқушының таным белсенділігі артқан сайын, оқыту сапасы жоғарылайды. 2. Білім беру, тәрбиелеу және дамыту өзара байланысты. 3. Оқытудың мақсаттары, мазмұны, сапасы мен әдіс-тәсілдері қоғам талабына, мүмкіндіктеріне, педагогика ғылымының даму деңгейіне тәуелді. 4. Оқытудың тиімділігі кері байланысқа, қайталауға, түзету іс- әрекеттеріне тәуелді. 5. Әрбір тұлғаның жас және дара ерекшеліктеріне байланысты таным әрекетін ұйымдастыру. 6. Оқытудың мақсаттары, мазмұны, сапасы мен әдіс-тәсілдерінің өзгеріп, жаңарып, толықтырылуы. .

27 слайд

28 слайд
Оқытудың жеке /нақты/ заңдылықтары :  1. Дидактикалық заңдылықтары.  2. Танымдық /гносеологиялық/ заңдылықтар.  3. Психологиялық заңдылықтар.  4. Кибернитикалық заңдылық.  5. Әлеуметтік заңдылықтар.  6. Ұйымдастырушылық заңдылықтар.

28 слайд

29 слайд
Оқыту процесінің мәні. Қазіргі түсінік бойынша оқытудың келесі белгілерін айтып өтуге болады : 1) екі жақтылығы; 2) оқушы мен мұғалімнің біріккен ісәркеті; 3) мұғалімнің басқаруы; 4) арнайы ұйымдастырылуы; 5) бірлігі және тұтастығы. Дидактиклық процесінің құрылымын В.П.Бескалько мынадай шартты формуламен белгілейді. Дпр=М+Пд+У Дпр - дидактикалық процесс. М - оқу мотивы. Пд- оқушының танымдық іс-әрекеті. У-мұғалімнің оқушының танымдық іс-әрекетін басқарушылық іс-әрекеті.

29 слайд

30 слайд
 Оқыту процесінде бірнеше функциялар іске асырылады:  Білімділік /білімдерді меңгеру процесі, оқу дағдылары мен іскерліктерін қалыптастыру/,  Дамытушылық /тұлғаны жан-жақты дамыту, яғни ойлау, сөйлеу, іс-әрекет және т.б. қасиеттердің дамуын көздейді./,  Тәрбиелік /оқу іс-әрекеті оқушыны тәрбиелейді, оқыту процесінде алынған білімдеріне сай олардың көзқарастары, ғылыми дүниетанымы, құндылық дүниесі, адамгершілік қасиеттері қалыптастырылады/.  Ұйымдастырушылық қызметі / оқыту процесінің тиімді нәтижеге жетуіне байланысты ұйымдастыру жолдарын белгілейді/

30 слайд

31 слайд
 Қазіргі мектепте оқытудың 3 түрі қолданылады:  Түсіндірмелі – иллюстративтік оқыту. Мұндай оқытудың негізгі әдісі – түсіндіруді көрнекілікпен ұштастыру.  Проблемалық оқыту эвристикалық әдістерді қолдануға негізделген оқытудың бір түрі. Мақсаты – практикалық және теориялық – танымдық сипаттағы проблемдік жағдайларды шешу процесінде эвристикалық іскерліктерді дамыту.  Бағдарламаланған /программалық/ оқыту - әрекеттердің /операциялардың/ бірізділікті жүйесі, оларды орындау алдын-ала жоспарланған нәтижеге әкеледі. Бағдарламалап оқытудың негізгі мақсаты – оқыту процесін басқаруды жақсарту.

31 слайд

32 слайд
Мұғалімнің оқытушылық іс-әрекеті мен оқушылардың танымдылық іс-әрекеттері. Мұғалімнің оқытушылық іс-әрекеті оқыту процесінің негізгі компоненттерінің бірі. Мұғалімнің оқытушылық іс-әрекетінің мәні өсіп келе жатқан ұрпақтың интеллектуалдық, адамгершілік және дене қабілеттерін дамытуға арналған білім мазмұнын меңгертуге бағытталған оқушының оқу-танымдық іс- әрекетін басқару .

32 слайд

33 слайд
Оқушылардың оқу әрекеттері :  Сыртқы әрекеттер : заттық әрекеттер (жазу, сызу, сурет салу т.б.), перцепвтивтік әрекеттер (тыңдау, бақылау, көру), символдық әрекеттер (сөйлеу, сөз).  Ішкі әрекеттер : мнемикалық әрекеттер (есте сақтау, реттеу және ұйымдастыру), қиял әрекеттері, ойлау әрекеттері (таымдық іс- әрекеттері формалары: материлдық, сөйлеу және ақыл-ой).

33 слайд

34 слайд
ОЙЛАУ ОПЕРАЦИЯЛАР Ы ҚорытуСинтез Салыстыру Анализ Жіктеу

34 слайд

35 слайд
мотивтер тікелей қозғаушы мотивтер: мазмұнның жаңалығы, жарқындығы, сыртқы атрибуттардың тартымдылығы; сабақты қызықты өткізу; мұғалім тұлғасының тартымдылығы; мақтау, марапаттау алғысы келуі, ...

35 слайд