PISA зерттеулері аясындаоқушылардың оқу сауаттылығын дамытудың әдістемелік негіздері

1 слайд
АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ҚАРАСАЙ АУДАНЫ «ЖАМБЫЛ АУЫЛЫНДАҒЫ №2 ОРТА МЕКТЕБІ» КММ   PISA ЗЕРТТЕУЛЕРІ АЯСЫНДАОҚУШЫЛАРДЫҢ ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫН ДАМЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ ОРЫНДАҒАН: СЕЙДАХМЕТОВА А.Т

1 слайд

2 слайд
МАҚСАТЫ: ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫҢ ОДАН ӘРІ ӨЗ БЕТІНШЕ БІЛІМ АЛУЫ МЕН ДАМУЫНА ҚАЖЕТТІ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫН ДАМЫТУ. ОЛ ОҚУШЫНЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ОҚЫҒАНЫН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ӘРЕКЕТТІҢ МАҢЫЗДЫ БАҒЫТЫ РЕТІНДЕ ТҮСІНДІРУ ОҚУ ЖҰМЫСЫНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ АСПЕКТІСІ БІЛІМГЕРДІ ҚОЙЫЛҒАН СҰРАҚҚА ТОЛЫҚ ЖАУАП БЕРУ БАРЫСЫНДА МӘТІН АҚПАРАТЫН  ПАЙДАЛАНУҒА ҮЙРЕТУІ

2 слайд

3 слайд
МІНДЕТТЕРІ:ОҚУШЫ БЕЛСЕНДІЛІГІНІҢ БАСТЫ КӨРСЕТКІШІ РЕТІНДЕ ОЙЛАУ  ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ.   PISA ТЕСТІ ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ БАҒЫТЫНДАҒЫ МЕКТЕП ТҮЛЕГІНІҢ АЛҒАН БІЛІМІ МЕН ДАҒДЫЛАРЫН ШЫНАЙЫ ӨМІРЛІК ЖАҒДАЙЛАРДА ТАБЫСТЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУЫ. ҚҰЗЫРЕТТІЛІКТЕРДІ МЕКТЕП БІЛІМІ САПАСЫН БАҒАЛАУ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САРАПШЫЛАР ТҰРҒЫСЫНАН НАҚТЫ АЙҚЫНДАҒАН. ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫН БАҒАЛАУ ҮШІН БІЛІМГЕРЛЕРГЕ МӘТІНДЕ БЕРІЛГЕН АҚПАРАТТЫ САЛЫСТЫРЫП КӨРУ, АВТОРДЫҢ ОЙЫН БІЛУ, ЖАУАПТЫ ДАЙЫНДАУ БАРЫСЫНДА ӘЛЕМ ТУРАЛЫ ӨЗ ПАЙЫМДАУЫНА СҮЙЕНІП, ӨЗ ОЙЫН ҚОРҒАЙТЫН ДӘЛЕЛДЕР КЕЛТІРУ.

3 слайд

4 слайд
PISA ЗЕРТТЕУIНДЕ ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ ҰҒЫМЫН ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЖАЗБАША МӘТІНДЕРДІ ҰҒЫНА ОҚУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ ЖӘНЕ ОЛАРҒА РЕФЛЕКСИЯ,ОЛАРДЫҢ МАЗМҰНЫН ӨЗ МАҚСАТТАРЫНА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ҮШІН ҚОЛДАНУЫ, Б IЛIМДЕРІ МЕН ДАҒДЫЛАРЫН ҚОҒАМНЫҢ БЕЛСЕНД I ӨМIРІНЕ АРАЛАСУЫ ҮШIН ДАМЫТУЫ ДЕП ТҮСІНУГЕ БОЛАДЫ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ ОҚУ САУАТТЫЛЫҚТАРЫН ТЕКСЕРУ ОҚУ ТЕХНИКАСЫ НЕМЕСЕ МӘТ IННІҢ МАЗМҰНЫН НАҚТЫ ТҮСIНУІН БАҒАЛАУҒА ЕМЕС, ОҚУ БАРЫСЫНДА МЕҢГЕРГЕН БІЛІМДЕРІ МЕН ДАҒДЫЛАРЫН ӨМІРЛІК ЖАҒДАЙЛАРДА ҚОЛДАНА БІЛУ ЕПТІЛІКТЕРІН БАҒАЛАУҒА БАҒЫТТАЛҒАН. ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫН БАҒАЛАУ БАРЫСЫНДА ҮШ АСПЕКТІ ЕСЕПКЕ АЛЫНАДЫ: ТҰЖЫРЫМ

4 слайд

5 слайд
тапсырманың түрi; оқу материалд арының форматы мәтiннiң қолдану жағдайы немесе мақсаттары

5 слайд

6 слайд
мәтiнді толық түсiнгенін дәлелдейтін машықтары мен меңгере білу деңгейлері бағаланады: мәлiметтi табу, мәтiнді түсіндіріп беру, мәтiннiң мазмұнына немесе оның формасына рефлексия және олардың бағасы.Ұсынылатын мәтіндер үш түрге бөлініп қарастырылады: тұтас мәтіндер ( көркем әдебиет мәтіндері); тұтас емес немесе жадағай мәтіндер (хат, жарнама, диаграмма, кесте, баннердегі жазбалар, хабарлама, хабарландыру, фотосуреттер т.б.); аралас мәтіндер (ғылыми еңбектер, автобиографиялар, газет-журналдардағы мақалалар т.б.)

6 слайд

7 слайд
 мәлімет таба білуді бағалау үшін, мәтінді қарап шығып, оның негізгі элементтерін анықтау және сұрақтан гөрі қажетті (синонимдiк) форманы бейнелеген мәліметті іздестіру үшін тапсырмалар қолданылады.Оқушылардың мәтінді түсіндіріп беру қабілетін бағалау барысында мәтінде берілген әр түрлі мәліметтерді салыстыру, автордың сипаттаған ойларынан қорытынды жасау немесе мәтiннiң мәнiн түсіну ұсынылады.Рефлексияны бағалау үшін мәтіннің мазмұны немесе формасына, оқушы тапсырманы орындау барысында мәтіндегі мәліметті басқа жерден алған білімдерімен байланыстыра білуіне, мәтінде берілген бекітулерді өмір туралы өз көзқарастарымен байланыстырып, дәлелдеулеріне көңіл бөлінеді. Герменевтика (гр. hermeneia – ұғындыру, баяндау, түсіндіру) — бұл мәтінді түсіндіру теориясы және қазіргі батыс әдебиеттануында кең өрістеуді алған мағынаны түсіну туралы ғылымы. Жаңа әдебиет теориясының құрылуы герменевтика қағидасында негізделеді. Алдымен мәтін ұсынылады. Оқу сауаттылығын анықтау мақсатында ұсынылған мәтін бойынша түрлі тапсырмалар орындалады. Интерпретациялау (түсінгенін айту) өнері герменевтикалық шеңбердің концепциясымен байланысты.

7 слайд

8 слайд
Оқу сауаттылығының компоненттері төмендегідей талданады: 1.Жағдаят Мәтін .Аспект

8 слайд

9 слайд
Жағдаяттың  4 сипаты бар: 1.жеке категория (тұлғаның зияткерлік қызығушылығын  қанағаттандыруға арналған мәтіндер, яғни жеке адам туралы зерттеулер, жеке хаттар, биография); қоғамдық  категория (қоғамның  жалпы мәселелері мен қызметке қатысты мәтіндер, ресми құжаттар, іс- шаралар туралы  ақпараттар, қоғамдық хабарлар); білімділік, оқыту категориясы ( ережеге сай, арнайы оқытуға арналған оқулықтағы мәтіндер, ақпаратты жинақтау, білу үшін оқу); кәсіби категория (жұмысқа, мамандыққа қатысты мәтіндер, белгілі бір мекемеге байланысты ережелер айтылады).

9 слайд

10 слайд
2-құрамдауыш- Мәтін: Мәтіннің (формасы) нысаны 4 – ке бөлінеді. Тұтас мәтін ( көркем әдебиет мәтіндері, репортаж, өлең, пьеса, мақала, жұлдыз жорамал, техникалық мәтін, заң, ғылыми негіздемелер, нұсқау) Жадағай (тұтас емес) мәтін (графика, кесте, сурет, диаграмма, жарнама, сканворд, хабарландыру, карта, анкета, құттықтау, комментарий) Аралас мәтін (тұтас және тұтас емес мәтіндердің сипатын біріктіреді, авторлық   веб – парақтар). Құрамдас мәтін (бір тақырып, бірақ әр автордың пікірі, ойы. Мысалы, аққу тақырыбына жазылған әрбір ақынның  туындысы немесе әр газеттегі бірдей тақырыпқа жазылған материал және бірнеше тақырыпты қамтитын үзік –үзік мәтіндер).

10 слайд

11 слайд
Мәтіннің (типі) түрі 6 бөліктен тұрады. Сипаттау («не?» деген сұраққа жауап береді, ақпаратты көрсетеді, техникалық нұсқау) Баяндау ( мазмұндау) (қандай? қашан? деген сұраққа жауап береді, роман, әңгіме, пьеса, өмірбаян, комикс, оқиға жайындағы газет есебі) Түсіндіру( мазмұндама) (жады үлгісін көрсететін диаграмма, онлайн- энциклопедия жазбасы) Дәлелдеу (аргументациялау)  (редакторға хат, даулы тақырыпты шешу) Нұсқау (инстуркция) (қолданудың бағытын  көрсетеді, мысалы, рецепт, басқа да нұсқаулар). Келісім (бір мақсатқа жетуге бағытталған мәтіндер, хаттар, электрондық хаттар, хабарламалар).

11 слайд

12 слайд
3-құрамдауыш- Аспект: Үшінші компонент – аспект. Аспектінің  өзі бес тармақтан  тұрады: Ақпаратты іздеу (мәтіннен тірек сөздерді табу, кодты таңбалау) Кеңінен түсіну (мәтінге жоспар құру, тақырыпшаларға бөлу, ат қою, аннотация, тезис). Интерпретациялауды дамыту. Бұл оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін ерекше әдіс-тәсілдер арқылы логикалық ойлау дәрежесін дамыту, ықтимал жауап беруге құлшындыру. Мәтін мазмұнын көрсету және бағалау. Мұнда мәтін типтерінің қайсысына жататынын анықтау. Оқиғалы мәтін болса, композициялық  құрылымына талдау жасалады. Мәтін формасын (нысанын) көрсету керек. Шығарманың жанрына тоқталу,автордың ойы мен идеясын, тақырыбын ашу, әдебиет теориясына  талдау  жұмысы жүргізіледі.

12 слайд

13 слайд
Сұрақ және оның түрлері төмендегідей жіктеліп, сипатталады: Бүгінгі шәкіртке сұрақ мазмұнын түсініп, түйсіну жеткіліксіз. Ол күрделі сұрақтарға толық жауап беріп қана қоймай,  қорытынды  жасап, оны  дәлелдеу және бағалау тәрізді  тапсырмалар  орындай алуы тиіс. Бұндай құзыреттілік мәтінмен жұмыс  істегенде дамиды.Білім берудің нәтижесі болып құзыреттіліктің қалыптасуы саналады, сондықтан түсіну, қолдану мен пайымдау, дәлелдеу, бағалау сипатындағы тапсырмалардың айырмашылығын ажырата алу қажет. Пайымдауға құрылған тапсырмалар идеялар ұсыну, конструкциялау, аргументтер келтіру, негіздемелі тұжырымдар айту т.б. ой операцияларының   белсенділігін  талап  етеді. Сондықтан тұлғаның логикалық ойлау қабілеті мен бағалау біліктілігі қалыптасқан болу керек. Бұл мұғалімнен шеберлікті талап етеді. Сабақ кезеңіне сай бейнероликтерді көрсетіп, оқушыларға өздерінің ойларын ортаға салдырту да тиімді. Сонымен оқушыларды полемикаға түсіру жолдарының бірі – өткір де өзекті сұрақтар. Оқу сауаттылығ бойынша сұрақтардың  классификациясы:

13 слайд

14 слайд
Оқу сауаттылығ бойынша сұрақтардың  классификациясы: Анықтаушы сұрақтар – өз бойында келтірілген пікірдің шынайлылығын немесе жалғандығын ажыратуға бағытталады .  Толықтырушы сұрақтар – тақырыптарға қатысты жаңа білімді, тұжырымдарды анықтаумен тікелей байланысты. Мұндай сұрақтардың грамматикалық белгілері кім, не, қашан, қалай, қайдан, неге, және т.б. сұрау есімдіктері болып табылады. Өткір сұрақтар– нақты бір проблемаларды талқылағанда

14 слайд

15 слайд
Бүгінде қазақ тілі сабақтары халықаралық  тәжірибеге сүйене отырып, төрт дағдыға бағытталып оқытылады:тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым. Оқылымның түрлі әдістерін қолдану арқылы оқушыларды сауатты оқуға дағдыландыра аламыз: көз жүгіртіп оқу; нақты ақпаратты табу үшін оқу; жалпы идеяны түсіну  үшін оқу; детальды түрде оқу; суретке қарап болжай білу; мәтін түрлерін ажырату үшін оқу(хабарлау, мақала, жарнама, сипаттау, т.б.); интенсивті оқылым (үлкен, көлемді мәтін); назарын шоғырландырып оқу (кейін мазмұнын сыныптасына айтып беретін болған жағдайда); мазмұны бойынша талқылау.

15 слайд

16 слайд
Ең бастысы – осы тапсырмаларды орындау үшін   оқушылар  берілген мәтінді зерттеп оқып, мазмұнын жан- жақты талдап үйренеді. Қазіргі жасөспірімдер ақпараттың көптігінен  кітап оқығысы келмейді, зейін  қойып оқымайды, осы мәселені шешуде  мәтінді  кодтап  оқу  өте тиімді әдіс.

16 слайд

17 слайд
Дереккөздер Муканова С.Д. Программа международной оценки достижений учащихся PISA: вопросы и ответы. – Қарағанды: «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша ПҚ БАИ, 2014. – 67 б. Ырсалиев С., Құлтуманова А., Сабырұлы Е., Аманғазы М. «PISA-2015 халықаралық зерттеуінің негізгі нәтижелері» Ұлттық есебі. – Астана: «Ақпараттық-талдау орталығы» АҚ, 2017 ж. – 240 б.

17 слайд