Шешендік өнер – сөз мәдениетінің жоғарғы сатысы. Презентация

1 слайд

2 слайд
1. Сұрақ - жауап арқылы тақырыпты ашу:1. Сұрақ - жауап арқылы тақырыпты ашу:

3 слайд
1.  – Шешендік өнер дегеніміз не?   - Шешендік өнер дегеніміз жалпы тіл өнерінің шығуымен, қалыптасуы. 2. - Шешендік өнердің пайда болуы неге байланысты?   - Шешенік өнердің пайда болуы, адам қоғамының пайда болуына байланысты. 3.  – Шешендік  өнер туралы  ғылымды халықаралық тілде қалай атайды?   - Шешендік өнер туралы ғылымды халықаралық тілде риторика деп атайды. 4. – Риторика ғылымының негізі тарихта қай елден басталған?   • - Риторика ғылымының негізгі тарихы ежелгі Греция мен Рим  империясынан басталған

4 слайд
5.   – Оның алғашқы негізін салушы кім болған?   – Оның алғашқы негізін салушы грек, софист Протагор болған. 6. – Қазақ риторикасын сөз еткенде алдымен ауызға кімдерді аламыз?   - Қазақ риторикасын сөз еткенде алдымен Әл- Фараби, Жүсіп Баласағұни, Махмұт Қашқариді ауызға  аламыз. 7. - Кейінгі дәуірде риториканы сөз еткенде кімдерді атауға болады? - Кейінгі дәуірде Әйтеке би, Төле би, Қазыбек билерді атауға болады.

5 слайд
2 . Қазақ шешендік өнерінің ерекшеліктері • Біріншіден: қазақ шешендерінің  сөздері қағазда емес, ауызда, халық жадында сақталған. Сондықтан олар сол бастапқы қалпында емес, ұрпақтан –ұрпаққа көшіп, өңдеуге көп ұшыраған. • Екіншіден: шешендердің сөздері бүкіл қазақ еліне тарағандықтан, өзгеріспен әр жерде әр түрлі адамның атынан айтылатындығы. Демек, шешендік сөздерді алғашқы айтушы жеке адамдар болғанымен, оны кейін өңдеген де, сақтаған да халық болды, сондықтан оның авторы да - халық.

6 слайд

7 слайд
Төле би 1663-1756 Қазіргі Жамбыл облысындағы Шу өзенінің жағасында, Жайсаң жайлауында дүниеге келген, 1756 жылы Шымкент облысы, Ленгір ауданының Ақбұрхан деген жерде қайтыс болған. Қазақтың қоғам қайраткері, атағы жер жарған шешені, Ұлы жүздің бас биі, "Жеті жарғыны” жасаушылардың бірі. Құдайберді әулетінің өкілі болып табылатын Әлібекұлы Төле биге дейін ешкім би де, бай де болмаған. Төле бидің ата-бабалары қарапайым шаруалар екен.Төле би 1663-1756 Қазіргі Жамбыл облысындағы Шу өзенінің жағасында, Жайсаң жайлауында дүниеге келген, 1756 жылы Шымкент облысы, Ленгір ауданының Ақбұрхан деген жерде қайтыс болған. Қазақтың қоғам қайраткері, атағы жер жарған шешені, Ұлы жүздің бас биі, "Жеті жарғыны” жасаушылардың бірі. Құдайберді әулетінің өкілі болып табылатын Әлібекұлы Төле биге дейін ешкім би де, бай де болмаған. Төле бидің ата-бабалары қарапайым шаруалар екен.

8 слайд
Қазыбек би 1667–1763 Қазақтың атақты биі. Қазақ жүздерін басқаруды реттеу ниетімен Тәуке хан Ұлы жүздің биі етіп Төле биді, Кіші жүзге Әйтеке биді, Орта жүзге Қазыбек биді тағайындайды. Халық ауыз әдебиетінде сақталып қалған аңыздар мен кейбір архивтік мәліметтер бойынша, Қазыбек би Келдібекұлы "Тәуке хан заңдарының жинағын" өңдеуге қатысқан.Қазыбек би 1667–1763 Қазақтың атақты биі. Қазақ жүздерін басқаруды реттеу ниетімен Тәуке хан Ұлы жүздің биі етіп Төле биді, Кіші жүзге Әйтеке биді, Орта жүзге Қазыбек биді тағайындайды. Халық ауыз әдебиетінде сақталып қалған аңыздар мен кейбір архивтік мәліметтер бойынша, Қазыбек би Келдібекұлы "Тәуке хан заңдарының жинағын" өңдеуге қатысқан.

9 слайд
Әйтеке би  1689-1766 Әйтеке Байбекұлы - қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты үш бидің бірі, мемлекет қайраткері. Әлім тайпасының Төртқара руынан шыққан. Әмір -Темірдің бас кеңесшісі Ораз қажының бесінші ұрпағы. Бүкіл парсы, өзбек, қырғыз, қазақ жұрты "Синесоф буа" (жаны пәк жан) атаған Сейітқұл әулиенің үшінші ұрпағы. Әбілқайыр ханға дейін Кіші жүздің сөзін ұстаған қазақтың биі. Есім хан тұсында Самарқанды билеген Жалаңтөс батырдың немересі. Бұл би де Тәуке ханның ұлы заңы «Жеті жарғыны» жасауға қатысқан.Әйтеке би  1689-1766 Әйтеке Байбекұлы - қазақ халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты үш бидің бірі, мемлекет қайраткері. Әлім тайпасының Төртқара руынан шыққан. Әмір -Темірдің бас кеңесшісі Ораз қажының бесінші ұрпағы. Бүкіл парсы, өзбек, қырғыз, қазақ жұрты "Синесоф буа" (жаны пәк жан) атаған Сейітқұл әулиенің үшінші ұрпағы. Әбілқайыр ханға дейін Кіші жүздің сөзін ұстаған қазақтың биі. Есім хан тұсында Самарқанды билеген Жалаңтөс батырдың немересі. Бұл би де Тәуке ханның ұлы заңы «Жеті жарғыны» жасауға қатысқан.

10 слайд

11 слайд
• Қазір бой жарыстыратын заман емес,.... ой жарыстыратын заман. Н.Ә.Назарбаев Аш адам тамағынан өткенді ішеді Ж.Баласағұн• Тоқ адам асты таңдап ішеді,... • Мұғалімі қандай болса – .... мектебі де сондай болмақ. А.Байтұрсынов

12 слайд
Ақырын жүріп,анық бас, Еңбегің кетпес далаға..... Ұстаздық қылған жалықпас , Үйретуден балаға. Абай Құнанбайұлы) • Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті: ..... ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. Абай Құнанбайұлы

13 слайд
Сыйлап берсе..... Суын іш Арпа, бидай ас екен, .... Алтын, күміс тас екен Сен де бір кірпіш дүниеге, .... кетігін тап та бар қалан. Абай Құнанбаев

14 слайд

15 слайд

16 слайд
Мақалдың тиісті сөзін қой 1.      Ердің сыншысы - /кім?/ 2.      Оқу - /немен?/ құдық қазғандай. 3.      Көп сөз – / не? /, аз сөз - /не?/ 4.      / Н е?/  жарым ырыс . 5.      / Кімнің? / баласы болма, /кімнің?/ баласы бол. 6.      Ер жігіттің екі сөйлегені - /не істегені?/ 7.      Сөз / неден? / өтер, таяқ / неден? / өтер. 8.      Досы көпті жау /не істейді?/ 9.      /Қандай?/ үй базар, /қандай?/ үй - мазар. 10.   / Кім ?/ ауырмай өледі.

17 слайд
Не жақын? • Оқушыға кітап жақын, Қасапшыға / не ? / жақын . Ойыншыға доп жақын, Мергенге / не ? / жақын . Бағбанға бақша жақын, Саудагерге / не ? / жақын. Арбакешке қамыт жақын, Батырға / не ? / жақын. Асабаға той жақын, Қойшыға / не ? / жақын. Тігіншіге бөз жақын, Шешенге / не ? / жақын.

18 слайд
Кім жетім? • Халқы болмаса әкім жетім, Ұстазы болмаса / кім? / жетім . Базары болмаса сатушы жетім, Кітабы болмаса / кім? / жетім. Жауабы болмаса сұрақ жетім, Бәдік сөз тыңдаса / не? / жетім. Иманы болмаса намаз жетім, Қадірсіз сызылған / не? / жетім.

19 слайд
Мақалдың жалғасын тап • Өз білмегеніңді кісіден сұра,.... Үлкен жоқ болса кішіден сұра. • Білімдіге дүние жарық,.... • Қына тасқа бітеді,.... Білімсіздің күні қаріп. Білім басқа бітеді . • Ақыл – тозбайтын тон,.... Білім – таусылмайтын кен.

20 слайд
• Алтау ала болса, ауыздағы кетеді,.... • Батыр мың қол бастайды,.... • Сөйлей-сөйлей шешен болар,.... • Шебердің қолы ортақ,.... Төртеу түгел болса, төбедегі келеді. Шешен тар сөзде сөз бастайды. Көре-көре көсем болар. Шешеннің тілі ортақ.

21 слайд

22 слайд
Тақырыптар: 1. Компьютер заманында шешендік өнер қажет пе? 2. Латын әліпбиіне көшу қажет пе? 3. Әлеуметтік желілердің пайдасы мен зияны. 4. Колледж ережесі сақтала ма?

23 слайд
Көрініс

24 слайд
• 1. “Байдалы шешен мен Мұса” • 2. “Қызылым қарт пен Жиренше шешен” • 3. “Әз Жәнібек пен бала” • 4. “Қазыбек бидің шешендігі”

25 слайд
• «Атадан бала тусайшы, ата жолын қусайшы» дегендей, әйгілі би- шешендеріміздің атадан балаға мұра болып келе жатқан өнегелі сөздерін, жақсы қасиеттерін келер ұрпақ бойына сіңіріп, шыншыл, әділетті, иманды болып тәрбиеленсе, нұр үстіне нұр болмақ. Қорытынды:

26 слайд
Жаңа тақырып Сабаққа белсенділігі (Сыни тұрғыда ойлау) Жаңа материалды игеру, істеу, өңдеу, сақтау (өз бетімен жұмыс) 1 .«Атаның сөзі – ақылдың кені» ойыны 2 .«Сиқырлы сандықша» оқыта үйрету ойыны Топта жұмыс істей алулары 1. Шығармашылық тапсырма 2. Постер қорғау  3.Көрініс Қорытынды баға (Сыни тұрғыда ойлау) 30-27 балл – “5” 26-21 балл - “4” 20-15 балл – “3” Бағалау критерийлері Білім алушының аты-жөні__________________________тобы________30-27 балл – “5” 26-21 балл - “4” 20-15 балл – “3” Бағалау критерийлері Білім алушының аты-жөні__________________________тобы________

27 слайд

28 слайд

29 слайд

30 слайд