«Тоғызқұмалақ » қазақтын ұлттық ойыны

1 слайд
«Тоғызқұмалақ ойыны арқылы мектепке дейінгі жастағы балалардың логикалық ойлау қабілетін дамыту.» №16 “Дюймовочка” бөбекжай-бақшасының дене шынықтыру жетекшісі педагог-срапшы Жолтай Е.М.

1 слайд

2 слайд
Шығармашылық жұмысымның өзектілігі: Халық жасаған мұралар сан алуан. Аға ұрпақ өз білгенін, өз көкейіне тоқығанын кейінгі буынға мирас етіп, іс-әрекет үстінде көзін қанықтыра беруден бастаған. Ұлттық мұраның бай қазынасының бірі – халықтың ұлттық ойындары көп салалы, көп қырлы құбылыс, ол тек ойындық сала емес, мәні жағынан да балабақша тәрбиеленушілерінің рухани өресі кең өсіп – жетілуіне, эстетикалық мәдениетін қалыптастыруға тәрбиелейтін негізгі құралдардың бірі. Халқымыз ұлттық ойындарында ұрпақ қамын ойлаған, бір жүйеге келтіріліп өрнектелген ой мен әрекеттің, құпия философияны түсінуге жетелейтін адамгершілік үлгі-өнегенің желісі бар. Кейінгі кезде ұлттық ойындарға дұрыс көңіл бөлмеу нәтижесінде, көбі ұмыт болып, мүлде жоғалуға жуық. Ұлттық ойындарды жанұя тәрбиесінен бастап, балабақшада түрлі тәрбиелік шараларда қосымша материал ретінде пайдалануымыз қажет. 

2 слайд

3 слайд
Шығармашылық жұмыс мақсаты: Тоғызқұмалақтың негізгі шарттарын түсіндіру арқылы логикалық ойлау қабілетін дамыту, математикалық амалдарды тез санау, ұлттық рухты, сананы қалыптастыруға бейімдеу.

3 слайд

4 слайд
Күтілетін нәтиже: * Оқу жылының соңына қарай балалар тоғызқұмалақ ойынын ойнай біледі; * Тоғызқұмалақ ойынының жалпы ережесі туралы мағлұматтарға ие; * Логикалық ойлайды; * Ойын барысында жүрістерді санайды; * Комбинация жасайды; * Уақытқа ойнауды біледі.

4 слайд

5 слайд
•1-кезең – тәжірибелік-ізденіс жұмыстары: ұлттық ойындарды зерттеу, тоғызқұмалық ойынының ережелерімен танысу. •2-кезең – теориялық-әдістемелік жұмыстар: мектепке дейінгі мекемеде тоғызқұмалақ ойынының ерекшелігін талдау. Ойындардың теориялық негізін анықтап, жүйеге түсіру. •3-кезең – тәжірибелік жұмыстар: шығармашылық жұмысты талдау және қорыту, үйірме ұйымдастыру, тәжірибе кезіндегі нәтижелерді өңдеп дайындау. Осы жұмыста тоғызқұмалақ ойыны туралы түсінік берілді, ойынды қолданудың тиімділігі дәлелденді. Жұмыстың негізгі кезеңдері:

5 слайд

6 слайд
Ата-бабаларымыз тастан , ағаштан қашалып жасалған тоғызқұмалықтардың түрлері Алматы облысы Түлкібас ауданынан табылған тоғызқұмалақ тақтасы Тараз қаласы Қарахан кесенесіндегі тоғызқұмалақ тақтасы

6 слайд

7 слайд
Мәселен: ❖Монғолияда мектептерде тоғыз-құмалақтан олимпиада өтеді; ❖Қытай, Қарақалпақстанда кітаптар, ғылыми еңбектер шығуда; ❖Алтай, Қарашай-Шеркеш, Якутияда үйірмелер ашылуда; ❖Еуропаның бірнеше елдерінде тоғызқұмалақ ойналып жатыр; ❖Американың Аляска университеті осы тоғызқұмалақтың компьютерлік бағдарламасын жасап шығарды; ❖Колумбияда өткен жылы семинар өтіп, тоғызқұмалақ ережелері насихатталып, таратылуда; ❖Чехия, Македония, Қырғызстан, Ресейде тоғызқұмалақ ойынына деген қызығушылық өте жоғары; ❖Швейцарияда өткен конференцияда Испания азаматы Виктор Баутисторока баяндама жасап, тоғызқұмалақ тақталарын бірнеше елдер мұражайларына таратты. Қазіргі кезде әлемнің көптеген елдерінде тоғызқұмалақ жақсы насихатталып жатыр.

7 слайд

8 слайд
•Ақыл-ой өрісін дамытып, терең ойлануға; •Тәртіптілікке, мәдениеттілікке; •Әдептілікке, ізеттілікке; •Төзімділікке, сабырлыққа; •Еңбекқорлыққа, мақсатқа қол жеткізуге; •Саяхат және туған өлкені қастерлеуге; •Батырлыққа, тез арада дұрыс шешім қабылдауға; •Жігер-намысты шыңдауға; •Достық пен отансүйгіштікке тәрбиелейді. Тоғызқұмалақ адам бойында 9 түрлі әдет-ғұрып қасиеттерін қалыптастырады:

8 слайд

9 слайд
Бүгінгі күнгі тоғызқұмалақ тақтасы

9 слайд

10 слайд
Тоғызқұмалақтың электрондық түрі

10 слайд

11 слайд

11 слайд

12 слайд
“Тоғызқұмалақ” үйірмесінен көрініс

12 слайд

13 слайд
“Тоғызқұмалақ” үйірмесінен көрініс

13 слайд

14 слайд
Өзге ұлт өкілдерімен тоғызқұмалақтан үйірме

14 слайд

15 слайд
Өзге ұлт өкілдерімен тоғызқұмалақтан үйірме

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
Ата-анамен жұмыс

17 слайд

18 слайд
Педагогтермен жұмыс

18 слайд

19 слайд
Қорытынды   Ұлттық ойындар бала тәрбиесінде негізгі екі жауапты рөл атқарады: біріншіден, жаттығулар жасап, ұлт ойындарын ойнаған кезде дене дамуы жақсарса, екіншіден, ұлт ойындарының мазмұнын, ойлау тәртібін түсіндірген кезде ұлттық әдет – ғұрпымыздан, өткен өмірімізден хабар алады. Егер балабақшада жұмыс стилі ұлттық дәстүр, салт – санаға бағытталған болса, мысалы, барлық топ бөлмелері, залдар қабырғаларындағы тұскиіз,ою, сырмақ, домбыра, қамшы, ер сияқты заттардың өзі күнделікті баланың көз алдында болғандықтан осы бұйымдарға көздері қанық болып өседі. Дене шынықтыру пәнінде қазақтың ұлттық ойындарын қолдану, тарихынан мағлұмат беру, оқушылар бойында патриоттық сезім қалдырары сөзсіз.

19 слайд

20 слайд
Ойнаған Абай, Мұхтар, Шәкәрім, Сыпырып тастап, талайдың шапанын Осындай асқар алыптар барда, Үзілсін ізі қалайша атаның? Замандарынан Фарабилердің, Дәуірлерінен дана билердің Жалғасқан жақсы өнер деп білсең, Тоғызқұмалақ санап үйренгін.

20 слайд

21 слайд
«Мектеп жасына дейіңгі балаларды тәрбиелеудегі ұлттық ойынның маңызы»

21 слайд

22 слайд
“Мектеп жасына дейіңгі балаларды тәрбиелеудегі ұлттық ойынның маңызы” ХХІ ғасыр- білімділер ғасыры болғандықтан, бүгінгі таңда заманымызға сай дені сау, ой өрісі жоғары, жан-жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру мемлекетіміздің алға қойған аса маңызды міндеті болып тұр. Тәрбие мен білімнің алғашқы дәні мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі. Бала денсаулығының мықты болып,қозғалыс,дене құрылысының дұрыс жетілуі мектепке дейінгі кезеңде қалыптасады. Ұлттық ойындар – қазақ халқының ерте заманнан қалыптасқан дәстүрлі ойын — сауықтардың бір түрі. Оның бастауы алғашқы қауымдық қоғамда шыққан. Ұлттық ойындар негізінде әр халық түрлі – түрлі жаттығулар жасау жолымен дене шынықтыру ісінің негізін салды. Бертін келе шынайы спорт ойындарының шығуына түрткі болды. Оның адам денсаулығына жақсартуда пайдалы аса күшті екені қилы. Ұлттық ойындар – ата – бабаларымыздан бізге байлығымыз, асыл қазынамыз. Сондықтан, үйренудің күнделікті тұрмысқа пайдаланудың заманымызға сай ұрпақ тәрбиелеуге пайдасы орасан зор. Ойын баланың алдынан өмірдің есігін ашып, ұштаса береді

22 слайд

23 слайд
«Арынды арқан» қазақтын ұлттық ойыны

23 слайд

24 слайд

24 слайд

25 слайд
«Қыз қуу» қазақтын ұлттық ойыны Мақсаты: Ұлтық ойынды дәріптеу, ұлттық ойын арқылы санауды үйрену және логикалық ойлау қабілетін дамыту. Шарты: Бұл ойынды екі ойыншы ойнайды 1 ұл,1 қыз бала. Үстелде немесе жерде ойнауға болады . Бірінші ойынды қыз бала бастайды текшені қолына алып лақтырады түскен сан бойынша, қыз ойыншығын түрлі түсті шеңберден санау арқылы жүреді . Екінші ер бала текшені лақтырып түскен сан бойынша қызды қуа бастайды. Ойын қызға жеткенше жалғасады ұл бала қызға жетсе қыздын бетінен сүйеді,егер бір айналым қуып жете алмаса қыз қамшымен соғады.

25 слайд

26 слайд

26 слайд

27 слайд
«Кім жылдам» қазақтын ұлттық ойыны Кім жылдам? Ежелгі ойындардың бірі — Кім жылдам?. Ойын аулада, спорт залында, класс комнаталарында ойнала береді. Ойыншылар ойынға екі-екіден қатынасады. Ортаға шыққан екі оқушы бір-біріне арқасын беріп, екі жаққа қарап тұрады. Аяқтарының арасын иықтарының деңгейімен бірдей етіп ұстайды. Сонан соң ойын жүргізуші екеуінің аяғының арасына ұзыннан- ұзақ белбеу тастайды да «бір, екі, үш» деп санайды. «Үш дегенде кім еңкейіп белбеуді бұрын алса, соның жеңгені. Бұл адамның өз денесін еркін меңгеріп, тез қимылдауының нәтижесінде жүзеге асады. Ойынға басқа ойыншылар шығады. Ойын жалғаса береді. Екінші кезекте әр жұптың жеңімпаздарымен арадағы жарыс болады. Ең соңында жеңген екі ойыншы қалады. Сол екеуінің қайсысы жеңіп шықса, сол жеңімпаз атанады.

27 слайд

28 слайд

28 слайд

29 слайд
«Жаяу тартыс» қазақтын ұлттық ойыны «Жаяу тартыс» ойынына қатынасушылар екі-екіден ортаға шығады да, екі басы біріктіріліп түйілген арқанды екеуі бірдей екі жағынан мойындарына іліп, екі қолтығының астынан жібереді де, екеуі екі жаққа қарай еңбектеп, күні бұрын белгіленген жерге дейін бірін-бірі тартып жеткізулері керек. Қайсысы сүйреп, жеткізсе, сол ойыншының ұтқаны болып есептеледі. Әдетте, бұл ойынға өзіне-өзі сенімді, дене күші мығым жігіттер күш сынасу үшін қатынасады.

29 слайд

30 слайд

30 слайд

31 слайд
«Қазандық ойыны» Бұл Америкалық жүгері лигасының басты ойыны.Ойынға екі ойыншы қатысады.Барлық жас ерекшеліктерге арналған ойын.Орналасқан қазанға қарақұмық толтырылған дорбашаны әр бала 3 реттен лақтырады. Кім көп қазандыққа тигізеді, сол бала жеңіске жетеді.

31 слайд

32 слайд

32 слайд

33 слайд
«Футбол» (Матадан жасалған аланда ойналатын топтық ойын.) Ойын шарты: Балалар екі топқа бөлініп, матадан жасалған аланды қолына ұстап . Жетекшінің пәрмені бойынша ойынды бастайды. Ойынды жетекші допты ортаға қойып белгі береді сол белгіден кейін ойын басталады. Аланда қарама қарсы тұрған шенбер көлеміндей , тесікке допты домалатып салу қажет. Қарсы команда қорғану қажет. Ойын уақыты10 минут, 5 минуттан екі тайм болады. Кім көп допты салады сол топ жеңіске жетеді.

33 слайд

34 слайд

34 слайд

35 слайд
«Тепе-тендік» ойыны Ойын шарты: Ойынға бір бала қатысады.Ортада ілінген тарелке тәріздес қозғалып тұрған тәрелкеге 10 асықты бір уақытта құлатпай қою қажет.

35 слайд

36 слайд

36 слайд

37 слайд
«Жұбын тап» Ойын шарты: Ойынға бес ойыншы қатысады. Шеңберде бейнеленген бірдей ұлттық ойындарды орындарын ауыстыру арқылы жұбын табу қажет.Ұлттық ойындардың жұбын тапқан ойыншы өзінің сыйлығын алады.

37 слайд

38 слайд

38 слайд

39 слайд
Назарларыңызға рахмет!!!

39 слайд