8-сынып қазақ әдебиеті ҚМЖ

Бөлім:

3-бөлім: Махаббат және абырой

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

М. Дулатов өмірі мен шығармашылығы. «Бақытсыз Жамал» романы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

Т/Ж 8.1.2.1 - әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу

Сабақтың мақсаты

Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан талдай алады.

Құндылықтарға баулу

Ұлттық мүдде құндылығы: Қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, қоғам игілігі үшін қызмет ету. Ұлттық мәдениетті дәріптеу.

Ар-ұят құндылығы: адал еңбекті құрметтеу, сөзіне берік, ісіне адал болу, шешім қабылдай білу және жауапкершілікті сезіну.

Талап құндылығы: Білуге, жаңаны тануға құштарлық, сыни және креативті ойлау, дұрыс қарым-қатынас орната білу.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

5 минут

7 минут

7 минут

7 минут

7 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Оқушылармен амандасу. Сабаққа қатысуын түгендеу.

2.Сабақ тақырыбы мен мақсаты, бағалау критерийі таныстырылады

Ойтүрткі

Роман жанрының ерекшелігі неде? Өздерің қандай романдарды оқыдыңдар?

«ББҮ» кестесінің бірінші және екінші бөлігіне

М.Дулатовтың өмірі мен шығармашылығы жөнінде не білетіндігін, бүгінгі сабаққа нені оқысы келетіндігі жайында өз пікірлеріңді жазыңдар.

Мұғалім сөзі: Роман(франц. – roman, нем. – roman, ағылш. – novel – орта ғасырларда латын тілінде емес, роман тілінде жазылған шығарма осылай аталған) – сюжеттік құрылымы күрделі, көп желілі, кең тынысты, кейіпкер бейнесін ол өмір сүрген уақыт, ол тірлік кешкен орта ауқымында, жан-жақты мүсіндейтін, басқа прозалық жанрларға қарағанда ұзақ уақытты, байтақ кеңістікті қамтитын көлемді эпикалық шығарма. Роман жанрының бірнеше түрі бар. Мәселен, тарихи роман, деректі роман, мемуарлық роман, публицистикалық роман, детективті роман т.б.

Міржақып Дулатұлы қазіргі Қостанай облысының Жангелдин ауданына қарасты Қызбел аулында дүниеге келген. Әкесі Дулат аймағына аты шыққан шебер, ер-тұрман жасап, етік, мәсі тіккен. Шешесі Дәмеш ойын-тойдың көркі, әнші кісі болған. Әкесі балаларын жастайынан оқуға береді. Алғашқыда бала Міржақып ауыл молдасынан оқып, хат таниды. Молдадан екі жыл оқығаннан кейін, 1897–1902 жылдары ауыл мектебінде орысша оқытатын Мұқан мұғалімнен дәріс алады. Бұл мектеп Міржақыптың білімін толықтырумен қатар, азамат ретінде қалыптасуына да аса зор ықпал жасайды. Мұқан мұғалім ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсарин іргетасын қалаған оқу орнының, дәлірек айтқанда, Торғай қаласындағы уездік орыс-қазақ мектебінің түлегі болатын. Өз шәкірттеріне де ол осы рухта тәлім-тәрбие, терең білім береді.

1904 жылы Міржақып Омбы қаласына келеді. Осында ұлт зиялыларының ұстазы Ахмет Байтұрсын ұлымен кездеседі.

Халық тағдыры М .Дулатұлның прозалық шығарма ларына да арқау болды. «Бақытсыз Жамал» романы – қазақ әдебиетінде көркем прозалық үлгіде жазылған тұңғыш роман.

«Бақытсыз Жамал» романының оқиғасына арқау болған мәселе – ескі әдет-ғұрыптың қыспағына түскен қазақ қызының тағдыры, сүйгеніне қосылып, бақытты өмір сүруді армандаған бойжеткеннің трагедиялық жолы.

1-тапсырма

Ойыңызды жеткізіңіз.

« – Міне, мен сіздерді шақырғаным, «үмітсіз шайтан» деген, «мал бітпес жігіт болмас, құрарына қара, ұл таппас қатын болмас, тұрарына қара» деп, бұл уақытқа дейін сабыр етіп едім.

Жасым болса қырықтың екеуіне келді, Қалампыр да биыл отыз үште. Қатыным, Пайғамбардың сүннәті ғой, сен рұқсат бер! Ағайыным, мен енді бел байладым. Сіздер осы жұмысты қолға алыңдар, –деді. деген Сәрсенбай сөзінен нені аңғаруға болады?

2-тапсырма

Шығарманы ұлттық мүдде тұрғысынан ашуға тырысыңыз.

– Енді, әлеумет, өлең айтасыңдар, айтпайсыңдар, айтпағандарыңа мінекей, – деп, қолындағы есілген тоқпақтай белбеуін көрсетіп, қорқытып, аралап жүре баста ды. Білген қалдарынша Ғали мен Жамалдан басқа бозбалалар өлең айтып жат са да, өлеңдері қашаннан бері айтып келе жатқан ескі өлеңдер еді. Енді өлең айтуға рет әуелі Ғалиға, сонан соң Жамалға келіп еді. Ғали домбыраны әкеліп ұстатқанның соңында: «Менің өлең айту әдетімде жоқ еді, білмеуші едім», – деп күлімсіреп отырып:

– Қайыр, енді көңілдеріңіз қалмасын, – деп көркем ән мен домбыраға дауыс қосып сөй леді.

3-тапсырма

Шығармадан кездесетін мақал-мәтелдерді теріп жазыңыз.

Мақал-мәтелдердің мағынасын, идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашып жазыңыз.

«Екі жақты күнделік»

Сабақты бекіту

1. Романның идеясы мен пафостық ерекшелігі неде?

2. Автор шығарманың идеясы арқылы қандай ой айтқысы келді?

3. Романда қай тарихи кезең суреттелген?

4. Не себепті автор романды «Бақытсыз Жамал» деп атаған? Романға ат қойсаң, қалай атар едің?

5. Романда ұлттық пафос қалай көрінген?

Үйге тапсырма:

Рефлексия

Оқушылар қойылған сұрақтарға жауап береді. Өз ойларын жеткізеді.

«ББҮ» кестесінің бірінші бөлігі мен екінші бөлігін толтырады.

Берілген пікірге сүйене отырып, ойды әрі қарай өрбітіп жазады.

Шығармадан келтірілген үзінділерді қолданады.

Шығарманы ұлттық мүдде тұрғысынан ашады.

Шығармадан кездесетін мақал-мәтелдерді теріп жазады.

Мақал-мәтелдердің мағынасын, идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашып жазады.

Сұрақтарға жауап береді

«ББҮ» кестесінің үшінші бөлігін толтырады

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады.

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор:

Білім алушы

-шығарма идеясын анықтайды;

-ұлттық мүдде тұрғысынан

ашып жазады;

-ойын жеткізеді

Жетон арқылы бағалау

Дескриптор:

Білім алушы

-Шығармадан мақал-мәтелдерді теріп жазады,

-Мағынасын ашады

-Идеясы мен пафосты ұлттық мүдде

тұрғысынан ашып жазады

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

8-сынып

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Бөлім:

3-бөлім: Махаббат және абырой

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

М. Дулатов «Бақытсыз Жамал» романы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

8.1.1.1 -әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау

Сабақтың мақсаты

Әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтай алады.

Құндылықтарға баулу

Ұлттық мүдде құндылығы: қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, қоғам игілігі үшін қызмет ету.

Ар-ұят құндылығы: адал еңбекті құрметтеу, сөзіне берік, ісіне адал болу, шешім қабылдай білу және жауапкершілікті сезіну.

Талап құндылығы: Білуге, жаңаны тануға құштарлық, сыни және креативті ойлау, дұрыс қарым-қатынас орната білу.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

5 минут

Сабақтың ортасы

5 минут

7 минут

10 минут

8 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Оқушылармен амандасу. Психологиялық ахуал

«Өкпені еріту» жаттығуы

2.Сабақ тақырыбы мен мақсаты, бағалау критерийі таныстырылады

Ойтүркі

Сабақтың басында оқушыларға М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романы бойынша аудиожазылым (http://ikitap.kz/audiobook/5210-baqytsyz_zhamal/5210-baqytsyz_zhamal) тыңдатылады.

«Сұрақтар көшкіні» кестесі

1-тапсырма «Пайымдау сұрақтары» әдісі

1.Шығарма оқырманға қандай ой тастайды?

2.Қазақтың алғашқы романы туралы не білесіз?

3.Роман жанрлық тұрғыдан қалай ерекшеленеді?

4.«Жамал – өз тағдыры үшін күресуге дайын, сауатты, саналы қыз» деген тұжырыммен келісесіз бе? Неге?

5.Жамал бейнесі  арқылы жазушы 

нені көрсетуді көздейді?

6.Автор өз шығармасында пролог пен эпилогты не үшін қолданған?

2-тапсырма

1.Шығарманың сюжеттік- композициялық құрылымын жазыңыз.

Оқиғаның басталуы ____________

Оқиғаның дамуы _______________

Оқиғаның байланысуы__________

Оқиғаның шиеленісуі ____________

Оқиғаның шарықтау шегі _________

Оқиғаның шешімі_______________

3-тапсырма

«Алты қалпақ»

Оқушыларға 6 түс ұсынылады, түстерді өз қалаулары бойынша таңдап алады. Таңдап алған түстері бойынша шығармадағы ойды, көтерілген мәселені өмірмен байланыстырып , өз көзқарастарымен тұжырымдайды.

4-тапсырма

Үзіндіні оқып, «Бақытсыз Жамал» романының эпилогын жазыңыз.

Жамалдың бармақшы болып ойлағаны – қаладағы Фатихолла бай еді. «Әйтеуір, онда жетсем, біреудің самаурынын қайнатып қызметін қылсам да, қор болып, халық көзіне көрінбес едім» деп, осылай ойлап жүргенде күн де батып,түн болып, ел де жатты. Жамалдың бұл ойлағанына қарай осы түні Байжанның ерттеулі аты таң асып тұрған еді. Жылырақ киімін киініп, ептеп шығып Жамал әлгі атқа мініп, үлкен жолмен: «Құтқардың ба, Құдай?» - деп жөнелді.

Рефлексия :«JNSERT» кестесі

Психологиялық ахуал

«Өкпені еріту» жаттығуы
Тып - тыныш денеңізді бос ұстап отырыңыз. Өзіңізді қаракөлеңкеде театрда отырмын деп есептеңіз Алдыңыздағы шағын сахнаға ( ең жек көретін, көргіңіз келмейтін ) сіз кешіруге тиісті адамды қойыңыз. Мейлі ол сізді қазір ренжітсін, бұрын ренжітсін, қазір өмірде бар болсын, әлде өмірден өтіп кетті ме, оған мән бермеңіз. Көз алдыңызға елестеткенде оның жағдайы жақсы, жүзіне күлкі үйірілген жағдайда болуы керек. Оны бақытты деп біліңіз. Бірнеше минут оның жүзін анық көз алдыңызда ұстап тұрыңыз. Сонан соң барып ол бейнемен қоштасыңыз. Сіз кешірген адам кетісімен сіз өзіңізді сахнаға қойыңыз. Өзіңізді де тек жақсы жағдайда елестетіңіз. Бақытты, күлкі үйірілген жүзбен тұрыңыз. Бұл әлемдегі жақсылық барлығыңызға да тең жететінін ұғыңыз.

Оқушылар қойылған сұрақтарға жауап береді. Өз ойларын жеткізеді.

Аудиожазылымды тыңдап отырған кезде жұппен «Сұрақтар көшкіні» кестесі бойынша нақты аргументтерді жазып алып отырады.

1. Оқушылар берілген сұрақтарға сүйеніп, мәселені, тақырыпты толығымен қамтып өз ойларын айтады.

2. Берілген сұрақтарды талқылап, өз идеяларын газетке немесе тақтаға жазу үшін топтарға 5 минут уақыт беріледі. Уақыт аяқталғаннан кейін топтар талқылауды жалғастырады.

Ақ қалпақ : шығарманың жанрлық ерекшелігіне назар аударады.

Сары қалпақ: шығарма идеясы мен сюжеттік желісі туралы сөз қозғайды.

Қара қалпақ: шығарманың жағымсыз жақтарына мән береді.

Қызыл қалпақ: шығарманың жағымды жақтарын өз сезім, болжамымен байланыстырады.

Жасыл қалпақ: шығарма сюжетін болашақпен байланыстырып, креативті ой айтады.

Көк қалпақ: барлық ойды қорытындылап, тұжырым жасап,шешім шығарады.

Оқушылар «JNSERT» кестесі толтырғаннан кейін топ спикері оқушылардың жауаптарын оқып, қорытындылайды. Мұғалім оқушы жауаптарына кері байланыс береді

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады.

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-сұрақтарға жауап береді,

-жырдың композиялық құрылымын анықтайды

-шығарманың эпилогін жазады.

Берілген бұлт, ағаш, күн суреттері арқылы бағалау

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

http://ikitap.kz/audiobook/5210-baqytsyz_zhamal/5210-baqytsyz_zhamal

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

8-сынып

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Бөлім:

3-бөлім: Махаббат және абырой

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

М. Дулатов «Бақытсыз Жамал» шығармасындағы кейіпкерлер бейнесі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу;

Сабақтың мақсаты

Көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктей алады.

Құндылықтарға баулу

Ұлттық мүдде құндылығы: қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, қоғам игілігі үшін қызмет ету.

Ар-ұят құндылығы: адал еңбекті құрметтеу, сөзіне берік, ісіне адал болу, шешім қабылдай білу және жауапкершілікті сезіну.

Талап құндылығы: Білуге, жаңаны тануға құштарлық, сыни және креативті ойлау, дұрыс қарым-қатынас орната білу.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

7 минут

Сабақтың ортасы

10 минут

13 минут

10 минут

Сабақтың соңы

5 минут

1.Оқушылармен амандасу. Психологиялық ахуал

«Атомдар мен молекулалар»

2.Сабақ тақырыбы мен мақсаты, бағалау критерийі таныстырылады

Миға шабуыл

1. Сәрсенбай не себепті Жамалды Жұманға тұрмысқа берді?

2. Жамал Жұманды неліктен ұнатпады?

3. Жамал мен Ғали қайда кездесті? Жамал мен Ғали арасындағы

сезім қандай сөздермен берілген?

4. Шолпан не себепті Сәрсенбайға ренжіді?

5. Ғали мен Жамал кімнен көмек сұрады? Неліктен?

6. Жамал Жұманның үйінен неге қашып кетті?

7. Жамалдың ажалы неден болды?

1-тапсырма

Топтық жұмыс

«Жамал трагедиясы – бүкіл халықтық трагедия ма, әлде бір қыздың бас қайғысы ма?» мәселесі негізінде «Т» сызбасын толтырыңдар және топта талқылаңдар.

2-тапсырма

Жұптық жұмыс

Шығармадан тура және жанама мінездеуді тауып, берілген кестені толтырыңдар.

Жеке жұмыс

3-тапсырма

Концептуалдық кестені толтыр

Жауабы:

Концептуалдық кестені толтыр

Рефлексия «Сатылым»

Психологиялық ахуал

«Атомдар мен молекулалар» Молекулалар атомдардың жиынтығы екендігі баршаға да мәлім. Оқушылар сыныптың бос жеріне жиналады. Ойынды жүргізуші «Атомдар!» деп дауыстағанда, олар бір-бірімен араласып, әрілі-берілі жүруі керек, өйткені олар қазір броундық қозғалыстағы атомдар іспетті. Ал, жүргізуші «Молекулар!» деп айтып, бір санды атаса (мәселен, үш немесе төрт, бес, алты) оқушылар сол аталған сан құрамында топтарға жедел түрде бірігуі керек. Қалыс қалған оқушылар (топ құрамын аталған саннан кем құрғандар) айып ретінде бір тапсырма орындайды: өлең оқиды, ән айтады т.с.с. Ойынның нәтижесінде құралған топтар сол құрамда парталарға да отыруына болады: олар сабақты осы құрамда жалғастырады.

«Жамал трагедиясы – бүкіл халықтық трагедия ма, әлде бір қыздың бас қайғысы ма?» мәселесі негізінде «Т» сызбасын толтырады. Топта талқылайды. Топта қорғап, өз ойларын жеткізеді.

Шығармадан тура және жанама мінездеуді тауып, берілген кестені толтырады. Шығармадан дәлелдер келтіреді.

Концептуалдық кестені толтырады. Кейіпкерлердің өмірге қызығушылығын, адамгерлішік қасиеттерін сипаттап, кейікерлерге баға береді.

Оқушылар бүгін не үйренгендерін стикерге жазып, оны сөмкеге салады, ал егер, келесі сабақта не үйренгісі келетіні жайлы ойлары болса, оны дүкенге қояды.

Талқылау кезінде оқушылардың айтылған пікірлері мен көзқарастары ауызша

мадақтау арқылы бағаланып, сабақтың келесі кезеңінде белсенді қатысуына ынталандырады.

Жарайсың!

Керемет шешім!
Ойлы шешім!

Мұндай ойлы пікірлерді ешқашан естімеппін!

Дескриптор

Білім алушы

-сызбаны толтырады,

-топта талқылайды.

Өзара топтық бағалау

1-топ: Ертегі құрастыру арқылы бағалайды.

2-топ: Алғыс хат беру арқылы бағалайды.

Дескриптор

Білім алушы

-тура мінездеулерді табады,

-жанама мінездеулерді анықтайды,

-шығармадан дәлелдер келтіреді.

Жетон арқылы бағалау

Дескриптор

Білім алушы

-кейіпкердің өмірге қызығушылығын анықтайды,

-адамгершілік қасиеттерін сипаттайды,

-кейіпкерге баға береді.

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Қалыптас

тырушы бағалауға арналған

тапсырма

лар жинағы

8-сынып

Оқулық

8-сынып

«Атамұра» баспасы

2018жыл

Бөлім:

3-бөлім: Махаббат және абырой

Педагогтің тегі, аты, әкесінің аты :

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

М. Дулатов «Бақытсыз Жамал» романының көркемдік ерекшелігі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

8.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау;

Сабақтың мақсаты

Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтай алады.

Құндылықтарға баулу

Ұлттық мүдде құндылығы: қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту, қоғам игілігі үшін қызмет ету.

Ар-ұят құндылығы: адал еңбекті құрметтеу, сөзіне берік, ісіне адал болу, шешім қабылдай білу және жауапкершілікті сезіну.

Талап құндылығы: Білуге, жаңаны тануға құштарлық, сыни және креативті ойлау, дұрыс қарым-қатынас орната білу.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Білім алушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басталуы

5 минут

Сабақтың ортасы

8 минут

5 минут

10 минут

7 минут

5минут

Рефлексия

5 минут

1.Оқушылармен амандасу. Психологиялық ахуал

Сағаттың тілімен бірге оқитын сыныптастардың есімдерін жазу

Оқушыларға бүгінгі сабақтың тақырыбы, мақсаты, бағалау критерийлері айтылады.

Ойтүркі

1. Жамалдың бақытсыздығына, ажалына кім кінәлі деп ойлайсыңдар? Жағдайды өзгерту үшін сендер қандай шешім ұсынар едіңдер?

2. Сүйгеніне қосылған жандар бақытты болуы тиіс. Неліктен Жамал мен Ғали бақытты бола алмады? Пікірлеріңді білдіріңдер.

3. Романдағы қазақ тұрмысына тән мінез, қылық, әрекеттер мен салт-дәстүрлерге өз көзқарастарың ды білдіріңдер.

4. Романның «Бақытсыз Жамал» деп аталу себебі туралы ойларыңмен бөлісіңдер.

Перифраз (гр. perіphrasіs — айналым)^[1] — құбылыстар мен заттардың атын атап, түсін түстемей, айрықша белгі-қасиеттеріне негіздей отырып ауыстыру тәсілі. Перифраз мәтіннің идеялық-эстетикалық және көркемдік байлығын арттырады. Мағыналық реңк пен оның әсерін күшейтеді. Мысалы, орман патшасы (арыстан дегеннің орнына), дала кемесі (комбайн), қара алтын (көмір), пәниден бақи кетті, аққу ұшып көлге кетті (өмірден өтті), т.б

Сатира – қаламгердің суреттеп отырған оқиғаны, құбылысты немесе кейіпкерді өткір сынға алып, әжуаға айналдыратын көркемдік

бейнелеу тәсілі. Сатираның мысал, эпиграмма, памфлет, фельетон, пародия, шарж, карикатура, анекдот сияқты жанрлары бар.

Ирония (гр. еіrоnеіа - келемеж,кекесін) - адамға зат пен құбылысқа сырттай жақсы баға берсе де, ішкі мағынасы қарсы келіп, келекеге айналдыратын құбылту (троп) құралы, болмысты жоққа шығарудың бір түрі. Иронияға астарлы сықақ, іштей мазақ жатады (мысалы, қара кісіні "аппағым", пұшық адамды "қоңқағым" деу).

Гротеск (фр. grotesgue- таңғажайып, өзгеше келбетті, итал. grotta - үңгір) - шынайы, нақтылы өмір мен фантастиканың шарпы- суынан, әдепкі және таңғажайып оқиғалардың, кейіпкерлердің тоғысуынан тұратын, жақсы мен жаманды, қайғы мен күлкіні, т.б. шендестіруге құрылатын, әжуа, күлкіге ерекше мән берілетін көркемдік бейнелеу тәсілі. Түпкі мағынасы грот (үңгір) деген сөзден шыққан себебі, ескі заманнан қалған үңгірлерде кездесетін, адамның келбетін, жануарлар мен өсімдіктердің әлпетін батыстырып, бір-бірімен араластыра бейнелеген әшекейлі өрнек-суреттер осылай аталған. Кейін гротеск "комедиялық шығарманың бір түрі" деген мағынаны да беретін болды. Гротеск тәсіл ретінде әр түрлі жанрдағы шығармаларда орын алып, жан-жақты дамып, өрістей түсті. Тура мағынасында ақиқаттан алшақ кету болғанымен, өмірдегі болатын шындық жағдайды айрықша тапқырлықпен, есте қаларлықтай әсерлі етіп жеткізеді.

1-тапсырма

Шығармадан көркемдегіш құралдарды тауып, қолданысын талдаңыз. Автордың стилін ажыратыңыз

Үлгі:

ЕББҚ оқушыға тапсырма

Берілген үзіндіде қандай көркемдегіш құралдар қолданылғанын тап

2-тапсырма

Арыздасу, ерулік, лау байлау, естірту, тізгін сөздерінің мәнін ашып, шығармадағы орнына тоқталыңдар.

Сабақты қорытындылау

«Бақытсыз Жамал» романы, роман кейіпкерлері туралы пікірлеріңді «ПОПС формуласы» арқылы білдіріңдер.

Бірінші сөйлем: «Менің ойымша, ...»

Екінші сөйлем: «Себебі, мен оны былай түсін діремін...»

Үшінші сөйлем: «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын...»

Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен мына дай қорытынды шешімге келдім...»

Рефлексия «Сатылым»

Психологиялық ахуал

Сағаттың тілі бойынша жазылған есім иелерімен төмендегі әрекеттерді жасайды.

1-қолын қысу

2-арқасын сипау

3-күлімдеу

4-қол бұлғау

5-жылы сөз айту

6-тілек тілеу

7-массаж жасау

8-басын сипау

9-бетін сипау

10-көзін қысу

11-жүрегін сыйласа

12-құшақтау

Оқушылар қойылған сұрақтарға жауап береді. Өз ойларын жеткізеді.

Шығармадан перифраз, ирония, гротеск, элипсис секілді көркемдегіш құралдарды табады . Қолданысын талдайды. Шығармадан дәлелдер келтіреді.

Берілген үзіндіде қандай көркемдегіш құралдар қолданылғанын анықтайды.

Арыздасу, ерулік, лау байлау, естірту, тізгін сөздерінің мәнін ашып, шығармадағы орнына тоқталады.

«Бақытсыз Жамал» романы, роман кейіпкерлері туралы пікірлерін «ПОПС формуласы» арқылы білдіреді.

Оқушылар бүгін не үйренгендерін стикерге жазып, оны сөмкеге салады, ал егер, келесі сабақта не үйренгісі келетіні жайлы ойлары болса, оны дүкенге қояды.