Сабақтың мақсаты: жалған ақпаратты таратудың салдарын түсіну және
дереккөздердің дұрыстығын тексеруді үйрену. Негізгі
міндеттер:
-
Жалған ақпараттың не
екенін түсіндіріңіз.
-
Фейктердің таралу
салдарын көрсетіңіз.
-
Интернеттегі ақпараттың
дұрыстығын тексеруге үйрету. Материалдар мен ресурстар:
Сабақтың барысы
-
Кіріспе (2
минут) - Талқылау: жалған ақпарат дегеніміз не және ол неге кең
таралған? (жалған – бұл жаңылыстыруға бағытталған әрекет немесе
мәлімдеме, жалған ақпаратты қамтитын жаңалықтар).
-
Негізгі бөлім
(6 минутқа дейін)
Практикалық бөлім
Оқушыларды топтарға бөліп осы чек парағы бойынша кез келген
жаңалықты тексеруге тапсырма беріңіз:
-
фактілерді тексеру;
-
стиль мен тілге назар
аударыңыз: әдеттен тыс жазу стилі немесе эмоционалды тақырыптарды
қолдану ықтимал жалған ақпаратты көрсетуі мүмкін;
-
Мекенжайын тексеріңіз:
кейде алаяқтық сайттарда ресми ресурстарға ұқсас URL мекенжайлары
болады.
-
Ақпаратты тексеру
бойынша ұсыныстары бар жадынамалар тарату.
Жадынама ақпараттың дұрыстығын тексерудің 5 қарапайым қадамы.
ХХІ ғасырда ақпараттың көптігі соншалық, бәрін игеру мүмкін емес.
Сондықтан онымен жұмыс істеу дағдысы өмірлік қажеттілікке айналады.
«Фактчекинг» термині фактілерді тексеруді білдіреді. Факт – бұл
нақты оқиға.
-
Антипод фактісі –
фактоид. Бұл барлық жерде шындық үшін қабылданған күмәнді
ақпарат.
-
Фактчекинг принциптері:
тәуелсіздік, бейтараптық және дәлдік. Неліктен фактілерді тексеру
керек?
Негізгі себеп: жалған ақпарат оқырманға әлемнің дұрыс емес бейнесін
жасайды. Бұл өз кезегінде беделге көлеңке түсіреді.
Фактчекинг өнерін игеру үшін келесі негізгі ережелерді меңгеріп,
ұстану керек: Бірнеше тәуелсіз көздерден ақпараттың бастапқы көзін
немесе растауын табу керек:
Дереккөз – бастапқы мәлімдеме немесе әрекет шыққан адам. Сондай-ақ,
дереккөз оқиғаларға қатысқан (куәгер) немесе бастапқы дереккөзге
жақын адам болуы мүмкін.
-
Қарама-қарсы жақтың
пікірін біліңіз.
Кез келген жағдайда, кем дегенде, екі жағы бар. Кем дегенде барлық
қатысушылармен және мүдделі тараптармен байланысуға тырысу
керек.
-
Фейктерді тануды
үйреніңіз.
Фейктер тек саналы жалғандықтарды ғана түсінбеуі керек. Бұл
сондай-ақ немқұрайдылық, қателер және техникалық қателер, олар
жаппай санаға еніп, жалған шындыққа айналады. Сондықтан аталған
адамдардың есімдерінің, кәсіптері мен атақтарының жазылуын тексеру,
күндерді, атауларды, мекенжайларды және т.б. тексеру өте
маңызды.
-
Фактілердің сенімділігі
есіңізде болсын.
Кейбір медиа фактоидтарды қуана шығарады, өйткені олар аудиториямен
танымал. Эмоциялардың жанында немқұрайдылық, тезірек және әлемге
бірінші болып соны жаңалықты айтуға деген ұмтылыс жиі
кездеседі.
-
Әлеуметтік медианы
абайлап қолданыңыз.
Әлеуметтік медиа жұмысты жеңілдетеді әрі қиындатады. Ең дұрысы,
олардан табылған әрбір факт үшін кем дегенде екі-үш растауды табу
керек.
Барлық деректерге сүйене отырып, ақпараттың түпнұсқалығын тексеру
мүмкіндігі медиа сауатты адамның маңызды дағдыларының бірі деп
айтуға болады.
3.Қорытынды (2 минут)
Пайдалы сілтеме:
https://youtu.be/bfdMQ3OBxy8?si=fDLiEXOK-ubcE-32
https://drive.google.com/file/d/1jBaUo3bG8fZ7Sq1vN9_O9NM8_pbR0LUM/vie
w
|