Абай Құнанбайұлы "Отыз екінші қарасөзінің "идеясы

Бөлім:

Қалың елім, қазағым

Педагогтің аты-жөні:

Аманбаева Д.

Күні:

10.10.2024ж

Сынып: 10 «А»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Абай Құнанбайұлы «Отыз екінші қарасөзінің» идеясы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

10.2.2.1 автор бейнесінің шығармадағы белгілі бір оқиғадағы көрінісін анықтау;

10.3.2.1 көркем шығармадағы көтерілген мәселелердің жаңашылдығына баға беру;

Сабақтың мақсаты:

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс

тар

Сабақтың басы

10 минут

Ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушылармен амандасу, түгелдеу.

2.Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру

3.Үй тапсырмасын сұрау.

1.-Сәлеметсіңдер ме?

- Бүгін сабақта кім жоқ?

-Оқу-құралдарыңды алып,сабаққа назар аударыңдар.

2.Оқушыларды топтастыру.Оқушылар 1,2,3.. санау арқылы топқа бөлінеді.

1-топ. «Ақыл» 3-топ. «Білім»

2-топ. «Қайрат» 4-топ. «Ғылым»

3.Жағымды көңіл-күй орнату;

«Жүрек айнасы» әдісі арқылы орындалады.

Орындалу шарты:

Оқушылар бір-біріне жақсы тілек айтып шығады.

4. 1-тапсырма.Абайдың «Отыз екінші қарасөзі» бойынша «Білім жеделсатысы» әдісі арқылы ауызша сұрақтарға жауап беріңдер.

Сұрақтар:

1.Абайдың 32 қарасөзі қай жылы жазылған?

Жауап: 1895 жылы

2.Отыз екінші қарасөзінде Абай ғылымға жетудің неше шартын көрсеткен?

Жауап:Алты

3. «Шала мейір,шала байқайды» деп,қай шартында айтып өткен?

Жауап:Алғашқы,себебі...

4. Екінші шартында не жайында айтылған?

Жауап:Ақиқат

5.«Әр хақиқатқа тырысып,иждиhатыңмен көзің жетсе,соны тұт,өлсең айырылма!»,-деп,нені меңзеп отыр.

Жауап:Ғылым жолындағы ақиқатты.

6. Білім-ғылымды көбейтуге неше қару бар дейді?

Жауап:Екі

7.Бесінші шартында Абай неден қашық болу керек екендігін айтады?

Жауап:Уайымсыздық,салғырттық.

8.Ғылымды,ақылды сақтайтын сауыт бар екендігі қай шартында айтылған?

Жауап:Алтыншы

9.Абайдың отыз екінші қарасөзінде не жайында айтылған?

Жауап:Ғылым,білім жайында.

10.Өлең жолдарының жалғасын тап:

Білімдіден шыққан сөз,

Талаптыға болсын кез.

Жауап: Нұрын,сырын көруге,

Көкірегінде болсын кез. (Абай)

Дескриптор:

1.Ауызша сұрақтарға жауап бере алады.-1б

интер

белсенді
тақта.

Сабақтың ортасы

10 минут

Жаңа сабақ

Берілген үзінділерден автор бейнесінің көрінісін анықтау

Қарасөздегі іс-әрекеттер арқылы автордың бейнесін ашып,топтастыру.Дәптермен жұмыс жасау.

Қарасөзде көтерілген мәселелердің жаңашылдығына баға беру.

«Додокаэдр» әдісі арқылы сабақты бекіту сұрақтарын қою.

1.Жаңа тақырып.

2.Оқушыларды ашық сабақтың мақсатымен таныстырамын.

3.Жаңа сабақ.

Ойқозғау.Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын ояту;

Абайдың «Отыз екінші қарасөзінен» нені білгіміз келеді?

(Интербелсенді тақтада сурет көрсетіліп тұрады)

2-тапсырма.Топтық жұмыс.

Берілген үзінділерден автор бейнесінің көрінісін анықтаңдар.

1-топ. «Ақыл»

Графикалық органайзер. «Қос диаграмма»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

жазады.

2-топ. «Қайрат»

Графикалық органайзер. «Жүзім шоқтары»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

жазады.

3-топ. «Білім»

Графикалық органайзер. «Балық қаңқасы»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

жазады.

4-топ. «Ғылым»

Графикалық органайзер. «Таразы»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

жазады.

1-топ. «Ақыл»

Графикалық органайзер. «Қос диаграмма»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

Жазыңдар.

1-топ. «Ақыл»

Графикалық органайзер. «Қос диаграмма»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

Жазыңдар.

1-топ.

диаграмма»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

Жазыңдар.

1-топ. «Ақыл»

Графикалық органайзер. «Қос диаграмма»

арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын

Жазыңдар.

«Ақыл»

Графикалық органайзер. «Қос

3-тапсырма.Жұптық жұмыс. «Көршіңмен тілдес» әдісі арқылы жүзеге асады.Қарасөздегі іс-әрекеттер арқылы автордың бейнесін ашып,топтастырыңдар.Дәптермен жұмыс.

4

Strengths –

күшті жақтары

Weaknesses –

әлсіз жақтары

Threats – қауіп

Opportunities –мүмкіндіктер

5-тапсырма.Жаңа сабақты бекіту. «Додокаэдр» әдісі арқылы сабақты бекіту сұрақтары қойылады.

1-сұрақ.Абайдың «Отыз екінші қарасөзінде» не туралы айтылған?

2-сұрақ.Қарасөздегі автордың бейнесі қандай?

3-сұрақ.Жақсы бір тілек

4-тапсырма.Білім-ғылымға қатысты бір мақал айт.

5.Отыз екінші қарасөздің тәрбиелік мәні қандай?

6.Қарасөздің жаңашылдығы қандай?

7.Тек қана күлімде!

8. “Білімді болайық!”деген сөзді қайтала.

9.Мен бүгіннен бастап кітап оқимын!

10.Абайды оқы,ерінбе!

11.Ғылым таппай мақтанба,...

12.Оқу-білім бұлағы,...

Дескриптор:

1.Ойларын ауызша жеткізе алады-1б

Дескриптор:

1.Үзінділердің мазмұнын ашады.-1б

2.Жағымды қасиеттерді табады.-1б

3.Жағымсыз қасиеттерді атай алады-1б

Дескриптор:

1. Автордың бейнесін ашады-1б

-Тақырыпты түсінеді-1б

Дескриптор:

-Көтерілген мәселені анықтайды-1б

-Жаңашылды

ғына баға береді.-1б

Дескриптор:

-Сұрақтарға жауап бере алады-1б

Оқу

Лық

Сабақтың соңы

5 минут

Кері байланыс:

Рефлекция

«Смарт смс»әдісі арқылы орындалады.

Оқушым,саған сабақ ұнады ма?

1-жауап.Иә,маған сабақ ұнады.

2-жауап.Әлі де білгім келеді.

3-жауап.Мен түсінбедім.

1-сұрақ.Абайдың «Отыз екінші қарасөзінде» не туралы айтылған?

2-сұрақ.Қарасөздегі автордың бейнесі қандай?

3-сұрақ.Жақсы бір тілек

4-тапсырма.Білім-ғылымға қатысты бір мақал айт.

5.Отыз екінші қарасөздің тәрбиелік мәні қандай?

6.Қарасөздің жаңашылдығы қандай?

8. “Білімдіден шыққан сөз,талаптыға болсын кез”кімнің сөзі?

9.Мен бүгіннен бастап кітап оқимын!

10.Абайдың қандай өлеңінің шумағын жатқа білесің?

11.Ғылым таппай мақтанба,...

12.Оқу-білім бұлағы,...

13.Абай кім?

14.Абайдың неше қарасөзі бар?

Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

«Білім жеделсаты» әдісі [1балл]

Ойқоз

ғау [1балл]

Топтық жұмыс [3балл]

Жұптық жұмыс. «Көршің

мен тілдес» әдісі [2балл]

Жеке жұмыс.

«SWOT» талдауы [2балл[

«Додокаэдр» әдісі [1балл]

1

Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

«Білім жеделсаты» әдісі [1балл]

Ойқоз

ғау [1балл]

Топтық жұмыс [3балл]

Жұптық жұмыс. «Көршің

мен тілдес» әдісі [2балл]

Жеке жұмыс.

«SWOT» талдауы [2балл[

«Додокаэдр» әдісі [1балл]

1

Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

«Білім жеделсаты» әдісі [1балл]

Ойқоз

ғау [1балл]

Топтық жұмыс [3балл]

Жұптық жұмыс. «Көршің

мен тілдес» әдісі [2балл]

Жеке жұмыс.

«SWOT» талдауы [2балл[

«Додокаэдр» әдісі [1балл]

1

3-тапсырма.Жұптық жұмыс. «Көршіңмен тілдес» әдісі арқылы жүзеге асады.Қарасөздегі іс-әрекеттер арқылы автордың бейнесін ашып,топтастырыңдар.Дәптермен жұмыс.

1-топ. «Ақыл»

2-тапсырма.Топтық жұмыс.Берілген үзінділерден автор бейнесінің көрінісін анықтаңдар. Графикалық органайзер. «Қос диаграмма»

арқылы әуелгі шартындағы автордың іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын жазады.

Білім-ғылым үйренбекке талап қылушыларға әуелі білмек керек. Талаптың өзінің біраз шарттары бар. Оларды білмек керек. Оларды білмей, іздегенмен табылмас.

Әуелі – білім-ғылым табылса, дүниенің бір қызықты нәрсесіне де керек болар еді деп іздемеске керек. Оның үшін білім-ғылымның өзіне ғана құмар, ынтық болып, бір ғана білмектіктің өзін дәулет білсең, һәм әр білмегеніңді білген уақытта көңілде бір рахат хұзур хасил[1] болады. Сол рахат білгеніңді берік ұстап, білмегеніңді тағы да сондай білсем екен деп үміттенген құмар, махаббат пайда болады. Сонда әрбір естігеніңді, көргеніңді көңілің жақсы ұғып, анық өз суретімен ішке жайғастырып алады. Егер дін көңілің өзге нәрседе болса, білім-ғылымды бірақ соған себеп қана қылмақ үшін үйренсең, ондай білімге көңіліңнің мейрімі асырап алған шешеңнің мейрімі секілді болады. Адам көңілі шын мейірленсе, білім-ғылымның өзі де мейірленеді, тезірек қолға түседі. Шала мейір шала байқайды.

2-топ. «Қайрат»

2-тапсырма.Топтық жұмыс .Графикалық органайзер. «Жүзім шоқтары» арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын жазыңдар.

Екінші – ғылымды үйренгенде, ақиқат мақсатпен білмек үшін үйренбек керек. Бахасқа бола үйренбе, азырақ бахас көңліңді пысықтандырмақ үшін залал да емес, көбірек бахас адамды түземек түгіл, бұзады. Аның себебі әрбір бахасшыл адам хақты шығармақ үшін ғана бахас қылмайды, жеңбек үшін бахас қылады. Ондай бахас хүсідшілікті[2] зорайтады, адамшылықты зорайтпайды. Бәлкім азайтады. Және мақсаты ғылымдағы мақсат болмайды, адам баласын шатастырып, жалған сөзге жеңдірмекші болады. Мұндай қиял өзі де бұзықтарда болады. Жүз тура жолдағыларды шатастырушы кісі бір қисық жолдағы кісіні түзеткен кісіден садаға кетсін! Бахас – өзі де ғылымның бір жолы, бірақ оған хірслану[3] жарамайды. Егер хірсланса, өз сөзімшіл ғұруырлық[4], мақтаншақтық, хүсідшілік бойын жеңсе, ондай кісі адам бойына қорлық келтіретұғын өтіріктен де, өсектен де, ұрсып-төбелесуден де қашық болмайды.

3-топ. «Білім»

2-тапсырма.Топтық жұмыс .Графикалық органайзер. «Балық қаңқасы» арқылы әуелгі шартындағы автордың

іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын жазыңдар.

Үшінші – әр хақиқатқа тырысып иждиһатыңмен көзің жетсе, соны тұт, өлсең айрылма! Егерде ондай білгендігің өзіңді жеңе алмаса, кімге пұл болады? Өзің құрметтемеген нәрсеге бөтеннен қайтіп құрмет күтесің?

Төртінші – білім-ғылымды көбейтуге екі қару бар адамның ішінде: бірі – мұлахаза[5], екінші – мұхафаза[6]. Бұл екі қуатты зорайту жаһатінде болмақ керек. Бұлар зораймай, ғылым зораймайды.

4-топ. «Ғылым»

2-тапсырма.Топтық жұмыс .Графикалық органайзер. «Таразы» арқылы әуелгі шартындағы автордың іс- әрекетінің жағымды,жағымсыз жақтарын жазыңдар.

Бесінші – осы сөздің он тоғызыншы бабында жазылған ақыл кеселі деген төрт нәрсе бар. Содан қашық болу керек. Соның ішінде уайымсыз салғырттық деген бір нәрсе бар зинһар[7] жаным, соған бек сақ бол, әсіресе, әуел құданың, екінші – халықтың, үшінші – дәулеттің, төртінші – ғибраттың, бесінші – ақылдың, ардың бәрінің дұшпаны. Олар бар жерде бұлар болмайды.

Алтыншы — ғылымды, ақылды сақтайтұғын мінез деген сауыты бар. Сол мінез бұзылмасын! Көрсе қызарлықпен, жеңілдікпен, я біреудің орынсыз сөзіне, я бір кез келген қызыққа шайқалып қала берсең, мінездің беріктігі бұзылады. Онан соң оқып үйреніп те пайда жоқ. Қоярға орны жоқ болған соң, оларды қайда сақтайсың? Қылам дегенін қыларлық, тұрам дегенінде тұрарлық мінезде азғырылмайтын ақылды, арды сақтарлық беріктігі, қайраты бар болсын?Бұл бір ақыл үшін,ар үшін болсын!