АБАЙДЫҢ «БІРІҢДІ ҚАЗАҚ, БІРІҢ ДОС, КӨРМЕСЕҢ ІСТІҢ БӘРІ БОС» ДЕГЕН ӨЛЕҢ ЖОЛДАРЫН ҰЛТТЫҚ МҮДДЕ ТҰРҒЫСЫНАН ТАЛДАП ЖАЗ

АБАЙДЫҢ «БІРІҢДІ ҚАЗАҚ, БІРІҢ ДОС, КӨРМЕСЕҢ ІСТІҢ БӘРІ БОС» ДЕГЕН ӨЛЕҢ ЖОЛДАРЫН ҰЛТТЫҚ МҮДДЕ ТҰРҒЫСЫНАН ТАЛДАП ЖАЗ

«Сен маған досыңды көрсет, мен сенің кім екеніңді айтайын», – деген даналық сөздің мағынасы терең. Өйткені достық – адам бойындағы асыл қасиеттердің бірі. Достықты жырға қоспаған ақын кемде кем. Солардың ішінде Абайдың алатын орны ерекше. Күн сайын жаулықтың отына май тамызып тұтатушы қоғамның жуан ортасында отырса да, Абай өле-өлгенше достықты жырлаумен болған. Гуманист ақынның адамды сүйе білу идеясын, достық туралы айтқан нақыл сөздерін оқып, ойға бекітіп, санада жаңғыртқан әр адам өзіне мол азық алатыны сөзсіз. Ақынның түсінігінде ең қызық өмір – достық, татулық.

Кемді күн қызық дәурен тату өткіз, 

Жетпесе біріңдікін бірің жеткіз, –

немесе:

Жүрегі жұмсақ білген құл

Шын дос таппай тыншымас, –

деген тармақтарда адам баласы біріне-бірі жаулық емес, достық іздесін деген пікір өзек болып тартылып жатыр.

Біріңді, қазақ, бірің дос,

Көрмесең – істің бәрі бос...

Осы нақыл сөздерді оқи отырып, дәл қазіргі қоғамда достықты қалай бағалап жүрміз, Абай айтқандай, «біріміздікін біріміз жеткізіп» жүрміз бе, шын достық бар ма деген сұрақ көкейіме оралады. Адам адам болғалы достық қарым-қатынас олардың адамгершілігі мен еңбегін айқындайды. Дос – қиналғанда астындағы атын түсіп беретін, жан-дүниесін сезіне білетін жан.

Адамның бойындағы ең жақсы қасиеттерінің бірі – бұл оның тот басып, кір шалмайтын, хан менен құлыңды қатар көретін қарапайымдылығы. Оның тау төбе байлығы бола тұра, оған құнықпауы, шені мен шекпеніне, қызметінің мəртебесіне бола масаттанбауы, кедейді кемсін деп кемсітпей, əлсізбен де, əкіммен де əдемі де көркем мəміледе болуы. Қарапайымдылық қасиет пен көркем мәміледе болған жанның досы да көп болады. Ал достық бақытқа, берекеге, табысқа жеткізеді. Олай болса, Абай айтқан «жүрегі жұмсақ құл» қазір өте көп. Достық болмаса, адам өмір сүре алмас еді.

Қорыта келгенде, ең үлкен ұлттық құндылығымыздың бірі – шын достық мәселесі. Қазір біз өмір сүріп отырған қоғамның негізгі мақсаты – бір-бірімізді жолға тастамай, бірлік пен берекеге әкелетін достықты құрметтеу, адамдардың достықта, татулықта бақытты өмір сүруі. «Жүз сомың болғанша, жүз досың» болсын деген нақылды әрдайым есте ұстаған жөн.

№103 мектеп-гимназиясы

10 «Ә» сынып оқушысы

Ермекбай Даниал