Әдістемелік нұсқаулық
Тақырып: Волейбол ойынының техникасы
Пән: Дене тәрбиесі

1. Кіріспе

Волейбол ойыны — екі команда арасында өткізілетін командалық ойын, оның мақсаты — қарсылас команданың алаңына допты соғып түсіру. Волейболдың техникасы мен тактикасы ойынның тиімділігі мен нәтижелілігін арттыру үшін маңызды. Бұл әдістемелік нұсқаулықта волейбол ойынының техникалық негіздерін меңгеру үшін қажетті қадамдар мен тәсілдер қарастырылады.

2. Волейболдың негізгі техникасы

Волейбол ойынының техникасы әр түрлі дағдылар мен қозғалыстарды қамтиды. Ойыншының барлық қимылдары нақты және дәл болуы керек. Төменде волейболдың негізгі техникалық дағдылары берілген:

2.1. Қабылдау (Пас)

Қабылдау — допты қабылдап, оны нақты мақсатқа бағыттау техникасы. Бұл дағды әр түрлі жағдайларға байланысты өзгеруі мүмкін:

• Екі қолмен қабылдау: допты екі қолмен ұстау арқылы жасалады. Бұл әдіс төменгі қабылдауда кеңінен қолданылады.

• Бір қолмен қабылдау: күшті соққыны қабылдау үшін қолданылады.

Техникасы:

• Қолдар екіге бөлінеді және алақандар бір-біріне қарама-қарсы қойылады.

• Тізелер сәл бүгіліп, дене тік болуы керек.

• Допты алақанмен емес, алақанның ұшымен немесе қолдың ішкі жағына бағыттау қажет.

2.2. Жақсы соққы (Атака)

Жақсы соққы — допты қарсылас алаңына күшпен және дәл бағыттау техникасы. Бұл ең маңызды әдіс болып саналады.

Техникасы:

• Ойыншы допқа шабуыл жасағанда, аяғымен жақсы позицияда тұруы керек.

• Қолды жоғары көтеріп, допқа мықты және дәл соққы жасау қажет.

• Қолды дұрыс бұрып, допты жоғары және алға қарай бағыттау маңызды.

2.3. Блоктау

Блоктау — қарсыластың соққысын кедергі жасау арқылы қайтару техникасы. Бұл әдіс жеңіс үшін шешуші болуы мүмкін.

Техникасы:

• Ойыншы екі қолымен және толық дене күшін пайдаланып блок жасайды.

• Дене алға қарай бағытталып, қолдар жоғарыда болуы керек.

• Қарсылас доп соққан кезде оны кері қайтару керек.

2.4. Допты түсіру (Реакция мен бақылау)

Ойыншының допқа жауап беру, қозғалыс жасау және оның бағытын дұрыс бақылау өте маңызды.

Техникасы:

• Қарсыласқа жақындаған кезде, ойыншы доптың қозғалысын болжауы керек.

• Әрқашан дайындық қалыпта тұрып, допты қабылдауға дайын болу қажет.

• Тез әрекет етіп, допты дұрыс бағыттау үшін қадамдар жасау керек.

3. Волейбол ойынында жаттығулар

3.1. Қабылдау жаттығулары

• Қабылдау жаттығуы 1: Қарсылас допты жұмсақ түрде жіберіп, ойыншы оны қабылдап қайтарады.

• Қабылдау жаттығуы 2: Топтасып, ойыншылар бір-біріне допты дәл беру арқылы қабылдау дағдысын дамыту.

3.2. Соққы жаттығулары

• Соққы жаттығуы 1: Допты жоғарыдан соғып, басқа ойыншы оны қабылдайды.

• Соққы жаттығуы 2: Күшті соққы жасауға арналған жаттығулар, бұл жаттығулар ойыншының жылдамдығын және күшін арттырады.

3.3. Блоктау жаттығулары

• Блоктау жаттығуы 1: Ойыншылар қарсылас соққысына қарсы блок жасайды.

• Блоктау жаттығуы 2: Әртүрлі жағдайларда блок жасау жаттығуы (мысалы, доп жоғарыдан немесе төменнен келеді).

3.4. Жылдамдық пен реакция жаттығулары

• Жылдамдық жаттығуы 1: Ойыншыға допты тез бағыттап беру, оның реакциясын бақылау.

• Жылдамдық жаттығуы 2: Ойыншының жылдамдығын арттыру үшін допты алға жылжыту.

4. Волейбол ойыншыларының дене дайындығы

Волейболшылардың жақсы техниканы меңгеруі үшін дене дайындығы да маңызды рөл атқарады. Ойыншылардың күшті, шапшаң және икемді болуы керек. Әр ойыншының бұлшықеттері мен үйлесімділігін дамыту үшін арнайы жаттығуларды орындау қажет.

4.1. Дене шынықтыру жаттығулары

• Кардиожаттығулар: Жүгіру, велоспорт, жүзу.

• Икемділік жаттығулары: Созылу және жазылу жаттығулары.

• Күш жаттығулары: Салмақ көтеру, гантельмен жаттығулар.

4.2. Қол және аяқ күшін дамыту

• Қол жаттығулары: Баскетбол, теннис жаттығулары.

• Аяқ жаттығулары: Секіру, жүгіру және жылдамдық жаттығулары.

5. Қорытынды

Волейбол — бұл тек физикалық дағдыларды ғана емес, сонымен қатар тактикалық ойлауды, командалық жұмыс пен стратегиялық жоспарлауды да талап ететін ойын. Әрбір ойыншының техникасын жетілдіру үшін тұрақты жаттығулар мен дұрыс әдістемелік жұмыстар қажет. Осы нұсқаулықта көрсетілген техникалар мен жаттығулар дене тәрбиесі сабағында ойыншылардың шеберлігін арттыруға көмектеседі.

Қолданылған әдебиеттер

1. Құралов, С. Қ. (2010). «Волейболды оқыту әдістемесі» – Алматы: Қазақ университеті.

2. Богатырев, В. И. (2008). «Волейбол. Оқу құралдары мен жаттығулар» – Мәскеу: Физкультура и спорт.

3. Капустин, В. П. (2005). «Спорттық ойындар: Волейбол» – Санкт-Петербург: Лань.

4. Маркарян, В. В. (2013). «Волейболды үйрету әдістемесі» – Мәскеу: Спорт.

5. Волков, А. И. (2009). «Волейбол: Техника мен тактика» – Алматы: Дәуір.

6. Рогачев, А. Н. (2007). «Волейбол: Техникалық дағдыларды дамыту әдістемесі» – Мәскеу: Академия.

7. Сағындықов, Н. (2016). «Дене тәрбиесі және спорттық ойындар» – Алматы: Ы. Алтынсарин.