Алаштың ұлы ақыны – Абай

Абай Құнанбаев – ХІХ ғасырдың екінші жартысында қазақ сөз өнерін жаңа биікке көтерген ұлы тұлға.

Абай жасынан зерек болған. Әжесі Зере мен анасы Ұлжанның құлағына құйып айтқан қызықты ертегілерін, мән-мазмұнға бай өлең-жырларын бойына сіңіріп өскен. Анасы Ұлжан ақындықтан алыс емес еді. Ол да аз да болсын өлең шығарып, ән салатын дейді. Әкесі Құнанбай – ел ішінде беделді, ойшыл, сөзге шешен әділ би болған деседі.

«Осындай бір төл әдебиетіміздің іргетасын қалаушы Абай Құнанбаевтың, жастайынан әжесі Зеренің тәрбиесімен өскен қарапайым ғана баланың кейін қазақтың ұлы ақынына айналуына неткен күш себеп болды екен?» - деген ой мені Абайдың сырға толы жыр әлеміне жетеледі. Оның жауабын мен Абай өлеңдерін оқи отырып түсіндім. Ұлы ақыннан қалған мұра сан жағынан аса мол болмағанымен, көркемдік пішіні мен мазмұн байлығы жөнінен қазақ әдебиетін бұрын соңды болмаған шыңға көтерді. Сондықтан да, Абайды қазақтың дара, дана ақыны, қазақ әдебиетінің классигі, данышпан ойшылы деп ардақ тұтамыз. Абайдың ақындық жолға бет бұрғандағы алғашқы сөзі мәдениет пен білімнің маңызын насихаттауға арналады. Халқының келешегін ойлап егілген, сол үшін ұнамсыздықты аямай сынау арқылы түзетуді ойлаған Абайдың мына бізге, жас ұрпаққа айтар ақылы да аз болмаған. Абай атамыздың дүниежүзілік озық поэзиядан алған бір үлгісі – табиғат лирикасы. Табиғат – адам баласының еңбек етіп, өмір сүретін ортасы. Оны әлемнің небір классик ақындары жырға қосқан. Алайда, Абай атамыз табиғатты өзінше жырлаған. Оның өлеңдерін оқи отырып, сөзбен жеткізе алмайтын ерекше бір сезімге ие боласың. Абайдың ең асыл қасиеттері – шыншылдығы, турашылдығы, сезімталдығы екеніне көз жеткізуге болады. Осы асыл қасиеттері негізінде ол өзінің «Қара сөздерін» кейінгі ұрпаққа жазып қалдырған. «Абайдың қара сөздері» - оның өмірінің соңғы жылдары жазылған пәлсалалық шығармасы. Бұл жазылған шығармасын – сыншылдық, ойшылдық, көбіне адамгершілік мәселелеріне арналған өсиет толғау деуімізге болады. Оның «Қара сөздері» - біз үшін қандай құнды, бағалы болса, әлемдік өркениетте де, дәл осындай өзіндік орны бар қайталанбас мұралардың бірі.

Абай – ғажайып тұлға, алаштың ұлы ақыны. Оның әрбір сөзі даналыққа толы. Қазақ жеріндегі ең биік шың – Хан Тәңірі болса, қазақ поэзиясының ең биік шыңы – Абай! Абай – жарқыраған күн секілді. Әрбір алаш баласының жүрегіне өзінің «өлең» атты нұрын сеуіп, сол арқылы өнер білімге үндейді.

– Абай атам – дара тұлғам, абызым,

Абай атам – менің Темірқазығым.

Көкірегімді кемелдікке кенелтіп,

Жүрегіме түсіреді жарығын!

Қараңғылық түнектерін түруге,

Ұмтылдырды ол өркениетке, білімге.

Мен әлемге қазақпын деп мақтанып,

Жыр толғаймын Ұлы Абай тілінде! – деген ақын Болат Үсенбаевтың өлең жолдарындағы ойы – дәлме – дәл менің ойыммен ұштасады.

« . . . Шын хакім сөзің асыл – баға жетпес, Бір сөзің мың жыл жүрсе дәмі кетпес» - дегендей Абайдың асыл сөздері күллі адамзаттың рухани қазынасына айналған. «Арттағыға сөзің мен ісің қалса, Өлсең де өлмегенмен боласың тең» - деп, Абай атамыз айтқандай, алаштың ұлы ақынының қаламынан туған қанатты жырлар халқымен бірге мәңгі жасайды!

КММ «№17 ЖББОМ-тің »

7 А сынып оқушысы Штеер Эрика

Пән мұғалімі: Альжанова Танагул Жанайдаровна

Қарағанды қаласы

Октябрь ауданы

Восток -2, 10/2

КММ «№17 ЖББОМ»

Индекс 100029