"Ә.Марғұланның ашқан археологиялық жаңалықтары"

ҰМЖ.5 .1А.

Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі

Мектеп№279 қазақ орта мектебі

Пәні: Қазақстан тарихы

Күні: 13.10.2017ж.

Мұғалімнің аты – жөні: Тулегенова Жанат

СЫНЫП: 5 «Ә»

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақтың тақырыбы

Ә.Марғұланның ашқан археологиялық жаңалықтры

Зерттеу сұрағы

Қазақстандағы қола дәуірінің ескеркіштерінің қандай ерекшеліктер бар?

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

5.2.2.5 – Ә.Марғұланның Қазақстан археологиясының дамуына қосқан үлесін айқындау.

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: археолог Ә.Марғұлан өмірі туралы сипаттайды.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Беғазы –Дәндібай ескерткіштерін картадан көрсетеді.Қола дәуіріндегі Андронов,Беғазы-Дәндібай мәдениеті туралы әңгімелейді.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады: Ә.Марғұланның зерттеулері туралы ой тұжырымдайды.

Бағалау критерийі

Білім алушы:Ә.Марғұланың археология ғылымының саласына ашқан жаңалықтарын қамтиды.

Ойлау дағдысының деңгейі

Қолдану

Тарихи концепт

Дәлел, сабақтастық

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты лексика мен терминология: экспедиция,археология,этнология,этнография Талқылауға арналған сұрақтар: (оқылым, тыңдалым,айтылым) Ә.Марғұлан туралы деректер

Қола дәуіріндегі материалдық және рухани мәдениеттің ерекшелігі

Беғазы- Дәндібай мәдениетінің жаңалықтары

Сыныптағы диалог/ жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: Қола дәуірінде адам нені өзгертті?..Ә.Марғұланның ашқан жаңалығы...

Жеке меншік ... ол не?

Құндылықтарға баулу

Өз отанының тарихына сүйіспеншілік. Ә.Марғұланның ұлы еңбегін құрметтеу

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнек

Пәнаралық байланыс

қазақ тілі, әдебиет, география

Алдыңғы оқу

Қазақстан территориясында металлургияның пайда болуы

Сабақтың жоспары

Жоспарлан-ғануақыт

Сабақ барысы

Ресурстар

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі:

1.Сәлемдесу (үш тілде).

Жақсы тілектер айту

2. Үй тапсырмасы: Андронов пен Беғазы – Дәндібай мәдениетінің ұқсастығы мен айырмашылығын сұрау

ҚБ. «Смайлик» әдісі

Оулық,5 сынып

Жаңа білім

( ортасы)

Жаңа сабақ. «Миға шабуыл».

М.Ә.Марғұланның суреті бойынша оқушыларға сұрақтар қойып жаңа сабақтың тақырыбын ашу.

Тақырыптың мақсатын ашу: Бейнежазба.

Ежелгі сыр бойындағы қалалар бойынша оқушыларды топқа бөлу.

«Ойлан- жұптас-бөліс» әдісі.

Мәтін бойынша топтарға тапсырма беріледі. Мақсаты: Жаңа тақырыпты біліп, түсіну

1.Отырар тобы: Ұлттық археология негізін қалаушы. Сыр бойындағы қалаларды картадан көрсету

2.Сауран тобы: Ә.Марғұлан мұрасы- рухани байлығымыздың алтын қоры. Ә.Марғұланға арналған ескерткіш қай қалада орналасқан?

3.Сығанақ тобы: Қола дәуірінің зерттеушісі

Беғазы –Дәндібай мәдениеті Қазақстанның қай аймағында орналасқан?

1 тапсырма.Жеке жұмыс. «Сөздер банкісімен жұмыс».Мақсаты: Оқушылардың жаңа сөзді меңгеріп,дәптерге жазуы

Жаңа сабақ бойынша кездес-кен сөздер

Сөздер банкісі

Археология, Экспедиция,От, Күн,Қос дөңгелек,Нұра,Ақсу-Аюлы,Беғазы-Дәндібай,Андрон, Сырдария, Жебелер,Марғұлан, Шоқан, Микролит,Атбасар мәдениеті,Дала өкениеті,Отырар, Сауран ,Сығанақ, Этнология, Кесенелер, зират,Тұрғын үйлер

№2 тапсырма. Сұрақты оқып, берілген жауаптармен сәйкестендіріңіз.

№ 3. Тапсырма . Мәтінді оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
Әлкей Хақанұлы Қазақстан жеріндегі көне сауда жолдары мен көш соқпақтарын бойлай өтіп, кең байтақ шөл далалардан, кұлазыған құмдардан ондаған жаңа археологиялык ескерткіштер тауып, оларды ғылыми тұрғыда жан-жақты зерттеп, ғылым әлеміне танытты. Ә. X. Марғұлан Оңтүстік Қазақстанда Сырдария, Талас және Шу өзендерінің бойынан ежелгі қала мәдениетінің іздерін ашып зерттеді. Ежелгі Отырар,Тараз, Сайрам және Сығанақ қалаларынан қазақтың материалдық және рухани мәдениетіне жататын жәдігерлерді тапты.

30 жылдан астам Ә. X. Марғұланның басшылығымен Орталық Қазақстанда археологиялық қазба жұмыстары жүргізілді. Қола дәуіріндегі көшпелі тайпалардың мәдениеті жан-жақты зерттелді. Орталық Қазақстанда Әлкей Хақанұлы Беғазы-Дәндібай
мәдениетін ашты. Беғазы-Дәндібай жерінде сақталған тас кесенелерден әшекей бұйымдар,қыш ыдыстар табылды. Кесенелерде жерленген адамдардың әлеуметтік теңсіздіктің
болғандығы анықталды.

Ә. Марғұлан қай аймақтарды зерртеді?

Ол қандай археология ғылымында қандай жаңалықтар ашты?

Сурет, Бейнежазба

Оқулық

Карта

Суреттер

Дәптер

Дәптер

Соңы:

Кері байланыс «кемесі»

Үйге тапсырма:§15. Тақырыпты оқу. Өз еліміздің жеріміздің тарихын ұлықтап, бірнеше тарихи мәдени ескерткіштерді зерттеген Әлкей Марғұлан атамызды біз жеткіншек ұрпағы ұлттық археология мектебінің негізін қалаушы нағыз патриотты дара тұлға деп таныдық олай болса Ә.Марғұлан туралы шағын эссе жазу

Қиынды, бояу карандаш

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларғатапсырманы

күрделендірудіқалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенінтексеруді

қалайжоспарлайсыз?

Қауіпсіздікжəнееңбекті

қорғауережелері

АКТ-менбайланы

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайыма?

Бүгіноқушылар

не білді?

Сыныптағыахуал

қандайболды?

Мен жоспарлаған

саралаушаралары

тиімдіболдыма?

Мен берілген

уақытішінде

үлгердімбе? Мен

өзжоспарыма

қандайтүзетулер

енгіздімжəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

келетінсұрақтарғажауапберіңіз.

Қорытындыбағамдау

Қандайекінəрсетабыстыболды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандайекінəрсесабақтыжақсартаалды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақбарысында мен сыныпнемесежекелегеноқушылартуралыменіңкелесісабағымды

жетілдіругекөмектесетіннебілдім?

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Денсаулық және

қауіпсіздік техникасын сақтау

Шапалақ

Түйінді бір ой әдісі арқылы

Мадақтау

Дескриптор арқылы топтық бағалау

Оқушылардың сабақ процесінде өмірқауіпсіздік

терін қадағалау,сақтау

Сергіту:

Археология, Экспедиция,От, Күн,Қос дөңгелек,Нұра,Ақсу-Аюлы,Беғазы-Дәндібай,Андрон, Сырдария, Жебелер,Марғұлан, Шоқан, Микролит,Атбасар мәдениеті,Дала өкениеті,Отырар, Сауран , Сығанақ,Этнология,

Кесенелер,зират,Тұрғын үйлер

Ә.Марғұлан қай жылы дүниеге келген?

Мыс пен қалайы

Ә.Марғұлан 1939ж.қайда жұмыс жасады?

1904ж.11 мамыр

Қола дәуірі ненің қосындысы нан пайда болды?

3-5

Беғазы-Дәндібай мәдениетінде әр бір үлкен қоныстың айналасында неше тұрақтар болған?

Жеке меншік

Беғазы -Дәндібай мәдениетінің басты ерекшеліктерінің бірі?

Тарақ жүзді, үзік сызықты, үшбұрышты

Беғазы -Дәндібай мәдениетінің құмырасындағы өрнектің түрі?

Ресей

р\с

Бағалау критерийі

Тапсырма

Дескриптор

балл

1

Ә.Марғұланның архиология ғылымының саласына ашқан жаңалықтарын анықтайды.

1

2

3

Жаңа сөздерді анықтай алады

Ә.Марғұланның дүниеге келгенін және қайда жұмыс жасағанын біледі.

Беғазы –Дәндібай мәдениетінің басты ерекшелігін айта алады.

Ә.Марғұланның археологиялық зерттеулерін атайды

Ә.Марғұланның Беғазы –Дәндібай мәдениетінің жаңалықтарын ашқандығын анықтайды

Барлығы