Баяндама тақырыбы: Аңыз – тарихи сана мен халық қиялының көрінісі

Аңыз – қазақ ауыз әдебиетінің көркем әрі танымдық мәні зор жанры. Ол шындыққа жақын, тарихи оқиғалар мен нақты тұлғаларға негізделіп, ел есінде сақталған деректер мен халық қиялының ұштасуынан туындайды. Аңызда халықтың дүниетанымы, өмірге көзқарасы, тарихи жады мен арман-тілегі көрініс табады.

Аңыздар мазмұнына қарай тарихи және топонимикалық (мекендік) болып екіге бөлінеді.

Тарихи аңыздарда – белгілі бір тарихи оқиғалар, ел тағдырына әсер еткен батырлар мен билердің өмірі баяндалады. Бұл аңыздардың кейіпкерлері – өмірде болған, халықтың жадында сақталған тұлғалар. Мысалы, Едіге, Шыңғыс хан, Абылай хан туралы аңыздар тарихи негізге сүйенеді.

Топонимикалық аңыздарда – белгілі бір жердің, тау, өзен, көл атауларының шығу тарихы туралы әңгімеленеді. Мұнда көбіне қиял элементтері кездесіп отырады. Мысалы, Бурабай, Қозы Көрпеш пен Баян сұлу мазары, Жерұйық туралы аңыздар осыған жатады.

Аңыздардың тәрбиелік мәні зор. Олар арқылы жас ұрпақ ата-бабаларымыздың ерлігін, даналығын, әділдігін таниды. Сонымен қатар, аңыз – халықтың өткені мен бүгінін байланыстыратын көпір. Ол – тек әдеби мұра ғана емес, рухани байлықтың қайнар көзі.

Қорыта айтқанда, аңыз – халықтың тарихи зердесін, ұлттық болмысын, қиялы мен үмітін бейнелейтін қазына. Сондықтан оны сақтау, зерттеу және келешек ұрпаққа жеткізу – бәріміздің міндетіміз.