Ата анамен жұмыс жоспары

№1Е.Молдабаев атындағы мектеп-интернат

МАД сыныбының 2023-2024 оқу жылына

ата-анамен жұмыс жоспары

1.Жаңа оқу жылына ортақ дайындық

Әр бала үшін мектепке дейінгі балалық шақтан мектепке көшу кезеңі өте күрделі кезең болып табылады. Мектепке дейінгі ұйымдар мен мектепалды даярлық топтарына бармаған балалар үшін бұл кезең айтарлықтай күрделі, себебі, ол көбінесе мектепке жеке және өзіндік дайындықтың жеткіліксіздігіне байланысты.Мектепалды даярлық топтарында тәрбие мен оқытудағы қолданылатын жаңаша әдіс-тәсілдердің мақсаты мен міндеттері балалардың жан-жақты дамуына, олардың жас және тұлғалық ерекшеліктерін ескере отырып, әлеуметтік дағдылары мен өзіндік оқу дағдыларын дамытуға бағытталады.
Мақсаты: балаларды бастауыш мектепте оқуға, балалардың зияткерлік, мотивациялық, эмоционалдық - еріктік дайындығына ықпал ететін және бірінші сынып оқушысының табысты бейімделуін қамтамасыз ететін білім беру ортасын құру.
Міндеттері:
-балалардың қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, мектепалды білім беру кезеңінде оқыту процесін ұйымдастыру;
- балалардың жаңа білім беру жағдайларына табысты бейімделуін, ойын әрекетінен оқу әрекетіне біртіндеп көшуін қамтамасыз ету;
- баланың мектепте оқуға оң көзқарасын қалыптастыру;
- ұжымдық қызметтегі бірлескен іс-әрекет дағдыларына тәрбиелеу (құрдастарына көмек көрсету, жұмыс нәтижелерін бағалау және т. б.);
- баланың мектепке эмоционалды-оң көзқарасын, оқуға деген ынтасын дамыту.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту стандартында мектеп жасына дейінгі балалардың дайындық деңгейіне және бағдарламаның мазмұнына қойылатын талаптар айқындалған.
5-6 жастағы балалардың мектепалды дайындық деңгейінің мазмұны:
1) Физиологиялық дайындық.
Бұл аспект баланың мектепте оқуға физикалық тұрғыдан дайын болуы тиіс екенін білдіреді, яғни оның денсаулық жағдайы.
Физиологиялық дайындық ұсақ моториканың (саусақтардың, қозғалысты үйлестіру) дамуын білдіреді; негізгі гигиеналық нормаларды сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну; «көз – қол» қозғалыстарын үйлестіру (бала қашықтықта көзбен қабылданатын қарапайым графикалық бейнені, өрнекті, пішінді дәптерге дұрыс салады); белгілі бір уақыт ішінде ересектерді мұқият тыңдау және бөгде заттарға алаңдамай тапсырмаларды орындау, үйге өз бетімен жету;
2) Зияткерлік дайындық.
Саралап қабылдауы: ұқсас заттарды шатастырмайды (шаршы, тікбұрыш және т. б., 6 және 9 сандары және т. б.).
Ерікті зейіні мен есте сақтауы:
- 3-4 секунд ішінде заттарды есте сақтайды және оларды атайды;
- тақпақтарды, жаңылтпаштар біледі;
- 10-ға дейінгі сандар тізбегін, тура және кері санауды біледі;
- ересектердің көмегімен үлгі бойынша тапсырманы орындайды;
- -, +, = таңбаларын түсініп, үйренеді.
Логикалық ойлауы: заттарды бірнеше белгілері бойынша жіктей алады,
-заттардың негізгі белгілерін және олардың арасындағы қарапайым байланыстарды біледі.
Шығармашылық қиялы: сурет салу, мүсіндеу, қайшымен жұмыс жасау техникасын меңгерген; таныс әндерді айтады, ойдан әуендер шығарады.

Ата-аналармен жұмыстың түрлері:
-жеке - ата-аналармен әңгімелесу, жеке сұрақтар бойынша кеңес беру, телефон арқылы ата-аналармен әңгімелесу, электрондық поштаны пайдалану (мұндай мүмкіндік бар жерде), ата-аналармен хат алмасу. Осындай қарым-қатынас барысында ата-аналар баласының жетістіктері туралы ақпарат алады, оқытудың табысты болуына ықпал ететін ұсыныстар алады.
-ұжымдық және топтық - сауалнама жүргізу, консультациялар (топтар бойынша) жалпы ата-аналар жиналыстары, байқаулар, бірлескен мерекелер мен ойын-сауықтар, сұрақтар мен жауаптар кеші, ата-аналар клубы, МДҰ әкімшілігімен ата-аналардың кездесуі және т.б. Әлеуметтік желіде топтың
-жалпы чатын ашу, мысалы, Whatsapp, бұл педагогтерге хабарландырулар, сауалнама материалдарын, балаларды үйлеріне жеткізу бойынша түсініктемелерді және т. б. ақпараттарды орналастыруға мүмкіндік береді.
Баланы мектепке дайындау бойынша міндеттерді табысты іске асыру отбасынан басталады. Педагогикалық процестің әрбір қатысушысы балалармен маңызды және жауапты жұмысты жүзеге асыруда өзінің баға жетпес үлесін қосады. Осылайша, педагогикалық процестің барлық қатысушыларының ойластырылған және жүйелі қызметі баланың жеке қабілеттерін ашуға, денсаулығын нығайтуға, ой-өрісін кеңейтуге және оны 1- сыныпта оқуға тез бейімделуге мүмкіндік береді.

Баламен әңгімелесу тесті

Баланың психоәлеуметтік жетілу деңгейін диагностикалауға бағытталған (авторы Банков С. А.).
Сауалнама барысында оқу мотивтерінің қалыптасу деңгейі анықталады. Әңгімелесу үшін сұрақтар:
1. Сенің атың қалай?
2. Неше жастасын? Бір жылдан кейін қанша болады? Екі жылдан кейін?
3. Сен қайда тұрасың? Өз мекен-жайыңды ата.
4. Әкең, анаң кім болып жұмыс істейді?
5. Сенің ағаң немесе қарындасың бар ма?
6. Мектепке барасыз ба?
7. Мектептегі сүйікті ісіңіз?
8. Сен сурет салғанды ұнатасың ба? Бұл карындаш қандай түсті?
9. Қазір таңертең немесе кеш пе?
10. Таңғы асты қай кезде ішесің? кешке немесе таңертең? Түскі ас, кешкі ас? 11. Қазір жыл мезгілінің қай кезеңі?
12. Неліктен қар қыста жауады ? жазда емес?
13. Жылдың қай мезгілінде ағаштарда жапырақтар пайда болады?
14. Күн мен түннің айырмашылығы неде?
15. Жаңбырдан кейін жер бетінде не қалады?
16. Қандай құстарды білесің?
17. Сен қандай жануарларды білесің?
18. Сиыр үлкен бе немесе ит үлкен бе?
19. 9 немесе 6, 5 немесе 8 қайсысы көп?
20. Мектепке өзің барғың келе ме?
21. Мектепте не қызықты болады деп ойлайсың? Неге мектепке қоңырау мен парта керек?
22. Егер абайсызда бөтен біреудің затын сындырып алсаң, не істеу керек?

Жауаптарды бағалау:
1. Барлық сұрақтарға дұрыс жауап беру үшін бала 1 балл алады.
2. Бала әр сұраққа дұрыс, бірақ толық емес жауап бергені үшін 0,5 балл ала алады.
3. № 2, 3, 21, 22 бақылау сұрақтары былайша бағаланады: № 2-Егер бала қанша жаста екенін есептесе-1 балл; егер туған жылымен қоса айды есепке алып жасын атаса-3 балл; № 3 - қаланың аты мен толық мекен – жайын атағаны үшін - 2 балл; толық емес-1 балл.
№ 21-әрбір дұрыс қолдануы үшін - 1 балл; № 22-дұрыс жауап үшін-1 балл. Егер бала 21-ші сұрақ бойынша кемінде 3 балл алса, дұрыс жауап берсе, тексеру хаттамасында мектепте оқуға деген ынтасы белгіленеді.
4. «Анам дәрігер болып жұмыс істейді» қойылған сұраққа сәйкес келетін дұрыс жауап болып табылады. «Анам жұмыс істейді, жұмыста» дұрыс емес жауап деп есептеледі.
Әңгімелесу нәтижелерін бағалау:
егер бала 24-29 балл алса, ол мектеп жасына жетілген болып саналады;
20-24 балл жинаған балалар орташа жетілген болып саналады;
15-20 балл жинаған балалардың психоәлеуметтік жетілу деңгейі төмен болып есептеледі.

Ата-аналарға арналған тест

Мектепке баруға балаңыз дайын ба?
1.Сіздің балаңыз мектепке барғысы келеді ме?
2.Сіздің балаңызға мектепте оқу қызықты ма және ол көп нәрсені біледі ма? 3.Сіздің балаңыз 30 минут ішінде (мысалы, конструкторды жинау) көңіл бөлуді талап ететін қандай да бір әркетпен дербес айналыса ала ма?
4. Сіздің балаңыз бейтаныс адамдардың ортасында ұялшақ емес пе?
5.Сіздің балаңыз сурет бойынша 5 сөйлемнен кем емес әңгіме құрастыра алады ма?
6. Сіздің балаңыз бірнеше өлеңдерді жатқа айтып бере ала ма?
7.Ол сандар бойынша зат есімдерін өзгерте алады ма?
8. Сіздің балаңыз буынға бөліп оқи ала ма немесе бүтін сөздерді айта алама? 9. Сіздің балаңыз 10-ға дейін тура және кері санай ала ма?
10.Ол бірліктерді азайту немесе қосу үшін қарапайым есептерді шеше ала ма?
11.Сіздің балаңыз карандаш ұстай ала ма?
12.Ол сурет салуды және суреттерді бояуды ұнатады ма?
13.Сіздің балаңыз қайшыны және желімді (мысалы, аппликация жасау) пайдалана ала ма?
14. Ол 1 минут ішінде 5 бөліктен кесілген суретті жинай алады ма?
15. Бала жабайы және үй жануарларының атауларын біледі ме?
16. Ол түсініктерді қайталай ала ма (мысалы, қызанақ, сәбіз, пияз)?
17. Сіздің балаңыз өз бетінше сурет салуды, мозаика жинауды ұнатады ма? 18. Сіздің балаңыз ауызша нұсқауларды түсініп, дәл орындай ала ма? Тест сұрақтарына дұрыс жауаптардың санын санаңыз.
Егер ол болса:
15-18 балл-бала мектепке баруға дайын деп есептеуге болады. Сіз баламен босқа көп айналыспағансыз, ал егер мектеп қиындықтары пайда болса, оңай еңсеретін болады;
10-14 балл-Сіз дұрыс жолдасыз, бала көп нәрсені үйренді, ал сіз теріске шығарған сұрақтардың мазмұны сізге одан әрі күш салуды қажет етеді;
9 баллдан аз алса - балаға сіздің көмегіңіз қажет, басқа арнайы әдебиетті оқыңыз, баламен сабаққа көп уақыт бөліңіз және оның білмейтін сұрақтарына ерекше назар аударыңыз!

«5-жасар баланың оқу тәрбиесінің негізгі міндеттері» ата-аналарға кеңес

Сәтті күн болсын, құрметті ата - аналар!

Кеңестер Ата - аналар үшін "Баланың оқу іс - әрекетіне көмек"
1. Баланың сабағын жеңілдететін жағдай жасауға тырысыңыз, тұрмыстық – жақсы тамақтану, тұрақты режим, толыққанды ұйқы, жайлы тұрмыстық жағдай, сабақ оқуға жайлы және ыңғайлы орын; эмоционалдық – баланың мүмкіндігіне сенімділік артыңыз, табысты орындауынан үміт күтіңіз, кішкене жетістігі болса да, қуанышыңызды білдіріңіз, баланың оқуына төзімділік, мейірімділік танытыңыз, бала үлгермей жатса қатты сөйлемеңіз; мәдени – балаңызды анықтамалармен, сөздіктермен, атластармен, бейнетаспалармен, мектептің оқу бағдарламасына сәйкес кітапшалармен қамтамасыз етіңіз.

2. Өз балаңызды тыңдаңыз: ол жаттауға, есте сақтауға берген тапсырманы айтып шықсын, жазуға берген мәтінді бөліп - бөліп, асықпай оқыңыз, оқулықтағы сұрақтар бойынша сұраңыз т. с. с.
3. Өзіңіздің бала кезіңіздегі жетістіктеріңіз туралы айтып, білімдеріңізбен бөлісіңіз.
4. Ата - ананың назарында баланың бағасы ғана емес, білім болу керектігін есте ұстаңыз. Сондықтан да баланың болашағы туралы ойлап, алған білімінің қай кезде, не үшін қажеттілігін түсіндіріңіз. Баланың оқуға белсенділігін тудыратын отбасылық дәстүрлер мен әдеттер құрыңыз,
5. Баланың бос уақытын құр қалдырмай, оны мазмұнды әрі, пайдалы етіп өткізуге көмектесіңіз.
6. Балаңызды оқу үлгеріміне қарамай, жақсы көретініңізді сездіріңіз.
7. Балаңызды жан - жақты бақылау үшін және мүмкін көмектер көрсету үшін әрдайым балаңыздың қатысатын үйірмелерінің, факультативтерінің, қосымша сабақтарының, сабақ кестесімен танысыңыз.

Балаңыздың қуана мектепке баруы үшін не істеуге болады?
(Ата - аналарға кеңес беру жұмыстары)
• Оның уақытылы ұйықтауға жатуын қадағалаңыз. Ұйқысы қанбаған бала - сабақта мұңаюлы құбыжық.
• Мектеп туралы жаман айтпаңыз, Баланың көзінше мұғалімдерді сөз қылмаңыз.
• Бала тапсырмаларға, мектептен әкелген кітаптарына сіздің қызығушылық танытып, қадағалайтыныңызды көрсін.
• Өзіңіз оқыңыз, бала ата - аналарының бос уақытын тек теледидар мен компьютер алдында өткізбейтінін білсін, көрсін.
• Компьютерлік ойында ойнауды бала күнінде 20 минуттан асырмауы тиіс.
• Балаға өз ойын жазбаша жеткізуді үйретіңіз: онымен хат жазып алмасыңыз, бірге хат жазыңыздар. Егер бала сізбен қатты әсер алған оқиғасымен бөліссе – сол оқиға жайлы әңгіме құрастырып жазуын өтініңіз, ал кешкісін оны барлық отбасы мүшелеріне оқып беріңіз.
• Мектеп пен сынып өміріне үнемі белсенділік танытыңыз. Балаға оның мектебінің сіздің өміріңіздің маңызды бөлігіне айналуы жақсы әсер етеді.
• Мектепте сіздің балаңыз өзіне деген өте жағымсыз қатынасқа қақтығысып қалуы мүмкін. Және де барлығы әрқашан іске аса бермейді. Осы сәтте балаға өзіне деген сенімін жоғалтпауға көмектесіңіз.
• Кейде бала барлық мектептік жағымсыз жағдайларды жүректеріне жақын қабылдап қалуы мүмкін. Әркез оған ненің маңызды, ненің аса маңызсыз екенін үйретіңіз.
• Балаңызға ұрыссаңыз, «сен әрқашан», «сен мүлдем», «әркез сен» деген сөздерді қолданудан аулақ болыңыз… Негізінде сіздің балаңыз әрқашан жақсы, тек бүгін ғана бір нәрсені дұрыс істемеді. Осы туралы оған айтыңыз.
• Әдетте бала жаман қылық істегенде ол ұялу сезімін бастан кешіреді. Ал сіз оны жазалағанда, оның ұялу сезімі өшеді. Ал бұл қауіпті.

Ата-аналарға кеңес:

«Тұмаудың алдын алу шаралары».

2. Жедел респираторлық вирусты жұқпалар мен тұмау –қоздырғышы ауа -тамшы механизмімен берілетін бір-біріне жақын аурулар.

Жедел респираторлық вирустық инфекциялар – өз белгілері бойынша тыныс алу мүшелерінің зақымдануымен сипатталатын және тұмауды, парагрипп, респираторлық-синцитиальды инфекцияны, риновирустық және аденовирустық инфекцияларды және жоғарғы тыныс алу жолдарының басқа да катаральды қабынуын біріктіретін әлемдегі кең таралған аурулар тобы.

Тұмау – эпидемиялық және пандемиялық таралуға бейім, жоғары тыныс жолының зақымданумен көрініс беретін жедел респираторлы вирусты инфекция. Тұмау әлемнің барлық елдеріне таралған.

Инфекция көзі-тұмаумен ауыратын адам. Аурудың жасырын кезеңі 1-2 сағаттан 1-2 күнге дейін созылады. Инфекция көзінің ең қауіпті уақыты-аурудың алғашқы күндері. Науқас адам ауру қоздырғышы-вирусты қоршаған ортаға тыныс жолдары секретімен бөледі (түшкіру, жөтелген кезде) .Адамнан бөлінген ауру қоздырғышы 1-3,5 метр қашықтыққа дейін таралады.

Ауруға шалдығу балалар арасында өте жоғары, жалпы ауырғандардың 40-50 % құрайды. Ауруға шалдығу балалар мен жастар ұжымдарында (балабақшаларда,мектептерде, студенттер арасында) бір мезгілде бұрқ ете қалу түрінде болады.

Тұмау жедел басталады, жеңіл, орташа немесе ауыр клиникалық түрде өтеді.

Жедел пайда болған дене қызуының көтерілуі,(бірінші кезекте дене қызуы 38ºС, орташа ауырлықтағы 39 – 40ºС, ауыр ағымда дене қызуы - 40 ºС – ден жоғары болуы мүмкін) қалтырау, бас ауруы, жөтел, бұлшық еттердің ауыруы 2-3 күннен бастап бәсеңсіп, асқынбаған түрінде 7-ші күнге таман басылады.

Тұмаудың асқынуы: вирустық пневмония, бактериялық пневмония. отит, гайморит, фронтит, гломерулонефрит, менингит, энцефалит. Септикалық жағдайда бактериялар қанға түсіп, онан ары көбеюімен жүреді. Өте ауыр жағдайда өліммен аяқталады.

Тұмаудың алдын алу шаралары:

-Тыныс жолдарын бетпердемен тұмшалау, яғни жабық үй-жайларда және адамдар көп жиналған орындарда бір рет қолданылатын бетперделерді пайдалану;

-Вирустар қалуы мүмкін заттармен байланысқаннан кейін қолды жуу. Сондай-ақ лас қолмен мұрынды, көзді, ауызды ұстамау;

- Даладан және қоғамдық көліктен келгеннен кейін қолды сабынмен мұқият жуу және мұрын қуысын тұзды сумен шаю;

- Адам көп жиналатын орындарда және қоғамдық көлікте болу уақытын мүмкіндігінше қысқарту;

- Ауру белгілері, мысалы түшкіру немесе жөтелу белгілері бар адамдармен байланысты мүмкіндігінше шектеу;

-Үй-жайларда жүйелі түрде ылғалды жуып-тазалау жұмыстарын жүргізу, жиі желдету;

-Құрамында С витамині бар өнімдерді (мүкжидек (клюква), итбүлдірген, шиповник, қарақат,лимон және т.б.) көбірек пайдаланып,сұйықтықты көп ішу;

-Сарымсақ және пияз қосылған тамақты көбірек пайдалану;

- Дәрігердің көрсетілімімен иммунитет көтеретін препараттарды пайдалану.

Аурудың негізгі алдын алу шараларының бірі – тұмауға қарсы вакцинациялау.Тұмаудың эпидемиялық маусымның алдында қыркүйек-қараша айларында адамдарды тұмауға қарсы егу- ауруға шалдығуды, асқынуларды болдырмауды, ауыр түрлерін азайтатындығы дәлелденген жәйттар.

«Алғашқы ұстаз-ата-ана»

Халқымыздың сан ғасырдан бергі даналығына құлақ ассақ, «Адамның бақыты — балада» деген екен. Кез келген адам өзі өмір бойы қуып жете алмайтын бақыт деген құдыретті сөздің өлшемі өмірінің жалғасы ұрпағымен келетініне мән бермеуі де мүмкін. Біреу бақытын байлықтан тапқысы келсе, екінші біреуі даңқ пен атақтан, мансап пен қызметтен іздестіреді. Мұның бәрі түсінген адамға қолдың кірі сияқты нәрсе. Адамға нағыз бақытты — тәрбиелі ұрпағы ғана сыйлай алады. «Адам ұрпағымен мың жасайды» деген сөз тегін айтылмаса керек. Олай болса адам өмірінің мәні — өз ұрпағы.

Шыр етіп сәби дүниеге келген сәттен бастап ата-ана алдында нәзік те қиын, қыр-сыры мол үлкен қоғамдық міндет тұрады. Ол — бала тәрбиесі. Бала тәрбиесінде алғашқы ұстаз — ата-ана. Бала үшін үй ішінен, ата-анадан артық тәрбиеші жоқ. Адамгершілік, бауырмалдық, татулық, қайырымдылық, әдептілік, инабаттылық сияқты қасиеттер — жанұяда тәрбие балаға сөзбен, теориямен дамымайды, үлкендердің үлгісімен сіңеді. «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер» дейді халық даналығы. Бала кішкентай кезінен-ақ әр нәрсеге әуестеніп үлкендерге көмектескісі келеді. Бұған кейбір әке-шеше «жұмысымды бөгейсің, істеп жатқан ісімді бүлдіресің» деп ұрысып жіберуі мүмкін. Бұл қате түсінік. Керісінше, өзің жұмыс істеп жүргенде баланың қолынан келетін ісіне жағдай туғызып, оның үйренуіне көмектескен орынды. Тіпті балаға берген тапсырмаңыздың аяғына дейін орындаулына төзімділікпен бақылау керектігін де ұмытпаған жөн. Өстіп баланың бірте-бірте еңбекке деген болашағына жол ашылады. Әрі істеген ісін ұқыпты да тындырымды орындауына бағыт бересіз. Баланың жақсы ісін мадақтап, терісін оң етіп түсіндіріп отырса, ол да ересектерді сыйлап, кез келген тапсырмасын орындауға қарсылық білдірмейді. Орынсыз ұрысу,зеку, сұрақтарына дөрекі, келте жауап беру немесе әділ талап қоя алмау ата-ананың беделін түсіреді.

Ата — ана — бала тәрбиесіндегі басты тұлға. Сондықтан әке де, шеше де балаларының жан дүниесіне үңіліп, мінез-құлқындағы ерекшеліктерді жете білгені жөн. Балалармен әңгімелескенде олардың пікірімен де санасып отырған орынды. Өз баласымен ашық сөйлесе алмай, сырласа білмейтін ата — аналар «Екеуміз де жұмыстамыз, кешкісін үй шаруасынан қол тимейді, баламен сөйлесуге уақыт жоқ» дегенді айтады. Бұл дұрыс емес. Баламен сөйлесуге тіпті арнайы уақыт бөлудің қажеті жоқ. Әке мен шеше ұл-өыздармен үй шаруасында жұріп-ақ әңгімелесіп, ой бөлісуге неге болмасқа. Жанұядағы жанжал, үлкендердің аузына келген сөздерді айтуы, баланың көзінше басқа біреуді сөгуі, біреудің сыртынан өсек айтуы балаға теріс әсер етеді. Бала алдында әке-шешеғ үй ішінің үлкендердің әдептілік танытқаны жөн. Мысалы, арақ пен темекінің толып жатқан зиянын біле тұра, балалардың көзінше арақ ішіп, үсті-үстіне темекі тартқандар бар. «Көрінген таудың алыстығы жоқ» дейді, ертең-ақ ұл өсіп ер жетеді, қыз өсіп бой жетеді. Сонда арақ пен темекінің зиянын қалай ұқтырамыз.

Негізінен жанұяның шырқы бұзылған, ата-анасы маскүнемдікке салынған немесе жарамдық жағынан азғынданған ортада бала, жасөспірім қашанғы жиренішті көріністі, ондағы айқай-шу мен дау-жанжалға, ұрыс-керіске шыдап жүре бермек. Басқа өмір аңсайды немесе теріс тәрбиеге тез бой алдырып үлгереді, егер осы теріс жолға мүлде бет бұрып кетсе, онда бәйтеректің бір бұтағы қисық өсті дей беріңіз. Бақытсыз қыз, бұзақы ұл осыдан шығады. Сонда негізгі кінәні кімнен іздейміз?!

Бұзақылықтың басы бос жүруден басталады. Кейде сабақты жиі қалдыруға әр түрлі сылтауларды үлкендердің өзі үйретіп отырады. Бұл жағдайда балаға өтірік айтуды үйретіп отырған аңғармай да қалуы мүмкін. Жас шыбықты қалай исең, солай өседі ғой. Иә, «Ұяда не көрсең ұшқанда соны ілерсің» демекші ата-ана тәрбиесі бала өмірінде үлкен із қалдырады. Баланың бойына барлық жақсы қасиеттерді дарыту, тіпті жанында жүрген достарына дейін мән беру, табиғат сыйлаған дарыны болса дамыту, дұрыс білім алуына жағдай жасау — ата-ананың басты парызы. Ендеше бала тәрбиесінде ұсақ-түйек дейтін ешнәрсе жоқ және сол нәрседен де қателесуге қақымыз жоқ. Бала — әр жанұяның бақыты. Олай болса, өз бақытымызды бағалай білейік.

БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРДЫҢ МАҢЫЗЫ

Ұлттық ойындар – қазақ халқының ерте заманнан қалыптасқан дәстүрлі ойын — сауықтардың бір түрі. Оның бастауы алғашқы қауымдық қоғамда шыққан. Ұлттық ойындар негізінде әр халық түрлі – түрлі жаттығулар жасау жолымен дене шынықтыру ісінің негізін салды. Бертін келе шынайы спорт ойындарының шығуына түрткі болды. Оның адам денсаулығына жақсартуда пайдалы аса күшті екені қилы.
Ұлттық ойындар – ата – бабаларымыздан бізге байлығымыз, асыл қазынамыз. Сондықтан, үйренудің күнделікті тұрмысқа пайдаланудың заманымызға сай ұрпақ тәрбиелеуге пайдасы орасан зор. Ойын баланың алдынан өмірдің есігін ашып, ұштаса береді.

Ойын дегеніміз ұшқын, білімге құштарлық пен еліктеудің маздап жанған оты. Міне, ойын дегеніміз – тынысын кең алысқа меізейтін, ойдан-ойға жетелейтін, адамға қиялмен қанат беретін осындай ғажап нәрсе ақыл-ой жетекшісі, денсаулық кепілі, өмір тынысы.

Мектеп жасына дейінгі жас ұрпақтың қалыптасуына әсер ететін фактордың бірі, дәстүрлі мәдениетіміздің бір бағыты халықтың ұлттық ойындары. Ата – бабамыз ойынды тек баланы алдандыру, ойнату әдісі деп қарамай, ол халықтың ғасырлар бойы жасаған асыл қазынасы, баланың көзқарасы, мінез-құлқын қалыптастырып, бір жүйеге келтіретін тәрбие құралы деп санаған.

Ойын – мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі іс – әрекеті. Қазақ халқының ұлы ойшылы Абай Құнанбаев: «Ойын ойнап ән салмай, өсер бала болар ма?» деп айтқандай баланың өмірінде ойын ерекше орын алады.

Ұлттық ойындардың мектеп жасына дейінгі балаларға лайықтары «Көкпар», «Орамал алу», «Тақия жасыру», «Алтын қақпа», «Ақ серек-Көк серек», «Айгөлек», «Ақ сандық – Көк сандық», «Ақ сүйек» баланың көзін жұмғызып алаңдағы ағаш ішіне сүйекті лақтырып жіберіп, іздеу т.б. ойындар ойнату арқылы баланы тапқырлыққа, жылдамдыққа, шапшаңдыққа, икемділікке, батылдылыққа үйрету іске асырылады. Яғни, таңертеңгі қабылдау кезінен кешке баланың үйге қайтуына дейінгі уақыт аралығындағы күн тәртібіне сәйкес дене тәрбиесі күні бойғы тәрбие түрлерімен біртұтас сабақтас жүргізіледі. Сондықтан да, бағдарлама бойынша арнайы өтілетін тақырыптық тәрбие сәттерінің арасында әуелі дене сергіту, жұмыс соңында ырғақты қимыл –қозғалыс ойындарын өткізу көзделеді.

Мектепке дейінгі ұйымдарда ұйымдастырылған тіршілік әрекетінің күн тәртібінде жоспарлауға болады.
Ойын балалар өмірінің нәрі, яғни оның рухани жетілуі мен табиғи өсуінің қажетті алғы шарты және халықтың салтын үйренуде, табиғат құбылыстарын тануда олардың көру, есту, сезу қабілеттерін, зейінділікпен тапқырлықтарын дамытады. Ойын арқылы балалар қоғамды тәжірибені меңгереді, өзінің психологиялық ерекшеліктерін қалыптастырады. Ойнау процесінде сөйлесу қарым-қатынасы үлкен роль атқарады. Сөйлесе жүріп, балалар өзара пікірлесіп, әсер алысады. Ойын баланың жан – жақты дамуын көздейтін, оның тілін жаттықтыратын, қимыл-қозғалысын жетілдіретін, белсенділігін арттыратын, басқа адамдармен қарым-қатынасын реттеп, құрдастарымен ұйымшылдығын арттыруға негіз болып табылады. Халқымыздың тарихи – мәдени мұраларының түрлері өте көп. Солардың қай – қайсы да адам игілігіне қызмет етуге бағытталған. Сондай аса құнды мәдени игіліктердің бірі – ұлттық ойындар болып табылады. Қазақтың ұлттық ойындары ерлікті, өжеттілікті, батылдылықты, дененің шынығуын қажет етеді. «Орамал ілу», «Асық ату», «Түйілген орамал», «Қыз қуу», «Ұшты – ұшты», т.б. ұлттық ойындар баланың сөздік қорын молайтуға, өмір тәжірибесін кеңейту, ептілік қабілеттерін жетілдіруге өз әсерін тигізеді