Автор және мен

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:

Туған жерім – аялы алтын бесігім

Мектеп: Ф.Оңғарсынова ат. №41 мектеп-гимназия

Күні: 9.10.2018

Мұғалімнің аты-жөні: Сисенбаева А.С.

Сынып: 6

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Автор және мен (Әл-Фараби өлеңінен алғам әсерім)

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

А/И3 Шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар :

• Шығарманың мәнін, мазмұнын анықтайды;

Көптеген оқушылар:

• Көркем ауыстырулардың анықтамасын айтып, түсіндіру;

Кейбір оқушылар:

• Шығармадағы көркем ауыстыруларды анықтап, олардың бір-бірінің аражігін ажыратады.

Бағалау критерийі

• Троптардың ерекшелігін анықтай алады.

• Шығармадағы троптарды көрсетеді, талдайды.

Тілдік мақсаттар

Метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория,антитеза, градация, арнау.

Құндылықтарға баулу

Шығармадағы троптарды талдай отырып, ақынның шығармада қозғаған мәселесін көрсету.

Пәнаралық байланыс

Қазақ тілі

Алдыңғы білім

Әл-Фараби өлеңдерін жатқа айту. Поэзия сағаты

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы

12 мин

«Қар кесегі» әдісі

Берілген әдіс бойынша оқушылар бір-біріне «қар кесектерін» лақтырып, Әл-Фарабидің өмірі, шығармашылығы, еңбектері туралы сұрақтар қояды.

Оқушылар 4 топқа бөлінеді. Топқа қызыл, жасыл, сары, көк түсті жалаушаларды таңдай отырып, өздерінің топбасшысын сайлап алады.

Сабақтың ортасы

20 мин

Мағынаны тану

1.ЖЖ-T. Оқушылар екі қадамды кестемен жұмыс жасайды.

1-топ

2-топ

3-топ

4-топ

2-тапсырма

Метафора (грек metaphora – ауыстыру) – троптың (құбылтудың) бір түрі. Құбылыстар мен заттардың ұқсастық белгілері негізінде астарлы мағынада қолданылуы. Мысалы, кілт— есіктің кілті, мәселенің кілті; бастау — бұлақтың бастауы, шығармашылық бастау т. б.

Кейіптеу– әр түрлі жануарларды, табиғат құбылыстарын немесе жансыз нәрселерді адам кейпіне келтіріп суреттейтін көркемдік тәсіл. Мысалы, Абайдың “Қыс” атты өлеңінде қыс мезгілі мейірімсіз, түсі суық, қатал шал кейпінде бейнеленген.

Метонимия (гр. 'metonymіa' – ауыстыру, қайтадан атау) – троптың (құбылтудың) бір түрі. Өзара байланысты балама ұғымдарды қолдану, құбылыс орнына оның ерекше қасиетін көрсету. Мысалы, әйелді – “ақ жаулық”, әскерді – “қол” т.б.

Әсірелеу , гипербола (грек, hyperbole - күшейту) - әдебиеттегі көркемдеу тәсілдерінің бірі, әр түрлі құбылыстарды немесе белгілі бір нәрсені шамадан тыс асыра суреттеу тәсілі. Мысалы,

Литота (гр. λιτότης - қарапайым, қораш), немесе кішірейту — заттың не құбылыстың қасиетін кішірейте суреттейтін көркемдік құрал. Мысалы, "От орнындай тұяқтан, оймақтайы қалыпты".

Аллегория (көне грекше: allёgorіa — пернелеп айту), пернелеу — оқырманның не көрерменнің санасына, қиялына ерекше әсер ететіндей, образ жасаудың бейнелеуші құралы, көркемдік тәсіл. Абайдың “Қарға мен түлкі” мысалындағы Түлкі мен Қарға бейнесі арқылы адам баласының бойындағы қулық пен аңқаулық, даңғазалық сияқты мінез табиғаты пернелей өткір мысқылмен шебер берілген.

Антитеза — шендестіру (грек. antіthesіs — қарама-қарсылық) мүлде қарама-қарсы ұғымдарды, жағдайларды, образдарды салыстыра не қарама-қарсы қоя отырып, ой мен сезімді әсерлі жеткізуге ұмтылатын стильдік, эстетикалық бейнелеу құралын көркемдік әдісінің бірі. Мысалы, Шашың — қара, денең — ақ бұлт, жүзің — Ай, Тісің — меруерт, көзің — сәуле, құралай (М.Жұмабаев).

Дамыту (градация)- алдыңғы сөзден соңғы сөздің, алдыңғы ой-пікірден кейінгі лебіздің, әдепкі құбылыстан екінші құбылыстың екпін қуатының күшейіп, өсіп отыруы. Мысалы, «Биік мансап - биік жартас, ерінбей еңбектеп жылан да шығады, екпіндеп ұшып қыран да шығады...»

Берілген троп түрлерін оқушылар «Үштік әдісі» арқылы талқылайды.

3-тапсырма

«Әл-Фараби өлеңдерінен көркемдік ауыстыруларды табу, талдау».

«Өрмекші» әдісі

Таратпа материал

Сабақтың соңы

8мин

«Плюс» «Минус» «Қызықты» әдісі арқылы оқушылардан кері байланыс алынады.

Үй жұмысы:

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолдану.

Осы сабақта қолданылатын

Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары

Бағалау

« Бағдаршам» әдісімен өзін-өзі бағалайды.

Проблеманы анықтай алдым, шешу жолдарын ұсына алмадым

Проблеманы анықтап, шешу жолдарын ұсына алдым, күнделікті өмірмен байланыстыра алмадым

Мәселені шешуде жаңа тың идеялар ұсына

алдым