Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Шағым жылдам қаралу үшін барынша толық ақпарат жіберіңіз
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған
Авторлық бағдарлама. Ахметтану
Материал туралы қысқаша түсінік
А.Байтұрсынов – қазақ халқының әлеуметтік өмірі мен мәдениетінде, қазан революциясына дейін де, одан кейін де аянбай еңбек еткен ірі қайраткер, үлкен талант иесі. Тарихта орны айрықша зор тұлға. Ол ең алдымен қазақ баласының ана тілінде де сауатын ашып ары қарай қазақ тілінде оқуын жалғастыруға күш жұмсаған ағартушы қайраткер. Осы мақсатты орындау үстінде ол қазақ тілін, оның дыбыстық жүйесі мен грамматикалық құрылысын баяндап, талдап, танытқан зерттеуші. Әрі сол зерттеудің негізінде тұңғыш Ана тілі оқулығын жазған адам. А.Байтұрсыновтың араб жазуын қазақ тіліне икемдеген нұсқасын қазақ жұртшылығы, әсіресе мұғалім қауымы еш талассыз қабылдады. Себебі Ахметтің реформасы қазақ тілінің табиғатына сүйеніліп, ғылыми негізде жасалған болатын. Сонымен қатар 1912 ж бастап, ұсынған осы алфавитті негізге ала отырып, жаңа жазу іс жүзінде қолданыла бастады.
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып көруге болады
АХМЕТТАНУ
авторлық
бағдарлама
Қазақстан Республикасы«Orkeniet ғылыми-әдістемелік
орталығы
Рецензенттер:
«Orkeniet ғылыми–әдістемелік орталығының аға
ғылыми қызметкері Мұқатаев О.О.
Құрастырған:
Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту
басқармасының Жетісай ауданының адами әлеуетті дамыту бөлімінің
«Ю.Гагарин атындағы №3 жалпы орта мектебі» КММ қазақ тілі мен
әдебиеті пәні мұғалімдері Тажибаева Мадина Жайлибаевна, Бекбауова Шынар
Кушербаевна.
А.Байтұрсынов – қазақ халқының әлеуметтік өмірі
мен мәдениетінде, қазан революциясына дейін де, одан кейін де
аянбай еңбек еткен ірі қайраткер, үлкен талант иесі. Тарихта орны
айрықша зор тұлға. Ол ең алдымен қазақ баласының ана тілінде де
сауатын ашып ары қарай қазақ тілінде оқуын жалғастыруға күш
жұмсаған ағартушы қайраткер. Осы мақсатты орындау үстінде ол қазақ
тілін, оның дыбыстық жүйесі мен грамматикалық құрылысын баяндап,
талдап, танытқан зерттеуші. Әрі сол зерттеудің негізінде тұңғыш Ана
тілі оқулығын жазған адам. А.Байтұрсыновтың араб жазуын қазақ
тіліне икемдеген нұсқасын қазақ жұртшылығы, әсіресе мұғалім қауымы
еш талассыз қабылдады. Себебі Ахметтің реформасы қазақ тілінің
табиғатына сүйеніліп, ғылыми негізде жасалған болатын. Сонымен
қатар 1912 ж бастап, ұсынған осы алфавитті негізге ала отырып, жаңа
жазу іс жүзінде қолданыла бастады.
Бар ғұмырын өз халқына шын құштарлықпен қызмет
ету жолына бағыштаған, бар бақытын содан тапқан, табиғаты бөлек
жандар болады. Ахмет Байтұрсынұлы сондай адамдар қатарындағы
ұлағатты ғалым. Ахмет Байтұрсынұлы мәдениетіміз бен ғылымымызға
қалтқысыз қызмет сіңірген, таланты мен тағдыры, жан дауасын тек сол
мақсаттан тапқан жан.
Бағдарлама мақсаты:
Ахмет Байтұрсынұлының өмірі мен шығармашылығын
тереңірек оқыту, ақынның жыр өнеріне қосқан үлесін меңгерту,
шығармаларында кездесетін ауыл адамдарының прототиптерін анықтау,
кейіпкерлер әлемімен танысып, өзіндік ой түйіндеу. Бағдарламада
көрсетілген шығармалар оқуға, көркем мәтінді меңгерту үшін, оқушыны
оқырман ретінде қалыптастыру.
Міндеті:
Оқушыларды азаматтық құндылықтарды білдіруге,
адамгершілікке, тіл шеберлігін қалыптастыруға, сауатты жазып, өз
ойын анық, толық жеткізе білуге үйрету.
Күтілетін нәтиже:
Ахмет Байтұрсынұлының өмірі, оның поэзиясы туралы
білім, білік дағдыларын қалыптастыру. Ақын өлеңдерін мәнерлеп оқу
туралы ақындық болмысын, авторлық ұстанымын түсінуге баулу.
Оқушының өз бетімен ізденушілік – зерттеу қабілеттерін
дамыту.
Түркітанушы, публицист, педагог, аудармашы, қоғам
қайраткері Ахмет Байтұрсынұлы 1872 жылы 5 қыркүйектe қазіргі
Қостанай облысы, Жангелді ауданы Сарытүбек ауылында дүниеге
келген.
Атасы Шошақ немересі Ахмет өмірге келгенде ауыл
ақсақалдарынан бата алып, азан шақырып атын қойған. Ал әкесінің
інісі – Ерғазы кішкентай Ахметті Торғайдағы екі сыныптық орыс-қазақ
мектебіне оқуға берген.
Тоғыз жасында орыс-қазақ мектебін бітіргеннен
кейін Орынбордағы төрт жылдық мұғалімдер мектебіне оқуға түседі.
1895 жылы педагогикалық кеңестің шешімімен «бастауыш училищенің
оқытушысы» деген атақты алып шығады.
1895 жылы жас Ахметтің оқытушылық қызметі
басталады. 1909 жылға дейін ол Ақтөбе, Қостанай мен Қарқаралы
уездеріндегі орыс-қазақ мектептерінде сабақ беріп, Қарқаралы
қалалық училищесінде меңгеруші мен оқытушы қызметін қоса атқарып
жүрді.
Омбыда екі жыл бойы Торғай облысы Халықтық
училище директорының іс жүргізуші лауазымында жұмыс
істеді.
Ахмет Байтұрсыновтың замандасы әрі қаламдасы
Мұхтар Әуезов 1923 жылы Ахметке арнаған мақаласында, оның тегі
жөнінде былай жазған:
«... Сүйегі-Арғын, оның ішінде Үмбетей болады.
Бергі аталары Үмбетейден шыққан Шошақ, Түбек. Ақаң Шошақтың
немересі. Өз әкесінің аты —Байтұрсын».
А.Байтұрсынұлының өмірбаяны бойынша кестені
толтырындар:
Қазақтың бас ақыны Абай (шын аты Ибраһим)
Құнанбаев. Онан асқан бұрынғы-соңғы заманда қазақ баласында біз
білетін ақын болған жоқ. Ақмола, Семей облыстарында Абайды
білмейтін адам жоқ. Ақмоламен сыбайлас Торғай облысында Абайды
білетін адам кем, құты, жоқ деп айтса да боларлық. Олай болуы сөзі
басылмағандықтан, Абайдың сөздері кітап болып басылып шыққанша
Абайдың аты да, сөзі де Торғай облысында естілмеуші еді. Ақмола,
Семей облыстарында Абайдың атын, сөзін естімедім дегенге недәуір
таңырқап қалады. Мен ең әуелі Ақмола облысына барғанымда Абайды
білмегеніме, сөзін естігенім жоқ дегеніме таңырқап қалушы
еді.
Венн диаграммасы бойынша екі ақынды
салыстырындар:
Ахмет
Байтұрсынұлы
Абай Құнанбаев
Айырмашылығы
Ұқсастығы
Тақырыбы: Әдебиет зерттеуші
ғалым
1 тапсырма:
Халық ауыз әдебиетінің үлгілерін жинап жарыққа
шығаруда Байтұрсынұлы зор еңбек сіңірді. Әдебиет саласындағы
алғашқы зерттеуі деп оның «Қазақ» газетінің 1913 жылғы үш санында
шыққан «Қазақтың бас ақыны» деген көлемді мақаласын атауға болады.
Онда қазақ халқының рухани өмірінде Абайдың аса ірі тұлға екені,
өмірбаяны, шығармаларының мазмұн тереңдігі, ақындық шеберлігі,
поэтикасы, орыс әдебиеттерімен байланысы туралы ойлы пікірлер
айтылған, ақын мұрасының эстетикалық қадір-қасиеттері ашылған.
Қазақтың эпостық жыры «Ер Сайында» алғы сөз бен түсініктемелер
жазып, оны 1923 ж. Москвада шығарды.
«Түсініктеме сөздік» кестесін
толтырындар:
Тірек сөз
Мағынасы
Зор
еңбек
Бас
ақын
Ірі
тұлға
Мазмұн терендігі
Ақындық шеберлік
Ақын мұрасы
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Материал іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз
29 Қаңтар 2022
2364
921 рет жүктелген
