Балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты танымдық әрекеттерін дамыту

ӘЛІП Егемберді Тұрсынбекұлы,

«Балдәурен» РОСО филиалының тәрбие

кешенінің директоры.

Түркістан облысы, Төлеби ауданы

Балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты танымдық әрекеттерін дамыту

Баланың жеке тұлғасының дамуында ойындық әрекеттер аса маңызды болып табылады. Оған заттық, дидактикалық, қозғалыстық, театрланған және сюжеттік – рөлдік ойындар кіреді. Ол маңызды компоненттерден тұрады. Ойынды түрлендіру, ойындық әрекеттерді қайта жүргізу үшін мұғалімнің өзі түрлі практикалық әдістерді меңгеруі қажет. Онымен қоса ойын жан-жақты және нақтылы көріністерін береді. Бала жеке іс – әрекеттер мен ережелерді орындауды үйренеді. Сюжеттік – рөлдік ойын барысында балалар шынайы әсер беретін сипаттарды өз бойларына сақтап қалулары керек. Осы ойын ортасында үлкендер де жүреді, оның міндеті жауапты қозғалыстарды бақылайды. Танымдық қабілеттер дегеніміз не? Танымдық іс – әрекет, танымдық белсенділік, танымдық ізденімпаздық мәселелері жөнінде оқу – әдістемелік, психология — педагогикалық әдебиеттерге ғылыми зерттеулерге шолу жасау барысында танылған жаңашыл педагогикалық бағытты бөліп көрсетуге болады. Ю.К.Бабанский білім беруді оңтайландыру жүйесін ұсынса, М.А.Данилов пен Б.П.Есипов оқушының танымдық міндеттерін шешуде танымдық белсенділікті қалыптастыратын оқыту әдістерінің дидактикалық тұрғыдағы классификациясын жасады. Танымдық әрекет – шәкірттің білімге деген өте белсенді ақыл - ой әрекеті. Ол танымдық қажеттіліктен, мақсаттан, таным қисындарынан және әрекетті орындаудың тәсіл - амалдарынан тұрады.

Ойын тәсілдерінің тиімділігі іс-әрекеті жүйелі, мазмұн сабақтастығын сақтай отырып бірнеше компоненттерін құру;

Балалардың міндетті және мүмкіндік деңгейлерін ескеру.

Жалпы білім беретін мектепте арнайы сыныптарда оқитын психикалық дамуы тежелген баланы сыныптастарына теңестіру немесе қатарға қосу барысында жұмыс нәтижелі болу үшін, әр баланың рухани дамуына психологиялық – педагогикалық жағдай жасай отырып, өз ортасында және өзге ұжымда өзін еркін сезіне алуға тәрбилеу, өзіне - өзі сенімді, жауапкершілік қасиетті сіңірген тұлға ретінде қалаптастыру қажет.

Деңгейлеп қарайтын болсақ бірінші деңгейдегі мақсат – ойын үрдісінен рахаттану. Егер ойын балаға қуаныш әкелетін болса, онда бала кез-келген белсенділікке дайын болады.

Екінші деңгейдің мақсаты – функционалдық. Ол ойын ережесінің сақталуы, көріністер ойнау, рөлдерді орындаумен байланысты.