«Бәрі АИТВ/ЖИТС туралы» тәрбие сағаты

Тәрбие сағаты

Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күніне орайластырылған «Бәрі АИТВ/ЖИТС туралы»

Күні

01.12.2023ж.

Класс жетекші:

Түзелбек Еркебұлан

Класс:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы: Эпиграфтар (тақырып мазмұнын ашатын)

Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күніне орайластырылған «Бәрі АИТВ/ЖИТС туралы»

Сабақтың мақсаты:

Дүниежүзілік ЖИТС-ке қарсы күрес күніне орайластырылған «Бәрі АИТВ/ЖИТС туралы» түсіндіру

Құндылықтарды дарыту

Ұлттық мүдде

Ресімдеу

Слайд,презентация

Музыкалық және бейне көркемдеу

интерактивті тақта, слайд

Үлестірмелі материалдар

А4 қағаздар

Тақырыптық көрмелер мен ақпараттық стендтер

Презентация, суреттер

Дайындыққа арналған әдебиет

Интернет материалдары

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі (7 мин)

АИТВ жұқпасы – бұл адамның иммундық тапшылығы вирусымен (АИТВ) шақырылатын ауру. Иммундық тапшылық – ағзаның әр түрлі жұқпаларға қарсы тұра алмайтын жағдайы. АИТВ адамның иммундық жүйесін зақымдайды, уақыт өте келе оны АИТВ көбеюіне қарсы тұра алмайтын мүмкіндігінен айырып қана қоймай, басқа да аурулар мен инфекцияларға (мысалы туберкулезге, зең ауруларына, тіпті ЖРВИ) қарсы тұра алмайды. Нәтижесінде иммундық жүйенің жұмысы әлсіреп, иммундық тапшылық синдромы дамиды.

ЖИТС-жұқтырылған иммун тапшылығы синдромы, бұл – АИТВ жұқпасының дамуының терминалдық сатысы. Көптеген жағдайда ол жұқтыру сәтінен бастап ұзақ уақыт өткен соң дамиды және тез арықтап кету, ұзақ дене қызуының көтерілуі (қызу және қалтыраумен ілесетін аурулық жағдай), іш өту, иммундық жүйенің терең ауырлануымен бірге жүреді, соның аясында қатерлі ісіктер және көптеген жұқпалы аурулар дамиды.

Оқушылар мұғаліммен амандасады,түгенделеді, мектеп партасындағы қатарлары бойынша  орындарына отырады.

Компьютер

Сабақ басы (13 мин)

АИТВ берілуінің негізгі жолдары:

• қорғалмаған (мүшеқапсыз) жыныстық қатынас. Жыныстық қатынас кезінде шырышты мүшелерде микроскопиялық зақымданулар пайда болады, олар арқылы инфекция қанға өтеді. Жыныстық ағзалардың микрофлорасы кез келген инфекциямен күреседі және жұқтырудың алдын алады, бірақ инфекцияланған жасушалардың саны соншалықты үлкен, ол жеңе алмайды;

• қан арқылы. АИТВ-инфекциясын қан арқылы жұқтыру-ауруды алудың ең көп таралған тәсілі. Қауіпті вирусты "табуға" болады: - бір рет қолданылатын шприцтер мен инелерді ұжымдық пайдалану; - стерильді емес хирургиялық аспаптар; - косметологиялық және стоматологиялық жабдықтарды пайдаланудың гигиеналық ережелерін бұзу; - қан мен плазманы алдын ала тестілеуден өткізбей құю;

• жүктілік, босану және емшекпен емізу кезінде оң нәтижелі АИТВ анадан балаға берілуі. Жүктілік кезінде ауруды емдеу, есірткі, алкоголь және темекі пайдалану және босануға дұрыс дайындалмаған кезде АИТВ жұқтырылады.

АИТВ қалай берілмейді?

• қол алысқанда. Зақымданбаған тері вирус үшін табиғи еңсерілмейтін кедергі болып табылады. Вирустың қатпарланбаған сызаттар мен жаралар арқылы ену ықтималдығы өте аз және жұқтырмаған адамның зақымдалған теріге жұқтырылған қанның көп мөлшерін ұзақ белсенді ысқылағанда ғана пайда болуы мүмкін. Қан кетумен қатар жүретін терең жаралар кезінде тері бетінен қан ішке сіңірілмейді, ал жұқпалы аурулардың қоздырғыштарына (соның ішінде АИТВ) ішке енбей жарадан бітеді;

• жөтелгенгенде, түшкіргенде. Вирустың сілекейдегі (жас, тер, несеп сияқты) концентрациясы соншалықты аз, бұл АИТВ-ның жөтел және жұқарушы АҚТҚ-оң адамнан жұқтыру мүмкін емес. Сондықтан да вирустың таратылуы және жалпы ыдысты, асханалық құралдарды, ойыншықтарды және т. б. пайдалану кезінде орын алмайды;

• бассейнге барғанда. АИТВ бар сұйықтық суға түскенде вирус өледі. Зақымданбаған тері, мысалы, унитаз орындығына жұқтырылған биологиялық сұйықтықтың тамшылары болса да, вирустың ағзаға енуіне мүмкіндік бермейді. Мұндай жағдайларда да АИТВ жұқтыруы үшін қажетті жағдайлар жоқ.;

• жәндіктердің шағуы кезінде. АИТВ адам ағзасында ғана өмір сүруі және көбеюі мүмкін, сондықтан жануарлар мен қансорғыш жәндіктер, мысалы, масалар, вирус бере алмайды;

• достық сүйіскенде. Біріншіден, поцелуй кезінде жұқтыру үшін қажетті жағдайлар жоқ (жұқтырылған биологиялық материал басқа адамның қанына тікелей түспейді, АИТВ жоғары концентрациясы бар биологиялық сұйықтық мөлшерін жұқтыру үшін жеткілікті ұзақ уақыт механикалық сіңіру жоқ). Екіншіден, сілекейде арнайы лимфоциттерді жұқтыру қабілетін төмендететін ферменттер бар;

• ыдыстар, киімдер, іш киімдер арқылы. Тіпті киімге немесе іш киімге жұқтырылған биологиялық сұйықтықтың тамшылары түссе де, вирус ауада тез өледі;

• үй жануарларымен жанасу кезінде. Ит АИТВ адамды тістеп, оның тістерінде қан жұқтырған болса да, вирус сыртқы ортада ең көп 8 минут өмір сүреді. Яғни, ит адамның қанына түсіп, осы минут ішінде ғана жұқтыруы мүмкін (бұл екіталай);

• тағам өнімдері арқылы. Ашық ауадағы инфекцияның осалдығы арқасында, ретровирустың өмір сүру ұзақтығы 12 секундтан 3 минутқа дейін және нақты жұғу үшін көптеген биологиялық жұғу сұйықтығы қажет (қан, мысалы).

Жағдаяттық тапсырма

Сенің іс-әрекетің ?

Білім алушылар АИТВ тың негізгі берілу жолдары мен қалай берілмеу жолдарының алын алу шараларына

Презентация

Соңы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 982 қаулысымен бекітілген Денсаулық сақтауды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының іс-шаралар жоспарын тиімді іске асыру шеңберінде 5 қараша - 5 желтоқсан аралығында Дүниежүзілік ЖИТС-на қарсы күрес күніне орайластырылған "Бәрі АИТВ/ЖИТС туралы" Ұлттық бағдарлама іске асырылуда.

Дүниежүзілік ЖИТС-мен күрес күні 1 желтоқсанда атап өтіледі. Бұл күнді ДДҰ 1988 жылы АИТВ-ның таралуынан туындаған ЖИТС індеті туралы хабардарлықты арттыру мақсатында, сондай-ақ осы аурудың құрбандарын еске алу күні ретінде белгіледі.

Күрес күнін өткізу - АИТВ инфекциясының таралу проблемасына назар аудару, халықты профилактиканың негізгі шаралары, диагностикалау әдістері және салдарлардың қайтымсыздығы туралы хабардар ету; өз денсаулығына және айналасындағылардың денсаулығына құнды қарым-қатынас қалыптастыру; АИТВ жұқтырған адамдарға қатысты кемсітуді болдырмайтын әлеуметтік ортаны қалыптастыру. АИТВ/ЖИТС пандемиясымен күрестің әлемдік тәжірибесі барлық елдердің бірлескен күш-жігері мен азаматтардың өз мінез-құлқы мен денсаулығы үшін жауапкершілігі АИТВ-инфекциясының таралуына айтарлықтай әсер етуі мүмкін екенін көрсетті.

Презентация