Курс, топ

ЭМ -112

Сабақтың түрі

Өндірістік оқыту

Мақсаты, міндеттері

Барлық маркалы сымдар мен кабельдердің жалғану түрлерін, ерекшеліктерін, пайдаланылуын түсіндіру

Күтілетін нәтижелер

Барлық маркалы сымдар мен кабельдердің жалғану түрлерін меңгереді және ерекшеліктерін ажырата біледі

Қажетті ресурстар

Қажетті құрал жабдықтар, сымдар мен кабельдер, гильза, дөңгелек тістеуік, пайка, сиз қалпақшалары

Р.с.

Мазмұны

Уақыт

Мазмұн нысаны

1. Ұйымдастыру кезеңі (ұзақтығы - 5 минут)

1.Сабаққа қатысуын тексеру

2.Сыртқы келбетін тексеру.

3.ТҚ қысқаша нұсқау беру.

2

1

2

1.Студенттердің қатысуын тексеру.

2.Студенттердің сыртқы түрін тексеру (арнайы киімнің болуы) .

3.ТҚ журналына қол қойдыру.

2. Кіріспе нұсқау (ұзақтығы – 40 минут)

1.Сабақтың өту барысын түсіндіру.

2.Өткен сабақ бойынша студенттің білімі мен дағдысын тексеру.

3.Тәжірибелік жұмыс туралы мағлұмат беру.

1

14

25

1.Сабақтың тақырыбын хабарлау, мазмұнын түсіндіру.

2.Өткен тәжірибелік жұмыстар туралы еске түсіру ;

3.Тәжірибелік жұмысты атқару ретімен таныстыру.

Барлық маркалы сымдар мен кабельдердің өзектерін қосу әдістері

Кабель электр энергиясын және сигналдарды қашықтыққа жеткізу үшін пайдаланылады.

Кабель арналу мақсатына орай күш кабелі (электр энергиясын тасымалдайтын), байланыс кабелі (сигналдарды тасымалдайтын), радиожиіліктік кабель (жоғары жиіліктік) болып бөлінеді. кабельдің құралымы оны тарту (су және жер астында, ауада, зиянды ортада, т.б.) және пайдалану ерекшеліктеріне қарай әр түрлі болып жасалады.

Кез келген кабельге тән ортақ элементтер: ток өткізетін талсымдар, оқшаулама және сыртын қаптайтын қаптама. Ток өткізетін талсымдар алюминийден немесе мыстан жасалады. Пайдалану мақсатына орай кабель бір сымды немесе көп сымды болады. Кабель оқшауламасы диэлектрик материалдардан жасалады, олар ток өткізетін талсымдарды бір-бірінен және қаптамадан бөліп тұрады. Көп талсымды кабельге жұмыр пішін беру үшін арнаулы құрсаулық оқшауламамен қапталады. Кабельдің цилиндр формалы қаптамасы оқшауланған ток өткізетін талсымдарды ылғал мен химиялық заттар әсерінен қорғайды. Әдетте, қорғасын не алюминийден жасалынған қаптама қолданылады.

Енді осы сымдардың маркалануын еске түсірсек

Сымдарды таңбалау бірнеше топтан тұрады. Шартты түрде мынаны белгілейік: АПВХХ

1 . өткізгіштердің материалы "А" алюминий болып табылады. Мыс сымдар үшін бұл белгі жоқ;

2. "P" — бұл сым;

3 . оқшаулағыш материал; "Р" — резеңке, "В" - поливинилхлорид (ПВХ), "Р" — полиэтилен;

4 . құрылыс. "О" — өру, "Т" — құбырға төсеу үшін, "П" — жалпақ, "Г" — икемді;

5. өткізгіштер саны;

АА — алюминий өзегі және алюминий қабығы.

Б - коррозияға қарсы қорғаныс жабыны бар екі болат пластинадан жасалған құрыш.

Бн — сондай-ақ, бірақ жанбайтын қорғаныс жабыны бар. б — жастықсыз.

В — бірінші (А болмаған жағдайда) әріп — ПВХ оқшаулау.

В-екінші (А болмаған жағдайда) әріп — ПВХ қабығы.

Г-белгілеудің басында - кабель тау-кен қазбаларына арналған, белгілеудің соңында-бронь немесе қабықтың үстінде қорғаныс жабынының болмауы («жалаңаш»). г — металл экранды тығыздаудың су блоктайтын таспалары (белгілеудің соңында). 2г — Алюмополимер таспасы мөрленген экран үстінен.

Шв — Поливинилхлоридтен жасалған сығымдалған шланг (қабық) түріндегі қорғаныс қабаты.

Шп-полиэтиленнен жасалған сығымдалған шланг (қабық) түріндегі қорғаныс қабаты.

КБС-өздігінен өшетін полиэтиленнен жасалған сығымдалған шлангтан жасалған қорғаныс жабыны.

К - дөңгелек мырышталған болат сымдардан жасалған құрыш, оның үстіне қорғаныс жабыны салынған.

Егер белгілеудің басында тұрса-басқару кабелі.

С-қорғасын қабығы. О-әр фазаның үстіндегі жеке қабықтар.

Р-резеңке оқшаулау. НР — Резеңке оқшаулау және жануды қолдамайтын резеңкеден жасалған қабық. P-оқшаулау немесе термопластикалық полиэтиленнен жасалған қабық. Псоқшаулау немесе өзін-өзі сөндіретін полиэтиленнен жасалған қабық (жануды қолдамайды).

ПВ-вулканизацияланған полиэтиленнен оқшаулау.

БбГ-Профильді болат таспаның құрышы.

НГ-жануды қолдамайды.

КГ - кабель икемді.

Кабелдерді жалғау, жалғану ерекшеліктеріне қарай бұрау әдісі арқылы жалғау, дәнекерлеу арқылы жалғау, сығымдап біріктіру арқылы жалғау сияқты түрлерге бөлінеді.

Талсымдар мен сымдарды сығымдау әдісімен қосуға және ұштауға келесі талаптар қойылады: түйіспелі беттердің тазалығын сақтау, түйіспелі қысымды сақтау, жаншып қысуды белгілі бір өлшемге дейін жеткізу, нұсқауда берілген сығымдау тереңдігін қамтамасыз ету, матрица мен пуасондарды, ұштамаларды немесе біріктіргіш гильзаларды дұрыс таңдау, жаншу орындарында пайда болған ойықтардың дұрыс орналасуы. Түйіспелі қысымның нормаларын сақтау талсым маркалары мен қимасына сәйкес сығымдау құралдарын дұрыс таңдау арқылы, сонымен қатар, жаншып қосу тереңдігін сығымдаудан кейінгі нұсқауда көрсетілгендей және кесте бойынша орындайды. Қимасы 10 мм2 сымдарын ұштау және қосу үшін ГА гильзалары және ТА, ТАМ ұштамаларын қолданады. Алюминий талсымдарын сығымдау кезінде ұштамаларын түтікке енгізгенде, екі жағынан екі ойық, ал гильзада төрт ойық пайдаланылады. Мыс талсымдарды сығымдау ұштамаларды бір рет жаншу арқылы және қосу гильзаларын екі рет жаншу арқысы орындалады. Талсымдардың құрылысы мен қимасына сәйкес кемитін ұштамаларды қолдануға және сымдарды тістеуге тиым салынады.

Дәнекерлеу арқылы жалғау

Пісіру дегеніміз бір - бірімен жалғастырылытын екі бөлшектің түйісетін жерінде қыздыру арқылы олардың атомдарын өзара біріктіріп бөлінбейтіндей етіп тұтастыру процесі.

Дәнекерлеу - жалғаудың ең сенімді, бірақ күрделі әдісі. Алюминий сымдар үшін А маркалы припойлар қолданылады. Дәнекерлеу операциясы төмендегі тәртіппен жүреді: Әр тал сымның оқшаулағышын алады, щеткамен немесе пышақпен мұқият тазартады да, араларында қуыс пайда болатындай етіп, қосақтап бұрайды. Сымдарды алюминийдің балқу температурасына жуық (860⁰С) температураға дейін дәнекерлеу шамымен немесе газдық жанарғымен қыздырады. Припой таяқшасымен жалғанған жерді сүртеді. Осылайша сым бетіндегі жай балқитын оксидтік пленканы алады. Балқыған припой сымдар арасындағы қуысты толтыру керек. Жалғанған жерді бензинге малынған таза шүберекпен сүртеді, соңынан глифтальды  немесе поливинилхлоридті лакпен қаптайды. Сыртынан жабысқыш таспамен оқшаулайды және екінші қайтара лакпен қаптайды.

Дәнекер (припой) дегеніміз қорғасын пен қалайының қорытпасы, біріктіруші материалдың қызметін атқарады. Дәнекерлеуде жай сымдарды жалғауда ПОС-30  және ПОС-40 екі түрі жиі қолданылады. Олардың ерекшелігі құрамындағы қалайының проценттің мөлшеріне байланысты. Балқу температурасы  ПОС-30– 225 °C, ал  ПОС-40 – 234 °C тең.

Шебердің іс жүзінде жұмыстың орындалу әдіс – тәсілі (45 минут )

1. Жұмыс бастамас бұрын, орындау үшін қажетті құрал-жабдықтарды дайындайды, жұмыстың кезеңдерін жоспарлап, уақытын бөледі.

2. Самдармен кабельдердің маркаларын ажыратып көрсету

3. Сымдар мен кабель өзектерін жалғау әдістерін талдау, көрсету

4. Алюминий тарамдарын қосу ұштау бірнеше әдістерін көрсету

5. Мыс сымдарды бұрау арқылы жалғауды көрсету

6. Ұштық арқылы жалғау түрін көрсету

Студенттің жұмыс реті:

1. Сабақ барысында орындалатын тапсырмаларды уақытында және сапалы орындау.

2. Самдармен кабельдердің маркаларын ажырата білу

3. Сымдар мен кабель өзектерін жалғау әдістерін меңгереді

4. Алюминий тарамдарын қосу ұштау бірнеше әдістерін орындау

5. Мыс сымдарды бұрау арқылы жалғау

6. Ұштық арқылы жалғау

3.Ағымдағы нұсқау (ұзақтығы - 100 минут)

Бірінші мақсаттық тексеріс

Мақсаты: Жұмыс орнын  ұйымдастыру, еңбек қауіпсіздік ережесін сақтау, білім алушылардың тәжірибелік тапсырманы орныдауға дайындығы.

Екінші мақсаттық тексеріс

білім алушыларды тексеріс уақытында қадағалайтын сәт

Үшінші мақсаттық тексеріс

білім алушылардың жұмысын демонстрацияға дайындау.

15

70

15

1.Жұмыс орнының ұйымдастырылуын және құрал-саймандарды қолдануын тексеру.

2. Еңбек әдістерінің дұрыс және технологиялық тізбекті орындалуын тексеру.

3. Жұмысты аяқтап, қорытындылау. Дайын болған жұмыстарды қабылдау, жұмыс орнын    жинастыру, тапсыру.

Қорытынды(10 минут)

1.Ескерту

2.Үйге тапсырмасы

3. Бағалау

2

3

5

1.Жұмысты орындауда білім сапасы. Топтың нәтижелі жұмыс (өзара көмек, өзара сыйластық, ұжымда жұмыс істей білу) соңына жетуі. Қателікті талдау

2. Үй тапсырмасы

3. Жұмыстың сапасын бірге бағалау. Қорытынды бағалау