Баяндама: ЗАМАНАУИ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ӘДІСТЕР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ: ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ

Баяндама: ЗАМАНАУИ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ӘДІСТЕР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ: ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ

Сейпееова Гульнар Салимбековна

152 мектеп-гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі,

Алматы, Қазақстан

Заманауи білім беру саласы оқытудың жаңа әдістері мен технологияларын талап етуде, себебі қазіргі қоғамдағы жылдам өзгерістер білім беру жүйесіне жоғары талаптар қояды. Ақпараттық технологиялардың дамуы білім беру процесінің мазмұны мен құрылымын өзгертуді қажет етеді. Жаңа әдістер мен технологиялар оқушылардың шығармашылық, аналитикалық және сыни ойлау қабілеттерін дамытумен қатар, оларды 21 ғасырдың кәсіби дағдыларымен қамтамасыз етуді көздейді.

Жаңа әдістердің маңыздылығы:

1. Икемділік: Қазіргі заманғы білім беру оқытудың дербестігі мен икемділігіне баса назар аударады. Онлайн платформалар мен аралас оқыту әдістері оқушыларға өзіне ыңғайлы уақытта білім алу мүмкіндігін береді.

2. Креативтілік: Заманауи технологиялар оқушылардың креативті шешімдер табуына ықпал етеді. Мысалы, жобалық оқыту немесе дизайн ойлау әдістері оқушыларға шынайы өмірдегі мәселелерді шешу дағдыларын қалыптастырады.

3. Цифрлық сауаттылық: Ақпараттық технологияларды қолдану оқушыларды цифрлық сауаттылыққа баулып, оларды заманауи еңбек нарығына дайындайды[4, б. 134].

Халықаралық тәжірибе:
Әлемнің әртүрлі елдерінде жаңа технологияларды енгізу білім сапасының айтарлықтай өсуіне әкелді. Мысалы:

• Финляндия: Оқытуда білім алушының қажеттіліктеріне негізделген тұлғаға бағытталған әдістер қолданылады. Бұл әдістер олардың шығармашылық әлеуетін дамытуға ықпал етеді[5, б. 96].

• Сингапур: STEM әдіснамасын қолдану арқылы оқушылардың аналитикалық және практикалық дағдыларын күшейтеді.

• АҚШ: Геймификация және виртуалды шындық (VR) технологияларын қолдану оқыту процесін қызықты әрі тиімді етеді.

Статистикалық мәліметтер:

• UNESCO мәліметтері бойынша, жаңа педагогикалық әдістерді енгізген мектептердегі оқушылардың үлгерімі 20%-ға жоғары[1, б. 176].

• PwC зерттеулері көрсеткендей, AR және VR технологияларын қолдану оқушылардың материалды меңгеру деңгейін 30%-ға арттырады.

Осындай тәжірибелер білім беру жүйесін жетілдіруде жаңа технологиялардың маңыздылығын көрсетеді. Қазақстанның білім беру саласы бұл халықаралық жетістіктерден үлгі алып, жаңа әдістерді енгізу арқылы болашақ ұрпақты жан-жақты дамытуы мүмкін.

Түйіндеме статистикасына көз жүгіртсек:

• UNESCO мәліметтері бойынша, 2022 жылы әлемдегі мектептердің 56%-ы цифрлық технологияларды оқыту процесінде пайдаланады[1, б. 194].

• Білім беру нарығында EdTech (Education Technology) секторындағы жылдық өсім 16,3% құрайды және 2025 жылға дейін $400 миллиардқа жетуі мүмкін деп болжануда[2, б. 32].

Интерактивті тақталар, мобильді қосымшалар, виртуалды шындық (VR) және толықтырылған шындық (AR) білім беру жүйесінде оқытудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл құралдар оқушылардың қызығушылығын арттырып қана қоймай, білімді игеруді тереңдетуге де ықпал етеді. Аталған технологиялар арқылы оқытушылар ақпаратты көрнекі, интерактивті түрде ұсына алады, ал оқушылар теорияны іс жүзінде қолданып, тәжірибе жинақтай алады.

Интерактивті құралдардың ерекшеліктері:

1. Интерактивті тақталар: Оқу материалдарын визуализациялауға, топтық жұмысты ұйымдастыруға және оқушылармен бірлескен әрекеттерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

2. Мобильді қосымшалар: Оқушыларға білім алуды кез келген жерде және уақытта жалғастыруға көмектеседі. Мысалы, Duolingo, Kahoot және Quizlet сияқты қосымшалар тілді меңгеру, тесттерді шешу және топтық ойындар үшін кеңінен қолданылады.

3. Виртуалды шындық (VR): Оқушыларға шынайы өмірде көру қиын болатын күрделі процестерді (мысалы, химиялық реакциялар немесе ғарыштық саяхаттар) көрсетеді.

4. Толықтырылған шындық (AR): Оқу материалдарын шынайы ортада визуализациялайды. Мысалы, биология сабағында оқушылар адам денесінің құрылымын үш өлшемді үлгіде көре алады.

Халықаралық тәжірибе:

• Финляндия: Бұл ел цифрлық платформаларды оқытудың маңызды құралы ретінде қарастырады. Фин мектептерінде интерактивті құралдарды қолдану арқылы оқушылардың дербес оқу дағдылары дамиды. Олар әртүрлі пәндер бойынша жеке қарқынмен оқуға мүмкіндік алатын Sanako және Edmodo платформаларын кеңінен пайдаланады.

• АҚШ: Елдің 80%-дан астам мектебі Google Classroom, Canvas және Blackboard сияқты платформаларды қолданады. Бұл платформалар оқу материалдарын тиімді басқаруға, тапсырмаларды таратуға және кері байланыс алуға мүмкіндік береді[6, б. 197].

• Жапония: Оқушылардың жаратылыстану пәндеріне қызығушылығын арттыру үшін VR-мен біріктірілген эксперименттер жиі өткізіледі. Жапон мектептерінде VR құралдарын қолдану арқылы STEM пәндерін меңгеру деңгейі 25%-ға артқан.

• Оңтүстік Корея: AR технологиялары кеңінен қолданылады. Мысалы, оларға арналған арнайы қосымшалар математика және география сабақтарында күрделі ұғымдарды визуализациялайды.

Статистикалық деректер:

• PwC зерттеулеріне сәйкес, виртуалды және толықтырылған шындық технологияларын қолдану оқушылардың білімді есте сақтау қабілетін 40%-ға арттырады[3, б. 40].

• 2023 жылғы деректер бойынша, интерактивті құралдарды пайдаланған сыныптарда оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі 50%-ға жоғарылаған.

• EdTech сарапшыларының болжамы бойынша, 2025 жылға қарай білім беру саласындағы VR және AR нарығы $20 миллиардқа жетеді[2, б. 40].

Бұл құралдардың жүйелі түрде қолданылуы оқушылардың академиялық көрсеткіштерін арттырумен қатар, олардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Қазақстанның білім беру жүйесінде осы технологияларды енгізу оқытудың сапасын халықаралық деңгейге көтерудің тиімді жолы болмақ.

STEM (Science, Technology, Engineering, Math) әдістемесі — жаратылыстану ғылымдары, технологиялар, инженерия және математика салаларын интеграциялай отырып, оқушылардың аналитикалық және практикалық дағдыларын дамытуға бағытталған оқыту әдісі. Бұл әдіс оқушылардың теориялық білімді тәжірибе жүзінде қолдану қабілетін жетілдіреді және олардың шығармашылық ойлауын, топтық жұмыс жасау дағдыларын қалыптастырады.

STEM әдістемесінің ерекшеліктері:

1. Нақты жобалар жасау:
   STEM білім беру шынайы өмірдегі мәселелерді шешуге арналған жобалармен жұмыс істеуді қамтиды. Бұл оқушыларға теориялық материалды практикалық түрде түсінуге мүмкіндік береді. Мысалы, робототехника жобалары арқылы оқушылар бағдарламалау және механика негіздерін меңгереді.

2. Пәнаралық байланыс:
   STEM пәндеріндегі тапсырмалар бірден бірнеше саланың интеграциясын талап етеді. Мысалы, ғарыштық аппараттарды жобалау оқушылардан математика, физика және инженерия негіздерін қолдануды талап етеді.

3. Құзыреттерді дамыту:
   STEM әдісі оқушылардың сыни ойлау, коммуникация, уақытты тиімді пайдалану және инновациялық шешімдер табу дағдыларын дамытады.

Халықаралық тәжірибе:

• АҚШ: STEM бағдарламалары мектептердің 80%-дан астамында енгізілген. Әсіресе, робототехника, 3D-басып шығару және дрондарды басқару сияқты жобалар танымал. Оқушылардың 70%-ы STEM негізінде алған дағдыларын жоғары білім деңгейінде және кәсіби өмірде сәтті қолданады.

• Сингапур: STEM әдістемесі білім беру реформасының басты бағыты болып табылады[9, б. 232]. Мұнда оқушыларға жобалық тапсырмалар арқылы технологиялық шешімдерді ойлап табу үйретіледі. Сингапур мектептерінде STEM пәндеріне қызығушылық танытқан оқушылардың үлесі 90%-ға жеткен.

• Германия: Мектептерде оқушыларды инженерия мен технологияға бағыттау үшін арнайы STEM лагерьлері ұйымдастырылады. Бұл тәжірибе оқушыларды техникалық мамандықтарға дайындаудың тиімділігін арттырады.

Қазақстандағы STEM білім беру:

Қазақстанда STEM әдістемесі бірнеше мектептер мен қосымша білім беру орталықтарында белсенді енгізілуде. Назарбаев Зияткерлік мектептері мен кейбір лицейлерде STEM зертханалары жұмыс істейді, олар оқушыларға заманауи құралдармен жұмыс істеуге мүмкіндік береді[7, б. 110].

Мысал: Қазақстанның білім беру жүйесінде STEM негізінде робототехника бойынша республикалық жарыстар өткізіледі. Мұндай іс-шаралар оқушылардың қызығушылығын арттырып, олардың командалық жұмыс дағдыларын нығайтады.

Статистикалық деректер:

• UNESCO мәліметтері бойынша, STEM білім беру бағдарламаларына қатысатын оқушылардың 75%-ы жоғары оқу орындарына түседі[1, б. 376].

• Microsoft зерттеулеріне сәйкес, STEM пәндері бойынша білім алған оқушылардың 85%-ы болашақта еңбек нарығында сұранысқа ие болады[10, б. 198].

• Қазақстан: 2023 жылы елімізде STEM пәндеріне қызығушылық танытқан оқушылар саны 35%-ға өсті, ал мектептердегі зертханалық жабдықтар саны 40%-ға артты.

STEM әдістемесін қолдану арқылы оқушыларды болашақтағы техникалық және ғылыми саладағы мамандықтарға дайындауға болады. Бұл әдіс олардың кәсіби дағдыларын қалыптастырып қана қоймай, өмірдегі күрделі мәселелерді шешуге бағытталған шығармашылық көзқарасты дамытады. STEM бағдарламалары білім беру жүйесінің маңызды бөлігіне айнала отырып, заманауи талаптарға сай тұлғаларды қалыптастырады.

Оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында оқытуға ойын элементтері енгізіледі.

Мысалы: Kahoot және Quizizz платформаларын қолдану арқылы білім алушылардың мотивациясы 30%-ға артатыны дәлелденген.

COVID-19 пандемиясы қашықтықтан оқытудың маңыздылығын арттырды.

Статистика: Дүниежүзілік Банк мәліметтері бойынша, пандемия кезінде әлемдегі мектептердің 90%-ы онлайн оқыту форматына көшкен.

Оқу үрдісінде электрондық кітаптар, бейнекурстар, подкасттар қолдану білім беру жүйесін икемді ете түседі.

Мысалы: Coursera және EdX сияқты платформалар арқылы 2023 жылы 120 миллионнан астам білім алушы жаңа дағдылар үйренді.

Заманауи педагогикалық әдістер мен технологияларды енгізу халықаралық деңгейде білім беру сапасын жақсартуға зор ықпал етеді. Олар білім беру үрдісін жаңғыртып, оқытудың интерактивті, икемді және дербес болуына мүмкіндік береді. Цифрлық технологиялар, әсіресе, оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырып, білімді игеру тиімділігін айтарлықтай жоғарылатады. Бұл әдістер арқылы оқушылар тек теорияны меңгеріп қана қоймай, оны іс жүзінде қолдану дағдыларын дамытады.

Цифрлық технологиялардың артықшылықтары:

1. Индивидуализацияланған оқыту: Әрбір оқушы өзінің қарқынына сәйкес білім ала алады, бұл әсіресе артта қалған немесе жылдам үйренетін оқушылар үшін тиімді.

2. Қолжетімділік: Онлайн платформалар мен қосымшалар білімді кез келген жерде және уақытта алуға мүмкіндік береді.

3. Жаңа форматтар: Геймификация, виртуалды және толықтырылған шындық, сондай-ақ интерактивті оқу құралдары сабақтарды қызықты әрі есте қаларлық етеді.

Халықаралық тәжірибе:

• Финляндия: Білім беру сапасы бойынша әлемде көш бастап тұрған елдердің бірі. Мұнда цифрлық платформаларды қолдану оқытудың ажырамас бөлігіне айналған. Оқушылар Edmodo және ThingLink сияқты платформалар арқылы интерактивті түрде білім алады.

• Оңтүстік Корея: Мұғалімдер мен оқушылардың 95%-ы онлайн оқыту құралдарын белсенді пайдаланады. Мұнда цифрлық технологияларды енгізу арқылы орта білім сапасы тұрақты түрде жақсаруда.

• АҚШ: Заманауи технологияларды қолданатын мектептерде оқу үлгерімі 25%-ға дейін артатыны анықталды[10, б. 219]. Google Classroom және Canvas платформалары білім беру жүйесін жеңілдетіп, мұғалімдер мен оқушылар арасындағы кері байланысты жақсартады.

Қазақстандағы жағдай:

Қазақстанда да цифрлық технологияларды қолдану қарқынды дамуда. Назарбаев Зияткерлік мектептері, "Bilim Media Group" платформасы және робототехника бойынша арнайы орталықтар оқыту сапасын жақсартуға үлес қосуда. Мысалы, ауылдық жерлердегі оқушыларды цифрлық оқыту құралдарымен қамтамасыз ету білімге қолжетімділікті арттыруда.

Статистикалық қорытынды:

• McKinsey зерттеулері бойынша, заманауи технологияларды қолданатын мектептердегі оқушылардың академиялық көрсеткіштері 20-25%-ға жоғарылайды.

• PwC деректері: Цифрлық құралдар арқылы оқыту оқушылардың есте сақтау қабілетін 40%-ға жақсартады[3, б. 40].

• Қазақстанда: 2023 жылы мектептердің 70%-ы цифрлық оқыту платформаларын қолдануға көшті, бұл оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін 30%-ға арттырды.

• EdTech сарапшылары: Білім беру саласындағы технологиялық нарық жылына орта есеппен 15%-ға өсіп келеді және 2025 жылға қарай $400 миллиардқа жетеді деп болжануда[8, б. 55].

Цифрлық және заманауи технологияларды енгізу білім беру жүйесінің барлық аспектілеріне оң әсер етеді: оқушылардың үлгерімі жақсарады, мұғалімдер үшін оқыту үдерісі жеңілдейді, ал жалпы білім сапасы халықаралық стандарттарға жақындай түседі. Қазақстанның білім беру саласында бұл технологияларды кеңінен қолдану арқылы елдің адами капиталын дамытуға болады.

Әдебиеттер тізімі

1. UNESCO. Global Education Monitoring Report 2022: Technology in Education. — Paris: UNESCO Publishing, 2022. — 450 p.

2. McKinsey & Company. How EdTech Is Shaping the Future of Education. — New York: McKinsey Digital, 2021. — 32 p.

3. PwC. The Future of Education: Emerging Trends in EdTech. — London: PwC Analysis, 2023. — 40 p.

4. Фридман, Л. М. Современные педагогические технологии в образовании: Теория и практика / Л. М. Фридман. — Москва: Просвещение, 2020. — 276 с.

5. Иванов, А. В. Цифровизация образования: вызовы и перспективы / А. В. Иванов, Т. С. Кузьмина. — Санкт-Петербург: Наука, 2021. — 320 с.

6. Геймификация в образовании. Педагогические инновации XXI века / Под ред. В. П. Кузнецова. — Екатеринбург: Уралпресс, 2022. — 240 с.

7. Kazakhstan Education System Modernization. Annual Report. — Astana: Ministry of Education and Science of Kazakhstan, 2022. — 110 p.

8. EdTech Trends in 2023. Transforming Learning Experiences. — Cambridge: Cambridge University Press, 2023. — 55 p.

9. Сингапурская образовательная модель. Новые подходы к обучению / Под ред. Л. Н. Тиана. — Сингапур: National University of Singapore, 2021. — 230 с.

10. Технический прогресс и образование. Новые горизонты / Под ред. В. И. Соколова. — Москва: МГУ, 2020. — 310 с.