Материалдар / «БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫ ЗЕРТТЕУ»

«БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫ ЗЕРТТЕУ»

Материал туралы қысқаша түсінік

Ұсынылып отырған оқулық қазіргі заман талабына сай білім беру саласындағы жаңашыл оқытушыға қойылатын талап та жаңашыл болатыны сөзсіз. Оқытушы алдындағы басты міндет – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп және жаңа педагогикалық технологияларды меңгере отырып, еліміздің жарқын болашағын жасайтын білімді де білікті, бәсекеге қабілетті тұлға қалыптастыру. Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің кәсіптік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін – өзі дамытып, оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға көмектеседі. Бүгінгі күні инновациялық әдістер мен ақпараттық технологиялар қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін арттырып, ізденушілігін дамытып, қызығушылығын тудыру, белсенділігін арттыру ең негізгі мақсат болып айқындалады.

Биология Авторлық бағдарлама 8 сынып

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІНІҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ ШУ ҚАЛАСЫ БІЛІМ БӨЛІМІНІҢ ТҰРАР РҰСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ОРТА МЕКТЕБІ КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМА

«БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫ ЗЕРТТЕУ»

Тайболова Айгуль Мадирасиловна

биология пәнінің мұғалімі

Алматы 2025 жыл

ӘОЖ 379

КБЖ 74.262.27

Ж 19

Тайболова Айгуль Мадирасиловна

биология пәнінің мұғалімі

– Алматы: «Білім əлемі» редакциясы, 2025. Ж.

Пікір берушілер:

Қазақ Ұлттық қыздар педагогикалық университетінің оқытушысы, п.ғ.к., қауымдастырылған профессор м.а. Карсыбаева Раиса Канабековна

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің «Педагогика және психология» кафедрасының кандидаты Текесбаева Анар

ISBN 978 - 601 - 341 - 501 - 14

Жаңа технологияларды меңгеру мұғалімнің кәсіптік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің

қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін – өзі дамытып, оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға көмектеседі. Бүгінгі күні инновациялық әдістер мен ақпараттық технологиялар қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін арттырып, ізденушілігін дамытып, қызығушылығын тудыру, белсенділігін арттыру ең негізгі мақсат болып айқындалады.

Түсінік хат

Биология пәнінен оқушыларға арналған оқу жетістіктерін сырттай бағалау оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 Қаулысымен бекітілген орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

Күнтізбелік жоспар Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген негізгі орта білім беру деңгейінің «химия» білім саласы пәндерінің оқу бағдарламасын (5-9 сыныптар) басшылыққа ала отырып, оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012 - 2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспарын бекіту туралы,

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 25 маусымдағы № 832 Қаулысы;

Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарында оқу жетістіктерін сырттай бағалауды өткізу жөніндегі нұсқаулық;

2014-2015 оқу жылында Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беретін (сонымен бірге инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын) ұйымдарында ғылым негіздерін оқытудың ерекшеліктері туралы негізінде құрастырылды.

Бұл бағдарлама оқушылардың танымдық қабілетін дамытуға және коммуникативтік құзыреттерін кеңейтуге, сөйлеу дағдыларын және әлеуметтік-мәдени біліктерін толықтырып жетілдіруге көптілді тұлға қалыптастыруға бағытталған.

Оқу жүктемесінің көлемі аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

КІРІСПЕ

Мақсаты:

Блум технологиясын пайдалана отырып оқушылардың білім сапасын арттыру.

Тақырыптың негізгі түйінін табуға бағыт беру, негізгі қасиеттерін табуға, шығармашылыққа, проблемаларды көре және болжай білу, жаңашылдықты ендіру, өз білімін бағалау, рефлекциялау, идеялар тудыра алуға үйрету.

Міндеті:

- теориялық материалдарды жинақтау барысында Блум технологиясының мағынасын анықтау

- биология сабақтарында технологияны пайдалану барысында оқушылардың білім алу дағдыларын дамыту

- Блум таксономиясының мұғалім құзіреттілігін арттырудағы ролі

Зерттеу болжамы: «Үздіксіз оқу» негізге алынған Блум таксономиясының мақсаттық жүйесінде де «Оқыту- екі есе оқу» технологиясына негізделген.Егер білім жүйесінде критериалды бағалауға көшетін болсақ, онда Блум таксономиясын қолдану тиімді деп ойлаймыз, себебі оқушыларды өзін-өзі және өзгені оқыту барысында деңгейлеп білім алуға және шығармашылдыққа баулуға болар еді.

Зерттеу пәні: биология

Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Блум таксономиясын биология сабағында қолдану арқылы оқушылардың зерттеу жұмыстарына деген қызығушылығы артады, өз ойларын, пікірін айта білуге дағдыланады.

Зерттеу кезеңдері:Теориялық

Практикалық

Зерттеу жұмысында қолданылатын әдіс-тәсілдер: зерттеу проблемасы бойынша, психологиялық, педагогикалық әдебиеттерге теориялық талдау жасау; мемлекеттік стандарттарға, оқу бағдарламаларына және оқу әдебиеттеріне салыстырмалы-педагогикалық талдау; мұғалімдердің озық тәжірибелерін зерттеу; жалпы білім беретін орта мектептік білім мазмұнына ғылыми-әдістемелік талдау; бақылау; әңгімелесу; педагогикалық эксперимент; мәліметтерді өңдеу.

БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫ ЗЕРТТЕУ

Нормативтік бөлім

КҮНТІЗБЕЛІК ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР

(– сынып, 1 сағат , барлығы – 34 сағат

№	Сабақтың тақырыбы	сағат	мерзімі
1	Тіршілік ұғымы	1
2	Жер планетасының пайда болуы	1
3	Жерде тіршіліктің пайда болуы	1
4	Жер шарындағы алғашқы атмосфера	1
5	Жер тарихындағы алғашқы организмдер. Ертедегі бактериялар	1
6	Алғашқы оттек бөлген балдырлар	1
7	Құрлыққа алғаш шыққан ағзалар	1
8	Жинақтап қорыту “Әлем қашан пайда болған?”	1
9	Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы діни-идеалистік және материалистік көзқарастар	1
10	Л.Пастердің зерттеулері	1
11	ХІХ ғасырдағы А.И. Опарин бастаған ғалымдардың тіршілік туралы тұжымдамалары	1
12	Тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар	1
13	Тірі ағзаларды құрайтын элементтер бір-бірімен қалай бірікті?”	1
14	Жинактап қорытындылау “Тіршілік өзі қалай дамыды”	1
15	Эволюция. Эволюциялық түсініктердің дамуы.	1
16	Тірі организмдердің даму шежіресі	1
17	Тірі ағзаларды құрайтын заттар	1
18	Тірі ағзалардың негізгі ерекшеліктері	1
19	Тіршіліктің жаратылыс деңгейлерінің дене құрылымдары	1
20	Тіршілік эволюциясындағы ДНҚ мен РНҚ-ң рөлі.	1
21	Тірі ағзалардың негізгі қасиеттері	1
22	Биохимиялық эволюция және тіршілік	1
23	Жинақтап қорытындылау	1
24	Тірі ағзалардың жүйеленуі	1
25	К.Линней мен Ж.Б.Ламарк ілімі	1
26	Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі.Негізгі қағидалары	1
27	Өсімдіктердің тірішілік формасы	1
28	Жануарлардың тіршілік формасы	1
29	Жинақтап қорытындылау	1
30	Жануарлардағы қанайналым мүшелері: буылтық құрттар, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар	1
31	Буылтық құрттар	1
32	Ұлулар	1
33	Буынаяқтылар	1
34	Омыртқалылар	1

1-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Тіршілік ұғымы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1 – тапсырма Оқушылар «Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі бойынша берілген қосымша мәтінді оқиды, талдайды, кластер қорғайды. 1 – топ. Алтай арқары- өте бағалы аң.Биік тау беткейлерін мекендейді. Шөптесіп өсімдіктермен қоректенеді.Ол бағалы аң болғандықтан оны аулауға тыйым салынған.Оның жасын мүйізіндегі сақинасына қарап аңықтайды. Құлжасының мүйізі ірі, бұралып иіліп тұрады.12-14 жыл өмір сүреді. Барыс-мысық тұқымдас жыртқыш аң.Ол басын мәңгі қар басқан тауларды мекендейді.Оның терісі бағалы.Қимылы жылдам, епті. Жемістігін қуғанда 7-8м биітікке дейін секіреді.Олар ойынпаз, қарға аунап ойнағанды жақсы көреді.Қазақ ежелден барыстың тектілігі, батылдығын пір тұтқан.Қосаяқ-кішкентай кеміргіш аң. Балқаш өңірінде тіршілік етеді.Сирек кездеседі.Ол өсімдік дәнімен , жемісімен, қоңыз, шегірткемен қоректенеді.Қыстай денесіне жинаған майымен қоректеніп, ұйықтап жатады. Құлан шөлді жерді мекендейді .Алматы, Қарағанды хайуанаттар бағында бағылады.Түрікмен жерінен әкеліп жерсіндірілген.Ол есекке де, жылқыға да ұқсайды.Олар бұрын Қазақстан жерінде үйір-үйірімен жүретін.Оны есепсіз аулап, азайып кетті.Қазір қорғауға алынған. Дала тасбақасы шөлде жерлерді мекендейді.Ол қауіп төнгенде , басын сауытының ішіне жиып алады.150 жылдай тіршілік етеді.Өсімдіктермен қоректенеді. Жылына 3-4 ай ояу, қалған уақытта ұйқыда болады. Саршұнақ ашық дала кеңістігінде өмір сүреді.Олар ін қазып, топырағын сыртқа үйіп тастайды.Егінге көп зиян келтіреді.Бірақ оның терісі бағалы. 2 – топ. Үй жануарлары, доместикация — жануарлардың қолға үйретілген түрлері. Сондықтан кейде бұларды қолға үйретілген жануарлар деп атайды. Мүйізді ірі қара, түйе, жылқы, есек, қой-ешкі, ит, шошқа, мысық, үй қояны, теңіз тышқаны; құстардан тауық, үйрек, қаз, күркетауық, кептер; тоғандарда өсірілетін балықтар үй жануарларына жатады. Өркениет дамуының барысында адам жәндіктердің 2 түрін (бал арасы мен жібек көбелегі), құстардың 10 — 12 және сүтқоректілердің 60-қа жуық түрлерін қолға үйреткен.Қазіргі кезде: 170 млн-ға жуық қой — Австралияда; 197 млн-нан астам ірі қара мал — Үндістанда; 7 млн-дай түйелер — Сомалиде өсіріледі деп саналады. ең ірі ит тұқымы — сенбернар, оның салмағы 77 кг-дай болса, ең кішкентай ит — чихуахуа, оның салмағы 450 г-нан аспайды. Ең кішкентай сингапур мысығының салмағы — 1 кг 81 г болса, ал ең ірі мысық — рэгдолл, ол 9 кг-дай салмақ тартады. Мысалы, қолдағы мал миының көлемі кішірейіп, салмағы азайған, көру, есту, иіс сезу органдарының қызметі төмендеген. Оның есесіне үй жануарларынан алынатын ет, сүт, жұмыртқа, жүн, т.б. мөлшері көбейді. Атап айтқанда, ең жақсы жүн меринос қойларынан алынады. Дескриптор: Мәтінді оқып, талқылайды; Мәтін бойынша кластер құрады; ҚБ. «Смайликтер» әдісі бойынша топтар бірін бірі бағалайды. 2 – тапсырма. Жұптық жұмыс. «Жұмыс үстелі» әдісі бойынша мәтіннен антоним, синоним, омонимдерді табады. 1 – топ. Антоним 2 – топ. Синоним 3 – топ. Омоним
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

2-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жер планетасының пайда болуы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	одағының «Қызыл кітабына енгізілген» оларды жергілікті халыққа ғана аулауға рұқсат етілген. Дескриптор: Мәтінді оқып, талқылайды; Мәтін бойынша кластер құрады; ҚБ. «Смайликтер» әдісі бойынша топтар бірін бірі бағалайды. 2 – тапсырма. Жұптық жұмыс. «Жұмыс үстелі» әдісі бойынша мәтіннен антоним, синоним, омонимдерді табады. Мағынаны тану. «Ортақ нәтижеге жету» стратегиясы Олай болса біз Жер ғаламшары туралы білімімізді одан әрі тереңдете түсейік. Ол үшін сендер мына сұрақтардың жауабын мәтінді оқи отырып шығарасыңдар. 1-топтың сұрақтары: 1.Жер қашан пайда болған? 2.Алғашқы кезде жер қандай болған және кейін қандай өзгерістер болды? 3.Жердің жалпы ауданы және оның неше пайызы су, неше пайызы құрлық? 4.Жердің пішіні қандай және оны қалай дәлелдеуге болады? 5.Глобус деген не? Алғашқы глобусты кім жасады және қашан? 2-топтың сұрақтары: 6.Полюс деген не? 7.Экватор деген не? 8.Экватор сызығы жерді қандай жартышарларға бөліп жатыр? 9.Жердің экваторлық және полюстік радиустері нешеге тең? 10.Экватордың ұзындығы неше шақырым?
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

3-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жерде тіршіліктің пайда болуы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-ТОП. Креационизм теориясы бойынша: “Тіршілікті белгілі бір уақыт аралығында ерекше құдіретті күш жаратты” делінеді. Креационизм (лат. creatio, creationis — жарату) — биологияда органикалық дүниенің көп түрлілігі, теологиялық және дүниетанымдық түсінік (өмір), органикалық өмірдің негізгі формалары, адамзат, Жер планетасы, сонымен қатар әлемнің өзі де, Құдай құдіретімен жасалды деп уағыздайтын көзқарас. Мұндай пікірлер Ежелгі Қытайда, Вавилонияда, Мысырда кеңінен таралды. Тіпті Еуропаның өзінде осындай пікірлер орта ғасырларда және қайта өрлеу заманында да орын алды. Бұл болжам бойынша тіршілік Құдайдың құдіретінің арқасында жаратылған және ол белгілі бір мақсатқа негізделген, оның өзгеруі тек Құдайға байланысты деп түсіндірген. Бұл көзқарасты швед ғалымы Карл Линней, француз табиғат зерттеушiсi Жорж Кювье және т.б. қолдады. Олар табиғаттағы сан алуан түрлер өзгермейді, әуел баста қалай жаратылса сол қалпында сақталады деп түсіндірген. 2-ТОП. Стационарлық жағдай теориясында: “Жер еш уақытта жаңадан пайда болған жоқ, ол әуел бастан мәңгі, олай болса, жер бетіндегі тіршілік те мәңгі” делінеді. Осы теорияны 1880 жылы неміс ғалымы Вильгельм Прейер ұсынды. Оның пікірі бойынша тіршіліктің пайда болуы деген сұрақты қоюдың қажеті жоқ. Өйткені тіршілік мәңгілік. Жер шарын қоршап жатқан қыртысты қабат алып тірі организмдердің жиынтығы, оның өзіне тәне зат алмасу процесі болады. Кейін бұл қыртысты қабат ұсақ бөлшектерге бөлініп тіршілік айналымына қатысады да, табиғаттың бейорганилық құрамын түзеді деп түсіндіреді. Осы теорияны орыс ғалымы В.И. Вернадский де қолдады. Ол: “тірі организмдер мен өлі табиғаттың арасында ешқандай айырмашылық жоқ” деп айтқан екен. 3-ТОП. Панспермия теориясы бойынша «метеориттер мен ғарыштық шаң – тозаңдар арқылы жерге басқа ғаламшарлық тірі организмдер келіп түседі» деген пікір айтылады. Осы теорияны 1865 жылы алғаш неміс ғалымы Ганс Рихтер ұсынған. Тіршілік мәңгі, ол ғарыш кеңістігінде кеңінен таралған. 1895 жылы швед ғалымы С.Аррениус панспермия тұжырымын колдады. "Ол тіршілік ғарыш кеңістігінде күн сәулелерінің қысымы арқылы бір аспан денелерінен екіншісіне ауысып отырады,"— деп түсіндірді. Бұл тұжырымды қолдаушылар тіршілік Жерге метеориттер арқылы келуі мүмкін деген пікірде болды. Неміс дәрігері Г.Рихтер және швед ғалымы С.Аррениус: «Жер бетінде басқа ғаламшардан өсімдіктің тозаңы, споралары, тіпті ұсақ организмдер де келіп түседі» деген болжам айтқан. Мұндай ойлар қазір де айтылып жатады. Өйткені жерге түскен метеориттердің сынықтарынан кейде органикалық заттар табылады. Бірақ әлі де жерден тыс басқа ғаламшарларда тіршіліктің бар екендігі жайлы нақты мәліметтер жоқ.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

4-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жер шарындағы алғашқы атмосфера
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортас	1-тапсырма Ой қозғау» әдісі 1.Жер бетіндегі алғашқы литосферада қандай химиялық элементтер болды? 2.Өлі және тірі табиғатта қандай химиялық элементтер кеңінен таралған? 3.Алғашқы атмосфера құрамында қандай элементтер мен олардың қосылыстары мол болды? 4.Күн жүйесіндегі ғаламшарлар қалай пайда болған? 2-тапсырма Биологиялық диктант .....-ғарыш кеңістігінде кеңінен таралған әрі өте қарапайым элемент. Жер ғаламшарының тіршілік пайда болғанға дейінгі атмосферасында... сутек.... және .... болды. Жердің ең алғашқы атмосферасының құрамында бос күйінде .... болмад 3-тапсырма Жеке жұмыс :топтағы оқушылардың мәтінді оқып шығуы сұралады.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

5-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жер тарихындағы алғашқы организмдер. Ертедегі бактериялар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Мұғалім жұмысты бастамас бұрын, оқушыларға техникалық қауіпсіздік ережесін естеріне салу. Оқушыларды сынауықтағы бактериялары бар тұнбаларды қандай жолмен алғандығын түсіндіреді. 1.Айранның бетіндегі сілемейден иненің ұшымен алып, заттық шынының бетіндегі бір тамшы тушқа араластырыңдар. Содан кейін жабын әйнегімен жауып, микроскоппен қарағанда, тізілген моншақ тәрізді және таяқша тәрізді боялмаған бактериялар көрінеді. Олардың суретін салып, сипаттау. Бұл — сүт қышқылы бактериялары. 2.Пипеткамен пішен тұнбасының бетіндегі бактериядан түзілген кілегей қабықтан бір тамшы алып, заттық шыныға тамызып, бетін жабын шынысымен жауып, қараймыз. Ұзынша пішен таяқшасын көреміз. Суретін салып, сипаттау. 3.Жылқы қиынан жасалған препараттан бактериялардың әр түрінің пішінін көріп, суретін салып, сипаттау. Олардың қай типке жататындығын анықтау. Осы бактерияларға қоректенудің қандай типі тән? 2-тапсырма Мұғалім алдын ала зертханалық жұмысқа арналған материалды дайындап қоюға тиіс. Дайындау барысы: 1. Пішен таяқшасын алу үшін, біраз пішен қалдықтарын суы бар колбаға немесе шыны ыдысқа салып, ауызын мақтамен тығындап, 30 минут қайнату керек. Алынған қайнатындыны сүзіп алып, жылы жерге қояды. 3-4 күннен кейін сұйықтықтың бетінде кілегей қабаты түзіледі. Ол –пішен таяқшалары. 2. Тұздалған қияр суының бетінде, жылқы қиынан жасалған тұнбада сапрофитті бактерияларды көруге болады. Жылқы қиын бір литрлік шыны ыдысқа салып, су құйып жылы жерге (+25-26) қояды. Бірнеше күннен кейін неше түрлі бактериялар түзіледі. Бациллалар, спириллалар, коккілер. 3. Шіріген бұршақ тұнбасын дайындаймыз. Одан қозғалатын бактерияларды көруге болады. Шыны ыдысқа біраз бұршақты 2-3 қабат қылып салып, су құямыз. Су тұқымды түгел жауып жатуы керек. Ыдысты жауып, жылы жерге қоямыз. 4-5 тәуліктен кейін бетінде сілемейлі қабат пайда болады.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

6-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Алғашқы оттек бөлген балдырлар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма І топқа тест сұрақтары беріледі. 1.Хламидомонада қайда тіршілік етеді? а) тоқтау суларда;б) өзенде; ә) теңізде;в) көлде. 2.Жыныс жасушаларының аталуы: а) зигота;б) спорофит; ә) гамета;в) гаметофит. 3.Біржасушалы жасыл балдырлар қашан пайда болған? а) 2 млрд. жыл бұрын;б) 3 млрд. жыл бұрын; ә) 1,5 млрд. жыл бұрын; в) 1 млрд. жыл бұрын. 4.Топырақта, ағаш діңінде өсетін балдыр? а) хламидомонада;б) хлорококк; ә) хлорелла;в) улотрикс. 5.Хлорококк балдырлары қалай көбейеді? а) жынысты;б) жыныссыз және жынысты; ә) жыныссыз;в) бөліну арқылы. ІІ топқа тікелей сұрақтар беріліп, жауап алынады. 1.Балдырлар қайда тіршілік етеді? 2.Таллом деп нені айтады? 3.Хроматофор дегеніміз не? 4.Балдырлар қалай көбейеді? 5.Хлорелла балдырын ғалымдар не себептен жан-жақты зерттеуде? 6.Суда тіршілік ететін жасыл балдырлардың қандай маңызы бар? 2-тапсырма Жеке жұмыс (жекелеген тапсырмалар беріледі) Биологиялық логикалық есептер, тест, кестелер. 1.3 л суда 60 г хломидоманада болады. 7 л суда қанша грамма хломидоманада бар? Жауабы: 140 г 2.Айдостың анасы бір теңіз орамжапырағынан 30 минутта 6 суши дайындады. Бір сағатта қанша орамжапырақтан неше суши дайындайды? Жауабы: 1 сағ 2 теңіз орамжапырағынан 12 суши.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

7-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Құрлыққа алғаш шыққан ағзалар

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

10	10	10
20	20	20
30	30	30

1.Сүйекті балықтар класы деген атау неліктен берілген?

10 2.Торсылдақ қандай қызмет атқарады?

3. Сүйекті балықтардың қандай класс тармактары бар?

1. Сүйекті балықтардың асқорыту мүшелерінің ерекшеліктерін ата.

20 2. Сүйекті балықтардың желбезектерінің қандай ерекшеліктері бар?

3. Бекіретектес балықтардың өзіне тән қандай белгілері бар?

1. «Бекіренің басы тасқа тимей қайтпайды»- деген ұғым нені білдіреді? 2. «Балықтардың өрістеуі» - дегенді қалай түсінесіңдер? 3.Сәулеқанатты балықтардың кеңінен таралған отрядтарын сипатта.

2-тапсырма

Балықтар	Қосмекенділер (ересектер)

Тері жабынында мүйізді қабыршактар болмайды.
терісінің сыртқы қабыршақтармен қапталған.
Жұп көкірек және жұп құрсақ жүзбеқанаттары бар.
Жүрегі үш қуысты.
Бір ғана қанайналым шеңбері бар.
Екі қанайналым шеңбері бар.
Мишығы нашар дамыған.
Ортаңғы құлақ қуысы пайда болған.
Есту мүшесі тек ішкі құлақтан тұрады.
Жүрегі екі қуысты.
Қантарату жүйесі – тұйық.
Терісі арқылы да тыныс алады.

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

8-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жинақтап қорыту “Әлем қашан пайда болған?”
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Өзіңді тексер. «Бұл жалған ба, әлде, шындық па?» әдісі. Тақтадан көрсетеділеді 3мин 1.Адам — органикалық дүние эволюциясында ең соңында пайда болған биологиялық түр. (шындық) 2.Биологиялық (тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу) және әлеуметтік факторлардың (еңбек әрекеті, етті тағамды пайдалану, қоғамдық қарым-қатынас, сөз және ойлау) бірлескен жиынтығы антропогенездің негізгі қозғаушы күштері болып саналады. (шындық) 3. Дара жүріп еңбек еткендіктен, араларында өзара қауымдық қарым-қатынас калыптаса түсті. (жалған) 4. "Еңбек — адамзат өмірінің бірінші негізгі шарты, адамды адам еткен еңбек деген дәрежеде айтуға тиістіміз", — деп жазды Ч.Дарвин. (жалған) 5. Ойлау, сөйлеу, ұжымдасып еңбек ету қабілеттері ешқашан тұқым куаламайды. Тек адамның морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктері ғана тұқым куалайды. Кейде адам қоғамынан тыс тәрбиеленген жас балаларда (кейбір аңдар асырап алған) ойлау, сөйлеу қабілеттері мүлде дамымайтыны анықталды. (шындық) 6. Органикалық дүниеде болатын тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу адам эволюциясында да маңызды орын алатынын Ч.Дарвин нақтылы мысалдармен дәлелдеп берді. (шындық
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

9-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы діни-идеалистік және материалистік көзқарастар

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

р/с	Ғалым	Еңбегі
1	Ф. Бэкон
2	Я.Б. Гельмонт
3	Ф. Реди
4	У. Гарвей
5	Л. Пастер
6	А. Опарин
7	Дж. Холдейн
8	Дж. Бернал

2-тапсырма

Жабық тест

Метаболизм сөзінің мәні, қандай ұғымды білдіреді? («өзгеру, алмасу»)
Барлық тірі организмдердің құрылымдық және қызметтік бірлігі. (жасуша)
Тіршілікке тән бастапқы ең қарапйым деңгей. (молекулалық-генетикалық)
Популяция дегеніміз - ... (бір түрдің жеке өз алдына оқшауланған әрі көптеген даралардан тұратын тобы)
Алғаш рет қарапйым эволюциялық өзгерістер байқалатын тіршілік деңгейі. (популяциялық-түрлік)
Бүкіл Жер бетіндегі заттар мен энергияның айналымы барлық тірі организмдердің қатысуы арқылы жүріп отыратын тіршілік деңгейі. (биосфералық)
Креационистік көзқарасты қолдаушы ғалымдар. (К.Линней, Ж.Кювье, Ч.Лайель)
«Тіршіліктің мәңгілік теориясының» авторы. (В.Прейер)
Р.Гук, Д.Дидро, Ж.Бюффон қолдаған пікір. (трансформистік көзқарас)

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

10-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Л.Пастердің зерттеулері

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Сұрақтар анимация арқылы шығады.

Креационизм теориясы нені дәлелдейді ?

Жаратушы күшті.

Панспермия теориясында жер бетінде тіршілік кайдан пайда болды?

Ғарыштан

“Жер еш уақытта жаңадан пайда болған жоқ, ол әуел бастан мәңгі, олай болса, жер бетінде тіршілік те мәңгі” – деп қай теорияда айтылады?

Стационарлық жағдай теориясында

Тіріден тірі дамыса?

Биогенез

Тірінің өлі материядан өздігенен пайда болуы?

Абиогенез

Әр қайсы оқушыға кесте таратып, оны толтыру керек.

Теориялар	Анықтамасы	Жақтаушы- лары



	жер бетінде тіршілік мәңгілік әрі оны жаратушы күш жаратқан деп түсіндірді.	Карл Линней
Стационарлық жағдай		В.Прейер
Панспермия	тіршілік басқа ғаламшарлардан таралған.
	тіріден тірі дамиды.	Пастер,Спалланцани
Абиогенез		Аристотель,Бэкон

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

11-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

ХІХ ғасырдағы А.И. Опарин бастаған ғалымдардың тіршілік туралы тұжымдамалары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Джигсо бойынша.

Постер қорғау.

І топ. Тіршіліктің анықтамасы.

ІІ топ. Тіршілік деңгейлері.

ІІІ топ. Тірі организмдердің негізгі

2-тапсырма

Қолдану, Қоржынға сөздер салу арқылы жаңа терминдерді жазу.

Талдау

«Сен маған – мен саған» Әрбір топ өз сұрақтарын даярлап бір біріне қояды, жауап алады

Сергіту сәті.

Треннинг өткізу

Тез ойла стратегиясы

2-тапсырма

Креационизм дегеніміз не ?

Стационарлық жағдай дегенді қалай түсінесің ?

Панспермия қандай болжам ?

Биогенез және абиогенез дегеніміз не ?

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

12-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма тақтаға шығып теориялардың анықтамасын бір – бірінен ажыратады? Жер бетінде тіршілік қалай пайда болды? Креационизм теориясы бойынша ... Стационарлық жағдай теориясында .. Панспермия теориясы бойынша ... Биогенез ... Абиогенез ... Жауаптары: Жер бетінде тіршіліктің мәңгілік болуы, әрі оны жаратушы күш жаратуы. креационизм Метеориттер мен ғарыштық шаң – тозаңдар арқылы жерге басқа ғаламшарлық тірі организмдердің келіп түсуі. Панспермия Жер еш уақытта жаңадан пайда болған жоқ, ол әуел бастан мәңгі, олай болса, жер бетіндегі тіршілік те мәңгі” Стационарлық жағдай Тіршіліктің өлі табиғаттан өздігінен пайда болуы. Абиогенез Барлық тірі атаулылардың тек тіріден пайда болуы. Биогенез Жер бетінде тіршіліктің пайда болуын Ф.Реди мен Л.Пастер қандай тәжірибелер арқылы дәлелдеді. Бір –екі оқушы жауап береді. 1.Франческо Реди тәжірибе жасай отырып, “Тіршілік өздігінен пайда болды” деген теорияға қалай қарсы шықты? 2.Луи Пастер тәжірибе жүзінде: “Тірі организмдер дәл өзіндей басқа тірі организмдерден дамып жетіледі”, - дегенді қалай түсіндірді? 2-тапсырма бекіту сұрақтары? Алғашқы атмосфераның құрамында болды? а) сірке қышқылы в)метан с)оттек Миллер тәжірибе жүзінде нелерді алды. а) аммиак, сутек в) су буы, метан с) май қышқылы, құмырсқа қышқылы. Сыртында су қабықшасы бар көп молекулалы нәруызды жиынтық. а) коацерваттар в)көміртек диоксиді с) альдегидтер Дайын органикалық затпен қоректенетін тірі организмдер а)автотрофтар в)гетеротрофтар с) фотосинтездесуші жасыл өсімдіктер 2. Жерде тіршіліктің пайда болу тарихындағы химиялық , биологиялық эволюция нәтижелерінде жер бетінде нелер түзіледі?
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

13-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тірі ағзаларды құрайтын элементтер бір-бірімен қалай бірікті?”

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1. Кубик лақтыру арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашып аламын. Кубикте жануарлар мен өсімдіктердің суреті бейнеленген.
2. «Ақылдың алты қалпағы» әдісі

Ақ қалпақ: Тірі ағзалар туралы не білесің?
Сары қалпақ: Тірі ағзалардың пайдасы бар ма? Болса қандай?
Қара қалпақ: Тірі ағзалардың бізге қандай зияны тиуі мүмкін?
Қызыл қалпақ: Тірі ағзалардың қай түрін жақсы көресің?
Жасыл қалпақ: Тірі ағзалардан біз не аламыз?
Көк қалпақ: Бүгінгі сабақта не үйрендік?

Дескриптор:

Тірі ағзалармен танысады
Тірі ағзалардың пайдалы жақтарын дәлелдейді
Тірі ағзалардың зиянды жақтарын талқылайды
Тірі ағзаларды бағалайды
Қорытындылайды

Бағалау: марапаттаймын, «Бас бармақ» әдісімен топтар бір-бірін бағалайды, кері байланыс беремін

3-тапсырма: Қандай белгілері бойынша тірі ағзалар топтарға бөлінген? Кестені толтыр

Бактериялар

Саңырауқұлақтар

Жануарлар

Өсімдіктер

Дескриптор:

- Белгілері бойынша тірі ағзаларды топтарға бөледі;
- Тірі ағзаларды топтарына орналастырады;
- Жануарлар мен өсімдіктердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ажыратады.

Бағалау: мадақтаймын, өзін-өзі бағалайды, кері байланыс беремін

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

14-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Жинактап қорытындылау “Тіршілік өзі қалай дамыды”

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1.-тапсырма

Жаздың жайдарлы сұрақтары «Кім жылдам?» деп аталады. 3 балл.

Жаз мезгілінің керемет әсемдігін тамашалай отырып, І – ші деңгей сұрақтарына жауап бересіздер, төрт топқа да бірдей сұрақ беріледі. Ойлануға уақыт берілмейді. Топ басшысы жауап берген оқушыларды белгілеп, балын қойып отырасыздар.Әр дұрыс жауапқа 3 балл. Экраннан тапсырманы көрсету.

1. Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтауға зор еңбек сіңірген ғалым (Н.И. Вавилов)

2. Өсімдіктер селекциясында сұрыптаудың неше түрі бар? (жаппай және жеке сұрыптау)

3. Селекцияда қолданылатын негізгі әдістер ? (сұрыптау, будандастыру,экспериметтік (жасанды) мутагенез)

4. Селекция қандай мағынаны білдіреді? (сұрыптау)

5. жануарлар селекциясында негізгі үш әдіс (туыстық, туыстық емес және алыстан будандастыру)

6. Дүние жүзіне саяхат жасап, мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтаған ғалым (Н.И.Вавилов)

Келесі аялдамаға кедергісіз жету үшін «Күз» мезгілі туралы білетінімізді ортаға салайық.

2-тапсырма

Тіршіліктің пайда болуы туралы көзқарастарға арналған хабарлама жазу.
Әрбір тіршілік деңгейінің күрделенуіне байланысты өзіне тән құрылымдық ерекшелігін көрсететін кесте толтыру.

Тіршіліктің пайда болуы туралы тұжырымдамалар

Олардың негізгі көзқарастары

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

15-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Эволюция. Эволюциялық түсініктердің дамуы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1.-тапсырма

Жаздың жайдарлы сұрақтары «Кім жылдам?» деп аталады. 3 балл.

1. Мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтауға зор еңбек сіңірген ғалым (Н.И. Вавилов)

2. Өсімдіктер селекциясында сұрыптаудың неше түрі бар? (жаппай және жеке сұрыптау)

3. Селекцияда қолданылатын негізгі әдістер ? (сұрыптау, будандастыру,экспериметтік (жасанды) мутагенез)

4. Селекция қандай мағынаны білдіреді? (сұрыптау)

5. жануарлар селекциясында негізгі үш әдіс (туыстық, туыстық емес және алыстан будандастыру)

6. Дүние жүзіне саяхат жасап, мәдени өсімдіктердің шығу орталықтарын анықтаған ғалым (Н.И.Вавилов)

Келесі аялдамаға кедергісіз жету үшін «Күз» мезгілі туралы білетінімізді ортаға салайық.

2-тапсырма

Тіршіліктің пайда болуы туралы көзқарастарға арналған хабарлама жазу.
Әрбір тіршілік деңгейінің күрделенуіне байланысты өзіне тән құрылымдық ерекшелігін көрсететін кесте толтыру.

Тіршіліктің пайда болуы туралы тұжырымдамалар

Олардың негізгі көзқарастары

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

16сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тірі организмдердің даму шежіресі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1.-тапсырма

«Инсерт» картасын қолдану.

Білемін	Жаңа мәлімет	Білгім келеді

1. Сәйкестендіру тесті

1	Омыртқасыздардың даму кезеңі	Силур
2	Ең алғаш құрлыққа шыққан өсімдік	Юра
3	Сауытты балықтар пайда болды	Гаттерия
4	Тірі қазба	Девон
5	Археотерикс шықты	Псилофиттер
6	Қырықбуын, плаун, қырықжапырақтар пайда болды	Кембрий
7	Үш башпайлы жылқылар	Гиппариондар
8	Аймақтардың кеңеюі, ағза құрылысының күрделенуі	Дивергенция
9	Белгілердің ажырауы	Кайнозой
10	Жаңа өмір заманы	Ароморфоз

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

17-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Тірі ағзаларды құрайтын заттар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Тірі табиғаттың суреттері арқылы сұрақтарға жауап беріп, сабақтың тақырыбын анықтау Нені көрдің? Не естідің? Нені сездің? Сабақ мақсатымен және бағалау критерийлерімен танысу. Оқушылар тақтада жазған тірі ағзалардың қасиеттері(қозғалыс, тыныс алу, сезімталдық, өсу, көбею, бөліп шығару және қоректену) көрсетілген өз жазбалары мен мұғалім жазбаларымен салыстырады. Мұғалім ойы мен оқушы ойы арасындағы ұқсастықтар немесе айырмашылықтар жайлы пікірталас ұйымдастырылады. (Жж) Оқушыларға табиғаттың тірі және өлі нысандарына тән қасиеттер тізімін қарастыруды ұсыныңыз. (Б) «Ақиқат пен жалған» ойыны Экранда тірі ағзалардың мысалдары көрсетіледі, оқушылар тиісінше сары және жасыл карточкаларды көтереді (Ж) Сыныпқа жылқы туралы бейнероликті көруді ұсыныңыз. Видеоролик көріп болған соң, оқушыларға жылқының ойыншық фигурасымен танысуларына мүмкіндік беріңіз. Жұптасқан оқушылар жылқының тірі ағза ретіндегі қасиеттерін бейнеролик бойынша анықтай отырып, тірі жылқы мен ойыншық жылқы фигурасын салыстыру қажет. Микроскоппен жұмыс істеу тәртібі (Қосымшада көрсетілген). (Э) Содан кейін оқушылар пияз өңінің дайын микропрепаратын көру үшін микроскопты қолданады немесе екі заттық шыны арасына шаш салуына болады. Оқушылар үлкейте отырып сурет салулары тиіс. 2 Мәтін. Микропрепарат дайындау (Қосымшада көрсетілген
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

18-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Тірі ағзалардың негізгі ерекшеліктері
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Бүгін біз тірі ағзалардың қандай патшалықтарға жіктелетінін білеміз. (Т) Оқушылар 5 топқа бөлінеді. Әр топ ребус шешеді. Ребустың жауабы патшалықтың атауы болып табылады. Ребусты шешіп болғаннан кейін жауабын айтып, тақтадағы сызбаға толтыру қажет болады. (С) Оқушылар өз жұмыстарын тексеру және бағалау үшін, «Деректер: Классификация» қысқа бейнематериалын қарайды. (Т) Оқушылар топта ақпараттық параққа сүйеніп, әр патшалық туралы постер дайындайды. 5 топ, әрбір топ 1 патшалықты алады. Тапсырманың критерийлері: · Патшалықтың атауы аталу қажет; · Патшалыққа жататын 5 өкілін мысалға келтіру; · Патшалыққа тән ерекше белгілерін сипаттау қажет. Оқушылар өз постерлерін қорғайды. Тыңдап отырған оқушылар постерді критерий бойынша бағалап, кері байланыс ұсынады. «Сэндвич» әдісін пайдалануға болады. (С) Сергіту сәті. Оқушыларға презентацияда патшалықтар өкілдерінің суреттері көрсетіледі, олар орындарынан тұрып: - егер бактерия болса – екі қолын көтереді; - егер протист болса – бір қадам алға жасайды; - егер саңырауқұлақ – екі рет шапалақтау; - егер өсімдік болса – бір қадам артқа жасайды; - егер жануар болса – парталас көршісімен орынмен алмасады. (Ж) Оқушылар жұпта патшалықтар туралы жұмбақ ойлап тауып, оны сыныпқа жасырады. Тапсырма критерийі: жұмбақта белгілі 1 патшалыққа тән белгі аталу қажет. Дескрипторлар: 1. Патшалықтың атауын береді 2. Патшалықтың өкілдеріне мысал келтіре алады. 3. Патшалыққа тән ерекше белгілерді біледі, тізіп жазады. Өзара бағалау, қате берілсе кері байланыс беру.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

19-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Оқулықпен ұйымдастыру жұмысы - оқу, тармақтарды көшіріп жазу, нашар оқитын оқушыларға қысқаша сипаттама беру 2. Жұмыс дәптермен жұмыс: 6 тапсырма: Тіршіліктің жаратылым деңгейлерін үленінен кішісіне қарай торкөздерге толтырыңдар. 1 тапсырма: Тізбеде тіршілік құрылымдары көрсетілген. Рет саны тірі материяның сәйкес келетін жаратылым деңгейін таңдап алып, анықтаманың жанына цифрын қойындарү 1. Торғай үйірі- 2. Қылқанды орман- 3. Мойынқұм шөлі- 4. Цитоплазма, хлоропластар, ядро- 5. Жүрек, бауыр, өкпе- 6. Жер ғаламшары және ондағы тіршілік- 7. Хромосомалар және гендер- 8. Шығару жүйесі- 9. Амеба, кірпікшелі кебісше, хламидомонада- 10. Оқушы Бауыржан- 11. Қазақстанда тіршілік ете 2-тапсырма Тез жауап беруді ұйымдастыру шағын құрамбөлікті топтарда немесе жұптастарда өзара сұрак-жауап ұйымдастыру. -Тіршілктің молекулалық құрылым деңгейін қандай ғалымдар зерттейді? -Тіршіліктің құрылым деңгейіндегі коацерваттық тамшылар деген не? -Жасушалық құрылым деңгейінің ерекшеліктері қандай? -Тіршіліктің организмдердің құрылым деңгейі деген не? -Тірі организмдердің құрылым деңгейлерінің сипаты қандай?
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

20-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Тіршілік эволюциясындағы ДНҚ мен РНҚ-ң рөлі.
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Кубизм» стратегиясы : биология ғылымдар саласынан: 1.Ұрықты зерттейтін ғылым? 2.Көзге көрінбейтін,микроскоптың көмегімен ғана көре алатын ұсақ ағзаларды зерттейтін ғылым? 3.Тұқым қуалаушылық дегеніміз не? 4.Өзгергіштік дегеніміз не? 5.Жасушаны кашан, кім ашты?(1665ж.Роберт Гук.) 6.Ұлпаны зерттейтін ғылым? V. «Лезде сұрақ» немесе «Кім жылдам?» 1.Нуклеин қышқылдары дегеніміз не? – ол органикалық қосылыстар: ДНҚ, РНҚ. 2.ДНҚ-ның нуклеотидтері? 3.РНҚ-ның нуклеотидтері? 4. ДНҚ – неше тізбекті? 5. РНҚ-неше тізбекті? VІ.Сәйкестігін анықта: ДНҚ генетикалық бағдарламаны тасымалдаушы. РНҚ тірі организмдердің құрылымдық,қарапайым өлшем бірлігі. Ядро генетикалық бағдарламаны сақтап,зат алмасу процестерін қадағалау. Жасуша Шар тәрізді құрылым,басты элементы-хромосомалар. VІІ. Тесттік есептер шығару: 1.ДНК-ның бір тізбегінде нуклеотидтер былай орналасқан: А-Ц-Т-Г-Г-Т-А-А-Ц Нуклеотидтердің комплиментарлық ұстанымына сүйеніп, ДНК-ның екінші тізбегін құрастыру. 2.ДНҚ тізбегіндегі кішкене бөлігі келесі нуклеотидтерден құралған: ЦАА-АЦА-ААА... Екінші тізбегін құрастырыңдар? 3.Генетиканың «атасы»? А) Опарин А.А. Ә) Мусин Б.М. Б) Мендель Г.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

21-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тірі ағзалардың негізгі қасиеттері

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Сандар сөйлейді».

Shape7 Shape5 Shape4

1953

Х.Ой қозғау: Тектілік деген не?

ХІ.Деңгейлік кесте:

30	30	30
20	20	20
10	10	10

10.1.Адам ағзасында қанша хромосомалар саны бар?

10.2.Генетикалық код неше әріптен тұрады?

10.3.Адамда қан тобы нешеу?

20.1.Вирус дегеніміз не?

20.2.Жануарларды зерттейтің ғылым?

20.3.Өсімдіктерді зерттейтін ғылым?

30.1.Қай ұлпа зақымданғанда қалпына келмейді?

30.2.Нейронның ұзын өсіндісі қалай аталады?

30.3.Нейронның қысқа өсіндісі қалай аталады?

ХІІ.Биологиялық терминдерді дұрыс табу.

1.Н..к..е.......д

2.А..е....н- ДНҚ-дағы нуклеотид.

3.У.......ил- РНҚ-дағы нуклеотид.

4.Д....о... с..ри....за.

5.Р...б.......а.

ХІІІ. Дидактикалық тапсырмалар:

1.Ақуыз, май,нуклеин қышқылдары,көмірсулар,минералды тұздар.

Бұлардың қайсысы бейорганикалық қосылыстарға мысал бола алады?

2.Су,иондар,кристалдар,ақуыз.

Бұлардың қайсысы органикалық қосылыстарға мысал бола алады?

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

22-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Биохимиялық эволюция және тіршілік
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма 1.Түр түзілудің қай жолы түр аумағының жеке бөліктеріндегі экологиялық жағдайлармен байланысты болады. Экологиялық 2. Организмдердің нақтылы ортада тіршілік етіп, ұрпақ қалдыруын қамтамасыз ететін әрекет. Бейімділік 3. Түрлі табиғи кедергілерге байланысты бір түр дараларының еркін шағылысуы мүмкін болмайтын жағдайы. Оқшаулану 4. Белгілі бір аймақта тіршілік ететін, генофонды ортақ, бір түр дараларының оқшауланған шағын тобы.Популяция 5. Популяциядан жаңа түрдің түзілуі ненің нәтижесі болып табылады. Микроэволюция 6. Түр түзілудің қай түрінде табиғи кедергілерге байланысты, аймақ бөліктерге бөлініп кетеді. Географиялық 7. Пайда болған жаңа түр бастапқы түрден байланысын үзіп, олармен шағылысуы мүмкін болмайтын, өз алдына дербес даралар жиынтығын не деп атаймыз? Түр түзілу Түр түзілудің қай түрі және оған сипаттама бер? Түр түзілудің қай түріне жатады және сипаттама бер? ?
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

23-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Жинақтап қорытындылау

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

Макроэволюция дегеніміз- түрден жоғары деңгейіндегі жүйелік топтар: туыстар, тұқымдастар, отрядтар, кластар, типтердің түзілу процесі. Макроэволюциялық процестің нәтижесінде жер бетінде тіршілік пайда болып, қазіргі кезеңдегі тірі организмдердің жүйесі қалыптасады.Органикалық дүние барлық замандар мен кезеңдерде жердің геологиялық және климаттық жағдайларына бейімделіп дамыды.Орыс ғалымдары А.И.Северцов пен И.И.Шмальгаузен эволюциялық әрекеттің екі бағытын және оның жүзеге асырынуның 3 жолын атап көрсетті.

Биологиялық прогресс- түрдің немесе басқа да жүйелік топтардың тіршілік үшін күресте жеңіп шығуы.

Оқушылар кестені толтырады.

Сипаттама

Нәтижесінде нелер түзіледі

Жүйелік топтардағы даралар санының артуы.

Таралу аймағының кеңеюі

Организмдер қоршаған ортаға бейімделеді.

Түр дараларының саны артады.

Түрдің таралу аймағы кеңейеді.

Жаңа популяциялар, түр тармақтары және түрлер түзіледі.

Биологиялық прогреске кері процесс биологиялық регресс. Биологиялық регресс- организмдердің таралу аймағын азайтады;

Сипаттама

Себебі

Неге итермелейді.

Аймақтың тарылуы

Түр дараларының азаюы

Түрлердің ығысуы

Түрлердің жойылу

Жойылу

Қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларынан өзгеруі

Паразиттік тіршілік ететін организмдерге

Қозғалмай бекініп, тіршілік ететіндер

Жер астында және үңгірлерді тіршілік ететін жануарлардың жеке мүшелернің қарапайымдануы.

Оқушыларды 3-топқа бөліп, биологиялық прогрестің негізгі жолдарын меңгеруге баулу, яғни анықтамасын айтқан соң оқушылар өздері ізденеді.

Биологиялық прогрестің негізгі жолдары. Ароморфоз – Идиоадаптация - Дегенераци

6.Інжугүлдің тамырсабағы, картоптың түйнегі, пияздың пиязшығы. Бұл не? (Гомология)

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

24-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Тірі ағзалардың жүйеленуі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Ақылдың алты қалпағы» әдіс

Ақ қалпақ: Тірі ағзалар туралы не білесің?
Сары қалпақ: Тірі ағзалардың пайдасы бар ма? Болса қандай?
Қара қалпақ: Тірі ағзалардың бізге қандай зияны тиуі мүмкін?
Қызыл қалпақ: Тірі ағзалардың қай түрін жақсы көресің?
Жасыл қалпақ: Тірі ағзалардан біз не аламыз?
Көк қалпақ: Бүгінгі сабақта не үйрендік?

Дескриптор:

Тірі ағзалармен танысады
Тірі ағзалардың пайдалы жақтарын дәлелдейді
Тірі ағзалардың зиянды жақтарын талқылайды
Тірі ағзаларды бағалайды
Қорытындылайды

Бағалау: марапаттаймын, «Бас бармақ» әдісімен топтар бір-бірін бағалайды, кері байланыс беремі

3-тапсырма: Қандай белгілері бойынша тірі ағзалар топтарға бөлінген? Кестені толтыр

Бактериялар

Саңырауқұлақтар

Жануарлар

Өсімдіктер

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

25-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

К.Линней мен Ж.Б.Ламарк ілімі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Амандасу,оқушыларды түгелдеу,сабақ мақсатымен танысу.

XVII ғасырда микроскоптың ашылуы, оның түрлі биологиялык зерттеулерге қолданыла бастауы, көптеген ғалымдардын тірі табиғатқа деген көзкарасын өзгертіп, ой-өрісін дамытты. Эмбриология мен палеонтология өз алдына ғылым болып қалыптасты. Француз ғалымы Жан Батист Ламарк биологияда Дарвинге дейінгі органикалык дүниенің дамуы туралы ғылыми теорияның негізін салды. Ж.Б. Ламарктің эволюциялык теориясының артықшылығы: нақты деректерге сүйеніп, өсімдіктер мен жануарлардың күрылысын тереңі-рек зерттеуінде. "Зоология философиясы" (1809 ж.) деген еңбегінде органикалык дүниенің езгеретіндігін көптеген мысалдармен дәлелдеп оерді, Ж.Б. Ламарк жануарларды жүйелеу жұмыстарымен де айна-лысты. Ұқсастык белгілеріне карап, омырткасыздар және омыртқа-лылар деп бөліп, 6 сатыға, 14 класка топтастырды.

I саты — кірпікшелі кебісшелер мен полиптер.

II саты — сәулелілер мен құрттар.

III саты — жәндіктер (насекомдар) мен өрмекшітектестер.

IV саты — шаянтектестер мен ұлулар (былкылдакденелілер).

V саты — балықтар мен бауырымен жорғалаушылар.

VI саты — құстар мен сүткоректілер.

Жан Батист Ламарк (1744—1829) — алғашкы эволюциялык теориянын негізін қалаушы француз жаратылыстанушысы. Организмдердің бейімделушілік қасиетін сыртңы орта жағдайымен байланыстыра зерттеді. Бұл эволюциялык. теорияньга ламуына қосқан *"зор үлесі болып есептеледі. Ғылымға "биология" терминін алғаш енгізген ғалым. "Француз ф лорасы", "Зоология философиясы" және т.б. ірі еңбектер жазған Омырткдсыздарды 10 класка бөлді.

1. Кірпікшелі кебісшелер. 6. Өрмекшітектестер.

2. Полиптер. 7. Шаянтектестер.

3. Сәулелілер. 8. Қылтандылар.

4. Құрттар. 9. Мұртаяқтылар.

5. Буынаяктылар. 10.Ұлулар(былкылдакденелілер). Шаянтектестер мен өрмекпгітектестер казіргі кезге дейін сақталып,

ІІІ.

Ж.Б. Ламарктің іліміне берілген баға мен жіберген кемшіліктері

Ж.Б. Ламарктің іліміне берілген баға	Ж.Б. Ламарктің кемшіліктері

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс

26-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі.Негізгі қағидалары
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма естпен жұмыс Ғылыми систематиканың классификациясының негізін салушы: А) Дж. Рей; Б) К. Линней; В) Ж.Б. Ламарк; Г) Ч. Дарвин. 2. Ғылымда «түр» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген: А) Дж. Рей; Б) К. Линней; В) Ж.Б. Ламарк; Г) Ч. Дарвин. 3. К. Линнейдің көзқарасы бойынша табиғатта тіршілік ететін организмдер негізінен ......... нәтижесінде пайба болады: А) эволюция барысында біртіндеп күрделенудің; Б) қоршаған орта жағдайларының өзгерістеріне тікелей бейімделудің; В) құдайдың жарату әрекеті мен бір-бірімен будандасудың; Г) бір-бірімен будандасу және қоршаған орта жағдайларының үнемі әсерінен. 4.Алғашқы эволюциялық ілімнің авторы: А) Дж. Рей; Б) К. Линней; В) Ж.Б. Ламарк; Г) Ч. Дарвин 5. Ж.Б. Ламарк көзқарасы бойынша эволюцияның қозғаушы күштері (шарттары): А) градиация барысында организмдердің біртіндеп күрделенуі; Б) организмдерде күрделенуі, пайда болған белгілерінің тұқым қуалау; В) қоршаған орта жағдайларының әсері және организмдердің жетілуге ұмтылысы; эволюция барысында организмдердің мүшелерді жаттықтыру және жаттықтырмау;
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

27-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	Суреттерді салыстыр. Екінші сурeттегі өсімдіктерге не болғанын түсіндір. Оларға не жетіспеді? Зерттейік Өсімдіктерге өсу үшін не қажет?
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

28-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жануарлардың тіршілік формасы
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1 – тапсырма Оқушылар «Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі бойынша берілген қосымша мәтінді оқиды, талдайды, кластер қорғайды. 1 – топ. Алтай арқары- өте бағалы аң.Биік тау беткейлерін мекендейді. Шөптесіп өсімдіктермен қоректенеді.Ол бағалы аң болғандықтан оны аулауға тыйым салынған.Оның жасын мүйізіндегі сақинасына қарап аңықтайды. Құлжасының мүйізі ірі, бұралып иіліп тұрады.12-14 жыл өмір сүреді. Барыс-мысық тұқымдас жыртқыш аң.Ол басын мәңгі қар басқан тауларды мекендейді.Оның терісі бағалы.Қимылы жылдам, епті. Жемістігін қуғанда 7-8м биітікке дейін секіреді.Олар ойынпаз, қарға аунап ойнағанды жақсы көреді.Қазақ ежелден барыстың тектілігі, батылдығын пір тұтқан.Қосаяқ-кішкентай кеміргіш аң. Балқаш өңірінде тіршілік етеді.Сирек кездеседі.Ол өсімдік дәнімен , жемісімен, қоңыз, шегірткемен қоректенеді.Қыстай денесіне жинаған майымен қоректеніп, ұйықтап жатады. Құлан шөлді жерді мекендейді .Алматы, Қарағанды хайуанаттар бағында бағылады.Түрікмен жерінен әкеліп жерсіндірілген.Ол есекке де, жылқыға да ұқсайды.Олар бұрын Қазақстан жерінде үйір-үйірімен жүретін.Оны есепсіз аулап, азайып кетті.Қазір қорғауға алынған. Дала тасбақасы шөлде жерлерді мекендейді.Ол қауіп төнгенде , басын сауытының ішіне жиып алады.150 жылдай тіршілік етеді.Өсімдіктермен қоректенеді. Жылына 3-4 ай ояу, қалған уақытта ұйқыда болады. Саршұнақ ашық дала кеңістігінде өмір сүреді.Олар ін қазып, топырағын сыртқа үйіп тастайды.Егінге көп зиян келтіреді.Бірақ оның терісі бағалы. 2 – топ. Үй жануарлары, доместикация — жануарлардың қолға үйретілген түрлері. Сондықтан кейде бұларды қолға үйретілген жануарлар деп атайды. Мүйізді ірі қара, түйе, жылқы, есек, қой-ешкі, ит, шошқа, мысық, үй қояны, теңіз тышқаны; құстардан тауық, үйрек, қаз, күркетауық, кептер; тоғандарда өсірілетін балықтар үй жануарларына жатады. Өркениет дамуының барысында адам жәндіктердің 2 түрін (бал арасы мен жібек көбелегі), құстардың 10 — 12 және сүтқоректілердің 60-қа жуық түрлерін қолға үйреткен.Қазіргі кезде: 170 млн-ға жуық қой — Австралияда; 197 млн-нан астам ірі қара мал — Үндістанда; 7 млн-дай түйелер — Сомалиде өсіріледі деп саналады. ең ірі ит тұқымы — сенбернар, оның салмағы 77 кг-дай болса, ең кішкентай ит — чихуахуа, оның салмағы 450 г-нан аспайды. Ең кішкентай сингапур мысығының салмағы — 1 кг 81 г болса, ал ең ірі мысық — рэгдолл, ол 9 кг-дай салмақ тартады. Мысалы, қолдағы мал миының көлемі кішірейіп, салмағы азайған, көру, есту, иіс сезу органдарының қызметі төмендеген. Оның есесіне үй жануарларынан алынатын ет, сүт, жұмыртқа, жүн, т.б. мөлшері көбейді. Атап айтқанда, ең жақсы жүн меринос қойларынан алынады.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

29-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Жинақтап қорытындылау
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	Кіріспе тапсырма. Оқушыларға пантомимамен сау өсімдікті көрсетуді сұраңыз. Содан кейін солып бара жатқан өсімдік қандай болатынын сұраңыз. Ол неге осындай болды? Оған не жетпеді? Өсімдіктерге өсу үшін не қажет? Суреттерді салыстыр. Екі суреттегі өсімдік терді салыстырыңдар. Қандай айырмашылықтарын байқадыңдар? Осы сұрақты жұппен талдап, өзде рінің жасаған болжамдарының дұрыстығын дәлел деуді тапсырыңыз. Алаңқай. Оқушылардың назарын оқулықтағы суретке аударыңыз. Тағы қандай жерлерде шөп аз өсетінін, ал қай жерде өте жақсы өсетінін сұраңыз. Неге бұлай болатынын сұраңыз. Шыршалы орманның фотосуретін көрсетіңіз. Толық сөйлемдермен суреттеуді өтініңіз. Кейбір оқушыларға сурет бойынша әңгіме құрауды ұсынуға болады. Оқушылар шыршалы орманның өте қараңғы болатынын, онда жарықтың аз түсетінін, сондықтан ешнәрсе өспейтінін айтуы мүмкін. Салыстыру үшін алаңқай немесе жапырақты орманның суретін көрсетіңіз. Бұл жұмысты оқушылар өз бетімен “өсімдікке жарық қажет” деген қорытынды жасай алатындай етіп ұйымдастырыңыз. Оқушыларға күн жарығы өсімдікке күш-қуат беретінін және олар осының нәтижесінде қоректік заттар түзетінін түсіндіріңіз. Шөл. Оқушыларға шөлді жерлердің, орманның суреттерін көрсетіңіз, оқушылар суреттерді салыстырсын. “Неге өсімдіктердің барлығы шөлді жерде тіршілік ете алмайды?” деп сұраңыз. Оқу шылар өз жауаптарын негіздесін. Тамыр туралы өткен сабақты естеріне түсіріңіз. Шөлді жерде тіршілік ететін өсімдіктердің тамырының ұзындығы қандай? Неге? Зерттейік. Жұмысты еркін құрылған топтарда ұйымдастырыңыз. Үрмебұршақ немесе асбұршақтың тұқымдарын, бөлме өсімдігін (немесе өніп тұрған үрмебұршақты), 3 құты (пластикалық стақандар), топырақ, қорап және “су, жарық”; “су, жарықсыз”; “жарық, сусыз” деген жазулары бар қағаздарды пайдаланыңыз. Нұсқаулар Құтыларға жазулары бар қағаздарды жабыс тырып, сол күнді, топтың атауын немесе оқу шының атын жазып қою. Құтыларға топырақ салу. Әрқайсысына бір үрмебұршақ тұқымын отыр ғызу. Тұқымды сабаққа бір тәулік қалғанда сулап қойған дұрыс. Құтыларды терезенің алдына қою. Бірінші құтыдағы топырақты суарып, қақпағын ашып қою. Екінші құтыдағы топырақты суарып, қораппен жабу. Үшінші құтыдағы топырақты ашық қалдырып, суармау. Тура осыны бөлме өсімдіктері немесе алдын ала өнген тұқымдар арқылы да жасауға болады. Оқушыларға нәтижесінде не болатынын бол жауды тапсырыңыз. Айнымалы және тұрақты көрсет.
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

30-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Жануарлардағы қанайналым мүшелері: буылтық құрттар, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма. Сәйкестендіру тапсырмасы беріледі.

2-тапсырма. Биологиялық диктант

1.Жануарлада қан айналу жүйесінің ........ түрі кездеседі.

2.Омыртқасыздардың қан айналу жүйесі............ .

3........ қан айналу жүйесі буылтық құрттарға,хордалыларға тән.

4.Заттардың тасымалдануына............. және ...... ........... жүйелері де қатысады.

3-тапсырма. Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың қанайналым жүйесін салыстырып, ағзалардың қанайналым жүйесіндегі өзгерістің себебін түсіндіріңіз.

Ит Балық буынаяқтылар

шұбалшаң

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

31-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Буылтық құрттар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Биологиялық диктант 1.Жұмыр құрттардың денесі ____________ симметриялы. 2. ______________ денесі буылтықтарға бөлінбеген, шұбалаңқы, цилиндр пішінді немесе ұршыққа ұқсас жәндіктер. 3. ________ суды ішкенде адамдар ауруды көбірек жұқтырады. 4.Жұмыр құрттардың денесінде алғаш қуыс пайда болғандықтан ___________ деп те атайды. 5.Сиыр цепенінің көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі _____________________ деп аталады. 6.Паразит жалпақ құрттардың жыныстық ұрпақтары- ______________________ , ал дернәсілдік ұрпақтары _____________________ мекендейді. 7. Көбінесе жасөспірімдер мен балалардың тоқ ішегіне ________орнығады. 8. Жұмыр құрттардың сірқабық тастауы _______ деп аталады. 9. Жылқының құйрық қылына ұқсас шумақталған жіңішке құрт _________ деп аталады 10. Жалпақ құрттар мен жұмыр құрттардың басым бөлігі ____________ құрттар. Жауаптары: 1. екіжақты 6.алғашқы иеде,аралық иеде 2.жұмыр құрттар 7. үшкірқұрт 3.ластанған 8.түлеу 4. алғашқы қуыстылар 9.қылқұрт 5.финна 10.паразит 2-тапсырма Төмендегі берілген әріптердің орындарын алмастыру арқылы биологиялық терминдік сөздер құрастыру керек
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

32-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Ұлулар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Т.ж «Сызба, суреттермен жұмыс» (төрт топқа төрт жануардың жүрегінің құрылысы бейнеленген суреттер таратылады. Сызбанұсқаны толтырады. Топтар бір біріне түсіндіреді) Топтық жұмыс. 2- ТОП Сурет-жұмбақ әдісі (А,Б,В, жүрек суреттерінің омыртқалылардың қай классына тән екенін көрсетіңіз) Жеке жұмыс. А Б В ;
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

33-сабақ

Мектеп атауы

Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Буынаяқтылар

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды

Сабақтаң мақсаты

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың кезеңдері

Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті.

2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру

1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.

Сабақтың басталуы

Сабақтың ортасы

1-тапсырма

Топтық жұмыс

І топ Буынаяқтылар типі

ІІ топ Хордалылар типі

Тапсырма: «Бес саусақ» әдісі.

Топтық тапсырма берілген буынаяқтылар мен хордалылар кластары өкілдерінің макеттерін демонстрациялап, сипаттама береді.

Бірінші саусақ: Тип өкілі;

Екінші саусақ:.Класы.

Үшінші саусақ:. Мекен ортасы

Төртінші саусақ: Дене бөліктері.

Бесінші саусақ: Негізгі ерекшелігі

Бағалау критерий:

-Буынаяқтылар мен хордалылар кластарының өкілдерін ажыратады;

-Буынаяқтылар мен хордалылар типіне тән белгілерді сипаттайды;

ҚБ: «Шаршылар»

Оқушылар мәтінмен жұмыстанғаннан кейін, әрбір топ бір-бірін түсіндірулері бойынша өзара осы әдіспен бағалайды. Ол үшін мұғалім шаршы салынған сурет қиындысын береді.Егер топ оқушылары толық түсіндіре алмаса, шаршыны қызыл түспен бояйды, егер аздап түсіндірсе –сарымен, ал егер өте жақсы түсіндірсе жасыл түспен бояйды.

Оқушылар жеке жұмыс орындайды

2-тапсырмаЖеке жұмыс

Мәтіннен меңгергенің анықтау мақсатында «Балмұздақ таяқшасы» әдісі қолданылды. Оқушының аты жазылған таяқшаны суырып, ойлау дағдысының деңгейі бойынша сұрақ қойылады. Білмеген жағдайда келесі оқушы толықтырады.

ҚБ: «От шашу»

өзара «от шашу» арқылы бағалайды.

Жұптық жұмыс.

Төмендегі жануарлардың суреттеріне назар аударыңыз.

Суреттен буынаяқтылар және хордалылар типіне жататын жануарлардың өкілін көрсетіңіз.

Буынаяқтылар типі:___________________________________ Хордалылартипі:_____________________________________

Сабақтың соңы

5минут

Қорытындылау.

Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді.

Көңіл күй аралы

Қосымша біліммен толығады

Тапсырма орындайды

Қосымша біліммен толығады

Кері байланыс береді

34-сабақ

Мектеп атауы
Бөлім
Педагогтың аты-жөні
Күні
Сынып		Қатысушылар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Омыртқалылар
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары		Барлығы орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды Көпшілігі орындай алады: өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Кейбірі орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Сабақтаң мақсаты		Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт	Педагогтың әрекеті		Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Сабақтың кезеңдері	. Психологиялық дайындық. Тыныштық сәті. 2. Топтық жұмыстағы ережесін еске түсіру		1.Оқушылар көңіл-күйлерін айтады. Топ ережесін еске түсіреді.
Сабақтың басталуы Сабақтың ортасы	1-тапсырма Топтық жұмысты бағалау критерийлері: Топта бірлескен жұмыстың болуы. Мәтінге байланысты нақты мәліметтің болуы. Эстетикалық мәні көзге жағымды, анық болуы. Кері байланыс орнату. 1) Топта жұмыс істеу ұнады ма? 2) Өзге топтың түсінгендерін, сіздермен бөліскеніне келісесіздер ме? Неліктен? Б ағалау: «2 жұлдыз - 1ұсыныс» арқылы. Тапсырма №2. Жеке жұмыс – «Иә.жоқ» әдісі Шарты: (Жабық сұрақтар беріледі. «Иә» немесе «жоқ» жауабының тұсына + белгісін қояды )
Сабақтың соңы 5минут	« Қорытындылау. Бүгінгі сабақтан алған жақсы қасиеттерін еске түсіріп, әңгімелейді. Көңіл күй аралы		Қосымша біліммен толығады Тапсырма орындайды Қосымша біліммен толығады Кері байланыс береді

Қорытынды

Жалпы алғанда "Нысаналы оқыту технологиясы", Б.Блумның таксономиясы қазіргі заманғы оқыту талабы ортаға қойған зерттеп үйрену, селбесіп үйрену және өзін-өзі басқарып үйрену талабына өте жаксы үйлеседі. Бұл оқыту технологиясының дәстүрлі окытудан басты ерекшелігі де, басты айырмашылығы да осында.

Сонымен, Блум таксономиясы жеке тұлғаның біліктілік қасиеттерін шыңдай түсуге жол салады, атап айтсам, аса сезгіштік, ой ұшқырлығы, жаңаға ұмтылушылық, шығармашылық қабілеттер, өзіндік ой – пікірлерге тұра білу, өзіне сын көзбен қарау, қисын ойлау, жаңаны сезгіштік, күмәншілдік, әр нәрсеге күмән келтіру. Блум таксономиясының негізінде жеке тұлғаның креативтілігі, шығармашылық дербестілігін қалыптастырады. Демек, б.т. оқытуы арқылы жеке тұлғаны қалыптастыру – жеке тұлғаның сапалық қасиетін дамытатын рухани құндылықтарды игерудің бірден – бір жолы.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Әлімов А.Қ. Интербелсенді әдістемені ЖОО-да қолдану мәселелері

Алматы 2013 447 б

2.Биология және салауаттылық негізі №5 2011 жыл

Жариялаған:

ТАЙБОЛОВА АЙГУЛЬ МАДИРАСИЛОВНА

08 Сәуір 2025

209

Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!

Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.

Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы

Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!

Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!

Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

«БИОЛОГИЯ САБАҒЫНДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫ ЗЕРТТЕУ»

Тіршілік ұғымы

Жер планетасының пайда болуы

Жерде тіршіліктің пайда болуы

Жер шарындағы алғашқы атмосфера

Жер тарихындағы алғашқы организмдер. Ертедегі бактериялар

Алғашқы оттек бөлген балдырлар

Құрлыққа алғаш шыққан ағзалар

Жинақтап қорыту “Әлем қашан пайда болған?”

Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы діни-идеалистік және материалистік көзқарастар

Л.Пастердің зерттеулері

ХІХ ғасырдағы А.И. Опарин бастаған ғалымдардың тіршілік туралы тұжымдамалары

Тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі көзқарастар

Тірі ағзаларды құрайтын элементтер бір-бірімен қалай бірікті?”

Жинактап қорытындылау “Тіршілік өзі қалай дамыды”

Эволюция. Эволюциялық түсініктердің дамуы

Тірі организмдердің даму шежіресі

Тірі ағзаларды құрайтын заттар

Тірі ағзалардың негізгі ерекшеліктері

Тіршілік эволюциясындағы ДНҚ мен РНҚ-ң рөлі.

Тірі ағзалардың негізгі қасиеттері

Биохимиялық эволюция және тіршілік

Жинақтап қорытындылау

Тірі ағзалардың жүйеленуі

К.Линней мен Ж.Б.Ламарк ілімі

Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі.Негізгі қағидалары

Жануарлардың тіршілік формасы

Жинақтап қорытындылау

Жануарлардағы қанайналым мүшелері: буылтық құрттар, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар

Буылтық құрттар

Ұлулар

Буынаяқтылар

Омыртқалылар

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру