БЖБ мен ТЖБ 8-сынып Т2

КЕЛІСІЛДІ БЕКІТЕМІН

«Қарағанды қаласының білім бөлімі» ММ «Қарағанды қаласының білім бөлімі» ММ

ӘК меңгерушісі басшысы

______________Б.Х. Абдикерова _________ Г.Ш. Кожахметова

«___» _________ 2020ж. «___» _________ 2020ж.

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен

(оқыту қазақ тілінде емес)

8-сыныптарға арналған

бөлім және тоқсандық жиынтық бағалау бойынша

тапсырмалар жинағы

Қарағанды 2020

Шығармашылық топ жетекшісі:

Қарағанды қ. ББ әдіскері: Қадыр Айгүл Еркінқызы

______________________

Жинақ құрастырушылар:

Қарағанды қаласы, №30 ЖББОМ қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің

мұғалімі: Жумабекова Гулбахит Амановна

____________________

Қарағанды қаласы, №23 ЖББОМ қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің

мұғалімі: Омарова Данагуль Тлеукеновна

____________________

Пікір жазушылар:

«Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша ПҚБА

институтының Білім беру үрдісін психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу

кафедрасының аға оқытушысы: Смағұлова Ғазиза Ғабдоллаевна

_____________________

Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ профессоры, филология ғылымдарының докторы: Смағұлов Жандос Қожахметұлы

____________________

Қарағанды қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі: Сулейменова Мейрамгуль Мейрашовна

____________________

Білім беру ұйымының ғылыми - әдістемелік кеңесімен ұсынылады

Хаттама № 2 «08» қаңтар 2020 жыл

Хатшы: ________________ Ганина Екатерина Евгеньевна

Қалалық ББ ғылыми - әдістемелік кеңесімен ұсынылады

Хаттама № _____ «___» _____________2020 жыл

Хатшы:______________________

Түсініктеме

Жоғары сынып оқушыларына сабақ беретін мұғалімдерге көмек ретінде «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәні бойынша 2019-2020 оқу жылында (оқыту қазақ тілінде емес) 8-сыныптарға арналған бөлім және тоқсандық жиынтық бағалау бойынша тапсырмалар жинағы құрастырылды.

Жинаққа енген әдістемелік нұсқаулықтар оқу бағдарламасы мен оқу жоспарына сәйкес құрастырылған.

Жиынтық бағалау 1,2,3,4 тоқсандарда өткізіледі.

Әр бөлімнің жиынтық бағалау тапсырмалары мұғалімдерге әрбір тоқсанға жоспарланған білім мақсаттарын анықтауға және бағалауға көмектеседі.

Әдістемелік құралға оқушыларға арналған тапсырмалар дескрипторымен берілген және жиынтық бағалаудың балл қою кестесі енген.

Оқушыларға арналған тапсырмаларға, дескрипторымен берілген критериалды бағалауға нұсқаулық ретінде қарауға болады.

Жиынтық бағалаудың спецификациясы тоқсан соңында өткізу үшін ұсынылды. Ол тоқсандық жиынтық бағалауды бақылау үшін стандартқа сай және міндетті болып табылады.

Жинақты құрастыру барысында графикалық бейне, сурет, кестелер, аудио материалдары т.б.интернет ресурастары еркін қолданылады.

Критериалды бағалау жүйесінің ерекшеліктері

Жаңартылған білім мазмұнының маңызды ерекшелігі – критериалды бағалау жүйесі. Критериалды бағалау пәндік құзыреттілікті, субъектіні қалыптастыруда жеке тұлғаны және аксиологиялық аспектілерді жасақтауды бағамдайтын пәндік құзыреттілікті қамтиды.

Белгілі критерийлермен білім алушылардың жұмысын бағалау, бағалау критерийлерін оқыту мақсаттарының айқын көрінісімен салыстыру, білім алушының жетістік деңгейін анықтайтын дескрипторлар критериалды бағалаудың негізгі элементтері болып табылады.

Жаңартылған білім мазмұны бойынша критериалды бағалаудың ерекшеліктері 1-сызбада көрсетілген.

Қазіргі таңда мұғалімдер алдында өздігінен бейімделе алатын және өзін-өзі көрсете алатын білім алушыларды тәрбиелеу және оқыту сияқты аса маңызды міндет тұр.

Бұл ретте білім алушылардың дайындық деңгейін, бағдарламаның оқыту мақсаттарын орындауға қабілеттілігін анықтауға, оның жеке даму жетістіктерін қадағалауға, оқу процесіндегі қателіктер мен кемшіліктерді анықтауға, оқу жоспарының тиімділігіне талдау жасауға, бағаның әділ қойылуын қадағалауға, білім алушы, мұғалім және ата-аналармен кері байланыс орнатуға критериалды бағалау көмектеседі.

Критериалды бағалау – білім алушылардың алдын ала белгілі критерийлерге сәйкес, нақты жетістіктердің жоспарланған оқыту мақсаттарымен қаншалықты сәйкес келетінін анықтайтын білім жетістіктерінің бағалануы. Бұл ретте, жоғарыда айтылғандай, білім алушының жеке тұлғасы емес, тек оның жұмысы бағаланады. Нені үйретсе, соны ғана бағалауға болады, сондықтан бағалау критерийі оқыту мақсаттарының нақты көрінісі болып табылады.

Критериалды бағалау жүйесінің принциптері

Критериалды бағалау жүйесі мынадай принциптерге негізделеді:

• Оқыту мен бағалаудың өзара байланысы. Бағалау оқу бағдарламасындағы мақсаттармен және күтілетін нәтижелермен тікелей байланысты оқытудың ажырамас бөлігі болып табылады.

• Объективтілік, нақтылық және валидтілік. Бағалау нақты және сенімді ақпаратты ұсынады. Қолданылатын критерийлер мен құралдардың оқу мақсаттарына және күтілетін нәтижелерге жетуді бағалайтынына сенімділік бар.

• Анықтық және қолжетімділік. Бағалау түсінікті және ашық ақпарат береді, білім беру процесінің барлық қатысушыларының қызығушылығы мен жауапкершілігін арттырады.

• Үздіксіздік. Бағалау білім алушылардың оқу жетістіктерінің прогресін уақытылы және жүйелі түрде қадағалауға мүмкіндік беретін үздіксіз процесс болып табылады.

• Дамуға бағыттылық. Бағалау білім беру жүйесін, мектепті, мұғалімдер мен әр оқушының даму бағытын анықтайды және ынталандырады.

Критериалды бағалау жүйесінің рәсімдері

4.1. Мұғалім тоқсан бойы өткізілетін бағалауды алдын ала жоспарлауы және бағалау үшін оқытудың нақты нәтижелерінің (оқу мақсатының) тізбесін анықтауы тиіс.

4.2. Білім алушының орындалған жұмысының нәтижесі немесе түсініктемесі дәптерге мұғалімнің таңдауына кез келген түсті қаламмен қойылады.

4.3. Мұғалім білім алушылардың жиынтық жұмыстарының нәтижелерін бір оқу жылы ішінде жинайды және сақтайды.

4.4. Бөлімдерді (ортақ тақырыптарды) оқып-үйренгеннен кейін жиынтық бағалау бір пән бойынша тоқсан сайын үш реттен артық жүргізілмейді.

4.5. Бір тоқсанда үш және одан да көп бөлімдер (ортақ тақырыптар) оқылған жағдайда, мұғалім өздігінен оқу мақсаттарының саны мен тақырыптарының ерекшелігін ескере отырып, бөлімдерді (ортақ тақырыптарды) біріктіреді.

4.6. Бір бөлімді (ортақ тақырыптарды) оқыған жағдайда ТБЖ-ның ширегінде тоқсанның екінші жартысында бір рет, тоқсанның соңына дейін кемінде екі апта бұрын өткізіледі. ТБЖ-ны екі бөлікке бөлуге және екі ТБЖ түрінде жүргізуге жол беріледі.

Критериалды бағалау сұрақтары бойынша дереккөздер

Критериалды бағалау сұрақтары бойынша келесі дереккөздерге жүгінуге болады:

1. Негізгі және жалпы орта мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық: Оқу-әдістемелік құрал. «НЗМ» ДББҰ, 2016

2. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ жүйелік-әдістемелік кешен http://smk.edu.kz

3. Критериалды бағалау бойынша әдістемелік әзірлемелерді Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА сайтының «Білім беруді ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету. Әдістемелік құрал» бөлімінен табуға болады: https://www.nao.kz

4. Онлайн курс «Білім алушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау жүйесі» https://academia.kz/ru/course/1

Блум таксономиясы бойынша ойлау қызметінің деңгейлері

Дағдылар	Сипаттама
Білу	Нақты дәлелдерді, ақпараттарды және олардың сипаттамаларын білу және еске түсіру
Түсіну	Дұрыс есінде жаңғырту арқылы түсінуін, болжамын емес ақпаратты интерпретациялауды көрсету
Қолдану	Ақпаратты және бұрын алынған білімді жаңа немесе таныс емес жағдаяттан емес контексте қолдану және пайдалану
Талдау	Ақпараттық материалды құрамдас бөліктерге бөлу қабілетін көрсету, себептердін емес мотивтерді, ой-тұжырымдарды анықтау жолымен әртүрлі қорытынды алу үшін ақпаратты зерттеу, және немесе жалпы ереже-қағидаларды негіздеу үшін дәлелдеме табу.
Синтез	Жаңа контексте бұрын алынған білімнің әртүрлі бөліктерін қайта құру қабілетін көрсету
Бағалау	Белгілі бір критерийлер бойынша идеялар немесе фактілердің маңыздылығы туралы ой-пікір қалыптастыру

Білім алушылардың дайындық деңгейі әрбір білім беру ерекшелігін ескере отырып жобаланған, күтілетін оқыту нәтижелері арқылы анықталады.

Төменде берілген ойлау дағдыларының барлық деңгейлерін дамыту бойынша күтілетін нәтижелерді анықтау үшін қолданылатын етістіктердің кестесі мұғалімге бағалау критерийлерін құрастыруда көмектеседі.

Блум бойынша ойлау дағдыларының деңгейі таксономиясы

Р/с	Ойлау дағдыларының деңгейі	Ойлау дағдыларының деңгейлеріне сәйкес келетін етістіктер тізбесі
1	Білу	Санапшығу, естесақтау, айту, көрсету, қайталау, аяқтау, жаңғырту, әңгімелеу, ескетүсіружәнет. б.
2	Түсіну	Талқылау, айқындау-анықтау, әңгімелеу, түсіндіру, сұрау, тұжырымдау, түрлендіру, көрсетужәне т. б.
3	Қолдану	Қолдану, есептеу, өзгерту, таңдау, жіктеу, аяқтау, көрсету, табу, сахналау, іскеқосу, зерттеу, эксперимент өткізу, иллюстрациялау-безендіру, түсіндіріп беру, әрекетжасау, аздап жаттықтыру, ара қатынасын белгілеу, жоспарлау, көрсету, нобайын жасау, шешу, пайдаланужәнет.б.
4	Талдау	Талдау, топтастыру, есептеу, категориялау, жіктеу, салыстыру, байланыстыру, қарсықою, талқылау, ажырату, зерттеу, тәжірибежасау, түсіндіру, шығару, реттеу, күмәндану, анықтау, таңдау, бөлу, тексеружәне т. б.
5	Синтез	Топтастыру, жинау, комбинациялау/ араластыру, құрау, құру, жасау, әзірлеу, тұжырымдау, қорыту, біріктіру, ойлап табу, өзгерту-модификациялау, ұйымдастыру, жоспарлау, дайындау, ұсыну, қайтатоптау, көшіріпжазу, орнату, анықтапалужәнет.б.
6	Бағалау	Дәлелдеу, таңдау, салыстыру, қорытынды жасау, сендіру, дәйектеу, шешу, негіздеу, түсіндіру, өлшеу, алдын ала болжау, реті бойынша бөлу, ұсыну-ұсыныс жасау, бөліп/атап көрсету, жинақтау, қолдау, тексеру, бағалау, кеңес беру, экспертиза жасау, рецензиялау, зерттеу, алып шығу

Жиынтық бағалауды өткізу ережесі

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойған дұрыс.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқау оқылып, білім алушыларға жұмыстың орындалу ұзақтығы хабарланады. Білім алушыларға жұмыс барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі. Нұсқаулықпен таныстырып болғаннан кейін білім алушыларға тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталғанға дейін түсінбеген сұрақтарын қоюға болатындығы туралы айтылады.

Білім алушылардың жұмысты өздігінен орындап жатқандығына, жұмысты орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, мысалы: сөздіктер немесе калькуляторлар (спецификацияда рұқсат берілген жағдайлардан басқа уақытта) пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізген дұрыс. Оларға жұмыс уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығы ескертіледі.

Білім алушыларға дұрыс емес жауапты өшіргішпен өшірудің орнына, қарындашпен сызып қою ұсынылады.

Жұмыс барысында нұсқаулыққа немесе жұмыстың ұзақтығына қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.

Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғандығын үнемі хабарлап отыру қажет.

Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтіну керек.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мақсаты:

Тоқсандық жиынтық бағалау оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының мазмұнына сәйкес, білім алушылардың тоқсан барысында меңгерген білім, білік және дағдыларды анықтауға бағытталған.

Тоқсандық жиынтық бағалау оқу жоспарындағы тоқсан ішінде меңгеруге тиісті оқу мақсаттарына жету деңгейін тексереді.

Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың мазмұнын анықтайтын құжаттар:

«Қазақ тілі» (екінші тіл) пәні бойынша (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы) негізгі орта білім беру бағдарламасы (5-9 сыныптар)

Модерация және балл қою. Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.

8-сынып, І – тоқсан

БЖБ №1 «Білім. Ғылым. Инновация» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.1.5.1 Тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы

негізгі ойды анықтау;

8.2.1.1 Тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтін құрау.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Негізгі ойды тірек сөздер мен автор көзқарасы негізінде анықтайды;

• Ауызша мәтін құрауда тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданады.

Сөйлесім әрекеттері:Тыңдалым, Айтылым

Ойлау дағдыларының деңгейі:Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді екі рет тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жазыңыз.

___________________ , ______________________ , ______________________

2. Автордың көзқарасы берілген сөйлемді табыңыз.

А) Келешекте өнертабысқа сұраныс артуы мүмкін.

В) Жаңа технологиялар бактерияларды жояды.

С) Американдықтар нанның біраз бөлігін қоқысқа тастайды.

Д) Нан өте тез көгеріп кетеді.

3. Берілген тұрақты тіркестерді қолданып, өнертабыстың адам игілігі үшін пайдасы туралы ауызша мәтін құрыңыз. Ауызша мәтінде көркемдеуіш құралды және болжалдық сан есімді қолдаңыз (8-10 сөйлем)

Тұрақты тіркестер: үш ұйықтаса түсіне кірмеген, көз майын тауысу,

кәдеге асу, көздің жауын алатын, қас пен көздің арасында.

ІІ-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді екі рет тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жазыңыз.

___________________ , ______________________ , ______________________

2. Автордың көңіл-күйі берілген сөйлемді табыңыз.

А) Болашақта жаңа өнертабысқа сұраныс артатын сияқты.

В) Жаңа технологиялар екі аптаға дейін нанды сақтай алады.

С) Әдіс азық-түлікті үнемдеу үшін пайдалы.

Д) Наннан басқа да азық-түліктерді сақтауға болады.

3. Берілген тұрақты тіркестерді қолданып, өнертабыстың адам игілігі үшін пайдасы туралы ауызша мәтін құрыңыз. Ауызша мәтінде көркемдеуіш құралды және болжалдық сан есімді қолдаңыз (8-10 сөйлем)

Тұрақты тіркестер: айы оңынан туып, бес саусақтай білу, жарғақ құлағы жастыққа тимей, жұлдызы оңынан туу, маңдай тер, бес аспап

Тыңдалым мәтіні

Күнделікті өмірде нан тез арада көгеріп кететіні белгілі. Америкалық Microzap компаниясы 60 күнге дейін нанды көгертпей сақтауға болатын технологияны ойлап шығарғандығын хабарлады.

Жаңа әдіс нан құрамын бұзатын бактерияларды жояды екен. Компания директоры Дон Сталл бұл пештің әртүрлі бактерияларды өлтіру үшін қолданылатынын айтты. Нанды пісіргеннен кейін екі апта өткен соң, нан сол қалпы пештен жаңа пісіп шыққандай формасы мен түрін сақтап тұрады. Бұл әдіс азық-түлік санын үнемдеу үшін өте пайдалы. Себебі қазіргі кезде АҚШ тұрғындары сатып алынған нанның үштен бір бөлігін бұзылып кететіндіктен лақтырып жібереді екен. Нанның бұзылуына қарсы бұл құрылғының көмегімен ет, тауық еті және тағы басқа көгөністер мен жеміс- жидектерді де ұзақ уақыт сақтауға болады екен. Сол себепті болашақта жаңа өнертабысқа деген халықтың сұранысы да артуы әбден мүмкін.

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Негізгі ойды тірек сөздер мен автор көзқарасы негізінде анықтайды	1- 2	Мәтіннен 3 тірек сөзді табады;	3
		мәтіннің мағынасын түсінеді;	1
		автордың көзқарасы берілген сөйлемді белгілейді;	1
Ауызша мәтін құрауда тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданады	3	тұрақты тіркестердің мағынасын ажыратады;	1
		тұрақты тіркестерді қолданады;	1
		мәтін құруда болжалдық сан есімді қолданады;	1
		көркемдеуіш құралдарды қолданады;	1
		өнертабыстың пайдасы туралы айтады.	1
Барлығы			10

БЖБ №2 «Сауда жасай білесің бе?» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.3.3.1 Прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру;

8.4.4.1 Тақырып бойынша мәліметтер жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Шығармадағы композициялық құрылымын ажыратады;

• Кейіпкерлерге, олардың іс-әрекеттеріне баға береді;

• Тақырыпқа қатысты эссе жазу жұмысында өз көзқарасын ұсынып, дәлелді аргументтер келтіреді.

Сөйлесім әрекеттері: Оқылым. Жазылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Еуропаның көркемөнер орталығында кішкентай бала әдемі туындыны көреді. Бұл туынды өте қымбат екен. Бала суреттен көзін ала алмай ұзақ тұрады. Ақшасы жетпеген соң, ала алмай кетеді. Қанағат деп жеген-кигенін азайтып, бір жылда аздап ақша жинайды.

Бір жылдан кейін дүкенге қайтып келеді. Суреттің сатылмағанын көріп қуанады. Суреттің авторына келіп: «Салған суретіңізді ағамның туған күніне алғым келеді. Ақша жинадым. Суретті маған сатыңызшы», - деп бір уыс ақшасын суретшіге береді.

Суретші біраз ойланып, суретті әдемі қағазға орап, балаға сатады. Бала қуанышын жасыра алмай, алғысын айтып, сыртқа шығады.

Дүкенде болған басқа суретшілер таңданып: «Есің дұрыс па?! Oл жұмысың миллионға кетер еді. Неге су тегінге саттың?» – деп сұрап еді, суретші: «Иә, бұл суретті миллионға не одан да қымбатқа сататын едім, алайда суретті сатып алу үшін бір жыл бойы ақша жинайтын адам табыла ма?» – дейді.

1. Мәтіннің сюжетін сөз тіркестерімен жазыңыз.

Шешімі
Дамуы
Басталуы

2. Басты кейіпкердің саудамен қандай байланысы бар? Оның адамгершілік қасиеттерін сипаттап, мәтіннен дәлел келтіре отырып және өз көзқарасыңызды ұсынып эссе жазыңыз.Жазба жұмысында бөлшектік сан есімді қолданыңыз.

ІІ-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Бір адам он жасар баласын ертіп, егіннен жаяу келе жатса, жолда қалған аттың бір ескі тағасын көріп, баласына айтты:

— Анау тағаны, балам, ала жүр, — деп.

Бала әкесіне:

— Сынып қалған ескі тағаны алып неғылайын, — деді.

Әкесі үндемеді, тағаны өзі иіліп алды да, жүре берді.

Қаланың шетінде темірші ұсталар бар екен, соған жеткен соң, әкесі қайырылып, манағы тағаны соларға үш тиынға сатты. Одан біраз жер өткен соң, шие сатып отырғандардан ол үш тиынға бірталай шие сатып алды. Сонымен, шиені орамалына түйіп, шетінен өзі бірем - бірем алып жеп, баласына қарамай, аяңдап жүре берді. Біраз жер өткен соң, әкесінің қолынан бір шие жерге түседі. Артында келе жатқан бала да тым - ақ қызығып келеді екен, жерге түскен шиені жалма-жан жерден алып, аузына салды. Бітегенеден соң және бір шие, онан біраз өткен соң және бір шие, сонымен әр жерде бір әкесінің қолынан түскен шиені он шақты рет иіліп, жерден алып жеді. Ең соңында әкесі тоқтап тұрып айтты:

— Көрдің бе, мана тағаны жамансынып жерден бір ғана иіліп көтеріп алуға еріндің, енді сол тағаға алған шиенің жерге түскенін аламын деп бір еңкеюдің орнына он еңкейдің. Мұнан былай есінде болсын: аз жұмысты қиынсынсаң — көп жұмысқа тап боласың, азға қанағат ете білмесең — көптен де құр боласың, — деді.

1. Мәтіннен оқиғаның сюжетін сөз тіркестерімен жазыңыз.

Шешімі
Дамуы
Басталуы

2.2. Басты кейіпкердің саудамен қандай байланысы бар? Оның адами құндылық қасиеттерін сипаттап, мәтіннен дәлел келтіре отырып және өз көзқарасыңызды ұсынып эссе жазыңыз.Жазба жұмысында бөлшектік сан есімді қолданыңыз.

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Шығармалардың композициялық құрылымын ажыратады. Кейіпкерлерге, олардың іс-әрекетіне баға береді.	1	Мәтіннің сюжетін сөз тіркесімен жазады;	3
		композициялық құрылымын ажыратады; кейіпкерлерді анықтайды; адамгершілік қасиетіне баға береді;	1 1 1 1
Тақырыпқа қатысты эссе жазу жұмысында өз көзқарасын ұсынып, дәлелді аргументтер келтіреді.	2	Мәтіннен дәлелдер келтіреді;	1
		көзқарасын ұсынады; өз ойын саудамен байланыстырып жазады;	1 1
		дәлелді аргументтер келтіреді;	1
		Бөлшектік сан есімді қолданады	1
Барлығы			12

1-ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

1-тоқсанның жиынтық бағалауына шолу

Ұзақтығы – 40 минут

Тыңдалым – 10 минут

Оқылым – 10 минут

Жазылым – 20 минут

Айтылым сабақтан тыс тексеріледі (әр білім алушыға 2 минут беріледі).

Балл саны – 30

Тапсырмалар түрлері

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар

Көп таңдауы бар сұрақтар

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 компоненттен тұрады. Бірінші компонент тыңдалым, екінші компонент оқылым, үшінші компонент жазылым және тілдік бағдар, төртінші компонент айтылым дағдыларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Тап сыр-ма	Қамтыла-тын мақсаттар	Тапсырмаларға сипаттама	Тапсырма-лар түрлері	Орын-дау уақыты, мин	Балл
1	8.1.2.1- Тыңдалғанмәтіннің негізгі мазмұнынтүсіну,детальді ақпараттарды анықтау 8.1.1.1 - мәтін тақырыбы,тірексөз-дер, иллюстрация ларарқылы көтеріле-тін мәселені болжау	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар тақырыпқа қатысты140-170 сөзден тұратын тыңдалым мәтінін 2 рет тыңдайды. Мәтінді тыңдау барысында мазмұнды түсінуге бағытталған төрт нұсқаның ішінен дұрыс бір жауапты белгілейді. Үшінші тапсырмада тірек сөздер мен иллюстрациялар арқылы мәселені болжайды. Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін бағалайды. Төртінші тапсырмада тұжырымды сөйлемдегі бос орынға 2 сөзді қояды. Бесінші тапсырмада берілген сұраққа жауап береді.	Көп таңдауы бар сұрақтар Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
2				2	1
3				2	1
4				2	1
5				2	1
6	8.3.6.1- тақырыпбойыншабірнешемәтіндекөтерілген мәселелерді салыстыра отырып, бағаберу 8.3.2.1 – публистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктер арқылы мәтіндер-дің жанрын анықтау	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар тақырыпқа қатысты180-200 сөзден тұратын мәтінді оқиды. Бірінші тапсырмада мәтін бойынша шын, жалған ақпаратты анықтайды. Екінші,үшіншітапсырмадамәтіннен берілген сөздердің синонимін, антонимін табады. Төртінші тапсырмада берілген сөйлемді өз сөзімен қайта жазады. Бесінші тапсырмада оқушы берілген сұраққа жауап береді.Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін, сөздік қорын орынды пайдалана алуын, өмірдегі жағдаяттарға өз көзқарасын білдіре алуын бағалайды.	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар Көп таңдауы бар сұрақтар Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
7				2	1
8				2	1
9				2	1
10				2	1
11	8.4.1.1-мәтіндер-дің жанрлық және стильдік ерекшелі-гін сақтап,шағын мақала,пікір, интервью жазу. 8.5.1.1болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба , ауызша жұмыстарда орынды қолдану	Тапсырма жеке орындалады.Оқушылар берілген екі тапсырманың бірін таңдап,жазба жұмысын орындайды.Мұғалім оқушының жазба жұмысында стильді сақтауын,қосымшаларды дұрыс жалғауын, сөйлем соңындағы тыныс белгілерін орынды қолдануын бағалайды.	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	20	10
12	8.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемде-гіш құралдар-ды қолданып,ауызша мәтіндер құрау 8.5.1.2. еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану	Тапсырма жұпта орындалады.Екі оқушыға бөлімдерге қатысты ортақ тақырып беріледі (тақырып жазылған қағаздар теріс қаратылады).Жұптағы оқушылар берілген тақырып бойынша диалогке түседі (әр оқушы диалогке 8-10 сөйлем айтуы керек). Мұғалім оқушының берілген тақырыпты түсініп,сұрақтарға лайық жауап беруін, талқылып, баға беруін бағалайды.Екі оқушының да балы бір-біріне тәуелді емес.	Ауызша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Айты-лым сабақтан тыс тексеріледі, әр білім алушыға 2 минут беріледі.	10
Барлығы					30

8-сынып , І-тоқсан

І- тоқсан бойынша жиынтық бағалау

I –нұсқа

І. Тыңдалым

1. Қазір білімді болу үшін не ойлап тапқан?

А) Есептегіш машинкалар

В) Телефон, планшет, компьютер

С) Тез есептегіш құралдар

Д) Жай ғылымның дамуын [1]

2. Адамның қол жеткізген ұлы игіліктері қалай аталады?

А) Кітап, дәптер, математика

В) Қасиет, жағдай, байлық

С) Телефон, планшет, компьютер

Д) Білім, ғылым, инновация [1]

3.Ақпараттарды мәтін мазмұнына сәйкестендіріп, тірек сөздер арқылы жазыңыз.

р/с	Ақпараттар	р/с	Ақпараттар	Сәйкестендіру жауабы
А	Компьютер	1	Кітап маған тақтан да қымбат
В	Ғаламтор	2	Техника заманында білімді болмау мүмкін емес.
С	Тақ	3	Мектептегі тақырыптарды алдын-ала қарастыруға болады.

[1]

4. Бос орынға қажетті сөзді қойыңыз, 2 сөзден артық жазбаңыз.

Адамдардың бірі _____________________ _________ болса, ал кейбіреулері бір оқығаннан-ақ есіне бәрін сақтап қалады. [1]

5. Берілген сұраққа жауап беріңіз.

«Оқу – білім бұлағы, білім – өмір шырағы» деген мақалды қалай түсінесің?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

ІІ. Оқылым

Энергетикалық дағдарыс

Қытай ғалымдарының айтуынша, Айдан табылған Гелий-3 элементі Жердегі энергетикалық дағдарыстың алдын алуға көмектеседі. Егер адам баласы Айдан бұл элементті өндіріп алатын болса, одан алынатын энергия он мың жылға жетеді, - деп хабарлайды Huffington Post.

Қытай ғалымдары осылай әлемге жар салудан бұрын Айды мұқият зерттеген. Жер серігінің беткі қатпарында термоядролық реакторға шикі өнім бола алатын пайдалы қазбалардың көп екендігі белгілі болды. Гелий-3 – Жерде өте сирек кездесетін элемент, себебі Күн сәулесінің атмосфера қабаттарынан өтуі кезінде аталған элементтің изотоптары тыста қалып қояды. Ал Айда ешқандай ауа қабаты болмағандықтан, Гелий-3 ол жақта өте көп. Қытай ғалымдары Гелий-3 элементін Ай бетін 600 градусқа ысыту арқылы бөліп алуды жоспарлап отыр. Содан соң шикі материалдар Жерге жіберілетін болады. Mail Online газетінің сараптамалық жұмысында небары 40 тонна Гелий-3 элементі бүкіл АҚШ территориясын бір жыл энергиямен қамтамасыз ете алады делінген. Ал Айда бұл элементтің 10 миллион тонна қоры бар екені анықталды.

Әзірге Қытай Айдағы табиғи байлықты игеру мақсатындағы қазба жұмыстарын бастау уақыты туралы ештеңе айтқан жоқ. Ал америкалық зерттеушілер бұл жобаның қанша қаржыны қажет етеніні туралы сараптамалық талдау жасауда. Huffington Post газеті Айдан қазып алынған әрбір тонна Гелий-3 элементінің құны орташа есеппен 3 миллиард АҚШ долларына тең болатынын жазады. Бұл – Жердегі мұнайды қолданғаннан әлдеқайда арзан әрі Жер үшін өте пайдалы болады.

1. Сөйлемдердің «шын», «жалған» екенін белгілеңіз.

Тұжырымды сөйлемдер		Ш/Ж
Айда ешқандай ауа қабаты болғандықтан, Гелий-3 ол жақта өте аз.
Америкалық зерттеушілер жобаның қанша қаржыны қажет етеніні туралы сараптамалық талдау жасап жатыр.

[1]

2.Мәтіннен мына сөздің синонимін табыңыз.

қол ұшын береді___________________________ _________________________

[1]

3. Мәтіннен мына сөздің антонимін табыңыз.

көп _____________________________________

[1]

4.Берілген сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз.(перифраза)

Қытай ғалымдары әлемге жар салудан бұрын Айды мұқият зерттеген.

Қытай ___________________________________________________________

[1]

5. Берілген сұраққа өз ойыңызды білдіріп, жауап беріңіз.

Гелий-3 элементі АҚШ территориясын қанша уақыт энергиямен қамтамасыз ете алады? [1]

ІІІ. Жазылым

Берілген 2 сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Жауапты тиісті стильге келтіріңіз. Жазба жұмысында бөлшектік және болжалдық сан есімдерді дұрыс қолдаңыз.

1. «Қазақстанның жас ғалымдары» жайында мақала жазу.

2. Сауда жасай білеміз бе? тақырыбына пікір жазу. [10]

ІҮ. Айтылым

Берілген бір тақырыпқа таңдау жасап, жұбыңызбен диалогке түсіңіз (8-10 сөйлем). Диалог құруда тұрақты тіркестерді, көркемдеу құралдарын, еліктеу сөздерді орынды қолданып, сөз әдебі мен сөйлеу этикетін ескеріңіз.

1. Білім саласындағы инновация туралы ойыңызды айтыңыз.

2. Қазақстандағы сауданың оң мен теріс әсері туралы.

3. Қазіргі бір күн электр энергиясы болмай қалса, не болады?

4. Еліміздегі қай тауары экспорттауға болады?

[10]

IІ –нұсқа

І. Тыңдалым

1. Білім қазынасы нелер арқылы жеткен?

А) Телефон, планшет, компьютер

В) Озық технологиялар арқылы

С) Тез есептегіш құралдар

Д) Ауызша,жазбаша, көркем әдебиет

[1]

2. Шекспир кітапты неден жоғары қояды?

А) тақтан

В) талдан

С) таудан

Д) тастан

[1]

3.Ақпараттарды мәтін мазмұнына сәйкестендіріп, тірек сөздер арқылы жазыңыз.

р/с	Ақпараттар	р/с	Ақпараттар	Сәйкестендіру жауабы
А	Тақ	1	Мектептегі тақырыптарды алдын-ала қарастыруға болады
В	Компьютер	2	Кітап маған тақтан да қымбат.
С	Ғаламтор	3	Техника заманында білімді болмау мүмкін емес.

[1]

4. Бос орынға қажетті сөзді қойыңыз, 2 сөзден артық жазбаңыз.

__________ ________ , мектепте болып жатқан тақырыптардың есептерін шығарып алуға болады.

[1]

5. Берілген сұраққа жауап беріңіз.

«Оқу – инемен құдық қазғандай» деген мақалды қалай түсінесің?

_________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1]

ІІ. Оқылым

Энергетикалық дағдарыс

ХХ-ғасырды адамзат табиғи отынды 30 есе көп пайдаланды. Көп шикізат ысырап болды. Ал жаһандағы шикізат қоры мен энергетикалық ресурс шектеулі. Энергетика қымбаттап, жаһандық энергетикалық дағдарыс туды.

ХХІ ғасырда энергетиканы халықаралық нарықта өндіру, тасымалдау қажеттілігі артты.Отын энергетикалық ресурсына мұннай, газ, көмір, жанғыш тақтатастар, тезек, ағаш, су қоры жатады.Мұнай әлемде энергетиканың негізгі көзі болып отыр. Ал, жаһандық экономика мұнайға тәуелді.

Шикізат өндіріп, тасымалдаудың экологиялық талаптары бар. Экологиялық талап бұзылса, қоршаған орта уланады. Бұл ахуал да энергетикалық дағдарысты тудырады.

Табиғи шикізат қоры аз қалды. Арзан пайдалы қазбалар болашақта бітеді. Сондықтан балама ресурстарды пайдалану жеделдеді. Атом электр станцияларында (АЭС) балама энергия көзі – электр энергиясы – өндіріледі. Қазір дүниежүзінің 40 елінде АЭС жұмыс істейді.Бұл АЭС-терде барлық электр энергиясының 17 пайызы өндіріледі. Электр энергиясының Францияда 77 пайызы, Литвада 74 пайызы, Бельгияда 57 пайызы, Украинада 47 пайызы, Жапонияда 34 пайызы АЭС-терде өндіріледі. Бұл көрсеткіш болашақта өседі.

Әлемде көптеген елдер энергетикалық дағдарыстан шығу үшін балама энергияны пайдаланады.АҚШ, Канада, Англия, Қытай, Жапон елдері балама энергияны пайдаланады.

Балама энергия – энергияны табиғи шикізаттан емес, қоршаған ортаны уламайтын, таза, табиғи жолмен өндіретін энергия. Балама энергия көздеріне: күн, жел, су, биоотын және геотермальды энергия жатады.

Біздің елімізде балама энергияны пайдалану кең тараған жоқ. Мамандардың сараптамасы бойынша, елімізде балама энергияны пайдалану 1 пайыз екен.

1.Сөйлемдердің «шын», «жалған» екенін белгілеңіз.

Тұжырымды сөйлемдер		Ш/Ж
Әлемде көптеген елдер энергетикалық дағдарыстан шығу үшін балама энергияны пайдаланады.
Табиғи шикізат қоры мен пайдалы қазбалар болашақта жеткілікті.

[1]

2.Мәтіннен мына сөздің синонимін табыңыз.

Мол ________________________________ [1]

3. Мәтіннен мына сөздің антонимін табыңыз.

Қымбат _____________________________________ [1]

4.Берілген сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз.(перифраза)

АҚШ, Канада, Англия, Қытай, Жапон елдері балама энергияны пайдаланады.

Балама __________________________________________________________ [1]

5. Берілген сұраққа өз ойыңызды білдіріп, жауап беріңіз.

Әлемде энергетиканың негізгі көзі не және ол жаһандық экономика неге тәуелді?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

ІІІ. Жазылым

Берілген 2 сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Жауапты тиісті стильге келтіріңіз. Жазба жұмысында бөлшектік және болжалдық сан есімдерді дұрыс қолдаңыз.

1. «Қазақстанның жас ғалымдары» жайында мақала жазу.

2. Сауда жасай білеміз бе? тақырыбына пікір жазу.

[10]

ІҮ. Айтылым

Берілген бір тақырыпқа таңдау жасап, жұбыңызбен диалогке түсіңіз (8-10 сөйлем). Диалог құруда тұрақты тіркестерді, көркемдеу құралдарын, еліктеу сөздерді орынды қолданып, сөз әдебі мен сөйлеу этикетін ескеріңіз.

1. Білім саласындағы инновация туралы ойыңызды айтыңыз.

2. Қазақстандағы сауданың оң мен теріс әсері туралы.

3. Қазіргі бір күн электр энергиясы болмай қалса, не болады?

4. Еліміздегі қай тауары экспорттауға болады?

[10]

Тыңдалым мәтіні

Адамзат баласының қол жеткізген ұлы игіліктерінің бірі – білім қазынасы. Ол ұрпақтан ұрпаққа ауызша, жазбаша түрде немесе көркем әдебиет арқылы да жеткен . Кітап таңдап талғап оқи білу, түсіну мен түйсіну, алған әсеріңді өмір қажетіңе жарата білу әрбір адамның білігі мен білімін, пайымы мен парасатын айқындайды. «Кітап маған тақтан да қымбат», – деп атап көрсеткен Шекспир.

Білім адам өміріне өте қажет. Онсыз адам оқуға түсе алмайды. Ал оқуға түсе алмаса, өзінің мақсатына жетпейді, оны жұмысқа алмайды. Жұмыс істемесе, ол ақша тауып, өзін-өзі қамтамасыз етпейді . Қазіргі заманда білімді болмау мүмкін емес, өйткені ғалымдар әртүрлі техникалық заттар, мысалы, телефон, планшет, компьютер ойлап тапты. Егер мұның бәрін сатып алып, оған ғаламтор қоссақ, мектепте болып жатқан тақырыптарды алдын ала қарастырып, есептерін шығарып тастауға болады. Әр адамның әртүрлі білімділік қасиеті бар, бірі математикадан шебер, ал бірі ойына бір оқығаннан-ақ есіне бәрін сақтап қалады. Адам көбірек оқыса, білімді болады, ал білімді болмаса, өмір сүру қиын болады. Мінекей, осыдан «Оқу – білім бұлағы, білім – өмір шырағы» деген мақал шыққан.Көп оқып, жетістікке жеткен адамға «Оқу – инемен құдық қазғандай» деп те айтады.

Балл қою кестесі

І-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	В	1	5
2	Д	1
3	Ғалымдар теникалық заттарды, мысалы: компьютерді ойлап тапты.Ғаламтор көмегімен есептерді шығаруға болады.	1
4	Математикадан шебер	1
5	Көп оқып, жетістікке білім арқылы жеткен адамға айтады	1

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Америкалық зерттеушілер жобаның қанша қаржыны қажет етеніні туралы сараптамалық талдау жасап жатыр.	1	5
2	Көмектеседі	1
3	Қымбат	1
4	Қытай оқымыстылары жер бетінің адамдарына айтпастан бұрын Айды терең тексерген	1
5	Гелий-3 элементі АҚШ территориясын бір жыл уақыт энергиямен қамтамасыз ете алады.	1

ІІ-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Д	1	5
2	А	1
3	Ғалымдар теникалық заттарды, мысалы: компьютерді ойлап тапты.Ғаламтор көмегімен есептерді шығаруға болады.	1
4	Математикадан шебер	1
5	Адам көбірек оқыса, білімді болады, ал білімді болса, өмір сүру қиын болады.	1

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Әлемде көптеген елдер энергетикалық дағдарыстан шығу үшін балама энергияны пайдаланады.	1	5
2	Көп	1
3	Арзан	1
4	Балама энергияны АҚШ, Канада, Англия, Қытай, Жапон мемлекеті қолданады.	1
5	Әлемде энергетиканың негізгі көзі мұнай және ол жаһандық экономика мұнайға тәуелді.	1

Жазылым

Балл	Мазмұны мен дұрыс жазылуы (5 балл)	Тілі (5 балл)
5	Өте жақсы Жауап толық, нақты негізделген және жақсы суреттелген, қарапайым және күрделі идеяларды тиімді ашады. Эссе құрылымы мен жазылуы жоғары деңгейде, негізгі және қортынды бөлімдері нақты жазылған, келтірілген аргументтері байланысқан және мазмұнын ашады.	Өте жақсы Сабақтас құрмалассөйлемдерді дұрыс және сәйкестендіріп жазған, сөздік қоры мол, стильдік қолданысы өте дұрыс. Нақты және жүйелі, елеусіз қателері бар.
4	Жақсы Көптеген түрлі мысалдар мен сілтемелерді қолданған жауап, қарапайым және кейбір күрделі идеяларды ашады. Жазба эссенің идеясында логикалық дамуы жақсы жазылған, аргументерді қолдануы мен қортынды жасау қабілеті көрінеді.	Жақсы Грамматикалық формаларды көбіне сәйкесінше жақсы қолданады. Түрлі лексикалық минимумды қолдануға тырысады, сөздік қоры жеткілікті, стильдік қолданысы дұрыс.Жалпы нақты, елеусіз қателері ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
3	Қанағаттанарлық Жауапта бірнеше мысалдар келтірілген, бірақ барлық жағдайда негізді емес, қарапайым идеяларды ашқанымен,суреттеуі аз. Эссе дұрыс жазылған, бірақ кей кезде аргументтері логикалық жағынан дамытылмаған.	Қанағаттанарлық Қарапайым грамматикалық формалар мен күнделікті лексикалық минимумды қолданады, сөздің қоры жеткілікті, стильдік қолданысы көп жағдайда дұрыс. Көбіне нақты, қателері бар, бірақ ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
2	Төмен Негізгі тақырыпты ашуға тырысады, бірақ көптеген қателер мен сәйкессіздіктер кетіреді, тек қарапайым идеяларды ашады. Эссенің құрылымы шектеулі, аргументтері дамымаған.	Төмен Сөздік қоры шектеулі, жай сөйлемдерді қолданады, қайталаулар көп, сөздік қорымен стильдік қолданысы жеткіліксіз. Орфография мен негізгі грамматикалық форрмалар қате қолданған, мағынасы түсініксіз.
1	Өте төмен Жауап түсініксіз, тақырыпқа байланысты сілтемелер аз, сұраққа жауап бермейді. Эссенің құрылымы мен аргументтерді қолдануы төмен деңгейде, идеялары жүйесіз.	Өте төмен Тек қарапайым сөйлемдер мен шектеулі сөздік қорды қолданады, көп құрылымдары аяқталмаған және қате. Көптеген қателіктер келтірген, түсінуге қиындық келтіреді.
0	Жауап жоқ	Жауап жоқ

Айтылым

Балл	Негізгі ойды ашу ( 5 балл)	Сөз қолданысы (5 балл)
5	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды өте жақсы түсіндіреді және ашады. Өз көзқарасын жүйелі және нақты дәлеледермен көрсетеді.Қажетті ақпаратқа дұрыс талдау жасайды жіне бағалайды.	Жауабы нақты және орынды. Кездейсоқ немесе кішігірім қателер кездеседі.
4	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды нақты тауып ашады және түсіндіреді Өз көзқарасын жақсы дәлеледермен келтіреді.Қажетті ақпаратты жалпы алғанда талдайды және бағалайды.	Жауабы көбіне нақты, тіл қолданысында кездейсоқ қателер кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтірмейді.
3	Қарапайым идеяларды ашады және түсіндіреді.Өз көзқарасын дәлелдеуге негіз шамалы.Қажетті ақпаратты талдау мен бағалауы қанағатсыз.	Жауабы нақты, тіл қолданысында қателер кетіреді.Жалпы қателіктер түсінуге кедергі келтірмейді.
2	Қарапайым ойларды түсіндіреді, негізігі ойды ашуы шектеулі.Өз көзқарасын бірнеше ділелмен немесе дәлелсіз жеткізеді.Қажетті ақпаратты талдауға және бағалауға тырысады, бірақ көбіне сәтсіз.	Қарапайым сөз қолданысында анық қателіктер келтіреді.Қателіктер түсінуге біршама кедергі келтіреді.
1	Өте аз ой жеткізеді, түсініксіз немесе негізгі ойлар ашылмаған.Тек негізгі ақпаратты береді.Көбіне ақпарат қажетсіз.	Жиі қате кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтіреді.
0	Идеясын, ойын жеткізе алмайды.	Сөз қолданысы сәйкес емес.

8-сынып, ІІ-тоқсан

БЖБ №1 «Достық пен татулық - таптырмас бақыт» бөлімі

бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.1.6.1 Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру;

8.2.5.1 Пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Мәтіндегі ақпараттанды сәйкестендіреді, сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша нақты жауап береді;

• Өз ұстанымына қатысты дәлелдер ұсынып, сұрақтарға жауап береді.

Сөйлесім әрекеттері: Тыңдалым, Айтылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тапсырма

1. Тыңдалым мәтіні негізінде сұрақтарға жауап бер

1. «Жерұйық» фильмінің режиссері кім және фильмде қай ұлттың ауыр жағдайы көрсетілген?_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Фильмге кімнің естеліктері арқау болады?________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Кинода қазақ халқының қандай қасиеттері бейнеленген?_________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. «Қазақстан – достық пен татулықтың мекені» тақырыбына досыңмен диалог құр.Диалогта шартты рай формаларын қолданып, ойыңды дәлелдеп, аргументтер келтір.

ІІ-нұсқа

Тапсырма: 1. Тыңдалым мәтіні негізінде сұрақтарға жауап бер

1. «Жерұйық» фильмі қай ақынның сөзімен басталады?___________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Фильмнің бас кейіпкері кім және фильм қай ғасырдың трагедиясы? _____________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Фильм кімдердің шынайы алғысының белгісі? _____________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. «Доссыз адам – тұзсыз ас»тақырыбына досыңмен диалог құр .Диалогта шартты рай формаларын қолданып, ойыңды дәлелдеп, аргументтер келтір.

Тыңдалым мәтіні

Сламбек Тәуекелдің «Жерұйық» фильмі ұлы Абайдың «Адамзаттың бәрін сүй: «Бауырым!» деп деген сөзімен басталады.Фильмге кішкентай кәріс баласы Сон Лаврентийдің естеліктері арқау болған. Кинода ХХ ғасырдың трагедиясы суреттеледі. Ұлы Отан соғысы жылдарында өз жерінен қуғындалып, Қазақстанға жер аударылып келген кәріс, неміс, түрік, шешен, күрд және басқа да ұлттардың ауыр жағдайы бейнеленген.

Ашаршылық, саяси қуғын-сүргін көрген халықтың бастан кешкен қиыншылықтары суреттеледі.Үйсіз қалған босқындарды қазақ халқы жылатпайды, бауырына тартады.Мыңдаған жанды ажалдан аман алып қалады. Олармен бір үзім нанын бөліп жейді. Жанашырлық көрсетеді. Кинода бүгінгі Қазақстан халқының татулық пен ынтымақтастығының бастауы көрсетілген.

Фильмнің басты кейіпкері Орынбай – өмірде болған адам. Ол – парасатты қазақ азаматының типтік бейнесі. Барша қазақ халқының бауырмалдығы, жомарттығы, адалдығы осы бейне арқылы көрінеді. Рөлді белгілі актер Болат Әбділманов шеберлікпен сомдаған.

Бұл фильм – қазір Қазақстанда бақытты өмір сүріп жатқан түрлі ұлт өкілдерінің қазақ халқына деген шынайы алғысының белгісі.

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіндегі ақпараттарды сәйкестендіреді, сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша нақты жауап береді	1	Мәтіндегі ақпараттарды сәйкестендіреді; мәтін мазмұны негізінде 1-ші сұраққа жауап береді; 2-ші сұраққа жауап береді; 3-ші сұраққа жауап береді	1 1 1 1
Өз ұстанымына қатысты дәлелдер ұсынып, сұрақтарға жауап береді	2	нақты ұстанымын көрсетеді; сұрақтарға жауап береді; дәлелдер ұсынады; шартты рай формаларын қолданады;	1 1 1 1
		ойын дәлелдеп айтады; аргументтер арқылы келтіреді	1 1
Барлығы			10

8-сынып, ІІ-тоқсан

БЖБ №2 «Кәсіп – бақыттың шырағы, еңбек – ырыстың бұлағы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.3.2.1 Публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау;

8.4.2.1 Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Мәтіндегі жанрға қатысты ерекшеліктіанықтайды;

• Эссе құрылымын сақтайды, мәселенің шешу жолдарын ұсынады.

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану. Жоғары деңгей дағдылары

Сөйлеу әрекетінің түрлері: Оқылым.Жазылым

Орындау уақыты: 20 минут

I –нұсқа

Тапсырма:

І. Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз

Қазақ халқының негізгі кәсібі мал шаруашылық болған. Қазақ өзінің малын қой, ешкі, жылқы, түйе, сиыр деп төрт түлікке бөлген.Осы төрт түлік малдың әрқайсысын шаруалар барынша өнімді, орынды пайдалана білген.Мал бағудың өзіндік әдістерін, малды күтіп - баптаудың тәсілдерін жете меңгерген. Жайылымдарды жыл мезгілінің төрт мезгіліне байланысты тиімді пайдаланып, көшіп - қонып отырған.Жайылымдар қыстау, көктеу, жайлау, күзеу деп аталған.

Қазақ халқы егіншілікпен де айналысқан.Оңтүстік өңірде ежелгі Сауран, Тараз, Отырар қалаларының маңайында ескі арықтардың ізі сақталған.Егінші қазақтың ертеден өсірген дақылдары – тары, күріш, жүгері, арпа, сұлы. Сонымен бірге бау-бақша да еккен.

1. Мәтіннің жанрын анықтаңыз

А) мақала В) әңгіме С) сұхбат Д) очерк

2. Мәтіннің жанрға қатысты ерекшелігін анықтаңыз

3. Мәтіннен 3 етістікті бұйрық рай тұлғасына қойып жазыңыз

ІІ.«Бүркітшілік – аңшылықтың белгісі» атты тақырыпта пікір білдіріп, 2 аргумент келтіре отырып, эссе құрылымында шартты райды қолданыңыз.

Бағалау критерийі	№ тап-сырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіндегі жанрға қатысты ерекшелікті анықтайды	1	Мәтіннің жанрын анықтайды; жанрға қатысты ерекшелікті табады; етістіктерді бұйрық рай тұлғасында жазады;	1 1 3
Эссе құрылымын сақтайды, мәселенің шешу жолдарын ұсынады	2	Тақырыпқа қатысты пікір білдіреді; пікірін 1-ші аргументпен дәлелдейді; пікірін 2-ші аргументпен дәлелдейді; эссе құрылымында шартты райды қолданады; шешу жолдарын ұсынады.	1 1 1 1 1
Барлығы			10

8-сынып, ІІ-тоқсан

БЖБ №2 «Кәсіп – бақыттың шырағы, еңбек – ырыстың бұлағы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.3.2.1 Публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау;

8.4.2.1 Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Мәтіндегі жанрға қатысты ерекшеліктіанықтайды;

• Эссе құрылымын сақтайды, мәселенің шешу жолдарын ұсынады.

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану. Жоғары деңгей дағдылары

Сөйлеу әрекетінің түрлері: Оқылым.Жазылым

Орындау уақыты: 20 минут

IІ –нұсқа

Тапсырма:

І. Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз

«Еңбекпен келген нан тәтті» деген сөздің мағынасы өте үлкен.Қазіргі кезде ата-ананың алдында балалардың негізгі атқаратын еңбегі – сабақ оқу, мектепте, үйде қолғабыс жасау және уақытын тиімді пайдалану.Баланың ата-анасына тигізетін пайдасы – осылар болып есептеледі.

Мен қарапайым жұмыскер агрономмын.Жақында өз кәсібімді ашқым келеді.Ол кәсіп жылыжай ашып, жеміс-жидек өсірсем деп ойлаймын.Ол үшін осы саланы жетік меңгерген іскер, сенімді әрі кәсіпқой мамандарды жұмысқа тартсам, қажетті құрал- жабдықты сатып алып, мамандарға жоғары еңбекақы төлесем деген жоспарым бар. Ауыл шаруашылық өнімдерін өтімді игеріп, өнімдеріміз туралы жарнама дайындаймын.Жарнама дайындау балаларымның міндеті болады. Жұмысымыз оңға басса, әлі-ақ сый-құрметке ие болып, еңбегіміздің зейнетін көреміз.

1. Мәтіннің жанрын анықтаңыз

А) мақала В) әңгіме С) сұхбат Д) очерк

2. Мәтіннің жанрға қатысты ерекшелігін анықтаңыз

3. Мәтіннен 3 шартты рай формасындағы етістіктерді жазыңыз

ІІ.«Қазіргі саятшылық өнер» атты тақырыпта пікір білдіріп, 2 аргумент келтіре отырып, эссе құрылымында бұйрық райды қолданыңыз.

Бағалау критерийі	№ тап-сырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіндегі жанрға қатысты ерекшелікті анықтайды	1	Мәтіннің жанрын анықтайды; жанрға қатысты ерекшелікті табады; етістіктерді шартты рай тұлғасында жазады;	1 1 3
Эссе құрылымын сақтайды, мәселенің шешу жолдарын ұсынады	2	Тақырыпқа қатысты пікір білдіреді; пікірін 1-ші аргументпен дәлелдейді; пікірін 2-ші аргументпен дәлелдейді; эссе құрылымында бұйрық райды қолданады; шешу жолдарын ұсынады.	1 1 1 1 1
Барлығы			10

2-ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

2-тоқсанның жиынтық бағалауына шолу

Ұзақтығы – 40 минут

Тыңдалым – 10 минут

Оқылым – 10 минут

Жазылым – 20 минут

Айтылым сабақтан тыс тексеріледі (әр білім алушыға 2 минут беріледі)

Балл саны – 30

Тапсырмалар түрлері

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар

Көп таңдауы бар сұрақтар

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 компоненттен тұрады. Бірінші компонент тыңдалым, екінші компонент оқылым, үшінші компонент жазылым және тілдік бағдар, төртінші компонент айтылым дағдыларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Тап-сыр-ма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырмаларға сипаттама	Тапсым- лар түрлері	Орындау уақыты, минут	Балл
1	8.1.5.1-тірек сөздер автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау 8.1.3.1. –оқу еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздердің мағынасын түсіндіру	Тапсырма жеке орындалады.Оқушылар тақырыпқа қатысты 140-170 сөзден тұратын тыңдалым мәтінін 2 рет тыңдайды. Бірінші тапсырмада дұрыс мәліметті анықтайды, екінші тапсырмада тест сұрағына жауап береді.Үшінші тапсырма бос тұрған орынға қажетті сөзді қояды.Төртінші тапсырмада мақалдың мағынасын ажыратып жазады.Бесінші тапсырмада автордың ойын анықтайды.Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін бағалайды.	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
2				2	1
3
			Көп таңдауы бар сұрақтар	2	1
			Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
4				2	1
5
6	8.3.3.1 Прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау,кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру және поэзиялық шығармалардың композициялық шығармалардың құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру.	Тапсырма жеке орындалады.Оқушылар тақырыпқа қатысты 180-200 сөзден тұратын тыңдалым мәтінді оқиды. Бірінші тапсырмада тест сұарағына жауап береді.Екінші тапсырмада мәтін бойынша шын,жалған ақпаратты анықтайды.Үшінші тапсырмада сөздердің мағынасын анықтайды.Төртін-ші тапсырмада сұраққа жауап береді.Соңғы тапсырмада кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне баға береді.Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін, сөздік қордың орынды пайдалана алуын, өмірдегі жағдаяттарға өз көзқарасын білдіре алуын бағалайды.	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
				2	1
7
				2	1
8
			Көп таңдауы бар сұрақтар	2	1
9
10
			Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
	8.4.2.1. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап,тақырыпқа байланысты берілген мәселелнің оңтайлы шешу жолдарын ұсыну. 8.4.3.1- жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу. 8.5.1.3. – етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша, жазба жұмыстарда орынды қолдану.	Тапсырма жеке орындалады.Оқушылар берілген екі тапсырманның бірін таңдап,жазба жұмысын орындайды.Мұғалім оқушының жазба жұмысында стильді сақтауын, қосымшаларады дұрыс жалғауын, сөйлем соңындағы тыныс белгілерді орынды қолдануын, етістіктің шартты және бұйрық рай қызметін білетіндігін орынды қолданатынын бағалайды.	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	20	10
11	8.2.4.1- идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнынның дамуын салыстыру және талдау 8.2.3.1.-ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту.	Тапсырма жеке орындалады. Оқушыларға бөлімдерге қатысты тақырып беріледі.(тақырып жазылған қағаздар теріс қаратылады). Оқушы берілген тақырып бойынша 1 минут дайындалып, 2 минут сөйлейді. Монолог 8-10 сөйлемнен тұруы керек.3 минут мұғаліммен талқылайды.Мұға-лім оқушының берілген тақырыпты түсініп, тақырыпқа, сұрақтарға лайық жауап беруі, сөз ішіндегі сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеруі бағаланады.	Ауызша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Айтылым сабақтан тыс тексеріледі	10
Барлығы					30

8-сынып , ІІ-тоқсан

ІІ- тоқсан бойынша жиынтық бағалау

I –нұсқа

І. Тыңдалым

Досы көпті жау алмайды

Қазақ халқында «Досы көпті жау алмайды» деген мақал бар. Әрбір адам, әрбір отбасы өзінің достары, жолдастары көп болуды қалайды. Біреуге дос болу – жоғары дәреже деп есептеледі. Жолдас деген – мызғымас қорған. Жолдас деген – қолдың ұзаруы. Жолдас деген – сенімді тірек. Жолдас деген – көңіл ашып сырласатын сымбаттың. Жолдас деген – қажетіңе жарайтын көмекшің. Жолдас деген басыңа күн туғанда – құтқарушың, ауырғанда – емшің.

Жақсы жолдас табу қиын, ол кездейсоқ жолда жатпайды. Сондықтан оны құрметтеу керек, сақтау керек, қорғау керек.

Қазақтар жолдасы адамың өзіңе лайық болсын дейді. Досты, жолдасты ойланып таңдау керек. Адамды досынан таниды.

Ертеде Төле биге бір адам келіп, өзін кеңесші етіп қабылдауды өтінеді. Сонда Төле би оған:

- Досыңды ертіп әкел, маған оны көрсет, сенің қандай адам екеніңді содан білемін, - деп жауап береді.

Осыдан кейін үш айдан соң әлгі жігітке:

- Досың жақсы адам екен, сені қызметке қабылдаймын, -дейді.

Дос, жолдас – аса қымбатты адамдар.

1. Мәтінде айтылған 1 дұрыс мәліметті анықтаңыз.

А) Жолдас, дос кез келген адамдар

В) Жолдас адамның өзіңе лайық болу керек

С) Жолдас сені таңдап алады

Д) Жолдасты кез келген уақытта айырбастауға болады. [1]

2. Адамды қалай тануға болды?

А) Кез келген адамның ата-анасы арқылы

В) Адамның туысқандары арқыл ы

С) Жақсы көршілері арқылы

Д) Досын көріп, білу арқылы [1]

3. Сөйлемдегі бос орынға қажетті сөзді қойып жазыңыз.2 сөзден артық жазбаңыз.

Жолдас деген басыңа күн туғанда – _____________ , ауырғанда – _________.

[1]

4. Мәтіндегі мақалдың мағынасын ашып, жазыңыз.

Мақал	Мағынасы

[1]

5. Мәтін бойынша жолдас туралы негізгі ойды жазыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1]

ІІ. Оқылым

Теңіз жағасында екі адам жүр. Бірі – Курнос, бірі – Андрей. Кенет ышқынып, жел гулеп кетті. Қамыстар құлап, топырақ борап, дүние алай - дүлей борап кетті. Андрей бұл сұмдықты көрді: қатты соққан қара дауыл мұзды қақ жарып, ашып жіберді. Сіресіп жатқан мұз алға қарай жылжыды. Теңіз үсті түтігіп кетті. Андрей Курносты жаға қайыққа қарай сүйрей жөнелді. Иван:

• Есің дұрыс па? – деп айқайлады.

• Әне, балықшылар ығып барады.

• Подумаешь! Ықса, барсын!

Андрей не істерін білмей, сергелеңге түсті. Жанына Жалмұрат жүгіріп келді. Екеуі қайықты суға түсіріп мінді. Жел қайықты ұшырып ала жөнелді. Олар жағадан ұзап кетті. Теңіз үстінің дауылы өте қатты, үйдей толқындар. Жалмұраттың зәресі ұшты. Басы айналды. «Құдай-ай сақтай көр!» - деп жалбарынды. Андрей қайықты есті. Мұзда ыққан қайықшыларға жете алмай, өздері адасты. Қараңғы түнде қайықты үлкен сең соқты. Қайық быт-шыт болды. Екеуі мұздың үстінде қалды.

Ал балықшылар теңізге шыққан соң, жұқа мұз быт-шыт болып жарылды. Олар жан-жаққа ығып кетті. Балықшылардың біреуі суға құлап, үшеуі үсіп өлді. Біреуі шалажансар. Еламан, Кәлен, Мөңке, Дос, Рай ғана қалды.

Таң атты. Дауыл басылды. Бұлар ыққан үлкен мұз шыңға тірелді. Балықшылар: «Қаратүпті қара! Біз Қаратүптен шығыппыз», - деп шулады. Сақал- мұрты – қырау, беттерін үсік шалған. Осы жерде балықшылар Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді. Өздерін іздеп шыққандарын түсінді. Андрейдің тырнақтары жұлынған. Мұз үсті – қан. Өмір үшін жан аласқан. Жерді тырнағымен тырнаған. Андрей ақкөңіл еді. Промсолда балықшыларға жаны ашитын жалғыз адам еді.

1.Мәтіндегі балықшылар өмірі қай жерде болған?

А) Каспий теңізінің жағасында

В) Балқаш теңізі жағасында

С) Алакөл көлінің жағасында

Д) Арал теңізі жағасында

[1]

2. Сөйлемдерден «шын, жалған» екенін анықтаңыз.

Тұжырымды сөйлемдер	ш/ж
Андрей мен Жалмұрат мұзда ыққан балықшыларды іздеді
Балықшылардың барлығы аман- есен жағаға жетті

[1]

3.Мына сөздің мағынасын жазыңыз.

зәресі ұшты _________________________________________________ [1]

4. Мәтіннің 1-абзацында қандай мәселе көтерілді.1 сөйлеммен жауап жазыңыз.

____________________________________________________________________

[1]

5. Мәтіндегі кейіпкердің іс-әрекетіне баға беріңіз.

Кейіпкер	Іс-әрекет	Бағалаңыз
Андрей

[1]

ІІІ. Жазылым

Берілген 2 сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Жауапты тиісті стильге келтіріңіз. Жазба жұмысында етістіктің бұйрық рай мен шартты рай жұрнақтарын қолданыңыз.

1. Ә.Нұрпейісов «Қан мен тер» романы бойынша оқиға Арал теңізінің жағалауында болған.

«Шығармадағы және қазіргі Арал тағдыры» атты эссе жазыңыз.

2. Достық пен татулық – таптырмас бақыт бөлімі бойынша «Дос және шынайы достық» тақырыбында мәтін жазыңыз. [10]

ІҮ. Айтылым

Берілген бір тақырыпқа таңдау жасап, 8-10 сөйлемді монолог дайындаңыз. Монолог бараысында ілгерінді, кейінді, тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріңіз.

1. Нағыз достық туыстыққа айналады

2. Болашақта кәсібіңді дұрыс таңдай аласың ба?

3. Елімізде ауызсу мәселесі қалай шешілуге тиіс

4. Болашақта қандай жаңа мамандықтар болады?

[10]

8-сынып , ІІ-тоқсан

IІ –нұсқа

І. Тыңдалым

Досы көпті жау алмайды

Қазақ халқында «Досы көпті жау алмайды» деген мақал бар. Әрбір адам, әрбір отбасы өзінің достары, жолдастары көп болуды қалайды. Біреуге дос болу – жоғары дәреже деп есептеледі. Жолдас деген – мызғымас қорған. Жолдас деген – қолдың ұзаруы. Жолдас деген – сенімді тірек. Жолдас деген – көңіл ашып сырласатын сымбаттың. Жолдас деген – қажетіңе жарайтын көмекшің. Жолдас деген басыңа күн туғанда – құтқарушың, ауырғанда – емшің.

Жақсы жолдас табу қиын, ол кездейсоқ жолда жатпайды. Сондықтан оны құрметтеу керек, сақтау керек, қорғау керек.

Қазақтар жолдасы адамың өзіңе лайық болсын дейді. Досты, жолдасты ойланып таңдау керек. Адамды досынан таниды.

Ертеде Төле биге бір адам келіп, өзін кеңесші етіп қабылдауды өтінеді. Сонда Төле би оған:

- Досыңды ертіп әкел, маған оны көрсет, сенің қандай адам екеніңді содан білемін, - деп жауап береді.

Осыдан кейін үш айдан соң әлгі жігітке:

- Досың жақсы адам екен, сені қызметке қабылдаймын, -дейді.

Дос, жолдас – аса қымбатты адамдар.

1. Мәтінде айтылған 1 дұрыс мәліметті анықтаңыз.

А) Жақсы жолдас табу қиын, ол кездейсоқ жолда жатпайды.

В) Дос сенің сыныптасың болуы мүмкін

С) Жолдас өзі сені таңдап алады

Д) Жолдасты ата-анаңның өздері тауып береді [1]

2. Төле би неге жігіттің досын шақырған?

А) Жай көру үшін бе, әлде танимын деп ойлады ма?

В) Досының мінезін білу үшін бе?

С) Жігітті досы арқылы білу үшін

Д) Досын да қасына көмекшісі етіп алу үшін

[1]

3. Сөйлемдегі бос орынға қажетті сөзді қойып жазыңыз.2 сөзден артық жазбаңыз.

Досың _________ адам екен, сені ___________ аламын. [1]

4. Мәтіндегі мақалдың мағынасын ашып, жазыңыз.

Мақал	Мағынасы

[1]

5. Мәтін бойынша дос туралы негізгі ойды жазыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

ІІ. Оқылым

Теңіз жағасында екі адам жүр. Бірі – Курнос, бірі – Андрей. Кенет ышқынып, жел гулеп кетті. Қамыстар құлап, топырақ борап, дүние алай - дүлей борап кетті. Андрей бұл сұмдықты көрді: қатты соққан қара дауыл мұзды қақ жарып, ашып жіберді. Сіресіп жатқан мұз алға қарай жылжыды. Теңіз үсті түтігіп кетті. Андрей Курносты жаға қайыққа қарай сүйрей жөнелді. Иван:

• Есің дұрыс па? – деп айқайлады.

• Әне, балықшылар ығып барады.

• Подумаешь! Ықса, барсын!

Андрей не істерін білмей, сергелеңге түсті. Жанына Жалмұрат жүгіріп келді. Екеуі қайықты суға түсіріп мінді. Жел қайықты ұшырып ала жөнелді. Олар жағадан ұзап кетті. Теңіз үстінің дауылы өте қатты, үйдей толқындар. Жалмұраттың зәресі ұшты. Басы айналды. «Құдай-ай сақтай көр!» - деп жалбарынды. Андрей қайықты есті. Мұзда ыққан қайықшыларға жете алмай, өздері адасты. Қараңғы түнде қайықты үлкен сең соқты. Қайық быт-шыт болды. Екеуі мұздың үстінде қалды.

Ал балықшылар теңізге шыққан соң, жұқа мұз быт-шыт болып жарылды. Олар жан-жаққа ығып кетті. Балықшылардың біреуі суға құлап, үшеуі үсіп өлді. Біреуі шалажансар. Еламан, Кәлен, Мөңке, Дос, Рай ғана қалды.

Таң атты. Дауыл басылды. Бұлар ыққан үлкен мұз шыңға тірелді. Балықшылар: «Қаратүпті қара! Біз Қаратүптен шығыппыз», - деп шулады. Сақал- мұрты – қырау, беттерін үсік шалған. Осы жерде балықшылар Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді. Өздерін іздеп шыққандарын түсінді. Андрейдің тырнақтары жұлынған. Мұз үсті – қан. Өмір үшін жан аласқан. Жерді тырнағымен тырнаған. Андрей ақкөңіл еді. Промсолда балықшыларға жаны ашитын жалғыз адам еді.

1.Мәтіндегі оқиға еліміздің қай өңірінде болған?

А) Орталық Қазақстан өңірінде

В) Солтүстік Қазақстан өңірінде

С) Батыс Қазақстан өңірінде

Д) Оңтүстік Қазақстанөңірінде

[1]

2. Сөйлемдерден «шын, жалған» екенін анықтаңыз.

Тұжырымды сөйлемдер	ш/ж
Балықшылар Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді.
Балықшыларға Иван ғана көмекке барды

[1]

3.Мына сөздің мағынасын жазыңыз.

жаны ашитын________________________________________________

[1]

4. Мәтіннің 2-абзацында қандай мәселе көтерілді.1 сөйлем мен жауап жазыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1]

5. Мәтіндегі кейіпкердің іс-әрекетіне баға беріңіз.

Кейіпкер	Іс-әрекет	Бағалаңыз
Иван (Курнос)

[1]

ІІІ. Жазылым

Берілген 2 сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Жауапты тиісті стильге келтіріңіз. Жазба жұмысында етістіктің бұйрық рай мен шартты рай жұрнақтарын қолданыңыз.

1. Ә.Нүрпейісов «Қан мен тер» романы бойынша оқиға Арал теңізінің жағалауында болған.

«Шығармадағы және қазіргі Арал тағдыры» атты эссе жазыңыз.

2. Достық пен татулық – таптырмас бақыт бөлімі бойынша «Дос және шынайы достық» тақырыбында мәтін жазыңыз. [10]

ІҮ. Айтылым

Берілген бір тақырыпқа таңдау жасап, 8-10 сөйлемді монолог дайындаңыз. Монолог барысында ілгерінді, кейінді, тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріңіз.

1. Нағыз достық туыстыққа айналады

2. Болашақта кәсібіңді дұрыс таңдай аласың ба?

3. Елімізде ауызсу мәселесі қалай шешілуге тиіс

4. Болашақта қандай жаңа мамандықтар болады? [10]

Балл қою кестесі

І-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	В	1	5
2	Д	1
3	құтқарушың, емшің	1
4	Жақсы доспен ешқашан жалғыз болмайсың, дос қуанышта да, реніште де қасыңнан табылады.	1
5	Жақсы жолдас туыстан да артық болады, жолдасты сыйлап, жолдастықты құрметтеу керек.	1

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Д	1	5
2	Андрей мен Жалмұрат мұзда ыққан балықшыларды іздеді	1
3	қорықты	1
4	Теңіз үстінде қатты дауыл тұрып, мұз жарыла бастады.	1
5	Ыққан балықшыларға көмекке барды,адамгершілігі мол, ақкөңіл адам	1

ІІ-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	А	1	5
2	С	1
3	жақсы, қызметке қабылдаймын	1
4	Жақсы доспен ешқашан жалғыз болмайсың, дос қуанышта да, реніште де қасыңнан табылады.	1
5	Жақсы дос ең қымбатты адам, өміріндегі барлық жағдайынды досыңа сеніп айтуға, сырласуға болады.	1

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Д	1	5
2	Балықшылар Жалмұрат пен Андрейдің денесін көрді.	1
3	қамқоршы	1
4	Андрей мен Жалмұрат ыққан балықшыларды іздеуге кетті.	1
5	Адамгершілігі аз, өз басын ғана ойлайтын адам.	1

Жазылым

Балл	Мазмұны мен дұрыс жазылуы (5 балл)	Тілі (5 балл)
5	Өте жақсы Жауап толық, нақты негізделген және жақсы суреттелген, қарапайым және күрделі идеяларды тиімді ашады. Эссе құрылымы мен жазылуы жоғары деңгейде, негізгі және қортынды бөлімдері нақты жазылған, келтірілген аргументтері байланысқан және мазмұнын ашады.	Өте жақсы Сабақтас құрмалассөйлемдерді дұрыс және сәйкестендіріп жазған, сөздік қоры мол, стильдік қолданысы өте дұрыс. Нақты және жүйелі, елеусіз қателері бар.
4	Жақсы Көптеген түрлі мысалдар мен сілтемелерді қолданған жауап, қарапайым және кейбір күрделі идеяларды ашады. Жазба эссенің идеясында логикалық дамуы жақсы жазылған, аргументерді қолдануы мен қортынды жасау қабілеті көрінеді.	Жақсы Грамматикалық формаларды көбіне сәйкесінше жақсы қолданады. Түрлі лексикалық минимумды қолдануға тырысады, сөздік қоры жеткілікті, стильдік қолданысы дұрыс.Жалпы нақты, елеусіз қателері ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
3	Қанағаттанарлық Жауапта бірнеше мысалдар келтірілген, бірақ барлық жағдайда негізді емес, қарапайым идеяларды ашқанымен,суреттеуі аз. Эссе дұрыс жазылған, бірақ кей кезде аргументтері логикалық жағынан дамытылмаған.	Қанағаттанарлық Қарапайым грамматикалық формалар мен күнделікті лексикалық минимумды қолданады, сөздің қоры жеткілікті, стильдік қолданысы көп жағдайда дұрыс. Көбіне нақты, қателері бар, бірақ ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
2	Төмен Негізгі тақырыпты ашуға тырысады, бірақ көптеген қателер мен сәйкессіздіктер кетіреді, тек қарапайым идеяларды ашады. Эссенің құрылымы шектеулі, аргументтері дамымаған.	Төмен Сөздік қоры шектеулі, жай сөйлемдерді қолданады, қайталаулар көп, сөздік қорымен стильдік қолданысы жеткіліксіз. Орфография мен негізгі грамматикалық форрмалар қате қолданған, мағынасы түсініксіз.
1	Өте төмен Жауап түсініксіз, тақырыпқа байланысты сілтемелер аз, сұраққа жауап бермейді. Эссенің құрылымы мен аргументтерді қолдануы төмен деңгейде, идеялары жүйесіз.	Өте төмен Тек қарапайым сөйлемдер мен шектеулі сөздік қорды қолданады, көп құрылымдары аяқталмаған және қате. Көптеген қателіктер келтірген, түсінуге қиындық келтіреді.
0	Жауап жоқ	Жауап жоқ

Айтылым

Балл	Негізгі ойды ашу ( 5 балл)	Сөз қолданысы (5 балл)
5	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды өте жақсы түсіндіреді және ашады. Өз көзқарасын жүйелі және нақты дәлеледермен көрсетеді.Қажетті ақпаратқа дұрыс талдау жасайды жіне бағалайды.	Жауабы нақты және орынды. Кездейсоқ немесе кішігірім қателер кездеседі.
4	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды нақты тауып ашады және түсіндіреді Өз көзқарасын жақсы дәлеледермен келтіреді.Қажетті ақпаратты жалпы алғанда талдайды және бағалайды.	Жауабы көбіне нақты, тіл қолданысында кездейсоқ қателер кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтірмейді.
3	Қарапайым идеяларды ашады және түсіндіреді.Өз көзқарасын дәлелдеуге негіз шамалы.Қажетті ақпаратты талдау мен бағалауы қанағатсыз.	Жауабы нақты, тіл қолданысында қателер кетіреді.Жалпы қателіктер түсінуге кедергі келтірмейді.
2	Қарапайым ойларды түсіндіреді, негізігі ойды ашуы шектеулі.Өз көзқарасын бірнеше ділелмен немесе дәлелсіз жеткізеді.Қажетті ақпаратты талдауға және бағалауға тырысады, бірақ көбіне сәтсіз.	Қарапайым сөз қолданысында анық қателіктер келтіреді.Қателіктер түсінуге біршама кедергі келтіреді.
1	Өте аз ой жеткізеді, түсініксіз немесе негізгі ойлар ашылмаған.Тек негізгі ақпаратты береді.Көбіне ақпарат қажетсіз.	Жиі қате кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтіреді.
0	Идеясын, ойын жеткізе алмайды.	Сөз қолданысы сәйкес емес.

8-сынып, ІІІ - тоқсан

БЖБ №1 «Тарихи тұлғалар тағылымы», «Қызым – жағадағы құндызым, ұлым – аспандағы жұлдызым» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.1.3.1 Оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну

8.2.3.1 Ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Мәтіндегі күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын ажыратады

• Тақырыпқа қатысты ауызша мәтін құрауда үндестік заңын ескеріп айтады

Сөйлесім әрекеттері: Тыңдалым, Айтылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тапсырма

І. Үзіндіні мұқият тыңдап, тапсырманы орындаңыз

1. Берілген тұрақты тіркестер мен күрделі сөз тіркестердің мағыналарын өз сөзіңізбен жазыңыз.

Тілге келмей _____________________________________________________

көз алдынан өтіп _________________________________________________

жан тәсілім қыларда ______________________________________________

жарық дүниемен __________________________________________________

жолдың түйіні _____________________________________________________

2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мағынасын 1 сөйлеммен жазыңыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІІ. Ұсынылған суреттердің бірін таңдап, ауызша мәтін құраңыз. Мәтінде сөз

аралығындағы, сөз ішіндегі үндестік заңын ескеріп айтыңыз .

ІІ-нұсқа

Тапсырма

І. Үзіндіні мұқият тыңдап, тапсырманы орындаңыз

1. Берілген тұрақты тіркестер мен күрделі сөз тіркестердің мағыналарын өз сөзіңізбен жазыңыз.

Түсі өрт сөндіргендей _______________________________________________

Бүлінгеннен бүлдіргі алма! ___________________________________________

ашу шақырды _____________________________________________________

құны ______________________________________________________________

Жетімектеріне ______________________________________________________

2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мағынасын 1 сөйлеммен жазыңыз.

___________________________________________________________________

ІІ. Ұсынылған суреттердің бірін таңдап, ауызша мәтін құраңыз. Мәтінде сөз

аралығындағы, сөз ішіндегі үндестік заңын ескеріп айтыңыз .

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіндегі күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын ажыратады	1- 2	сөз тіркестері мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсініп жазады;	5
		мәтіннің мағынасын түсініп жазады;	1
Тақырыпқа қатысты ауызша мәтін құрауда үндестік заңын ескеріп айтады	3	тақырыпқа қатысты ауызша мәтін құрайды;	1 1
		таңдалған суреттегі іс-әрекеттерді түсіндіреді;
		суреттің сюжетін анықтайды;	1 1 1
		мәтін құруда демеулік шылауды қолданады
		мәтін құрауда үндестік заңын ескеріп айтады.
Барлығы			11

Тыңдалым мәтіні

Махамбеттің үй іші шулап қалды.

Махамбет тілге келмей кетті. Бірақ талайға дейін жүрегі дүрсілдеп, тиы шыңылдап, бүкіл өмірі көз алдынан өтіп жатты. Ақырғы сөзі «Әуес» болса, ақырғы ой «Қайран халқым!» деген екі сөзге сыйды. Жан тәсілім қыларда қанталаған қой көзін кең ашты. Жарық дүниемен қоштасып, Қараоймен араздасты.Ұзақ жолдың түйіні қысқа екенін бірінші рет біліп бара жатты

Жаңаберген би байлаулы аттарына келе жатты.Түсі өрт сөндіргендей. Тісі опырылып қалған Ықылас:

• Жақа, боталы түйені сіз жетектеңіз! – деп еді ашулы :

• Бүлінгеннен бүлдіргі алма! Менің ісім бітті, - деді.

Ықылас Махамбеттің атын мінгенде би тағы ашу шақырды:

• Е, немене, қолындағы бастың құны аз ба?! Жетімектеріне қалдыр!

• Сұлтанның әмірі осылай, биеке!

Жаңаберген би жым болды.Махамбеттің жүйрің аты қарабеттің астында кетіп барады...

8-сынып, ІІІ-тоқсан

БЖБ №2«Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.3.1.1 Перифраз түрінде берілген сұрақ арқылықажетті

ақпаратты анықтау;

8.4.5.1 Тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін

дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы

жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс

белгілерді орындықолдану.

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Перифраз сұрақтар негізінде ақпараттарды ажыратады;

• Мәтінде сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілерді қолданады.

Сөйлесім әрекеттері: Оқылым. Жазылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тапсырма

1. Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауапберіңіз.

Көксерек көп жортты. Көп іздеді. Бір жотаның басында аттылы қойшыны көрді. Айналасында қой жайылып жүр екен. Қойшы айқайлап, бұған қарсы шықты. Қойшы бала екен. Көксерек қорықпады. Қой қаша жөнелді. Көксеректің арқасына ағаш сарт етті.Сол-ақ екен, Көксерек адамға қарай арс етіп шапшыды. Аузына баланың тоны ілікті. Көксеректе қазір бұрын білінбеген долылық, жайындық бар. Баланың шошыған айқайы шықты. Бала аттан аударылып, жерге құлады. Домалап жатқан балаға тап берді. Ырылдап, баланы бас салды.Үстіне қасқыр төніп келгенде көзі бір ашылып, бір жұмылды. Бала өзіне таныс құлақты көрді.

Сұрақ	Жауап
Балаға Көксерек неге жақын болды?
Көксеректің көп қаңғып, малшыны көрудің себебі не?
Мәтіндегі малшы баланың аты кім?
Көксерек құлап жатқан балаға қалай атылды

2. Берілген сөздерді дұрыс нұсқада жөндеп, сәйкес бағандарғажазыңыз.

Сөздер: Жол-барыс, био алуантүрлілік, қоқи-қаз, аң құс, Қызылкітап, жеміс жидек, жан жануарлар, халық аралық , хайуанаттар-бағы, сүт коректі, эко жүйе, қоршаған орта, ақ қу, зиян кес

Дара сөз	Тіркесті сөз	Біріккен сөз	Қос сөз

ІІ-нұсқа

Тапсырма

1. Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауапберіңіз.

Биоалуантүрлілік генетикаға, экологияға, ланшафтыққа байланысты.Әр адамның жан-жануарлардың, өсімдіктердің генетикалық ерекшелігі бар. Ол көптеген факторларға тәуелді. Жануарлардың генетикасын зерттеуден үй жануарларының жасанды тұқымдары пайда болды.Ол гендік инженериямен байланысты.Экологиялық – әр тіршілік иесі белгілі бір аймақта өмір сүреді.

Тіршілік иесі өмір сүретін аймағымен бірлікте экожүйені құрайды.Ланшафтық – қоршаған ортаның жер бедері. Биоалуантүрлілікті сақтаудың бір жолы – «Қызыл кітап». Оған саны кеміп бара жатқан аң-құстар, өсімдіктер кіреді.

Сұрақ	Жауап
Генетикалық қасиеттер неге байланысты?
Белгілі бір мекенде өмір сүру қалай атайды?
Азайып кеткен аң-құстар, өсімдіктер қалай қорғалады?
Төрт түлік малдың жасанды түрі қалай пайда болды?

2. Берілген сөздерді дұрыс нұсқада жөндеп, сәйкес бағандарғажазыңыз.

Сөздер: Құн-дыз, бор сық, эко-жүйе, тау-ешкі, құр-бақа, Көк-серек, екіаяқтылар, қылғытасалды, алуан түрлілік, көк-жал, жол барыс,аң шы, лироэпос, арұят

Дара сөз	Тіркесті сөз	Біріккен сөз	Қос сөз

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Перифраз сұрақтар негізінде ақпараттарды ажыратады	1	перифраз түріндегі сұрақтарды ажыратады	1
		перифраз түріндегі сұрақтарға жауап береді;	4
Мәтінде сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілерді қолданады	2	сөздерді бағандарға сәйкес дұрыс жіктейді;	1
		дара сөздерді ажыратады; тіркесті сөздерді ажыратады; біріккен сөздерді ажыратады; қос сөздерді ажыратады	1 1 1 1
		қате жазылған сөздерді ережеге сай жазады	1
Барлығы			11

3-ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

3-тоқсанның жиынтық бағалауына шолу

Ұзақтығы – 40 минут

Тыңдалым – 10 минут

Оқылым – 10 минут

Жазылым – 20 минут

Айтылым сабақтан тыс тексеріледі (әр білім алушыға 2 минут беріледі)

Балл саны - 30

Тапсырмалар түрлері

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар

Көп таңдауы бар сұрақтар

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 компоненттен тұрады. Бірінші компонент

• тыңдалым, екінші компонент - оқылым, үшінші компонент - жазылым және тілдік бағдар, төртінші компонент - айтылым дағдыларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

Тап-сырма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырмаларға сипаттама	Тапсырма- лар түрлері	Орын-дау уақы-ты (мин)	Балл
1	8.1.4.1- орта көлемді прозалық,драмалық жәнепоэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; 8.1.6.1 – тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар тақырыпқа қатысты 140-170 сөзден тұратын тыңдалым мәтінін 2 рет тыңдайды. Мәтінді тыңдау барысында мазмұнды түсінуге бағытталған бірінші тапсырмада үш дұрыс жауапты анықтайды. Екінші тапсырмада шын, жалған ақпаратты анықтайды. Үшінші тапсырмада бос орындарға тиісті сөздерді жазады. Төртінші тапсырмада мәтіннің тақырыбы мен идеясын анықтайды. Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін бағалайды.	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
2				2	1
3
4
5				2	1
			Көп таңдауы бар сұрақтар
				2	1
				2	1
			Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
6	8.3.4.1- мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар тақырыпқа қатысты200-230 сөзден тұратын әңгіме оқиды.	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	2	1
7
	8.3.5.1- қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау	Бірінші тапсырмада мәтін бойынша 1-ден 4-ке дейінгі сөйлемдерді А-дан G-ге дейінгі сөйлем соңымен байланыстырып, тиісті нұсқаны қояды. Екінші тапсырмада төрт жауабы бар бір жабық сұраққа жауап береді. Үшінші тапсырмада мәтіннен берілген сөздердің синонимін табады. Төртінші тапсырмада блум сұрақтарына жауап береді. Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін, сөздік қорын орынды пайдалана алуын, өмірдегі жағдаяттарға өз көзқарасын білдіре алуын бағалайды.	Көп таңдауы бар сұрақтар	2	1
				2	1
8 9				2 2	1 1
			Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
10
11	8.4.2.1 - эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну 8.4.5.1 - тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану 8.5.1.5 демеулік шылаулардың (сұраулық, күшейткіш) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар берілген екі тапсырманың бірін таңдап, жазба жұмысын орындайды. Мұғалім оқушының жазба жұмысында стильді сақтауын, күшейткіш, себеп-салдар үстеулерін, қосымшаларды дұрыс жалғауын, сөйлем ішіндегі, соңындағы тыныс белгілерді орынды қолдануын бағалайды.	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	20	10
12	8.2.5.1 - пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру 8.2.2.1 - түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу 8.5.1.5. - демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	Тапсырма жұпта орындалады. Екі оқушыға бөлімдерге қатысты ортақ тақырып беріледі (тақырып жазылған қағаздар теріс қаратылады). Жұптағы оқушылар берілген тақырып бойынша диалогке түседі (әр оқушы диалогте 8-10 сөйлем айту керек). Мұғалім оқушының берілгентақырыпты түсініп, соған қатысты жұбына сұрақтар қоюын, сұрақтарға лайық жауап беруін бағалайды. Екі оқушының балы бір-біріне тәуелді емес.	Ауызша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Айтылм сабақтан тыстек-серіледі, әр білім алушыға 2минут беріледі.	10
Барлығы					30

8-сынып , ІІІ-тоқсан

ІІІ- тоқсан бойынша жиынтық бағалау

I –нұсқа

І. Тыңдалым

1. 3 дұрыс жауапты анықтап, белгілеңіз.

Қызын тәрбиелегенде барған жерінде ....... болуын армандаған.

А) жақсы жар

В) тәртіпті қыз

С) әдепті келін

Д) аяулы ана

Е) батыл ене

Ғ) оқыған бойжеткен

[1]

2. Сөйлемдерден «шын, жалған» екенін анықтаңыз.

Тұжырымды сөйлемдер	ш/ж
Бала бойына ұлттық ойындарды үйрету тәрбиенің басты негізі болған
Ана қызының тәрбиелі болуына жасынан бастап үлкеннің алдынан өтпеуден бастаған

[1]

3. Мәтінді мұқият тыңдап отырып, бос орындарға тиісті сөздерді жазыңыз.

Жігіттің бойына сіңірген қасиеттер ______________________________ [1]

4. Сұраққа жауапты 5 сөзден артық жазбаңыз.

Мәтіннің идеясы ______________________________________________ [1]

5. Сұрақтарға мысалдармен жауап беріңіз.

Қазақ халқында ұл баланы кімдер және қалай тәрбиелеген?	Қыз баланы кім тәрбиелеген және дұрыс тәрбие беру кімнің қасиеттері болған?

[1]

ІІ. Оқылым

І-мәтін

Күн жылына бастады. Бірнеше рет шағырмақ жақсы күндер болып, әр жердің қары тесілді.Ойдым-ойдым қара жерлер көріне бастады.

Жылы күн ұйқыны көп келтіреді, тамақтың артынан бойды көп сергітеді, етті шымырлатады. Ақ қасқыр да ойыншы бола бастады. Өзі келіп Көксеректі иіскеп, жалай беретін болды. Қайта-қайта Көксеректің үстіне артыла береді, ыңырсып тістелеп те қояды.

Көк молайып жаз шыққан соң, екі қасқырдан Қараадырдың елі сап болды.

Қараадыр сыртында елсізде екі үлкен ащы көл бар. Соның аралығындағы қалың шидің ішінде ескі ін болатын. Көксерек пен ақ қасқыр сонда. Жақын жерде — қамыс, одан әрі — көл. Қауіпсіз. Адам көзінен алыс жер, бастап келген — ақ қасқыр.

Бұл кезде Көксерек басқа жақтағы елді ториды. Ақ қасқыр ін маңында болады.

Бір күні екеуі бір қозыны жеп келе жатыр еді. Індерінің үстінен көп үлкен жаулар кетіп барады екен. Қамыс арасына бүқты. Жау озған соң інге келді. Бір-ақ қана күшік қалған, бүралып тұра алмайды, арт жағын баса алмайды. Ақ қасқыр тістеп әкеліп қамысқа тықты. Екеуі қайтадан Қараадырға бет қойды. Жарысып, кезек-кезек озысып отырып келіп, даладағы қойға тиді. Түн баласында құлын жеді, тай жеді.

Тыным алмай баяғы іздерімен баяғы елді қайта қан қақсатты. Бұрынғыдан жаман құтырды.

ІІ-мәтін

Адамдар табиғаттың өз заңдылығына қарсы шығып, қасқырлар мекенін ойрандап, оның күшігін енесінен айырып, ауыл тұтқыны етті. Бірақ қасқыр есейген сайын бостандықты сағынады. Ауыл тұрғындары Көксеректі жақтамайтұғын.

Құрмаштың нағашысы Қарадыр қасқырының, оның көзін ашқан екі күшігін өлтіріп, ең кішісін ауылға алып келеді. Құрмаш қасқырдың бөлтірігін асырап алады. Қасқырдың күшігін ауыл төбеттері күнде талайды. Бір жыл өтеді. Көксерек өседі. Барлық төбеттерді талауға шамасы жетеді. Сол кезде ол өзіне күшік кезінде тиісіп, тамағын тартып алатын итті талайды. Көксерек тамаққа тоймай талай қазандағы еттерді жеп кететін. Ары қарай Көксерек көкжал болады. Ол далаға, алысқа кетеді. Ауылға қайтып оралмайды. Ол бір ұрғашы қасқыр кездестіреді. Содан кейін екеуі бірге азық тауып өмір сүреді. Қатты боранда ол 7 аш қасқырды кездестіреді. Көксерек солармен бірге бір күнде ауылдың бір үйір жылқысын жеп кетеді. Қарындары ашқанда жылқыға, қойға шабуылдайды. Ауыл адамдары қатты ашуланады. Бір күні Құрмаш атасы ауырып қалғанда боранда қой бағуға шығады. Сол кезде Көксерек пен жанындағы 8 қасқыр сол қойларға шабуыл жасайды. Атпен жүрген Құрмаш оларға қарсы шығамын деп, аттан құлайды. Құрмашқа Көксерек шабады. Ол қасқырды оның бір құлағының астындағы енінен таниды. "Көксерек" деп шақырады.

1. Қай тақырып екі мәтінге де ортақ?

А) Ит асырап алу

В) Ауылдағы тыныс-тіршілік

С) Қасқырдың малға жабуы

Д) Қараадыр қасқыры [1]

2. Екі мәтіннен мына сөздердің синонимдерін табыңыз.

А) Бөлтірік ___________________________________________________

В) шалғай ___________________________________________________ [1]

3-4. Мәтіндерді салыстырып, ұқсастығы мен айырмашылығын анықтаңыз, кестені толықтырыңыз.

1-мәтін	2-мәтін
Түрі, жанры
Стилі
Тілі

[2]

5. Сұраққа жауап беріңіз.Егер сіз автор болсаңыз , әңгімеге қандай өзгеріс енгізер едіңіз?

____________________________________________________________ __[1]

ІІІ. Жазылым

Берілген 2 сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Жауапты тиісті стильге келтіріңіз. Жазба жұмысында демеулік шылауды тиімді пайдаланып, сөздерді орфографиялық нормаға сай жазып, қосымшаларды дұрыс жалғауға мән беріңіз, сөйлем ішінде, соңында қойылатын тыныс белгілерін орынды қолданыңыз.

1. «Табиғатқа, жануарларға, құстарға адамның қастандық жасауы» тақырыбына эссе жазу.

2. «Отбасындағы бала тәрбиесіне ерекше көңіл бөлу» тақырыбына ээсе жазу.

[10]

ІҮ. Айтылым

Берілген бір тақырыпқа таңдау жасап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз (8-10 сөйлем).Диалогте демеулік шылауды қолданыңыз.

1. Тарихи тұлғалар тағылымы

2. Наурызда өз отбасыңда қандай ас әзірлейсің?

3. «Тәрбие басы – тал бесік»

4. «Үкі – киелі құс»

[10]

IІ–нұсқа

І. Тыңдалым

1. 3 дұрыс жауапты анықтап, белгілеңіз.

Ер баланы бес жастан бастап ..... баулыған.

А) киіз басуға

В) отын жабуға

С) аң аулауға

Д) ат жалын тартуға

Е) мал бағуға

Ғ) кеш жатуға [1]

2. Сөйлемдерден «шын, жалған» екенін анықтаңыз.

Тұжырымды сөйлемдер	ш/ж
Қазақ халқы ұлды өздеріндей еңбексүйгіш, жауынгер, әнші, күйші, аңшы етіп тәрбиелеуге мақсат еткен.
Әкелері мен аталары ұлдарына шаруаның алуан түрін үйреткен.

[1]

3. Мәтінді мұқият тыңдап отырып, бос орындарға тиісті сөздерді жазыңыз.

Қазақтың ұлттық ойын атаулары ______________________________ [1]

4. Сұраққа жауапты 5 сөзден артық жазбаңыз.

Мәтіннің тақырыбы ___________________________________________ [1]

5. Сұрақтарға мысалдармен жауап беріңіз.

Қазақ халқы тәрбие үйретудің басты шарты деп нені үйретуді есептеген?	Қазақ халқы болашақ ұрпаққа дұрыс тәрбие беруді кімнің және қандай қасиеттермен өлшеген?

[1]

ІІ. Оқылым

І-мәтін

Қысқатты.Қарқалың.Қасқырдықаркөтереді.Аттыкөтереалмайды.Мұның бәрі екі қасқыр жайындағы Қараадыр елінің аңыз-әңгімесі еді. Жиын болып көпшілік бас қосса, көп әңгімелері екі қасқыр жайында болатын. Көксерек семіргенде, ірілеп өскенде — осындай даңқ , атақ ішінде семіріп, өсіп келе жатыр еді. Осы күйлердің бәрімен қатар, Көксерек оңашада елсізде қатты ойыншы болатын. Түс кезінде, я таңертең бір малды тасада аунатып жеп алып, елсіздегі қашандау жатақтарына қайтады. Сондайда ақ қасқыр жүрістен талып келіп тынығып жатса, Көксерек айналасында қар боратады. Жүгіріп екпіндеп кеп тістеп өтеді. Басынан асып аунап түседі, кейде ақ қасқыр ырылдап тісін сақылдатып, құлағын жымитып, ашумен тап береді. Ондайда Көксерек те қатты қорылдап гүр-гүр етеді . Кейде секіріп кеп ақ қасқырдың желкесінен қапсыра тістеп алып, қысып тұрып-тұрып барып қоя береді. Екеуі осыдан әрі ұзасып барып таласпайды. Артынан Көксерек қайта ойнайды.

ІІ-мәтін

Мұхтар Әуезовтің «Көксерек» әңгімесінде ауыл баласы Құрмаштың қасқырдың күшігін асырап алуы жайында. Қаламгер туындысында табиғаттағы тағылық заңы, адам мен жан-жануар арасындағы шекараны шебер суреттейді . Көксеректі күшік кезінен қамқорлықпен құшағына алып, мәпелеп өсірген Құрмаш сүйкімді бөлтірігін кімнен де болсын қорғаштағанымен, ауыл ақсақалдары қасқырдың бөлтірігінен секемденіп, тағылық заңның өзгермейтінін бала Құрмашқа түсіндіруге тырысады. Әйткенмен, өсе келе далаға қашып, бірнеше күн қатарынан бой көрсетпеуге дағдылана бастаған Көксерек арада біраз уақыт өткен соң бір топ қасқырды бастап, өзге ауылдармен қатар Құрмаш ауылының қойларына да шабуыл жасай бастайды. Мұның арты Көксеректің қой бағып жүрген Құрмашқа шауып, қамқор болған иесін өлтіруіне ұласады. Адамзат пен жануар әлемінің заңы басқа және ол тоғыспайды да. Тоғысқан жағдайда, артының жақсылыққа апармасын әңгімеден ұғынғандаймыз.

1. Қай тақырып екі мәтінге де ортақ?

А) Ит асырап алу

В) Ауылдың тыныс-тіршілігі

С) Қасқырдың малды жабуы

Д) Қараадыр қасқыры [1]

2. Екі мәтіннен мына сөздердің синонимдерін табыңыз.

А) Тойынып __________________________________________________

В) жабайы __________________________________________________ [1]

3-4. Мәтіндерді салыстырып, ұқсастығы мен айырмашылығын анықтаңыз, кестені толықтырыңыз.

1-мәтін	2-мәтін
Түрі, жанры
Стилі
Тілі

[2]

5.Сұраққа жауап беріңіз.Егер сіз автор болсаңыз , әңгімеге қандай өзгеріс енгізер едіңіз?

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

ІІІ. Жазылым

Берілген 2 сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Жауапты тиісті стильге келтіріңіз. Жазба жұмысында демеулік шылауды тиімді пайдаланып, сөздерді орфографиялық нормаға сай жазып, қосымшаларды дұрыс жалғауға мән беріңіз, сөйлем ішінде, соңында қойылатын тыныс белгілерін орынды қолданыңыз.

1.«Табиғатқа, жануарларға, құстарға адамның қастандық жасауы» тақырыбына эссе жазу.

2.«Отбасындағы бала тәрбиесіне ерекше көңіл бөлу» тақырыбына ээсе жазу. [10]

ІҮ. Айтылым

Берілген бір тақырыпқа таңдау жасап, жұбыңызбен диалог құрастырыңыз (8-10 сөйлем).Диалогте демеулік шылауды қолданыңыз.

1.Тарихи тұлғалар тағылымы

2.Наурызда өз отбасыңда қандай ас әзірлейсің?

3.«Тәрбие басы – тал бесік»

4.«Үкі – киелі құс»

[10]

Тыңдалым мәтіні

Қызым – жағадағы құндызым, ұлым – аспандағы жұлдызым ...

Қазақ ауылында бала тәрбиесіне бүкіл ауылдың үлкендері, әсіресе қарттары араласқан. Ата-бабамыз ұлды өздеріндей еңбексүйгіш, жауынгер, әнші, күйші, аңшы, құсбегі– бесаспап азамат етіп, тәрбиелеуді мақсат еткен. Жігіттің бойына өнер мен еңбекті, ізгі адамгершілік қасиеттерді қатар сіңірген. Ер баланы бес жасынан бастап, ат жалын тартып, азамат болғанға дейін мал бағу мен аң аулауға, отын шабуға, қора салуға, ағаштан, теріден, темірден түрлі тұрмысқа қажетті бұйымдар жасауға, яғни қолөнер шеберлігіне баулыған. Әсіресе әкелері мен аталары ұлдарға мал жаюдан бастап, шаруаның алуан тәсілдерін үйретіп баққан.

Қонақ күту, үлкенге иіліп сәлем беру, ән айтқызу, домбыра тартып, күй шерткізу, өлең-жыр жаттату, жаңылтпаш, жұмбақ үйрету немесе теңге алу, жамбы ату, аударыспақ, сайыс, көкпар, күрес сияқты ұлт ойындарын үйрету тәрбиенің басты шарты болып есептелген.

Қай ата-ананы алсақ та, қызының ертең барған жерінде «балдай батып, судай сіңіп» кетуін, жақсы жар, әдепті келін, аяулы ана болуын армандайды.

Қасиетті ана қызының тәрбиелі жан болып өсуі үшін жасынан-ақ қарияның алдынан аттатпай өсіреді. Халқымыз «келіннің – аяғынан, қойшының таяғынан» дегенде, жаңа отаудың береке-құтын, ағайын-туыс, ауыл арасындағы беделін, болашақ ұрпағына дұрыс тәлім-тәрбие беруін келіннің жақсы-жаман қасиеттерімен өлшеген.

Балл қою кестесі

І-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	А,С,Д	1	5
2	Бала бойына ұлттық ойындарды үйрету тәрбиенің басты негізі болған	1
3	өнер мен еңбекті, ізгі адамгершілік	1
4	Отбасында балаларын үлкенді сыйлауға тәрбиелеген.	1
5	Ұлды әкелері бесаспап азамат етіп тәрбиелеген, қыздарға дұрыс тәрбие беру аналарының қасиеті болған	1

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Д	1	5
2	қасқырдың күшігі, алыс	1
3	Оқушы жауабы бағаланады	1
4	Оқушы жауабы бағаланады	1
5	Қасқырды қолға үйретпеу керек, даланың тағы жыртқышы	1

ІІ-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	В,Д, Е	1	5
2	Әкелері мен аталары ұлдарына шаруаның алуан түрін үйреткен.	1
3	теңге алу, жамбы ату, аударыспақ, сайыс, көкпар, күрес	1
4	Отбасында балаларын үлкенді сыйлауға тәрбиелеген	1
5	Тәрбиенің басты шарты ұлттық ойындар, дұрыс тәлім-тәрбие беру келіннің жақсы-жаман қасиеттерімен өлшеген.	1

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Д	1	5
2	семіріп, тағы	1
3	Оқушы жауабы бағаланады	1
4	Оқушы жауабы бағаланады	1
5	Қасқырды қолға үйретпеу керек, даланың тағы жыртқышы	1

Жазылым

Балл	Мазмұны мен дұрыс жазылуы (5 балл)	Тілі (5 балл)
5	Өте жақсы Жауап толық, нақты негізделген және жақсы суреттелген, қарапайым және күрделі идеяларды тиімді ашады. Эссе құрылымы мен жазылуы жоғары деңгейде, негізгі және қортынды бөлімдері нақты жазылған, келтірілген аргументтері байланысқан және мазмұнын ашады.	Өте жақсы Сабақтас құрмалассөйлемдерді дұрыс және сәйкестендіріп жазған, сөздік қоры мол, стильдік қолданысы өте дұрыс. Нақты және жүйелі, елеусіз қателері бар.
4	Жақсы Көптеген түрлі мысалдар мен сілтемелерді қолданған жауап, қарапайым және кейбір күрделі идеяларды ашады. Жазба эссенің идеясында логикалық дамуы жақсы жазылған, аргументерді қолдануы мен қортынды жасау қабілеті көрінеді.	Жақсы Грамматикалық формаларды көбіне сәйкесінше жақсы қолданады. Түрлі лексикалық минимумды қолдануға тырысады, сөздік қоры жеткілікті, стильдік қолданысы дұрыс.Жалпы нақты, елеусіз қателері ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
3	Қанағаттанарлық Жауапта бірнеше мысалдар келтірілген, бірақ барлық жағдайда негізді емес, қарапайым идеяларды ашқанымен,суреттеуі аз. Эссе дұрыс жазылған, бірақ кей кезде аргументтері логикалық жағынан дамытылмаған.	Қанағаттанарлық Қарапайым грамматикалық формалар мен күнделікті лексикалық минимумды қолданады, сөздің қоры жеткілікті, стильдік қолданысы көп жағдайда дұрыс. Көбіне нақты, қателері бар, бірақ ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
2	Төмен Негізгі тақырыпты ашуға тырысады, бірақ көптеген қателер мен сәйкессіздіктер кетіреді, тек қарапайым идеяларды ашады. Эссенің құрылымы шектеулі, аргументтері дамымаған.	Төмен Сөздік қоры шектеулі, жай сөйлемдерді қолданады, қайталаулар көп, сөздік қорымен стильдік қолданысы жеткіліксіз. Орфография мен негізгі грамматикалық форрмалар қате қолданған, мағынасы түсініксіз.
1	Өте төмен Жауап түсініксіз, тақырыпқа байланысты сілтемелер аз, сұраққа жауап бермейді. Эссенің құрылымы мен аргументтерді қолдануы төмен деңгейде, идеялары жүйесіз.	Өте төмен Тек қарапайым сөйлемдер мен шектеулі сөздік қорды қолданады, көп құрылымдары аяқталмаған және қате. Көптеген қателіктер келтірген, түсінуге қиындық келтіреді.
0	Жауап жоқ	Жауап жоқ

Айтылым

Балл	Негізгі ойды ашу ( 5 балл)	Сөз қолданысы (5 балл)
5	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды өте жақсы түсіндіреді және ашады. Өз көзқарасын жүйелі және нақты дәлеледермен көрсетеді.Қажетті ақпаратқа дұрыс талдау жасайды жіне бағалайды.	Жауабы нақты және орынды. Кездейсоқ немесе кішігірім қателер кездеседі.
4	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды нақты тауып ашады және түсіндіреді Өз көзқарасын жақсы дәлеледермен келтіреді.Қажетті ақпаратты жалпы алғанда талдайды және бағалайды.	Жауабы көбіне нақты, тіл қолданысында кездейсоқ қателер кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтірмейді.
3	Қарапайым идеяларды ашады және түсіндіреді.Өз көзқарасын дәлелдеуге негіз шамалы.Қажетті ақпаратты талдау мен бағалауы қанағатсыз.	Жауабы нақты, тіл қолданысында қателер кетіреді.Жалпы қателіктер түсінуге кедергі келтірмейді.
2	Қарапайым ойларды түсіндіреді, негізігі ойды ашуы шектеулі.Өз көзқарасын бірнеше ділелмен немесе дәлелсіз жеткізеді.Қажетті ақпаратты талдауға және бағалауға тырысады, бірақ көбіне сәтсіз.	Қарапайым сөз қолданысында анық қателіктер келтіреді.Қателіктер түсінуге біршама кедергі келтіреді.
1	Өте аз ой жеткізеді, түсініксіз немесе негізгі ойлар ашылмаған.Тек негізгі ақпаратты береді.Көбіне ақпарат қажетсіз.	Жиі қате кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтіреді.
0	Идеясын, ойын жеткізе алмайды.	Сөз қолданысы сәйкес емес.

8-сынып, ІV-тоқсан

БЖБ №1«Мәңгілік елдің нұрлы жолы!» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.1.4.1 Орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық

шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау

8.2.2.1 Түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып,көңілкүйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.

• Мәтіндегі ақпараттар мен ұлттық сөз әдебі және сөйлеу этикеті формаларын ауызша мәтін құрауда пайдаланады

Сөйлесім әрекеттері: Тыңдалым. Айтылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тыңдалым

1-тапсырма. Мәтінді тыңдап, тапсырмаларды орындаңыз

1. Мәтінің мазмұнына сай мәтінге ат қойыңыз

2. Мәтіннің идеясы айқын көрініп тұрған сөйлемдерді тауып, жаз.

Айтылым

2-тапсырма. Мәтіндегі «Мәңгілік ел» идяеясын пайдаланып, «Мен де еліме үлес қосар ұрпақпын» тақырыбына мәтін құр, мәтінде көңіл-күйіңді білдіретін айшықты сөздерді пайдалан.

ІІ-нұсқа

Тыңдалым

1-тапсырма. Мәтінді тыңдап, тапсырмаларды орындаңыз

1. Мәтінің мазмұнына сай мәтінге ат қойыңыз

2. Мәтіннің идеясы айқын көрініп тұрған сөйлемдерді тауып, жаз.

Айтылым

2-тапсырма. «Мәңгілік ел ияеясы» мәтінін пайдаланып, «Менің өз еліме қосар үлесім мол» тақырыбына диалог құр, диалогта көңіл-күйіңді білдіретін айшықты сөздерді пайдалан.

Бағалау критерийі	Тапсырма	Дескриптор	Ұпай
		Білім алушы
Шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды.	1	Мәтінді түсінеді, тақырыбын анықтайды;	2
		мәтіннің идеясын анықтайды;	2
Мәтіндегі ақпараттар мен ұлттық сөз әдебі және сөйлеу этикеті формаларын ауызша мәтін құрауда пайдаланады.	2	тақырыпқа сай мәтін құрайды;	1
		мәтінде өз эмоциясын білдіретін сөздерді қолданады;	1
		мәтін құру барысында тыңдалымдағы ақпаратты пайдаланады;	1
		өз ойын тыңдалым мәтінімен сабақтастыра алады;	1
		өз ойын еркін жеткізе алады ұлттық сөз әдебі формаларын қолдана алады; сөйлеу этикет формаларын қолданады	1 1 1
Барлығы			11

Тыңдалым мәтіні

2014 жылдың басында Елбасымыз Н.Ә . Назарбаев «ХХІ ғасырдағы Қазақстанның ұлттық идеясы – «Мәңгілік ел» деп жариялады.

Қазақстанның болашағын артта қалған ғасырлар құндылығымен сабақтастырады. Жолдауда айтылған «Мәңгілік ел» идеясы Орхон- Енесей жазуларынан бастау алған. Тоныкөк тасындағы жазуда «Қасиетті еліме иелік еткендігім үшін ел де ел болды.,халық та халық болды» деген сөздер бар.

«Мәңгілік ел» идеясы дүниеге келгеннен кейін Н,Ә. Назарбаев «Қазақ елі», «Ұлы дала елі», «Нұрлы жол», «Ұлт жоспары: 100 нақты қадам» тәрізді стратегиялық , этномемлекеттік ұғым - түсініктерді елдің ішкі-сыртқы саясатына, теориясы мен практикасына енгізді.

Қазақ хандығынығ 550 жылдығын әлемге танытты. Қазақ елінің, ділінің беріктігін, жүрегінің ашықтығын көрсетті.

8-сынып, ІV-тоқсан

БЖБ №2 «Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті»

бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты: 8.3.2.1. Публицистикалық стильдің / мақала, интервью/ тілдік

ерекшеліктерін талдау арқылы мәтіндердің жанрын анықтау.

8.2.6.1. Кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру

Бағалау критерийі: Білім алушы

• Публицистикалық стильдің / мақала, интервью/ тілдік ерекшеліктерін талдау арқылы мәтіндердің жанрын анықтайды.

• Кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға береді

Сөйлесім әрекеттері: Оқылым. Жазылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Оқылым.

1-тапсырма. Мәтінді оқы, төмендегі сұрақтарға жауап бер.

- Надежда апай, сіздің келін боп түскен шаңырағыңыз – қазақ отбасы. Сізді өзіне ғашық еткен - қазақтың қай қасиеті еді?

- Қазақтың дарқан даладай кең жүрегін, кең пейілін ұнаттым. Туыстығын, бауырмалдығын жақын тарттым. Аңқылдаған көңілі мен кір шалдырмас ар- ұятына тәнтті болдым. Інжу – маржан тілі мен жырына ғашық болдым...айта берсем, көмейімнен ағыла береді., бұл қазақты солай ұнаттым...

Айтыстың дүлдүлі – Жамбыл бабамыздың босағасына келін болып түстім. Сәмен батырдың ұрпағы - Тұрлыбек ағаларыңмен шаңырақ көтердім. Үш қызымыз – Құралай, Қарлығаш, Ләйлә, ұлымыз – Жәнібек дүниеге келді қазақ жерінде. Аллаға мың тәубе! Мен қазаққа қарыздармын...

- Бүгінгі айтыстың қоғамдағы мәселелерді шешуге қосар үлесі бар ма?

-Айтыс – қазақ халқы үшін бөлінбес бір бөлшек. Әбден терең бойлап кеткен тамырдай. Айтыста үлкен мәселелерді көтереді. Қоғамның халыққа зиянды жақтарын ашық айтады. Нәтижесінде талқыға салып, дұрыс шешім қабылдады. Міне, айтыстың рөлі!

-Алладан тілеген тілектеріңіз қабыл болсын!

Сұхбаттасқан – Тұмар Алмалы

- Мәтіннің жанрын анықта________________________________________

- Мәтіннің публицистикалық стильдің қай түріне жатады?_______________

- Сұхбатқа байланысты екі ерекшелікті «+» белгісімен белгіле.

көркемдік бейнелеуші құралдарды сөзбен, диалогпен бірлікте көркемделеді

сенімді ақпарат көздеріне жүгінеді

жазу шеберлігі, шешендігі мен қызығы да нұсқалығы назарға алынады

жауап беріп тұрған адамның көңіл-күйі, ішкі сезімі байқалады.

Жазылым

2-тапсырма

Диаграмманы пайдаланып, «Айтыс- сөз өнері» тақырыбына жұпта диалог құр.

ІІ -нұсқа

Оқылым

1-тапсырма. Мәтінді оқы, төмендегі сұрақтарға жауап бер.

2012 жылдан бері жыл сайын өткізіліп келе жатқан «Алтын домбыра» айтысын биыл Ақ Жайық өңірі қабылдайды. VIII кезекті аламан айтыс Орал қаласында өткелі отыр. Бұл туралы халықаралық айтыс ақындары мен жыршы-термешілер одағының төрағасы Жүрсін Ерман мәлімдеді.

Жақында Орал қаласындағы Қадыр Мырза Әли атындағы мәдениет және өнер орталығының амфитеатрында ақындар айтысы өткен болатын. Осы кешке құрметті қонақ ретінде қатысқан Жүрсін Ерман биылғы «Алтын домбыраның» Оралда өтетінін айтып, жергілікті жұртшылықты қуантып қайтты.

Алғаш рет, 2012 жылы алты ақын Астанада бас қосып, «Алтын домбыраға» таласқан еді. Ол кезде Мұхтар Ниязовтың жолы болған. Содан бері жеті мәрте өткен аламан айтыстың қызығы мен шыжығы көп болды. Дау-дамайға қалған кезі де аз емес. Әділқазылар алқасына айтылар сын өз алдына, кейде тіпті айтысты ұйымдастырушылар мен айтысқа қатысқан ақындардың өзі жанкүйерлердің сынына қалды. Мәселен, 2017 жылы Ақтөбеде өткен айтыс төңірегінде айтылар сөз көп. Тіпті, бұл аламанға айтыстың жанашыры Жүрсін Ерманның өзі қатысқан жоқ.

- Мәтіннің жанрын анықта_________________________________________

- Мәтіннің публицистикалық стильдің қай түріне жатады?________________

Мақаланың екі түрін «+» белгісімен белгіле.

- проблеммалық мақала – шешуді, тексеруді, зерттеуді қажет етеді, теориялық

және практикалық мәселелерді көтереді

сюжетті барынша тартымды етіп, көркемдеп, әрлеп баяндау

- публицистикалық мақала қоғамдық-әлеуметтік және саяси маңызы зор о

оқиғалар мен құбылыстарды баяндайды

Жазылым.

2-тапсырма.Диаграмманы пайдаланып, «Айтыс- сөз өнері» тақырыбына жұпта диалог құр.

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор	Ұпай
		Білім алушы
Публицистикалық стильдің / мақала, интервью/ тілдік ерекшеліктерін талдау арқылы мәтіндердің жанрын анықтайды	1	Мәтіннің жанрын анықтайды; тілдік ерекшеліктерін талдайды;	1 1
		публицистикалық стильдің түрін анықтайды;	1
		сұхбатқа байланысты бірінші ерекшелікті анықтайды;	1
		сұхбатқа байланысты екінші ерекшелікті анықтайды;	1
Кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға береді.	2	жұпта диалогқа түседі;	1
		диалог барысында диаграмманы пайдаланады;	1
		айтыстың түрлері туралы ақпаратты кеңінен қолданады;	1
		айтыстың ерекшелігі туралы айтады; берілген ақпаратты талдайды; берліген ақпаратқа баға береді	1 1 1
Барлығы			11

4-ТОҚСАННЫҢ ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

4-тоқсанның жиынтық бағалауына шолу

Ұзақтығы – 40 минут

Тыңдалым – 10 минут

Оқылым – 10 минут

Жазылым – 20 минут

Айтылым сабақтан тыс тексеріледі (әр білім алушыға 2 минут беріледі)

Балл саны – 30

Тапсырмалар түрлері

Көп таңдауы бар сұрақтар

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар

Жиынтық бағалаудың құрылымы

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 4 компоненттен тұрады. Бірінші компонент - тыңдалым, екінші компонент - оқылым, үшінші компонент - жазылым және тілдік бағдар, төртінші компонент - айтылым дағдыларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

*Тапсырма	Қамтылатын мақсаттар	*Тапсырмаларға сипаттама	*Тапсырма лар түрлері	*Орындау уақыты, мин	Балл
1-5	8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар тақырыпқа қатысты 140-170 сөзден тұратын тыңдалым мәтінін 2 рет тыңдайды. Мәтінді тыңдау барысында оқушы бірінші тапсырмада тест, екінші тапсырмада сәйкестендіру, үшінші тапсырмада ақпараттарды ретімен орналастыру, төртінші тапсырмада бос орынға қажетті сөзді қою, бесінші тапсырмада сұраққа жауап беру сұрақтарын орындайды. Мұғалім оқушының мәтін мазмұнын түсінгенін бағалайды.	Көп таңдауы бар сұрақтар Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	10	5
1-4	8.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау 8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар тақырыпқа қатысты 180-200 сөзден тұратын мәтінді оқиды. Бірінші, екінші, үшінші тапсырмада мәтіннен бір дұрыс жауапты таңдайды. Төртінші тапсырмада мәтіннен екі мысал келтіреді.	Көп таңдауы бар сұрақтар Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	10	5
1	8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу 8.4.5.1 тақырып бойынша сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар берілген екі тақырыптың бірін таңдап шағын ақпараттық мақала жазады. Мұғалім оқушының жазба жұмысында жанрлық және стильдік ерекшеліктерге сай тілдік құралдарды қолданып, тақырыпты ашуын, тыныс белгілерді дұрыс қоюын назарға алады.	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	20	10
1	8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту	Тапсырма жеке орындалады. Оқушыға бөлімдерге қатысты тақырып беріледі Монолог 8-10 сөйлемнен тұруы керек. Мұғалім оқушының берілген тақырыпты түсініп, сұрақтарға лайық жауап беруін, орфоэпиялық, үндестік заңдылықтарын сақтай отырып, сөйлеуін назарға алады.	Ауызша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Айтылым сабақтан тыс тексеріледі.	10
Барлығы					30

8-сынып, ІҮ-тоқсан

ІV- тоқсан бойынша жиынтық бағалау

I –нұсқа

Тыңдалым.

1.Сұраққа жауап бер.

Елбасы «Мәңгілік ел» стратегиясында неше құндылық туралы сөз қозғайды?

[1]

1.Берілген ақпараттарды мәтін мазмұнына сай сәйкестендіріңіз

Алтыншыдан,	индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім.
Төртіншіден,	бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият.
Үшіншіден,	бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.

[2]

3. Мәтіндегі құндылыұтарды ретімен орналастырыңыз Бұл- еліміздің ұлттық қауіпсіздігі, бүкіләлемдік , өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы
Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы.
Бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы
Бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.
Бұл- қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім.
Бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият.
Бұл - индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім.

[2]

Оқылым.

Байқоңыр – ғарыш айлағы. Қызылорда облысы Қармақшы ауданының аумағында орналасқан. Іргесі 1955 жылы қаланған. 1957 жылы 4 қазанда Байқоңыр ғарыш алаңынан тұңғыш ғарыш ракетасы сәтті ұшырылды.

Байқоңыр әлемдегі ең ірі жербеті ғылыми ғарыш полигоны саналады. 1961 жылы 12 сәуірде адамза тарихында тұңғыш рет Юрий Гагарин Юрий Алексеевич Байқоңырдан «Восток» кемесімен ғарышқа аттанып, ғарышты бағындырды. Байқоңырдан Ай, Марспен Шолпанды зерттеуге арналған ғарыш аппараттары бар РТ да ұшырылады. 1991 жылы 2 қазанда қазақтың тұңғыш ғарышкері – Тоқтар Әубәкіров «Союз Т-13» ғарыш кемесімен Байқоңырдан ғарышқа көтерілді. Қазақ ғарышкері – Талғат Мұсабаев ғарышта 2рет (1994,1998 жылдары) болды. «Байқоңыр» ғарыш алаңы 1991жылы Қазақстан Республикасының иелігіне өтіп, 1993 жылы Ресей Федерациясына 20 жылға жалға берілді. «Байқоңыр» кешенінен Қазақстан Республикасның аумағына жылына 30-35 мың улы зат таралады. Ракетадан түскен қалдықтар Қарағанды, Павлодар және Шығыс Қазақстан облыстарының табиғатына көп зақым келтірді.

1. Мәтіннің жанрын көрсетіңіз.

А) мақала

В) пікір

С) мәтін

Д) эссе [1]

2. Мәтін қандай стильде жазылған?

А) Көркем әдеби стильде

В) Ғылыми-публицистикалық

С) Күнделікті ауызекі

Д) Публицистикалық [1]

3. Мәтін ақпаратына тән белгілерді көрсетіңіз.

А) Оқиға, оқиғаны баяндау

В) Факті

С) Тек қана субъективті көзқарас

Д) Автордың ішкі сезімін баяндауы [1]

4. Байқоңыр туралы екі ақпаратты жаз.

1. __________________________________________________________

2. __________________________________________________________ [2]

Жазылым

Берілген тақырыптың бірін таңдап, шағын мақала жазыңыз. Жазба жұмысында тыныс белгілердің дұрыс қойылуына назар аударыңыз

1. Мектебімізге өзіміз қазақ тілі мен әдебиеті сабағында өткен Ринат Зайытов келді делік, кездесу жоғары дәрежеде өтті. Сол туралы жергілікті «Егеменді Қазақстан» газетіне мақала жаз.

2. Мектебіңізде Ғарышкерлер күніне орай көрме өткізілді. Көрмеге сен де өзіңнің жобаңды ұсындың делік, сол туралы көрме ұйымдастырушысынан сұхбат ал.

[10]

Айтылым

Бір тақырыпқа таңдау жасап, сол тақырып бойынша монолог дайындаңыз (8-10 сөйлем). Баяндауда сөйлеу мәніріңізге көңіл бөліңіз. Сөздерді орфоэпиялық норма мен үндестік заңдарына сай айтуға тырысыңыз.

1. Айтыс өнерінің кешегісі мен бүгіні

2.Байқоңыр айлағына мен де үлесімді қосқым келеді

3. Мен үшін Мәңгілік елдің нұрлы жолының маңызы [10]

ІІ- нұсқа

Тыңдалым

1. Сұраққа жауап бер.

«Ассамблеясына "Қазақстан-2050"жалпыұлттық қозғалысымен бірлесіп, "Мәңгілік ел" патриоттық актісін әзірлеп, қабылдауды ұйымдастыруды тапсырамын.» деген жолдардың авторы кім? [1]

2. Берілген ақпараттарды мәтін мазмұнына сай сәйкестендіріңіз

Бесіншіден,	бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы.
Біріншіден,	бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.
Алтыншыдан,	бұл- Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы.

[2]

3. Мәтіндегі құндылықтарды ретімен орналастырыңыз

Бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият.
Бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы
Бұл - индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім.
Бұл- еліміздің ұлттық қауіпсіздігі, бүкіләлемдік , өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы
Бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.
Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы.
Бұл- қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім.

[2]

Оқылым

Күні кеше ғана ғарышта болып қайтқан тағы бір қаһарманымыз – Айдын Айымбетов. Ол қазір ұлттық ғарыш агенттігінде кәсібіне сай лайық қызметін абыроймен атқаруда. Айдын Айымбетов – Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен дүниеге келген 1991 жылғы «Қазақстан-Ғарыш» жобасының бүгінгі заңды жалғастырушысы.

Айдын Айымбетовтің ғарышқа сапары он күнге созылады. Қыркүйектің 2-12 дейінгі сапары барысында ол бірқатар физикалық-ғарыштық эксперименттер жасады, Арал, Каспий теңіздерінің экологиясына мониторинг жүргізіп, шаңды дауылды зерттеді. Сонымен қатар қазақтың ұлттық тағамдары салмақсыздықта дегустациялайды.

1. Мәтіннің жанрын көрсетіңіз.

А) мақала

В) пікір

С) мәтін

Д) эссе [1]

2. Мәтін қандай стильде жазылған?

А) Көркем әдеби стильде

В) Ғылыми-публицистикалық

С) Күнделікті ауызекі

Д) Публицистикалық [1]

3. Мәтін ақпаратына тән белгілерді көрсетіңіз.

А) Оқиға, оқиғаны баяндау

В) Факті

С) Тек қана субъективті көзқарас

Д) Автордың ішкі сезімін баяндауы [1]

4. Айдын Айымбетов туралы 2 ақпаратты келтір.

1. _________________________________________________________

2. _________________________________________________________ [2]

Жазылым

Берілген тақырыптың бірін таңдап, шағын мақала жазыңыз. Жазба жұмысында тыныс белгілердің дұрыс қойылуына назар аударыңыз

1. Мектебімізге өзіміз қазақ тілі мен әдебиеті сабағында өткен Ринат Зайытов келді делік, кездесу жоғары дәрежеде өтті. Сол туралы жергілікті «Егеменді Қазақстан» газетіне мақала жаз.

2. Мектебіңізде Ғарышкерлер күніне орай көрме өткізілді. Көрмеге сен де өзіннң жобаңды ұсындың делік, сол туралы көрме ұйымдастырушысынан сұхбат ал. [10]

Айтылым

Бір тақырыпқа таңдау жасап, сол тақырып бойынша монолог дайындаңыз (8-10 сөйлем). Баяндауда сөйлеу мәніріңізге көңіл бөліңіз. Сөздерді орфоэпиялық норма мен үндестік заңдарына сай айтуға тырысыңыз.

1. Айтыс өнерінің кешегісі мен бүгіні

2. Байқоңыр айлағына мен де үлесімді қосқым келеді

3. Мен үшін Мәңгілік елдің нұрлы жолының маңызы

[10]

Тыңдалым мәтіні

Біздер қазақстандықтар- бір халықпыз! Біз үшін ортақ тағдыр- бұл біздің Мәңгілік ел, лайықты әрі ұлы Қазақстан! Мәңгілік ел-жалпы қазақстандық ортақ шаңырағымыздың ұлттық идеясы.Бабаларымыздың арманы. егеменді дамудың 22жылында барша қазақстандықтарды біріктіретін, ел болашағының іргетасын қалаған құндылықтар жасалды. Олар көктен түскен жоқ.Бұл құндылықтар- уақыт сынынан өткен Қазақстандық жол тәжірибесі. Біріншіден, бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы. Екіншіден, бұл- қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім. Үшіншіден, бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият. Төртіншіден, бұл - индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім. Бесіншіден, бұл- Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы. Алтыншыдан, бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы. Жетіншіден, бұл- еліміздің ұлттық қауіпсіздігі, бүкіләлемдік , өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы. Осы құндылықтардың арқасында біз әрдайым жеңіске жеттік, елімізді нығайттық, ұлы жетістіктерімізді еселедік. Президент Әкімшілігіне, Үкіметке, Қазақстан халқы Ассамблеясына "Қазақстан-2050"жалпыұлттық қозғалысымен бірлесіп, "Мәңгілік ел" патриоттық актісін әзірлеп, қабылдауды ұйымдастыруды тапсырамын. Біз өз халқымыздың игілігі жолында ұлы мақсаттарды алға қоямыз, сондықтан мен барлық саяси партияларды, қоғамдық бірлестіктерді, барша қазақстандықтарды 2050 Cтратегиясының басты мақсатқа жету жөніндегі жұмысқа белсене қатысуға шақырамын. Әсіресе жастарымызға мынаны айтамын.Бұл Стратегия сіздерге арналған. Оны жүзеге асыратын да жемісін көретін де сіздер.Өз жұмыс орындарыңызда отырып, осы жұмысқа атсалысыңыздар! Немқұрайлы қарамаңыздар! Елдің болашағын барша халықпен бірге жасаңыздар!

Балл қою кестесі

І-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Елбасы «Мәңгілік ел» стратегиясында жеті құндылық туралы сөз қозғайды	1	5
2	Үшіншіден, бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият. Төртіншіден, бұл - индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім. Алтыншыдан, бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.	2
3	Біріншіден, бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы. Екіншіден, бұл- қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім. Үшіншіден, бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият. Төртіншіден, бұл - индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім. Бесіншіден, бұл- Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы. Алтыншыдан, бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы. Жетіншіден, бұл- еліміздің ұлттық қауіпсіздігі, бүкіләлемдік , өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы.	2

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	С	1	5
2	С	1
3	В	1
4	Байқоңыр – ғарыш айлағы Байқоңыр әлемдегі ең ірі жербеті ғылыми ғарыш полигоны саналады. / өзге де оқушының жауаптары назарға алынады/	2

ІІ-нұсқа

Тыңдалым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	Елбасы	1	5
2	Біріншіден, бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы. Бесіншіден, бұл- Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы. Алтыншыдан, бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы.	2
3	Біріншіден, бұл- Қазақстанның тәуелсіздігі мен Астанасы. Екіншіден, бұл- қоғамымыздағы ұлттық бірлік, бейбітшілік пен келісім. Үшіншіден, бұл- зайырлы қоғам және жоғары руханият. Төртіншіден, бұл - индустрияландыру мен иновацияларға негізделген экономикалық өнім. Бесіншіден, бұл- Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы. Алтыншыдан, бұл- тарихтың, мәдениет пен тілдің ортақтығы. Жетіншіден, бұл- еліміздің ұлттық қауіпсіздігі, бүкіләлемдік , өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық тұрғыдан қатысуы.	2

Оқылым

Сұрақ	Жауап	Балл	Жалпы балл
1	С	1	5
2	С	1
3	В	1
4	Айдын Айымбетов – Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен дүниеге келген 1991 жылғы «Қазақстан-Ғарыш» жобасының бүгінгі заңды жалғастырушысы Қыркүйектің 2-12 дейінгі сапары барысында ол бірқатар физикалық-ғарыштық эксперименттер жасады. / өзге де оқушының жауаптары назарға алынады/	2

Жазылым

	Мазмұны мен дұрыс жазылуы (5 балл)	Тілі (5 балл)
5	Өте жақсы Жауап толық, нақты негізделген және өте жақсы суреттелген, қарапайым және күрделі идеяларды тиімді ашады. Жазба жұмысының құрылымы мен жазылуы жоғары деңгейде, негізгі және қорытынды бөлімдері нақты жазылған, келтірілген аргументтері байланысқан және мазмұнын ашады	Өте жақсы Сабақтас құрмалас сөйлемдерді дұрыс және сәйкес келтіріп жазған, сөздік қоры мол, стильдік қолданысы өте дұрыс. Нақты және жүйелі, елеусіз қателері бар.
4	Жақсы Көптеген түрлі мысалдар мен сілтемелерді қолданған жауап, қарапайым және кейбір күрделі идеяларды ашады. Жазба жұмысының логикалық дамуы жақсы, аргументтерді қолдануы мен қорытынды жасау қабілеті көрінеді	Жақсы Грамматикалық формаларды көбіне сәйкесінше жақсы қолданады. Түрлі лексикалық минимумды қолдануға тырысады, сөздік қоры жеткілікті, стильдік қолданысы дұрыс. Жалпы нақты, елеусіз қателері ақпарат беруге кедергі келтірмейді.
3	Қанағаттанарлық Жауапта бірнеше мысалдар келтірілген, бірақ барлық жағдайда негізді емес, қарапайым идеяларды ашқанымен, суреттеуі аз. Жазба жұмысы дұрыс жазылған, бірақ, кей кезде аргументтері логикалық жағынан дамытылмаған	Қанағаттанарлық Қарапайым грамматикалық формалар мен күнделікті лексикалық минимумды қолданады, сөздік қоры жеткілікті, стильдік қолданысы көп жағдайда дұрыс. Көбіне нақты, қателері бар, бірақ ақпарат беруге кедергі келтірмейді
2	Төмен Негізгі тақырыпты ашуға тырысады, бірақ көптеген қателер мен сәйкессіздіктер бар, тек қарапайым идеяларды ашады. Жазба жұмысының құрылымы шектеулі, аргументтері дамымаған	Төмен Сөздік қоры шектеулі, жай сөйлемдерді қолданады, қайталаулар көп, сөздік қоры мен стильдік қолданысы жеткіліксіз. Орфография мен негізгі грамматикалық формалар қате қолданылған, мағынасы кейде түсініксіз.
1	Өте төмен Жауап түсініксіз, тақырыпқа байланысты сілтемелер аз, сұраққа жауап бермейді. Жазба жұмысының құрылымы сақталмаған және аргументтерді қолдануы төмен деңгейде, идеялары жүйесіз.	Өте төмен Тек қарапайым сөйлемдер мен шектеулі сөздік қорды қолданады, көп құрылымдары аяқталмаған және қате. Көптеген қателіктер кетірген, түсінуге қиындық келтіреді.
0	Жауап жоқ.	Жауап жоқ

Айтылым

	Негізгі ойды ашуы (5 балл)	Сөз қолданысы (5 балл)
5	Күрделі идеялар мен тұжырымдамаларды өте жақсы түсіндіреді және ашады. Өз көзқарасын жүйелі және нақты дәлелдермен көрсетеді. Қажетті ақпаратқа дұрыс талдау жасайды және бағалайды.	Жауабы нақты және орынды. Кездейсоқ немесе кішігірім қателер кездеседі. Кішігірім қателер түсінуге кедергі келтірмейді.
4	Қүрделі идеялар мен тұжырымдамаларды нақты тауып ашады және түсіндіреді. Өз көзқарасын көбіне жақсы дәлелдермен келтіреді. Қажетті ақпаратты жалпы алғанда талдайды және бағалайды.	Жауабы көбіне нақты, тіл қолданысында кездейсоқ қателіктер кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтірмейді.
3	Қарапайым идеяларды ашады және түсіндіреді. Өз көзқарасын дәлелдеуге негіз шамалы. Қажетті ақпаратты талдау мен бағалауы қанағатсыз	Жауабы нақты, тіл қолданысында қателер кетіреді. Жалпы қателер түсінуге кедергі келтірмейді
2	Қарапайым ойларды түсіндіреді, негізгі ойды ашуы шектеулі. Өз көзқарасын бірнеше дәлелмен немесе дәлелсіз жеткізеді. Қажетті ақпаратты талдауға және бағалауға тырысады, бірақ көбіне сәтсіз	Қарапайым сөз қолданысында анық қателіктер кетіреді. Қателіктер түсінуге біршама кедергі келтіреді
1	Өте аз ой жеткізеді, түсініксіз немесе негізгі ойлар ашылмаған. Тек негізгі ақпаратты береді. Көбіне ақпарат қажетсіз	Жиі қате кетіреді. Қателер түсінуге кедергі келтіреді.
0	Идеясын, ойын жеткізе алмайды	Сөз қолданысы сәйкес емес.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен (оқыту қазақ тілінде емес)тоқсандық жиынтық бағалаудың спецификациясы, 8-сынып, Нұр-Сұлтан, 2019

2. «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен(оқыту қазақ тілінде емес)жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар, 8-сынып, Нұр-Сұлтан, 2019

3. Қазақ тілі мен әдебиеті оқулығы І –ІІ бөлім, 8 сынып, Көкжиек, 2018

4. Негізгі және жалпы орта мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулық: Оқу-әдістемелік құрал. «НЗМ» ДББҰ, Астана, 2016

5.Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты; Негізгі ереже / Ресми басылым. Астана, 2018;

6. 2019-2020 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы: Әдістемелік нұсқау хат. – Нұр-Сұлтан: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2019.

7. Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес); (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министріміндетін атқарушысының 2017 жылғы 25 қазандағы № 545 бұйрығына 6-қосымша, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 196-қосымша), Астана,2017ж