ЦИФРЛАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫНДА МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ОҚУ-ЗЕРТТЕУ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУ МОДЕЛІ

ЦИФРЛАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫНДА МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ОҚУ-ЗЕРТТЕУ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУ МОДЕЛІ

Білім беруді цифрлық трансформациялау білім беру процесінің қазіргі және болашақ еңбек нарығының қажеттіліктеріне сәйкестігін қамтамасыз етудің, ақпараттық қоғам жағдайында ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін, атап айтқанда, білім беру мекемелері шығаратын мамандарды сақтаудың қажетті шарты болып табылады. Бүгінгі таңда дәстүрлі оқулықтар мен өзге де материалдардың орнына цифрлық білім беру ресурстарын пайдалану ұсынылады. Бұл білім беру мақсаттарына арналған жеке нысандар (мысалы, интерактивті тақталар, электронды хабарламалар және т.б.).

Цифрлік сауаттылық - бұл адамның өмірдің барлық салаларында цифрлік технологияларды сенімді, тиімді, сыни және қауіпсіз қолдануға дайындығы және қабілеті.

Цифрлік сауаттылық - ақпараттық қоғамдағы қауіпсіздіктің негізі, ХХІ ғасырдың ең маңызды білімі. Цифрлік сауаттылықты қалыптастыру оқырмандық, математикалық және жаратылыстану сауаттылығымен тең дәрежеде назар аударылуы керек.

Расымен де, адамзат қауымы жыл санап емес, ай санап, тіпті апта мен күн санап цифрландыру заманының сиқырлы әлеміне еніп барады. Цифрландыру технологиялары дегеніміз – бұл бұрын-сонды адамзат бастан кешпеген ғажайып әлемнің жаңа құралдары. Қазіргі күні бұл технологиялар жасақталу үстінде. Олар қазірдің өзінде біз тамсанып айта беретін ақпараттық технологиялардың өзін жолда қалдыра бастады.

Заманауи технологиялар біздің өмірімізге тұрақты түрде енгізілуде, «Цифрлік» тұжырымдамасын тек ғылыми конференцияларда ғана емес, күнделікті өмірде де жиі кездесетін болдық. Кейбір адамдар әлі күнге дейін цифрлау үрдісінің артықшылықтары мен кемшіліктері туралы пікірталастарда. Цифрландыру процесті және өндіріс кезеңдерін толық автоматтандыруды, өнімнің дизайнынан бастап, оны түпкілікті тұтынушыға жеткізумен аяқтауды, сондай-ақ кейіннен өнімге техникалық қызмет көрсетуді білдіреді.

Ғылымның қарқынды дамуы барысында көптеген корпорациялар өндірістің барлық деңгейлерінде жаңа технологияларды қолдана отырып жұмыс істеуге дайын қызметкерлерді талап етеді және арнайы дағдыларға ие емес қызметкерлер қажеттілігі артта қала беруде. Осы проблемаларды шешу, әрине, білім беру процесін қайта жаңғыртуды талап етуі тиіс.

Цифрландыру тікелей бұрын қол жетімді болмаған жоғары оқу орындары мен мектептер үшін ашылатын цифрлік технологияның оқу құралдарымен байланысты. Олардың ішінде онлайн оқу аса ерекшеленеді.

Математика - бұл білім беру мақсаттары толығымен диагностикалық түрде берілген ғылым, тестілеу оқу процесін сенімді бақылауға, оқушылардың білімін, білігі мен дағдыларын объективті бағалауға мүмкіндік береді, ал тестілеу нәтижелері оқу жоспарларын түзетуге негіз бола алады.

Барлық оқу пәндерінің ішіндегі математика оқушылардың зияткерлік дамуына ықпал етеді. Бір типтегі есептер интеллект тестілеріне және жоғары оқу орындарына математикадан түсу тестілеріне енгізіледі. Қазіргі уақытта білім сапасын бағалау жүйесінің маңызды элементтерінің бірі оқушылардың оқу жетістіктерін тестілеу болып табылады. Компьютерлік тестілеудің артықшылықтары анық көрінеді: тестілеу нәтижелерін бағалау бірден жүзеге асырылады, автоматты түрде тіркеледі және ұзақ уақытқа сақталады; тест тапсырмалары банкінің өлшемімен ғана шектелген тест нұсқаларының жеткілікті көп мөлшерін қалыптастыру мүмкіндігі; тест материалдарын енгізудің, модификациялаудың ыңғайлы рәсімдерін іске асыру мүмкіндігі; қағаз тасығыштар мен жауап парақтарына қажеттілік жоқ; компьютерлік тестілеу кезінде уақытша шектеулер енгізу немесе тестілеу процесін уақытша бақылау жеңіл, ал қағазбен тестілеу кезінде мұны жүзеге асыру қиынға соғады; бұл тестіленушінің психомоторлық аспектілерін ескеруге мүмкіндік береді; компьютерлік тестілеу кезінде қолжетімді мультимедиялық компоненттерді және жоғары сапалы (көлемі, түсі) графикалық бейнелерді пайдалану тапсырманың мазмұнын дұрыс және жылдам қабылдауды қамтамасыз етеді, ал психологиялық тұрғыдан тестіленушінің күйзелісін болдырмайды; тестілеудің тиімділігі артады: бағалау сенімділігінің дәл сол деңгейіне жету үшін тестілеу уақыты (тестілеудің қағаз формасымен салыстырғанда 50% - ға дейін) азаяды, тиісінше тестілеу сеансы кезінде тестіленушінің шаршауын төмендетеді, бұл тестіленушілердің нәтижесіндегі маңызды көрсеткіш болып табылады.

Мектеп оқушылары арасындағы интернеттік конкурстар мен олимпиадалар оқу орындары мен талапкерлерге көмектеседі. Конкурстарға қатысып (тіпті ұсынылған сұрақтарға жай ғана қарап), талапкер өзінің күші мен таңдаған мамандығы, оқу нысаны, оқу орнының өзі үшін қолжетімділігін алдын ала бағалауға мүмкіндік алады. Қазіргі оқушылар әртүрлі оқу орындары ұсынатын курстардың құны мен толықтығына көбінесе қанағаттанбайды. Бұл табиғи нәрсе. Интернет білім беру ресурстарының географиялық шеңберін кеңейте отырып, осы мәселені шешуге мүмкіндік береді. Енді оқушы «ашық білім беру алаңында», бір уақытта бірнеше оқу орындарында, тіпті әртүрлі мемлекеттерде және әртүрлі тілдерде қашықтан білім ала алады.

Қазіргі уақытта мектепте жалпы білім беретін пәндерді сабақтарда АКТ-ны қолданбай оқыту мүмкін емес. Білім беру және бақылау процесінде ақпараттық технологияларды пайдалану оқушыларды ақпараттық қоғам жағдайында өмірге дайындаудың ең маңызды сәттерінің бірі болып табылады. Компьютелік технологиялар мұғалім мен оқушының шығармашылық әлеуетін айтарлықтай ашуға мүмкіндік береді. Мұны мұғалім дербес компьютерде жұмыс істеу тәжірибесін, мультимедиамен жұмыс істеу әдістемесін және басқа мұғалімдердің жұмыс тәжірибесін меңгерген жағдайда ғана жүзеге асыруға болады. Біз компьютерлік технологияларды қолданғысы келетін мұғалімнің іс-әрекетінің алгоритмін келтірдік.

1. Оқу бағдарламасын нақтылау;

2. Оқулықтарды және қосымша құралдарды қарау, сабақта қолдану жоспарланып отырған электрондық оқу басылымын зерттеу;

3. Техникалық аппаратураның болуын, оның жарамдылық дәрежесін анықтау;

4. Сабақ тақырыбы бойынша бар дидактикалық материалдарды таңдау;

5. Қажет болған жағдайда сабақ тақырыбы бойынша жетіспейтін материалдарды жасау үшін өз бетінше құру немесе мамандарды тарту;

6. Қажетті кабинетте аппаратураны орнату немесе мектептің техникалық орталығына тиісті өтінім беру;

7. Сабаққа дейін барлық іріктелген материалды қарау, хронометраж жасау және сабаққа жазбалар жасау. Геометрияны оқыту барысында компьютерлік технологияны қолдану оқытуда жақсы нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Математикалық цикл пәндерін оқу кезінде (алгебра және геометрия, математикалық талдау, ықтималдықтар теориясы және математикалық статистика және т. б.) НЛП технологиясына негізделген екі форма қолданылуы мүмкін: сыныпта және сыныптан тыс, олар оқытудың келесі тиімді түрлері арқылы жүзеге асырылуы мүмкін:

1 Есептеу-графикалық жұмыстар (визуализаторлар үшін) - пәндік тақырыптар бойынша құрастырылған бірнеше құжаттар жиынтығы, әдетте тоқсан үшін төрт стандартты есеп. Бір жиынтықта бірнеше тапсырмадан тұратын 10 ұқсас нұсқалар бар және бір құжат - ұқсас нұсқаларды егжей-тегжейлі, стандартты шешудің үлгісі. Аталған әдістеме оқушылардын жұмыс нәтижелерін жазбаша баяндау мәдениеті, жалпы ақпараттық мәдениет сияқты маңызды құзыреттіліктерін қалыптастырумен негізделген.

2. Бақылау-бағалау құралдары осы бөлімнің нәтижелерін, курс тақырыптарын өз бетінше зерделеу үшін оқу-әдістемелік материалдар болып табылады. Әдетте, бұл оқыту үшін жалпы міндеттерді қамтитын компьютерлік бағдарламалар. Әдетте, бағдарламалар ақпаратты басым қабылдаудың сол арнасын ескеретін көптеген бір типті тапсырмаларды жасайды, ал бағдарламалармен жұмыс істеу кезінде оқушылардын жауаптары автоматты түрде түсініктеме береді. Келесі тестілеуге дайындалу үшін барлық мәтіндердің «нөлдік» нұсқалары оқушылар арасында үлкен танымалдылыққа ие, өйткені оқыту режиміндегі алдын ала жұмыс әр түрлі бөлімдермен және басқа пәндермен ішкі байланыстардың күрделілігі мен тереңдігін қамтитын бақылау іс-шараларының тиімділігін едәуір арттырады.

3. Mатематикадан электрондық практикум-Mathcad бағдарламасы сияқты қолданбалы математикалық бағдарламалық қамтамасыз етудің кейбір заманауи пакеттерінде әзірленген, математикалық есептердің дәстүрлі және дәстүрлі емес шешімдерінің мысалдарын бағдарламалау және өз бетінше шешу үшін есептерсіз. Қазіргі заманғы өлшеуіш жүйелердің ерекшеліктері пайдаланушыға деректермен жұмыс істеу үшін кең мүмкіндіктерді ұсынады: сандық және аналитикалық есептер, аудио және бейне импорты мен экспорты, нәтижелерді графикалық визуализациялау, құжаттарды анимациялау. Математикадан электрондық практикумдар өзіндік зерттеу жұмысы үшін бағдар және бастапқы нүкте ретінде пайдаланылады; олар жоғары дербестік үлесі бар үздіксіз білім беруде маңызды рөл атқарады, жоғары интеллектуалды қабілеті бар оқушыларды жеке өзін-өзі дамыту үшінбастапқы материалмен қамтамасыз ете отырып оқытуды саралауға мүмкіндік береді.

Заманауи қоғамға сай шығармашылықпен ойлайтын білімді, білікті, саналы ұрпақты даярлау үшін математиканы оқытуда оқу-қызметін дамыту арқылы оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың әдістемелік негіздерін зерттеуді бүгінгі таңда өзекті деп санаймыз.

Оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыруды психологиялық-педагогикалық тұрғыдан негізделді. Білім беру мазмұны оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыру негізінде дамитын және жұмыс істейтін белгілі бір тұтастық ретінде қарастырылады. Психологиялық-педагогикалық зерттеулерде қолданылатын оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыру тұжырымдамасы, оны білім беру мазмұнының көзі ретінде ғана емес, сонымен қатар оны зерттеу және жобалау әдісі ретінде де қарастырады. Оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыруды психологиялық-педагогикалық тұрғыдан төмендегідей тұжырымдадық, оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыру білім беруді дамытудың маңызды шарты және идеяны іске асыру құралы болып табылады.

Демек, тәуелсіз еліміз болып, Үкіметіміз болып, алға қарай талпынған жастарымыз болып, заманның қайда, қалай бет алғандығын ұқтық, осы жолда басты бәйгеге тіктік. Өйткені стратегиялық мақсаттарды жүзеге асыру тұрғысынан алғанда әлемде бейбіт және бәсекелестік жағдайда дамудың бұдан ауқымды басқадай басты бағыты да жоқ. Халықтар мен елдер және олардың дәстүрі әртүрлі болғанымен, прогрестің бағыты – біреу және ол айқындалып отыр. Цифрландыру қазіргі әлеуметтік-экономикалық салалардың барлығына ортақ. Демек  алдағы бес-он жылдың ішінде әлемнің барлық елдері осы жолға түсетін болады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Алдамұратова Т.А., Байшоланов Т.С. Математика: Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық.//Алматы: Атамұра, 2006. -310-314 бет.

2. Рудик Г.А. Монреаль, Канада.Центр современной педагогики «Обучение без границ»-34б.

3. МанвеловС.Г. Конструирование современного урока математики.// Просвещение. Москва. 2002. С.7.

4. Оқушылардың ойлау қабілетін дамытуда математиканың алатын орны //ҚазҰПУ Хабаршысы «Физика-математика ғылымдары». - Алматы, 2006. – №2 (16). - Б. 159-162.