А.Құнанбаевтың «Он тоғызыншы қара сөзіндегі » «қандай» мен «қалайға» жауап беріп, өз көзқарасыңызды талдап жазыңыз.

Абай атамыздың қарасөздерін оқыған сайынг терең ойға қаламын. 19 ғасырда жазылса да заман көшінен қалмаған әлі талай ұрпаққа шамшырақ болатын бұл туындының бағасы жылдар өткен сайын артпаса кемімек емес. Абай адам баласының рухани қажеттілігін терең бағдарлай отырып, айтса, «менің сөзім» деп айтатын, тыңдаса , «маған арнап тұр» дейтін, естісе, «мен туралы айтып отыр» дерлік әркімнің көкейтесті тілегін дәл жеткізе білді.

Әсіресе , «19 қара сөзінде» адамның қандай болуы керектігін және есті болуға қалай жетуге болатынын айқын да анық көрсеткен. Біздің есті немесе ессіз болуымыз- күнделікті өмір тәжірибесінің нәтижесінен ғана туындайтын табиғи құбылыс. Яғни, қандай екеніміз көбінесе ортаға қатысты болса, естілікке қалай жететініміз өзімізге байланысты екен. Абай айтқандай «Сол естілерден естіп, білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, сонда іске жарайды, сонда адам десе болады.» Бізге Алла Тағала сана берді, жақсы мен жаман нәрсені ажырататын көкірегімізге сәуле түсірді. Ары қарай жолды таңдаймыз ба,. Әлде бұралаң жолға түсіп өмірімізді шырғалаңға айналдырамыз ба –бәрі өз қолымызда.

Абай сөз танымайтұғын елге сөз айтудың бекершілік екенін айтып өз өмір жолын да бір шола кетеді.

Қалай есті адам боламын, ақыл мен білімнің қос тізгінін қалай игеремін деп жүреген біз сияқты жастарға Абай сөзі «толық адам» болудың алғышарты тәрізді. Естігенді, көргенді, оқығанды көңілге түйіп, жақсы-жаманын ой елегінен өткізіп, әр нәрсеге сын көзімен қарау- адам деген ардақты атқа лайық іс.Ішкі рухани қазынамыздың толығуы тікелей өзіміздің қолымызда.

Жалынды ақын Сұлтанмахмұт айтқандай «жақсылық көрсем өзімнен, жамандық көрсем өзімнен» деп ерік-жігерді тізгіндеп тура жолға, білім мен өнерге бағыттау да өз еркімізде. Ендеше бүгінгі мүмкіндіктер заманында жан құмарлығын қандырып, дүниенің тылысым сырын терең танып Абай ата көрсеткен межеге ұмтылу- әрбір жастың асыл парызы. Абай айтқандай «сөз танымайтұғын ел емеспіз ғой, өсер елдің өскелең ұрпағымыз ғой» деп сөзімді мына өлең жолдарымен түйіндегім келеді:

Дүниенің жақсысы да, жаманы да,

Ілігер бәлкім өмір қадамыңа

Ұлы Абай мұраларын ойға түйіп,

Айналсам деймін «толық адамыңа».