«Футбол» тақырыбына арналған әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдар

Шымкент қаласы

№46 мектеп-лицейі

«Футбол» тақырыбына арналған әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдар.

Дене шынықтыру пәні мұғалімі: Зулпыбеков М.Е.

«Футбол» тақырыбына арналған әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдар.

Футбол (немесе европейлік футбол) — екі команда арасында өтетін, доппен ойналатын командалық спорт түрі. Ойынның мақсаты — қарсыластың қақпасына допты енгізу. Футбол әлемдегі ең танымал спорт түрлерінің бірі болып табылады, және ол көптеген елдерде сүйікті ойын ретінде танымал.

Негізгі сипаттамалары:

- «Ойын алаңы»: Футбол ойыны арнайы белгіленген алаңда өтеді, оның ұзындығы 90-120 метр, енді 45-90 метр болуы мүмкін. Ойын алаңында қақпалар, тоғыз метр артықшылығы (пенальти аймағы) мен стандартты ойын белгілері бар.

- «Командалар»: Әр команданың құрамы — 11 ойыншы, оның ішінде бір қақпашы. Командалардың жалпы саны — 22 ойыншы.

- «Доп»: Футбол ойынында қолданылатын доп стандартты мөлшерде, яғни шар тәрізді, ерекше материалдан жасалған.

- «Ережелер»: Футбол ойынының негізгі ережелері ФИФА (Халықаралық футбол федерациясы) тарапынан белгіленеді. Ойын барысында әр түрлі ережелер бұзылуы мүмкін, мысалы, офсайд, фол, пенальти және т.б.

- «Ойын уақыты»: Футбол матчы 90 минуттан тұрады, екі таймға бөлінеді (әр тайм 45 минут). Егер матч тең нәтижемен аяқталса, қосымша уақыт немесе пенальти сериясы енгізілуі мүмкін.

- «Турнирлер мен чемпионаттар»: Футбол әлемінде бірнеше маңызды турнирлер мен чемпионаттар бар, соның ішінде әлем чемпионаты, құрлық чемпионаттары (мысалы, UEFA, Copa America, Африка кубогы) және ел чемпионаттары.

Футбол — тек спорт емес, сонымен қатар мәдениет және әлеуметтік өмірдің маңызды бөліктерінің бірі. Көптеген елдерде футбол командалары мен лигалары, жанкүйерлер қауымдастығы мен кәсіби деңгейдегі ойыншылар арасында үлкен ықпалға ие.

Футбол тақырыбына арналған әдістемелік материалдарды дайындауда назар аударылуы тиіс бірнеше маңызды аспектілер бар:

- «Негізгі қағидалар»: Футбол ойынының ережелері мен принциптері туралы материалдар. Ойыншылардың зейінін арттыру үшін неврологиялық жаттығулар мен техникалық дағдыларды дамыту.

- «Тактикалық жаттығулар»: Командалық стратегиялар мен позициялардың рөлі. Форматтарды (4-4-2, 3-5-2, т.б.) түсіндіру. Оқу-жаттығу сессияларындағы нақты жағдаяттар.

- «Физикалық дайындық»: Футболшылардың физикалық дайындығын арттыру үшін бағдарлама. Төзімділікті, жылдамдықты және күші дамыту әдістері.

- «Психологиялық аспектілер»: Ойыншылардың психологиялық дайындықтарын жетілдіру. Стрестен қалай шығу, команда ішіндегі қарым-қатынас.

- «Бағалау әдістері»: Ойыншылардың қабілеттерін бағалау әдістері мен құралдары. Динамикалық және статикалық тесттер.

- «Талдау мен зерттеу»: Ойын барысында анализ жасау, матчтарды талдау әдістері. Статистика мен деректерді пайдалану.

- «Оқыту әдістемесі»: Жаттықтырушы мен ойыншылар арасындағы тиімді коммуникация. Ойын процесінде мотивация мен қолдау көрсету.

Осы бағыттар бойынша материалдарды жинап, футбол жүйесіне енгізу әрбір жаттықтырушы мен команда үшін маңызды. Бұл әдістемелік материалдар тек ойын тәжірибесін ғана емес, сонымен қатар командалық рухты да нығайтады.

- «Ойын алаңы мен құралдары»:

- «Лазерлік көрсеткіштер мен құралдар»: Ойын алаңының өлшемдерін, футбол алаңының бөліктерін түсіндіру үшін.

- «Ережелер плакаты»: Футбол ережелерін қысқа әрі нұсқа түсіндіретін плакаттар, олар оқу барысында жиі қолданылуы мүмкін.

- «Видеоматериалдар»:

- «Оқу видеолар»: Техникалық дағдылар мен тактикалық тәсілдерді көрсете алатын видеолар, сондай-ақ, матч талдауы.

- «Сабақтардың видеолары»: Әртүрлі жаттығу сессиялары мен әдістерінің үлгілері.

- «Карталар және диаграммалар»:

- «Тактикалық карталар»: Ойыншылардың позицияларын, қимылдарын және командалық стратегияларды түсіндіретін диаграммалар.

- «Ойын тактикасын жоспарлау картасы»: Команда жаттықтырушылары пайдаланатын, матчқа арналған жоспарлар.

- «Жаттығу кітапшалары»:

- «Техникалық дағдылар жаттығулары»: Ойыншылардың қажетті дағдыларын дамыту үшін арнайы жаттығуларды қамтитын кітапша.

- «Физикалық дайындық бағдарламалары»: Ойыншылардың физикалық күш-қуатын арттыру үшін әртүрлі жаттығулар.

- «Аудиоматериалдар»:

- «Мотивациялық спикерлер»: Футболшылар мен жаттықтырушыларға арналған, ынталандырушы сабақтар.

- «Күрделі жағдайларды талдау»: Ойындағы қиындықтарды қалай шешуге болатыны туралы аудио материалдар.

- «Интерактивті құралдар»:

- «Футбол ойындары»: Команданың жұмысын, тактиканы және қарым-қатынасты жақсартуға негізделген интерактивті жаттығулар.

- «Штавельдер мен турниктер»: Еркін тактика мен стратегияларды дамыту үшін.

Осы дидактикалық құралдар футболды оқыту және ойыншылардың қабілеттерін дамыту үшін маңызды, өйткені олар оқу процесінде қатысушылардың белсенділігін арттырады.

Футболды оқыту мен жаттығулар жүргізу кезінде әр түрлі тапсырмалар мен жаттығуларды қолдануға болады. Бұл тапсырмалар ойыншылардың техникалық және тактикалық дағдыларын дамыту, сондай-ақ командалық жұмысты жетілдіруге бағытталған. Міне, футболға арналған кейбір тапсырмалар мен жаттығулар:

1. Техникалық дағдылар

- «Допты бақылау:»

- Ойыншылар допты әр түрлі бөлімдерде (аяқ, дене) қабылдап, содан кейін контролмен, тепкішпен бағытын өзгертіп, қажет болған жағдайда дриблинг жасайды.

- «Допты тастау:»

- Ойыншылардың бір-біріне допты дәл лақтырғызып, қабылдау дағдыларын дамыту. Бұл тапсырманы әртүрлі қашықтықта өткізуге болады.

- «Тепкіш жаттығулары:»

- Ойыншыларды жерге қойылған конустар арасына отырып, допты теуіп, әртүрлі бұрыштарға лақтырылуға жаттықтыру.

2. Тактикалық тапсырмалар

- «Командалық позиция:» - Ойыншылар команда құрамында орындарын анықтау арқылы тактикалық формацияны үйренеді. Олар шабуыл мен қорғаныс рөлдерінде қалай әрекет ететіндігін түсінуі керек.

- «Жаттығу ойындары:» - 3 қарсы 3, 5 қарсы 5 форматында өткізу. Бұл форматта командалар тактиканы қолдана отырып, допты бақылап, гол соғу мақсатында ойнайды.

3. Физикалық даярлық

- «Шапшаңдық пен жылдамдық:»

- Конустар арасында жылдамдықпен жүгіру. Ойыншылар конустардың айналасында немесе олар арқылы өтуді (дриблинг) жаттығу жүргізеді.

- «Күш жаттығулары:»

- Допты түрлі жағдайларда лақтыру жаттығулары. Мысалы, ойыншылар допты жоғары көтеру, жерге соғу немесе қарсыласқа жол беру жаттығуларын орындау.

4. Ойындағы жағдайларды талдау

- «Тактикалық талдау:»

- Ойыншыларға белгілі бір ойынның үзінділерін көрсету арқылы тактикалық шешімдер мен дұрыс қадамдарды талқылау. Бұл жаттығу ойыншылардың ойын барысында тиімді шешімдер қабылдауына көмектеседі.

- «Рөлдік ойын:» - Ойыншыларды ерекше рөлдерге бөліп, әрбір рөлдің міндеттерін түсіндіру. Мысалы, қорғаушыларға шабуылшымен жұмыс жасау, ал шабуылшыларға қорғаушылардан қалай қашу керек екендігін үйрету.

5. Мониторинг және бағалау

- «Кері байланыс:» - Әр жаттығудан кейін ойыншылардың орындау деңгейін бағалау және жетілдіру жолдарын көрсету.

- «Бейнемазмұн анализі:» - Ойыншылардың техникалық дағдыларын және тактикалық шешімдерін бейнемазмұн арқылы талдау. Олардың әрекеттерін түсіндіре отырып, жақсарту ұсыныстарын жасау.

Осы тапсырмалар мен жаттығулар арқылы футболшылар өз дағдыларын жақсартып, командалық ойын тәжірибесін алу мүмкіндігін арттырады.

Қорытынды

Футболға арналған әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдар жаттығу процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Олар ойыншылардың техникалық, тактикалық, физикалық және психологиялық даярлығын дамыту үшін қажет. Әдістемелік материалдардың сапасы мен мазмұны жаттықтырушының тиімділігін, ойыншының нәтижелігін арттыруда айтарлықтай рөл атқарады.

Шымкент қаласы №46 мектеп-лицейі дене шынықтыру пәнінің мұғалімі Зулпыбеков Мұса Ерболатұлының «Футбол» тақырыбына арналған әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдары.

Әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдарына

Пікір

Футбол — әлемдегі ең танымал спорт түрлерінің бірі. Оған қатысты бірнеше маңызды аспектілер мен пікірлерді атап өткен жөн: Футбол — командалық спорт, онда ойыншылардың бірлескен әрекеті, өзара түсіністігі мен ынтымақтастығы сәттіліктің кілті болып табылады. Командаласу арқылы спортшылар бір-біріне қолдау көрсетіп, ойын тактикасында тиімді жұмыс істей алады. Бұл, сондай-ақ, команда мүшелері арасындағы сенімділікті арттырады. Футболда түрлі техникалық әдістер мен тактикалар қолданылады. Жаттығулар мен тактикалар ойыншылардың жеке дағдыларын, сондай-ақ командалық тактиканы дамытуға мүмкіндік береді. Техникалық дайындығы жоғары ойыншылар заведомо бәсекелестік артықшылығына ие. Футбол — физикалық тұрғыдан demanding спорт. Ойыншыларға жоғары шыдамдылық, жылдамдық, күш және икемділік қажет. Сонымен қатар, психологический аспект те маңызды; ойыншылар стрессті басқару, табандылық және мотивация сияқты қасиеттерді дамытуы керек. Футбол адамдарды біріктіреді. Ол түрлі елдер мен мәдениеттерді байланыстырып, бір-біріне құрмет көрсетуге, толеранттылыққа және ынтымақтастыққа жол ашады. Сонымен қатар, футбол арқылы адамдар арасындағы достық байланыстар мен әлеуметтік өзара әрекет жаңа деңгейге көтеріледі. Футбол — жастар үшін жақсы мүмкіндік береді. Спортқа қызығушылықты ынталандыру, кәсіби мансапты дамыту және жеке тұлға ретінде өсу — бұл футболдың жастар үшін ұсынатын мүмкіндіктері. Футбол — бұл тек спорт емес, ол мәдениет, қоғам, экономика және тәрбие құралдарына айналған. Оның маңызы мен ықпалы спорттың шегінен шығып кетіп, адамдар арасындағы өзара байланыстарды нығайтуға, ынтымақтастықты дамытуға ықпал етеді. Футбол — бірлік, тынымсыз еңбек және табандылықтың символы.

Әдістемелік материалдар мен дидактикалық құралдар — оқу процесін тиімді ораналастыру, оқушылардың білім деңгейін арттыру, қызығушылықтарын ояту және шығармашылық қабілеттерін дамытуда маңызды рөл атқарады. Әдістемелік материалдар мен құралдардың сапалы болуы, мұғалімдердің кәсібилігі мен оқушы нәтижелерінің арасында тікелей байланыс бар.

№46 мектеп-лицейі

дене шынықтыру пәні мұғалімі,

педагог - зерттеуші Аманкулов Асхат Калшораевич