Химия-биология сабақтарын тиімді ұйымдастыру

Химия-биология сабақтарын тиімді ұйымдастыру

Тиімді заманауи сабақ құру үшін не білу керек? Қазiргi заманғы химия-биология сабақтарының функциялары - сабақтың құрылымы және танымдық қызметтi ұйымдастыру нысандары - қазiргi заманғы сабақтың табысты болу шарттары – химия -биология сабағының негізгі функциялары Сабақ оқыту -негізгі ұйымдастырушылық нысаны болып қала береді және белгілі бір функцияларды орындайды: білім беру, тәрбиелеу, дамыту. Қазiргi уақытта оның өзiн-өзi бiлдiретiн және ынталандыратын функциялары үлкен маңызға ие болуда.

Білім беру функциясы пәндік арнайы ұғымдар, арнайы және жалпы оқу іскерліктері мен дағдылары компоненттері болып табылатын білім жүйесін қалыптастыруымен байланысты. Қазіргі заманғы сабақ мұғалімнен оқушылардың оқу қызметін ұйымдастыруды талап етеді: оқулықпен, заттай, бейнелеу көрнекілік құралдарымен, білім көзі болып табылатын қазіргі заманғы ақпарат көздерімен жұмыс істеу. Сабақта оқушы білім алып қана қоймай, оны білік пен дағдыға айналдыруы тиіс, яғни қазіргі заманғы сабақта қызметтік тәсіл іске асырылады. Оқушылардың сабақтағы белсенділігінің төмендігі оқушының өзінің рөлін ұмытып кетуімен түсіндіріледі. Жаратылыстану циклі сабақтарында өз бетінше білім алу - оқушылардың оқулықпен, анықтамалық әдебиетпен, заманауи ақпарат көздерімен, көрнекі құралдармен жұмыс істеу тәсілдерін меңгеруі. Табиғат объектілерін бақылау, қарапайым тәжірибелер қою дағдыларын қалыптастыру.

Сабақтың тәрбие функциясын жүзеге асыру үшін мұғалімнің сабақтар, тақырыптар, бөлімдер, жалпы пәндер жүйесіндегі мақсатты ойластырылған қызметі қажет. Пәннің мазмұнын, оны берудің әдістері мен құралдарын, мұғалімнің жеке басын, оның оқушылармен қарым-қатынас жасау стилін тәрбиелейді. Дамыту функциясы мектеп оқушыларының жеке психологиялық ерекшеліктерін: есте сақтау, назар аудару, ойлау, сөйлеу, бақылау, қызығушылықты дамытуға бағытталған. Заманауи сабақ - оқушы мен мұғалімнің белсенді өзара іс-қимылын құрастыру. Бірінші кезекте әлеуметтік белсенді тұлғаны тәрбиелеу үшін жағдай жасау; - мұғалім баланы оқуға үйретуі тиіс - білімді өзі таба білу, бұл ретте мұғалімнің танымдық қызметті ұйымдастырушы рөлі сақталады. Бүгінгі оқыту - бұл оқушының таным, мәдениет объектісімен белсенді өзара іс-қимылын педагогикалық құрастыру. Бұл ретте мұғалімнің рөлі - ол осы құрылымның ұйымдастырушысы, ол таным процесін басқарады, яғни жоспарлайды, жоспардың орындалуын ұйымдастырады, қол жеткізілген нәтижелерді талдайды. Мұғалім жұмысының негізгі түрі сабақ болып қала береді. Сондықтан сабақты құрастыра білу, сабақтың құрылымын, оған қойылатын заманауи талаптарды білу - кез келген педагогтың табысты қызметінің негізі.

Сабақтың құрылымы деп сабақтың тұтастығын қамтамасыз ететін оның элементтерінің логикалық өзара орналасуы мен байланысы түсініледі.

Оқу сабағының кезеңдерін бөліп көрсету негізінде білімді меңгеру үдерісінің логикасы жатыр: қабылдау - ұғыну - есте сақтау - қолдану - жалпылау - рефлексия Оқу сабағының құрылымын құрайтын кезеңдерінің жиынтығы:- үй тапсырмасын тексерудiң ұйымдастыру кезеңi - оқушылардың субъектiлiк тәжiрибесiн өзектендiру кезеңi - жаңа бiлiмдер мен қызмет тәсiлдерiн зерделеу кезеңi - зерделенген түсiнiктердi бастапқы тексеру кезеңi - қолданудың зерделенген кезеңi - қорытудың және жүйелеудiң кезеңi - бақылау және өзiн-өзi бақылау кезеңi - үй тапсырмасы туралы ақпараттың кезеңi - сабақты қорытындылау кезеңі - рефлексия кезеңі.

Бұл кезеңдер жиынтығынан мұғалім сабақта шешілетін міндеттерге сәйкес әр түрлі комбинацияларды жасайды. Бірақ әрбір сабақта міндетті түрде болатын кезеңдер бар: ұйымдастырушылық, білімді өзектендіру, үй тапсырмасын орындау туралы нұсқаулық, қорытынды шығару және рефлексия. Бұл кезеңдерді ескермеу сабақтың мақсаттарына толық қол жеткізбеуге әкеледі.

Оқу қызметін ұйымдастыру нысандары. Сабақта оқушылардың танымдық қызметін ұйымдастырудың үш нысаны бар - фронтальдық, жеке, топтық. Мұғалімдер көп жағдайда барлық сыныптармен бір мезгілде (фронтальды) жұмыс істеуді таңдайды, өйткені бұл пішін аз дайындықты талап етеді, бірақ ол тиімділігі де аз - іс жүзінде жұмысқа бірнеше адам ғана қосылады, қалғандары сабаққа қатысады немесе өз істерімен айналысады. Жұмыстың неғұрлым тиімді нысаны топтық болып табылады: шағын (жұп) және үлкен топтарда. Әрине, бұл нысан мұғалімнен алдын ала дайындықты талап етеді: ойластырылған тапсырмаларды әзірлеу, жұмысқа қабілетті топтарды қалыптастыру, топта жұмысты ұйымдастыру - балаларды қарым-қатынас жасауға, бір-біріне көмектесуге, өздерін және жолдастарын бағалауға үйрету.

Әртүрлі деңгейлі топтарды да қалыптастыруға болады - тек күшті немесе әлсіз оқушылар ғана, бірақ мұндай топта жұмыс істеген кезде тек оқыту міндеттері шешіледі (тиісті дайындық тапсырмасын орындап, балалар жақсы бағаға ие болады), ал даму міндеттері шешілмейді, өйткені барлығы бірдей деңгейде және әлсіз топтың анағұрлым қарапайым тапсырмасын шешуден төмен баға сезімі туындауы мүмкін. Жеке жұмыс нысаны әдетте білімді тексеру кезінде пайдаланылады. Жаңа материалмен жұмыс істеу кезінде топтық нысандарды бекіту, қайталау, жинақтау дұрыс. Шағын топ оқушыға ұсынылған жұмыс шеңберінде өз іс-қимылының мақсатын айқындауға, ықтимал шешімдерді іздеуге, білім мен практикалық мүмкіндіктерді таңдау еркіндігін сезінуге, туындаған проблемаларды шешу кезінде дербестік танытуға мүмкіндік береді.

Биологиялық білім - жалпыадамзаттық мәдениеттің құрамдас бөлігі, әлемнің ғылыми бейнесін қалыптастыру үшін негіз. Биологиялық білімнің маңыздылығын, оларды денсаулықты сақтау үшін өмірде қолдану мүмкіндігін, қоршаған ортамен барабар өзара іс-қимылды көрсету маңызды. Егер оқушылар себеп-салдарлық байланыстар орнатып, білімдерін тек таныс жағдайда ғана емес, жаңа жағдайда да қолданса, қалыптасқан пәндік құзыреттілік туралы айтуға болады.

Химияны зерделеу: химияның негізгі ұғымдары мен заңдары, химиялық құбылыстарды байқау, химиялық эксперимент жүргізу, заттардың химиялық формулалары мен химиялық реакциялардың теңдеулері негізінде есептеулер жүргізу дағдыларын меңгеру; туындаған өмірлік қажеттіліктерге сәйкес химиялық эксперимент жүргізу, өз бетінше білім алу процесінде танымдық мүдделер мен зияткерлік қабілеттерді дамытуға; жаратылыстану ғылымының іргелі компоненттерінің бірі және жалпыадамзаттық мәдениет элементі ретінде химияға көзқарасты тәрбиелеуге; тұрмыста, ауыл шаруашылығында және өндірісте заттар мен материалдарды қауіпсіз пайдалану, күнделікті өмірдегі практикалық міндеттерді шешу, адам денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтіретін құбылыстардың алдын алу үшін алынған білім мен дағдыларды қолдануға бағытталған.

Сондықтан баланың жаратылстану пәндерінде сабақта белсенді болуы, дамуы, өз білімін өзі құруға бағытталады. Ол білімнің, іскерліктің және дағдылардың маңыздылығын мүлдем төмендетуді білдірмейді, екпініне қарай ауысуын білдіреді.

Биология сабақтарында табиғаттың сұлулығы мен үйлесімділігін көрсетіп, мықты білім беру маңызды. Бірақ қарым-қатынас, шығармашылық, өзін-өзі дамыту және өзін-өзі тану процесінен қуаныш үшін жағдай жасау да маңызды. Ол үшін биология сабағының табысты болуына, яғни биологиялық білім беру мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік беретін бірқатар жағдайлар жасау қажет.