Амиракынова Гулбану

«Химия пәні бойынша функционалдық сауаттылық тапсырмалар»

Авторлық бағдарлама

Алматы

2024

1

Пікір жазған:

С.С Жанибекова Қызылорда қаласы Болашақ университетінің «Арнайы педагогика және психология» кафедрасының аға оқытушысы, п.ғ.к., Облыстық білім басқармасының балалар оңалту орталығының түзету маманы, РЖА профессоры

Р.Д.Кульжанова «DARYN.ZERDE.ORTALYGY» Оқу-әдістемелік порталының директоры «ES London» оқу орталығының шәкірті педагогика ғылымдарының магистрі

Халықаралық ғылым мен білімді қолдау орталығы DARYN.ZERDE.ORTALYGY» оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде талқыланып, 2024 ж. «19» маусым №978 хаттамасымен мақұлданған және баспаға ұсынылған.

Амиракынова Гулбану, химия пәні мұғалімі ұсынған «Химия пәні бойынша функционалдық сауаттылық тапсырмалар» Алматы:2024 (ZIALY Baspasy) қазақ тілінде.

2

Аңдатпа

Аталған авторлық жұмыс оқу бағдарламасына негізделе үлгілік бағдарламамен сабақтастықты ескере отырып құрастырылған.Білім –тәрбие беру кезеңінде саналы, дұрыс, комуникативті оқу дағдыларын жетілдіру, логикалық қабылдауды дамыту, функционалдық сауаттылықтарын арттыру пәнге деген қызығушылықты, зерттеушілік қабілетті дамытып қалыптастыруға бағытталған авторлық жұмыс білім беру стандартының пәндік тақырыптарының мазмұнын, оқу сағаттарын курс бөлімдері арасында бөлуді, сонымен қатар пәнаралық байланыстарды ескере отырып, пәндер мен пән бөлімдерін зерделеудің ұсынылатын тәртібіне негізделе отырып құрастырылған.

Аннотация

Данная авторская работа составлена ​​с учетом преемственности с типовой программой, основанной на учебном плане.В период обучения авторская работа направлена ​​на развитие и формирование интереса к предмету, исследовательской способности, содержания предметных тем образовательного стандарта, распределения учебных часов между разделами курса, а также межпредметных связей с учетом, исходя из рекомендуемого порядка изучения предметов и предметных разделов.

Abstract

This author's work is compiled taking into account continuity with the standard program based on the curriculum.During the training period, the author's work is aimed at developing and shaping interest in the subject, research ability, the content of subject topics of the educational standard, the distribution of teaching hours between sections of the course, as well as interdisciplinary connections, taking into account, based on the recommended order of studying subjects and subject sections.

3

Түсінік хат

Қазіргі уақытта Қазақстанда әлемдік білім кеңістігіне енуге бағытталған жаңа білім беру жүйесі дамуда. Бұл үдерістің табысты болуының көрсеткіштерінің бірі болып функционалдық сауаттылықты қалыптастыру бірінші кезектегі міндеттердің бірі ретінде белгіленген білім берудің халықаралық стандарттарын орындау болып табылады. Функционалдық сауаттылықты дамытудың жалпы нұсқаулықтары Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында айқындалған, оның мақсаттарына жалпы білім беретін мектептерде интеллектуалды, физикалық және рухани дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру, азаматтардың тез өзгеретін әлемде табысқа жетуге және әлеуметтік бейімделуді қамтамасыз ететін білім алуға деген қажеттіліктерін қанағаттандыру. Оқушылар арасында функционалдық сауаттылықтың қалыптасуының жоғары деңгейі қоғамда тиімді қызмет ету қабілетін, өзін-өзі анықтау, өзін-өзі жетілдіру және өзін-өзі жүзеге асыру қабілетін болжайды.

Демек, қоғамға функционалды сауатты, нәтиже үшін жұмыс жасай алатын, белгілі әлеуметтік маңызды жетістіктерге қабілетті адам қажет. Оқудың функционалдық дағдылары қалыптасқан студент «мәтіннен ақпарат алу үшін оқу мен жазу дағдыларын еркін қолдана алады - оны түсіну, қысу, түрлендіру және т.б.». (А.А. Леонтьев). Қазақстанның дамуының қазіргі кезеңі әлемдік тенденцияларға сәйкес мектептегі білім беру саласындағы жаңа басымдықтарды айқын көрсетті. Соның ішінде TIMSS, PISA және PIRLS халықаралық зерттеулеріне қатысу.

«Оқушыларға пәндік білімнің маңызды багажын беру, бұл TIMSS математикалық және жаратылыстану білімінің халықаралық зерттелуімен дәлелденген, қазақстандық жалпы білім беру жүйесі олардың білім беру жағдаяттарынан асып кету қабілетін дамытуға ықпал етпейді. бұл білім қалыптастырылады, демек, оқушылардың функционалдық сауаттылығы », - делінген аналитикалық есепте (PISA, 2009).

Аталған авторлық бағдарлама химия пәні бойынша функционалды сауаттылық арқылы оқушының жазбаша мәтінді түсіну қабілетін түсіну және олардың рефлексиясын түсіну, мазмұнын өз мақсатына жету, білім мен мүмкіндіктерді дамыту, қоғамға белсенді қатысу үшін қолдану ұсынылады.

Тапсырмаларды құрастыру үшін PISA халықаралық зерттеуінің міндеттерінің критерийлері мен құрылымы қолданылды.

Тапсырмаларды үш түрге бөлуге болады:

1. Қарапайым бірнеше таңдауы бар тапсырма. Мұндай міндеттер мыналарды қамтиды:

• төрт нұсқаның ішінен бір жауапты таңдау.

• «ыстық нүктені» таңдау, яғни суреттегі немесе мәтіндегі таңдау элементі болып табылатын жауап.

2. Күрделі көп таңдауы бар тапсырма. Мұндай міндеттер мыналарды қамтиды:

4

• жеке тапсырмаларды білдіретін иә / жоқ сұрақтар сериясына жауаптар.

• Ұсынылған жауаптардан бірнеше жауапты таңдау.

• Ұсынылған нұсқалардағы олқылықтардың орнын толтыру.

• Тапсырыс беру, немесе жіктеу.

3. Толық еркін түрде жауап берілген тапсырма. Мұндай міндеттер мыналарды қамтиды:

• жазбаша жауап.

Тапсырмаларды орындаған кезде ұсынылған мәтінді мұқият зерделеу керек. Мәтін мазмұны сұрақтарға жауап беруге және мәселенің шешімін табуға көмектеседі. Кейбір тапсырмаларды орындау үшін сізге тек химияны ғана емес, басқа пәндерді (химия, экология, астрономия, математика, физика, география) білу қажет болады.

Тапсырмалардың әр түрлі қиындық деңгейлері бар және өзіндік бағалау технологиясы бар. Білім берудің жоспарланған нәтижелері оқу процесі шеңберінде педагогикалық диагностика көмегімен тексеріледі; белгілі бір нәтижеге қол жеткізгенін білдіретін студенттің іс -әрекеті немесе әрекетінің сипаттамасын қамтуы; бағалау үдерісінің барлық қатысушылары: мұғалімдер, тыңдаушылар біржақты түсіндіреді.

Бағдарламаның мақсаты: Пиза тапсырмалары арқылы оқушылардың химия пәні бойынша сауаттылығын арттыру.

Міндеттері:

Пиза тапсырмалар арқылы функционалдық сауаттылықты арттыру;

-Экологияға деген сүйіспеншілігі мен құрметін қалыптастыру;

-Шығармашылыққа баулу;

-Табиғатты аялайтын, пәнге деген қызығушылығы жоғары азамат тәрбиелеу;

Күтілетін нәтиже:

Табиғатқа деген құрметі артады:

Пәнге деген қызығушылығы артады;

Шығармашылықпен айналысады;

Функционалдық сауаттылығы артады.

5

Нормативті бөлім

• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;

• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта және жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары (2018 жылғы 4 қыркүйектегі № 441 бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);

• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2017 жылғы 25 қазандағы № 545 бұйрықпен ӛзгерістер мен толықтырулар енгізілген);

• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2017 жылғы 3 сәуірдегі № 352 бұйрықпен ӛзгерістер мен толықтырулар енгізілген);

• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген Жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары (2019 жылғы 7 наурыздағы № 105 бұйрықпен ӛзгерістер мен толықтырулар енгізілген);

• «Оқулықтардың, оқу-әдістемелік кешендердің, құралдардың және басқа да қосымша әдебиеттердің, оның ішінде электрондық жеткізгіштегілерінің тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы

• 6

• 17 мамырдағы № 217 бұйрығымен бекітілген оқу басылымдар

Оқу нәтижелері:

• өзара пікірталастыруға, өзінің пікірін дәлелді құруға дағдыланады;

• топ ішінде белсенді тілдік қатынас орнатады;

• проблеманы өздігінен шешуге ұмтылды, шығармашылық жұмыстарды орындауға үйренеді;

• тапсырмада берілген сұрақтарға жауап іздеп, өзіндік пікір айтуға дағдыланады;

• ауызша сөйлеу дағдылары жетіліп, мәтін құрастыру біліктері, ойларын логикалық түрде жүйелей алу ұстанымдары дамиды.

Жұмыстың ғылыми-әдістемелік деңгейі: жаңашылдық немесе қолданыстағы бағдарламалармен салыстырғанда осы бағдарламаға енгізілген жаңа түсініктемені қалпына келтіру мақсатында ұсынылған авторлық бағдарлама жаңартылған білім мақмұнына негізделіп типтік-үлгілі бағдарлама мақсаттарына сүйене отырып құрастырылған.

Бағдарламаның ғылыми табиғаты – оның жаңа білім беру парадигмасы

философиясына, әдіснамасына, психологиясына және педагогикалық ғылым мен практиканың соңғы жетістіктеріне сәйкес әзірленген.

Бағыттылығы:

-оқушыларда ББД қалыптастыру ғана емес, жеке тұлғасын дамыту және тәрбиелеу;

-алалардың психофизиологиялық және әлеуметтік денсаулығын сақтау;

-білім беру процесінің экономикалық, экологиялық, этнопедагогикалық, психологиялық бағыттылығын қамтамасыз ету;

-білім беру мазмұнының гуманистік, интеграциялық және инновациялық тәсілдерге сәйкестігін қамтамасыз ету және т.б.;

-ғылым талаптарына сәйкестікті қамтамасыз ету (проблеманың болуы, ғылыми гипотеза, проблеманы гипотетикалық шешу, ғылыми негізделген зерттеу жүргізу, зерттеу нәтижелерін зерттеу алдында алынған мәліметтермен салыстыру);

Білім өнімі: оқушылардың сабақ барысындағы танымдық, зерттеушілік іс-әрекетерінің барысында әзірленетін материалдар.

Оқушының оқу өнімі: конспект, тезистер, тарихи талдау, ғылыми мәселелерді өздігінен шешуі, нақыл сөздерін есте сақтау, эссе, шығарма таныстырылым, рөлдік ойындар, ізденіс жұмыстары, мазмұнын тану, ой қорыту, ойтолғау т.б.

Жаңартылған білім мазмұны бойынша күтілетін нәтиже – қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік негізінде, сыйластық, бірлескен жұмыс, ашықтық, білімі мықты, қарым-қатынас қабілеті, тәртібі қалыптасқан, кеңейтілген дағдыларды меңгерген: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану; сыни ойлау; зерттеу жұмыстарын жүргізу; ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану; әртүрлі коммуникация түрлерін қолдану, оның ішінде тілдік дағдыларды меңгеру; топта және жеке жұмыс жасау, жұптық жұмыстарды орындай білу, алған білімдерін жинақтап, әртүрлі мәселелерді шешуде қолдану икемділіктерін дамыту.

Бағдарлама «Оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары мен элективті курстарды сараптамадан өткізу және оларды жаңартылған білім беру мазмұны аясында әдістемелік қамтамасыз ету туралы ереже» (бұдан әрі – Ереже) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III «Білім туралы» Заңына (06.05. 2020 ж. енгізілген толықтырулар мен өзгертулер негізінде) сәйкес әзірленді.

Ақпараттық–әдістемелік бөлім

Авторлық бағдарлама түсінік хатта көрсетілгендей мақсат, міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған. Бағдарламадағы тарауларға орай алынған тақырыптар білім беру стандартына сай игеруге тиіс материалдарды қамтиды. Ал осы тақырыпты игеруде қашықтан оқу барысында қолданылатын инновациялық тәсілдері тақырыптарды толық меңгеруге көмектеседі. Инновациялық әдіс-тәсілдер арқылы берілген тапсырмалар, шығармашылық жұмыстар формативті бағаланады. Шығармашылығын дамытатын, тақырыпқа сай берілген тапсырмалар оқушылардың даму рейтингін бақылап, мониторинг жасауға көмектеседі. Оқушы жұмысын бағалауда төмендегідей ерекшеліктерге:

• оқушының шығарманы түсіне отырып, мәнерлеп оқуына;

• талапқа сай, нақышына келтіріп, қашықтан айта білу шеберлігіне;

• ақын шығармашылығын толығымен игеруіне;

• қаламгерлер мұрасын дәріптеуге бағытталған түрлі шығармалар, көркемсөз оқу байқауларына қатысуына;

• шығармашылық, ізденіс жұмыстарымен айналысуына баса назар аударған жөн.

Химия пәні бойынша функционалдық сауаттылық тапсырмаларды бағалау критерийі

«9-10» - оқушы шығарма мазмұнын түсінудегі тыңдалым, айтылым, жазылым, сөйлесім дағдыларын еркін орындай алса, мазмұны мен идеясын еркін түсініп, тапсырмаларын орындай отырып, жұмысты мұқият орындаса қойылады.

«7-8» - оқушы тапсырманы шығарма мазмұнын түсіну барысында тыңдалым, айтылым, жазылым, сөйлесім дағдыларына байланысты қателер жіберсе, ойын жеткізуде немесе талдауда сәл қателіктер болғанда қойылады.

«5-6» - мәтінді оқығанмен, талдауда белсенділік танытпай, тыңдалым, айтылым, жазылым, сөйлесім дағдыларын орындауда қателері болса.

«3-4» - мәтінді оқуда қиналып, талдауда белсенділік танытпай, тыңдалым, айтылым, жазылым, сөйлесім дағдыларын орындауда жіберілген қателері көп болса, тақырыптан ауытқушылық орын алғанда қойылады.

«1-2» - шығарманы оқымай, мазмұнын мүлде игермегенде қойылады.

Тұрақтылау бөлімі

(8-9 сынып, аптасына – 1сағат, барлығы – 34 сағат)

Бұл бағдарламада дәрістік сабақтар мен тәжірибелік сабақтар араластырыла берілген.

1. Қайнау (2 сағат ).Қайнау тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады .

2. Тотығу-тотықсыздану реакциялары(2 сағат). Тотығу-тотықсыздану реакциялары тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

3. Диссоциациялану дәрежесіндегі есептеу (2 сағат).Диссоциациялану дәрежесіндегі есептеу тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

4. Темір және оның қосылыстары (2 сағат). Темір және оның қосылыстары тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

5. Су және оның маңызы (2 сағат).Су және оның маңызы тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

6. Күмістің массалық үлесі (2 сағат).Күмістің массалық үлесі тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

7. Металдар (2 сағат). Металдар тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

8. Қазба отын (2 сағат). Қазба отын тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

9. Көміртекті ұстау және сақтау. (2 сағат). Көміртекті ұстау және сақтау тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

10. Каталиторлық конвертер (2 сағат). Каталиторлық конвертер тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

11. Қышқыл жауындар (2 сағат). Қышқыл жауындар тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

12. Озон (2 сағат). Озон тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

13. Нанға арналған қамыр (2 сағат). Нанға арналған қамыр тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

14. Су. Ерітінділер. Негіздер тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланыдыру (2 сағат). Су. Ерітінділер. Негіздер тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

15. Күкірт және оның қосылыстары (2 сағат). Күкірт және оның қосылыстары тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын Алюминий және оның қосылыстары (2 сағат). Алюминий және оның қосылыстары тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

16. Аңдарға байланысты есептер (2 сағат). Аңдарға байланысты есептерді шығару дағдыларын кеңейтеді.

17. Фосфор және йод ерітіндісі (2 сағат). Фосфор және йод ерітіндісі тақырыбына қатысты PISA тапсырмаларын орындауға дағдыланады.

Нормативті бөлім

Күнтізбелік-тақырыптық жоспарлау

Білім өнімі: оқушылардың сабақ барысындағы танымдық, зерттеушілік іс-әрекетерінің барысында әзірленетін материалдар.

Оқушының оқу өнімі:

Жаңартылған білім мазмұны бойынша күтілетін нәтиже – қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік негізінде, сыйластық, бірлескен жұмыс, ашықтық, білімі мықты, қарым-қатынас қабілеті, тәртібі қалыптасқан, кеңейтілген дағдыларды меңгерген: білімді функционалдық және шығармашылық қолдану; сыни ойлау; зерттеу жұмыстарын жүргізу; ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану; әртүрлі коммуникация түрлерін қолдану, оның ішінде тілдік дағдыларды меңгеру; топта және жеке жұмыс жасау, жұптық жұмыстарды орындай білу, алған білімдерін жинақтап, әртүрлі мәселелерді шешуде қолдану икемділіктерін дамыту.

Ақпараттық–әдістемелік бөлім

8-9- сыныпқа арналған «Химия пәні бойынша функционалдық сауаттылық тапсырмалар» авторлық бағдарламасы түсінік хатта көрсетілгендей мақсат, міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған. Бағдарламадағы тарауларға орай алынған тақырыптар бастауыш сыныпта білім беру стандартына сай игеруге тиіс материалдарды қамтиды. Ал осы тақырыпты игеруде қашықтан оқу барысында қолданылатын инновациялық тәсілдері тақырыптарды толық меңгеруге көмектеседі. Инновациялық әдіс-тәсілдер арқылы берілген тапсырмалар, шығармашылық жұмыстар формативті бағаланады. Шығармашылығын дамытатын, тақырыпқа сай берілген тапсырмалар оқушылардың даму рейтингін бақылап, мониторинг жасауға көмектеседі. Оқушы жұмысын бағалауда төмендегідей ерекшеліктерге:

• оқушының тапсырмаларды түсіне отырып, орындау алуына ;

• шығармашылық, ізденіс жұмыстарымен айналысуына баса назар аударған жөн.

Жұмысты бағалау критерийі

«5-6» - оқушы тақырып мазмұнын түсінудегі PISA тапсырмаларын орындауда қателерін жібермеген жағдайда, жұмысты мұқият орындаса қойылады.

«3-4» - PISA тапсырмасын орындау барысындақателер жіберсе, ойын жеткізуде немесе талдауда екі –үш қателіктер болғанда қойылады.

«1-2» - дидактикалық тапсырмаларды орындауда қателері болса,тақырыпты игермегенде қойылады.

Жұмыстыбағалаукритерийі: