Инерция құбылысы. 7 сынып 2 тоқсан

Білім беру ұйымының атауы:

Бөлім:

Денелердің өзара әрекеттесуі

Педагогтіңаты-жөні

Күні:

Сынып: 7

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Инерция құбылысы.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.2.1 Инерция құбылысын түсіндіру және мысалдар келтіру.

Сабақтың мақсаты

• Инерция заңы туралы түсінік алады;

• Инерция құбылысын күнделікті өмірмен байланыстырып мысалар келтіре алады;

• Инерцияның пайдасы мен зиянын біліп,қауіпсіздік ережелерін құрастыра алады;

Құндылықтарға баулу

• Талап құндылығы:Сыни және креативті ойлайды ,білуге жаңаны тануға құштар болады ,жеке және командамен жұмыс істей біледі.

• Бірлік және ынтымақ құндылығы:командада жұмыс істей біледі ,басқалармен бірлескен жұмыстың нәтижеін қорғай біледі

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

1. Сәлемдесу.

2. Ұйымдастыру.

Үй тапсырмасы: «Тест тапсырмасы

wordwall.net » әдісі арқылы үй тапсырмасын алады

Проблемалық сұрақ:

Неліктен автобуста кенеттен тоқтағанда біз алға қарай қоз,аламыз?

Топқа бөлу «Асық» әдісі бойынша

Топ «Инерция»

Топ «Масса»

Топ « Жылдамдық»

Оқушылар оқу құралдарын түгендеп,сабаққа назарын аударады.

Видеоға қарап не құбылыс болып жатқаны жайында ой қозғайды. Сабақтың тақырыбын айқындайды.

1 тапсырманы орындайды

Дескриптор:

Механикалық қозғалыс тарауына берілген тест тапсырмасын дұрыс жауап береді

1 балл

Презентация

https://wordwall.net/

resource/61898199

Сабақтың ортасы

Мағынаны тану (оқушылар жаңа ақпаратты алғанда, жаңа идеялар ойға келгенде жүзеге асады. Ең маңыздысы жаңа тақырып бойынша жаңа ақпарат алу)

Мұғалім сабақтың мақсатымен таныстырады:

Сабақтың мақсаты:

• Инерция заңы туралы түсінік алады;

• Инерция құбылысын күнделікті өмірмен байланыстырып мысалар келтіре алады;

• Инерцияның пайдасы мен зиянын біліп,қауіпсіздік ережелерін құрастыра алады;

Денеге басқа денелер әрекет етпеген кезде қалыптасқан жылдамдығын сақтау құбылысы инерция деп аталады. Латынша inertia (инерция)-қозғалыста емес, әрекетсіздік деген мағына береді.

Дененің инерттілігі оның бойындағы заттың мөлшеріне тура пропорционал. Инерция мен инерттілік ұғымдары денелердің массасы және тығыздығына тікелей байланысты һ.

Білегі күшті бірді жығады,білімі күшті мыңды жығады».

«Көптің күші – бірлікте».

Мысалы, қолдың допқа, желдің қайық желкеніне, магниттің темірге, судың жүзгішке әрекет туралы айтуға болады.

Инерция құбылысы тақырыбында бейнематериал көрсету. Оқушылар бейнесабақты зейін қойып тыңдап, қарайды

1.Топтық тапсырма

Тәжірибиелік тапсырма

CatCPT Жасанды интелект көмегімен тәжірибелік тапсырма орындайды.

CatGPT ге мынадай команда береді : Инерция құбылысына арналған тәжірибиелер құрап берші деп команда береді

CatGPT

Инерция құбылысын түсіндіру үшін қарапайым және көрнекі эксперименттер жасауға болады. Міне, инерцияны түсіндіретін бірнеше тәжірибе:

1. Стакан, қағаз, және тиын тәжірибесі:

Құралдар: Стакан, қағаз парағы (немесе картон), тиын.

• Стаканның үстіне қағазды жайып қойыңыз да, оның үстіне тиынды орналастырыңыз.

• Қағазды тез тартып қалсаңыз, тиын стаканның ішіне түседі.

• Бұл жерде қағаздың жылдам тартылуы инерцияның әсерінен тиынның орнында қалуын, ал гравитацияның оны стаканға түсіруін көрсетеді.

2. Үстелдегі ауыр зат пен мата тәжірибесі:

Құралдар: Үстел, ауыр зат (мысалы, кітап), мата немесе дастархан.

• Матаны үстелге жайып, үстіне ауыр затты қойыңыз.

• Матаны жылдам әрі тегіс тартыңыз.

• Егер мата жылдам қозғалып, үйкеліс аз болса, зат орнында қалады. Бұл инерцияның әсері — зат бастапқы тыныштық күйінде қалуға тырысады.

3. Жүк машинасы мен шарик:

Құралдар: Ойыншық жүк машинасы, шарик (немесе доп).

• Ойыншық машинаның үстіне шарикті қойыңыз да, машинаны қозғалтыңыз.

• Машина тоқтаған кезде шарик машинадан алға қарай домалап кетеді.

• Бұл инерцияның әсерін көрсетеді: шарик қозғалысын жалғастыруға тырысады, себебі оған әсер ететін күш болмағандықтан, ол қозғалған күйінде қалғысы келеді.

Тапсырма: Мәтінде берілген тәжірибені жасау арқылы инерция құбылысын тұжырымдайды  

Қорытынды жаса:

Мен .....................................байқадым

2. «Инерция, пайдасы мен зияны» кестемен жеке жұмыс

3. «Ғалымнан сұрақ , Шәкәрттен жауап» тәсілі арқылы Видеотапсырма беріледі.

Жеке тапсырма

Видеосұрақтар:

1. Көлікте отырып, кенет тежегіш басылған кезде неге сіз алға қарай ұмтыласыз?

• Жауап: Сіздің денеңіз қозғалыс күйінде болғандықтан, инерция әсерінен ол сол бағытта қозғалуды жалғастыруға тырысады.

2. Велосипедпен жылдамдық алып келе жатқанда, алдыңғы дөңгелекті кенеттен тоқтатсаңыз неге құлап қалуыңыз мүмкін?

• Жауап: Сіздің денеңіз қозғалыста болғандықтан, велосипед тоқтаған кезде инерцияның әсерінен дене сол бағытта қозғалуды жалғастырады, бұл құлауға әкелуі мүмкін.

3. Ауыр жүк көліктері неге кенет тоқтай алмайды және тоқтағаннан кейін де біршама қашықтыққа дейін жылжып кетеді?

• Жауап: Ауыр жүк көліктерінің массасы үлкен болғандықтан, олардың инерциясы да үлкен болады. Сондықтан оларды тоқтату үшін көп уақыт пен қашықтық қажет.

4. Балалар шана теуіп жатқанда, төбеден төмен түскен соң шана өздігінен тоқтай алмай, инерциямен жылжуын жалғастырады. Бұл құбылысты қалай түсіндіруге болады?

• Жауап: Шана қозғалысқа түскенде, оның инерциясы оны алға қарай жылжытады. Үйкеліс аз болса, шана ұзақ уақыт қозғалысын жалғастырады.

5. Әуеде ұшып келе жатқан доп неге ауада ұзақ уақыт қалықтамай, біртіндеп тоқтап, жерге түседі?

• Жауап: Доптың қозғалысы инерциямен жалғасады, бірақ ауа кедергісі мен ауырлық күші допты біртіндеп тоқтатады және жерге түсіреді.

6. Автобус кенет қозғала бастағанда жолаушылардың артқа қарай еңкеюі неліктен болады?

• Жауап: Жолаушылар бастапқыда тыныштық күйінде болғандықтан, инерция әсерінен сол күйді сақтауға тырысады, ал автобус қозғалған кезде артқа қарай еңкею байқалады.

7. Қолыңдағы кітапты үстелге қойған кезде ол неге өздігінен қозғалмайды?

• Жауап: Кітап бастапқы тыныштық күйінде болғандықтан, оған ешқандай сыртқы күш әсер етпейінше, ол сол күйде қала береді — бұл инерцияның әсері.

8. Жерді айналып тұрған жасанды спутник неліктен ғарышта қозғалуды тоқтатпайды?

• Жауап: Ғарышта ауа кедергісі болмағандықтан, спутник инерция әсерінен қозғалысын тоқтатпай, өзінің траекториясымен жүруін жалғастырады.

9. Автокөлік шұғыл бұрылысты жасағанда, жолаушылар неге бүйірге қарай қисаяды?

• Жауап: Жолаушылардың денесі түзу сызықта қозғалуын жалғастыруға тырысады (инерцияның әсері), бірақ көлік бұрылып жатқандықтан, оларды бұрылыстың қарама-қарсы жағына итермелейді.

10. Неге спортшылар жүгіріп келе жатып тоқтаған кезде де біршама қашықтыққа дейін жүгіре береді?

• Жауап: Спортшылардың денесі қозғалыс күйінде болғандықтан, инерция олардың қозғалысты жалғастыруына әсер етеді. Олар бірден тоқтай алмайды, себебі инерцияның әсерінен алға қарай жүгіру жалғасады.

Бұл сұрақтар оқушыларға инерция құбылысын өмірдегі нақты мысалдармен жақсырақ түсінуге көмектеседі.

4. «Инерция және қауіпсіздік» топтық тапсырма

Оқушылар инерция құбылысына қауіпсіздік ережелерін жазады.

Жылдамдықты асырмау!

Көлікке мінгенде қауіпсіздік белдігін тағу!

Вилосипдті тоқтатар алдында педальдан аяқты алу,жылдамдық бәсеңдеген соң тежегішті басу!

Осындай ережелер құрастырып топтар ұсынады.

Видеоға қарап не құбылыс болып жатқаны жайында ой қозғайды. Оқу мақсатын айқындайды.

2-тапсырма

Оқушылар кесте жазады.

Оқушылар

кестедегі тапсырманы орындай

Оқушылар видеодағы

Галелео Галилейдің қойған сұрақтарына жауап береді

Оқушылар топпен бірге инерциядан қорғану тақырыбына қауіпсіздік ережелерін жазып шығады .

Дескриптор:

CatCPT Жасанды интелект көмегімен тәжірибелік тапсырма құрастырып ,жасап көреді

CatGPT ге мынадай команда береді : Инерция құбылысына арналған тәжірибиелер құрап берші деп команда бере алады;

Тәжірибиені жасап инерция құбылысын түсіндіре алады;

3 балл

Дескриптор:

Инерция құбылысын пайдасы мен зиянын күнделікті өмірмен байланыстырып дұрыс жауап бере алады;

2 балл

Дескриптор:

Галелео Галилейдің қойған сұрақтарына дұрыс жауап бере алады;

Инерция құбылысын күнделікті өмірмен байланыстырып қойылған мысал сұрақтарға жаңа алған білімін пайдаланып дұрыс жауап бере алады;

2 Балл

Дескриптор:

Инерцияның пайдасы мен зиянын біліп,қауіпсіздік ережелерін құрастыра алады;

2 балл

Оқулық, жұмыс дәптері

слайд

Оқулық, жұмыс дәптері

Bilimlend cайты

Сабақтың соңы

Кері байланыс

«Керуен әдісі»

Бағалау

Формативті бағалау 10 балл

Үйге тапсырма : «Инерция және ғарыш» тақырыбында зерттеу жасау.

Асықтарға ойларын стикерге жазып, кері байланыс плакатына іледі.

Стикер

Плакат

Мысалдар

Пайдасы

Зияны

Таулы жолдарда машиналар жанармай үнемдейді.

Спортшылар жүгіріп келе жатып секіруді жалғастырады

Үйкеліс аз болса, шана ұзақ сырғанайды

Машинамен кенет тоқтағанда қауіпсіздік белдіктері жолаушыларды ұстап қалады

Кенет бұрылыста велосипедші тепе-теңдігін жоғалтады

Велосипедшілер аяқтарымен педальды баса бермейді. Оқтын-оқтын аяқтарын демалтады бірақ велосипед тоқтамайды.

Қатты тежеу кезінде заттар көліктің алдыңғы жағына ұмтылады

Балға саптағанда балғаны үстелге ұрғанда балға инерция әсерінен сапқа енеді.

Дене спорттық жарыста жылдам қозғалысын тоқтатпай инерциямен алға ұмтылады

Егер инерция болмаса барлық планеталар орбитасынан шығып кетер еді. Ай Жерге, Жер Күнге құлайды.

Мысалдар

Пайдасы

Зияны

Таулы жолдарда машиналар жанармай үнемдейді.

Спортшылар жүгіріп келе жатып секіруді жалғастырады

Үйкеліс аз болса, шана ұзақ сырғанайды

Машинамен кенет тоқтағанда қауіпсіздік белдіктері жолаушыларды ұстап қалады

Кенет бұрылыста велосипедші тепе-теңдігін жоғалтады

Велосипедшілер аяқтарымен педальды баса бермейді. Оқтын-оқтын аяқтарын демалтады бірақ велосипед тоқтамайды.

Қатты тежеу кезінде заттар көліктің алдыңғы жағына ұмтылады

Балға саптағанда балғаны үстелге ұрғанда балға инерция әсерінен сапқа енеді.

Дене спорттық жарыста жылдам қозғалысын тоқтатпай инерциямен алға ұмтылады

Егер инерция болмаса барлық планеталар орбитасынан шығып кетер еді. Ай Жерге, Жер Күнге құлайды.