«Жасанды интеллект: цифрлық ресурстар арқылы оқу іс-әрекеттерін ұйымдастыру»

Кіріспе

Қазіргі цифрлық дәуірде білім беру жүйесі жаңа технологиялармен тығыз байланысты. Соның ішінде жасанды интеллект (ЖИ) – білім берудегі инновациялық құралдардың негізгі бағыты. ЖИ ресурстары мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту үдерісінің тиімділігін арттырып, педагогтың жұмысын жеңілдетуге, баланың қызығушылығын оятуға және жеке дара даму қарқынын қолдауға мүмкіндік береді.

Балабақшада жасанды интеллектті қолдану әлі де жаңашыл бағыт болса да, оның әлеуеті өте зор. Дұрыс ұйымдастырылған цифрлық орта:

• баланың танымдық белсенділігін күшейтеді;

• үздіксіз зерттеуге ынталандырады;

• ойын арқылы оқытуды жаңа деңгейге көтереді;

• педагогқа әдістемелік материалдарды тез дайындауға көмектеседі.

Жасанды интеллекттің мектепке дейінгі тәрбиедегі маңызы

1. Жеке траекторияны қамтамасыз ету

ЖИ қосымшалары әр баланың жас ерекшелігіне, даму қарқынына қарай жеке тапсырмалар ұсына алады.
Мысалы:

• логикалық ойындардың күрделілігі баланың нәтижесіне қарай өзгереді;

• сөздік қоры аз балаға қарапайым тапсырмалар берілсе, жылдам меңгеретін балаға күрделірек деңгей ұсынылады.

2. Ойын арқылы оқытуды күшейту

ЖИ-мен жұмыс жасайтын танымдық ойындар:

• түстерді, пішіндерді, сандарды үйретеді;

• себеп-салдар байланысын түсіндіреді;

• есте сақтау, зейін, қиялды дамытады.

Бала ойын формасында білім алатындықтан, оқу процесі қызықты әрі жеңіл өтеді.

3. Педагог жұмысының тиімділігін арттыру

Жасанды интеллект педагогқа көмектеседі:

• сабақ жоспарларын жасау;

• үлестірмелі материал дайындау;

• ертегі құрастыру;

• визуалды ресурстар жасау (сурет, слайд, тапсырмалар);

• балаларға арналған жеке деңгейлік жаттығулар құрастыру.

Цифрлық ресурстар арқылы оқу іс-әрекеттерін ұйымдастыру жолдары

1. Интерактивті экран және виртуалды контент

ЖИ негізінде жасалған интерактивті платформалар арқылы:

• суреттерді тану, классификациялау;

• жануарлардың дауысын тыңдау;

• табиғат құбылыстарын модельдеу;

• тақырыпқа байланысты 3D визуализация көрсетуге болады.

Мысалы:
«Жануарлар әлемі» тақырыбында бала суретті көрсетсе, ЖИ жануардың атауын, мекенін, дауысын көрсетеді.

2. ЖИ генерациялайтын ертегілер, әңгімелер

Педагог арнайы қосымшалар арқылы:

• баланың аты енгізілген жеке ертегі;

• тәрбиеге бағытталған оқиғалар;

• сөйлеуді дамытуға арналған әңгімелер
  дайындай алады.

Бұл балаға ерекше эмоциялық әсер береді.

3. Дауыс арқылы әрекет ететін оқу құралдары

ЖИ баланың дауысын тыңдап:

• сұрақ қояды;

• жауаптың дұрыс-бұрысын талдайды;

• фонематикалық естуін дамытады;

• сөйлеуді түзетуге бағытталған жаттығулар береді.

Мысалы:
Дыбысты дұрыс айтпаған жағдайда ЖИ үлгі көрсетіп, қайта қайталауды сұрайды.

4. ЖИ арқылы визуалды тапсырмалар жасау

Педагог бірнеше секунд ішінде:

• суреттер

• лабиринттер

• логикалық тапсырмалар

• бояулар

• дидактикалық карточкалар
  дайындай алады.

Бұл әдіс уақыт үнемдейді әрі материал жаңаша, тартымды болады.

5. AR/VR технологияларымен біріктірілген ЖИ құралдары

Балалар 3D форматта:

• жануарлар, көліктер, ғарыш әлемі;

• табиғат құбылыстары;

• ұлттық мәдени элементтер
  сияқты нысандармен «тірі» түрде танысады.

Бұл технология баланың елестету, танымдық қызығушылығын күшейтеді.

ЖИ қолдануда педагогқа арналған әдістемелік ұсыныстар

1. Жаһандық емес, оқу мақсатына сай қолдану

ЖИ – мақсат емес, құрал. Әр цифрлық тапсырма оқу іс-әрекетінің мазмұнына сәйкес болуы керек.

2. Баланың жасына сай қауіпсіз контент таңдау

• 3–4 жасқа — қарапайым анимациялар;

• 5–6 жасқа — интерактивті зерттеу, логикалық ойындар.

3. Дәстүрлі әдістермен ұштастыру

ЖИ ойындарының алдында немесе кейін:

• қимылды ойын

• сөйлеу жаттығулары

• шығармашылық жұмыс
  ұйымдастыру маңызды.

4. Уақыт нормасын сақтау

Экранмен жұмыс:

• 3–4 жас — 5–7 минут

• 5–6 жас — 10 минут
  аралығында болуы ұсынылады.

5. Дербестікті қолдау

ЖИ тапсырмасы дайын жауап емес, баланың ойлануына мүмкіндік беруі тиіс.

ЖИ арқылы дамитын бала қабілеттері

1. Логикалық ойлау – сұрақ-жауап, себеп-салдар ойындары арқылы.

2. Тіл дамыту – ертегі генерациялау, сөйлесу платформалары арқылы.

3. Зейін және ес – интерактивті есте сақтау ойындары арқылы.

4. Қиял және шығармашылық – сурет, әңгіме, музыка генерациялау арқылы.

5. Цифрлық сауаттылық бастамасы – смартфон, планшетпен дұрыс жұмыс істеуді үйрену.

Қорытынды

Жасанды интеллект пен цифрлық ресурстарды балабақшада қолдану – заманауи білім берудің тың бағыты. ЖИ құралдары:

• пәндік білімді,

• танымдық белсенділікті,

• шығармашылық қабілетті,

• сөйлеу тілін
  дамытуға үлкен мүмкіндік береді.

Ең бастысы, ЖИ – педагогтың орнын алмастырмайды, қайта оның жұмысын жеңілдетіп, оқу процесін байыта түсетін тиімді құрал. Оны оқу іс-әрекетіне сауатты, мақсатқа сай енгізу мектепке дейінгі ұйымдардың сапалы жаңа деңгейге көтерілуіне мүмкіндік береді.