Атырау
қаласы,
№33 Қасым Қайсенов
атындағы орта мектеп
Ағылшын
тілі пәнінің мұғалімі
Калипина
Айнаш Аягановна
ЖАСАНДЫ
ИНТЕЛЛЕКТІНІ АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА
ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Қазіргі
уақытта білім беру саласында ақпараттық технологиялардың дамуы
білім беру үдерісін тиімді ұйымдастырудың жаңа мүмкіндіктерін
ұсынады. Әсіресе, жасанды интеллект (ЖИ) технологияларының білім
беру саласында қолданылуы айтарлықтай маңызды орын алады. Ағылшын
тілі пәнін оқытуда жасанды интеллектінің мүмкіндіктерін пайдалану
оқушылардың тіл үйрену қабілеттерін арттыруға, сабақтың тиімділігін
жоғарылатуға ықпал етеді. Бұл мақалада жасанды интеллектінің
ағылшын тілі сабағында қолданудың тиімділігі, оның артықшылықтары
мен мүмкіндіктері, сондай-ақ нақты тапсырмалар мен әдіс-тәсілдер
ұсынылады.
1.
Жасанды интеллектінің ағылшын тілі сабағында қолданудың негізгі
бағыттары
Жасанды
интеллект – бұл машиналардың адамның ақыл-ойын модельдеуге
негізделген технология. Ағылшын тілі сабақтарында ЖИ қолданудың
негізгі бағыттары:
- Тілді
үйрену процесін жеке оқушыға бейімдеу. ЖИ технологиялары
оқушылардың жеке қажеттіліктеріне және деңгейіне сәйкес оқу
жоспарын құруға мүмкіндік береді.
-
Автоматтандырылған бағалау жүйелері*. ЖИ білімді тексеру және
бағалау процесін автоматтандырып, оқушының тілдік дағдылары мен
білімін объективті түрде бағалауға мүмкіндік
береді.
-
Интерактивті тілдік жаттығулар. ЖИ құралдары оқушылармен өзара
әрекеттесіп, нақты уақыт режимінде тілдік тапсырмаларды орындауды
ұсына алады.
- Сөйлеуді
тану және түзету. Жасанды интеллект құралдары тіл үйренушілердің
сөйлеу дағдыларын дамытуға көмектеседі, оның ішінде сөздерді дұрыс
айтуға, интонацияны және екпінді дұрыс қоюға
бағытталған.
2.
Жасанды интеллектінің ағылшын тілі сабағындағы
тиімділігі
Жасанды
интеллект технологияларын қолданудың тиімділігі бірнеше аспектіден
көрінеді:
-
Оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру. Жасанды интеллект оқушының
әртүрлі қарқыны мен мүмкіндіктерін ескере отырып, оны жеке
бағдарламаға бейімдей алады. Бұл оқушының өз деңгейінде жұмыс
істеуіне мүмкіндік береді, ол өзінің қабілеттеріне сай
тапсырмаларды орындап, өз қарқынымен білім алады.
- Үздіксіз
кері байланыс. ЖИ құралдары оқушыларға бірден кері байланыс беру
мүмкіндігін ұсынады, бұл олардың өз қателіктерін түзетуге, ағылшын
тілінде сөйлеуді жақсартуға мүмкіндік береді. Мысалы, сөйлегенде
немесе жазғанда қателерді дер кезінде түзету оқушының тіл үйренуін
тездетеді.
- Кез келген
уақытта және жерде білім алу мүмкіндігі. Жасанды интеллект
құралдары, мысалы, мобильді қосымшалар мен онлайн платформалар,
оқушыларға кез келген уақытта өз білімдерін тексеруге және
жетілдіруге мүмкіндік береді. Бұл әсіресе қашықтан оқыту жағдайында
маңызды болып табылады.
- Өзара
әрекеттесу мен ынтымақтастықты дамыту. Жасанды интеллект
технологиялары оқушылардың тілдік дағдыларын тек жеке емес, топтық
немесе жұптық тапсырмалар арқылы дамытуға да мүмкіндік береді. Бұл
оқушыларды өзара қарым-қатынас жасауға, пікір алмасуға,
талқылауларға қатысуға ынталандырады.
3.
Жасанды интеллект құралдары және олардың ағылшын тілін үйретудегі
қолданылуы*
Ағылшын
тілін үйретуде жасанды интеллект құралдарының бірнеше түрлері
бар:
- Тілді
үйрену платформалары: Duolingo, Babbel, Memrise сияқты қосымшалар
оқушыларға грамматика, сөздік қор және сөйлеу дағдыларын дамытуға
мүмкіндік береді. Бұл қосымшалар ЖИ технологияларын қолдана отырып,
оқушының қателіктерін түзетеді, тапсырмаларды бейімдейді және
мотивацияны арттырады.
- Ағылшын
тіліндегі сөйлеуді тану жүйелері*: Google Assistant, Siri, және
басқа да дауыс көмекшілері оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытуға
арналған керемет құралдар. Олар оқушылардың тілінде қателерді
анықтап, дұрыс айтылуын ұсына алады.
-
Интерактивті жазу және сөйлеу жаттығулары*: Жасанды интеллект
негізінде жұмыс істейтін чат-боттар мен виртуалды көмекшілер
оқушыларға өздерінің жазбаларын тексеруге, сұрақтарға жауап беруге
және түрлі сценарийлер бойынша сөйлеуге мүмкіндік береді. Мысалы,
Replika сияқты чат-боттар оқушылардың ағылшын тілінде еркін сөйлесу
қабілеттерін дамытуға көмектеседі.
4.
Жасанды интеллектінің ағылшын тілі сабағындағы қолданылуына
арналған тапсырмалар
Ағылшын
тілін үйретуде жасанды интеллект технологияларын қолдану үшін
әртүрлі тапсырмалар мен жаттығулар жасауға болады. Олардың бірнеше
мысалы:
1.
"Сөйлеуді дұрыс айту" (Pronunciation
Practice)
Оқушыларға
ағылшын тіліндегі сөздер мен сөйлемдер беріледі, олар өздерінің
айтылу дұрыстығын тексеру үшін арнайы қосымша немесе платформа
(мысалы, Google Assistant) арқылы айтуы қажет. Система сөздің дұрыс
айтылуын тексеріп, қажет болған жағдайда түзетулер
енгізеді.
2.
"Жазбаша тестілеу" (Automated Writing Test)
Оқушыларға
белгілі бір тақырыпта эссе немесе қысқаша мәтін жазу тапсырмасы
беріледі. Жасанды интеллект жүйесі мәтінді тексеріп, грамматикалық,
орфографиялық және стильдік қателерді анықтайды.
3.
"Лексикалық тапсырмалар" (Vocabulary
Practice)
Жасанды
интеллект платформалары (мысалы, Quizlet) арқылы оқушылар жаңа
сөздерді үйреніп, оларды контексте қолдануға жаттығады. Бұл жүйелер
оқушының сөздік қорын бақылап, қай сөздер жиі қате жазылып жатқанын
анықтайды.
4.
"Диалогтік тапсырма" (Dialog Practice)
Оқушылар
чат-ботпен немесе виртуалды көмекшілермен ағылшын тілінде сөйлесіп,
түрлі сценарийлерді талқылайды. Бұл тапсырма сөйлеу дағдыларын
дамытуға бағытталған.
Жасанды
интеллектінің ағылшын тілі сабағында қолданылуы оқыту үдерісін жаңа
деңгейге көтеруге, оқушылардың тіл үйренуге деген қызығушылығын
арттыруға және сабақтың тиімділігін жақсартуға мүмкіндік береді.
Жасанды интеллект оқушылардың жеке қажеттіліктерін ескеріп, олардың
қабілеттеріне сәйкес бейімделген тапсырмалар ұсынады, бұл тіл
үйрену процесін жеңілдетеді және қызықты етеді. Оған қоса, ЖИ
жүйелерінің автоматтандырылған бағалау және кері байланыс беру
мүмкіндіктері оқушылардың өз дағдыларын жақсартуға бағытталған
тиімді құрал болып табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Бенжамин,
Т. (2021). Жасанды интеллект және білім беру: болашақтағы трендтер.
Мәскеу: Білім.
2. Картер,
Р. (2019). Ағылшын тілін үйретуде технологияларды қолдану. Лондон:
Oxford University Press.
3. Шевченко,
И. В. (2017). Жасанды интеллект және тіл үйрету әдістемесі. Алматы:
Рауан.
4. Dewaele,
J.-M., & Regan, V. (2019). Second Language Learning and Technology:
Theories, Methods, and Applications. Cambridge: Cambridge
University Press.
5. Попова,
Л.