«Бекітемін»

ОТЖ директор орынбасары: ............................Назиров.Д.

Сабақтың тақырыбы: «Жасөспірімдер арасында аутодеструктивті мінез-құлықтын алдын-алу»

Мақсаты:
1. Білімдік: Мінез-құлық мәселелерін шешуге, әлеуметтік қолдау табуға, өзін-өзі бағалауын көтеруге, өз жеке тұлғасына қалыпты қатынасын, эмпатиясын дамытуға оқыту бойынша «ерекше назардағы» оқушылардың ата-аналарымен жеке және топтық кеңес берулер, әңгімелесулер

2. Дамытушылық: Оқушыларды БАҚ құралдары мен ғаламтор материалдарын пайдалана отырып, дамыта оқыту.
3. Тәрбиелік: Келер ұрпақ жас өренді өмір қауіпсіздігі, жанашырлыққа, бейбіт рухтағы адами қасиеттерге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Дөңгелек үстел
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап /ситуация туғызу, шешу жолын айту, нақты дәлелдер келтіру/
Сабақтың көрнекілігі: Тақырыпқа сай дидактикалық материалдар / слайд суреттері – плакаттар,
Сабақтың жүрісі:
І. Ұйымдастыру
ІІ. Сабақ жоспарымен таныстыру
1 Аутодеструктивті мінез-құлық деген не?

2 Аутодеструктивті мінез-құлық негізгі белгілерін қалай ажыратамыз?
3 Қорытынды.
1. Кіріспе сөз. Қазіргі таңда қоғамда шешімін табылмай жатқан мәселелер көп.

 Солардың бірі-жасөспірімдер арасындағы аутодеструктивті әрекет.

«Аутодеструктив»сөзі  латын тілінен «қалыпты жағдайдағы құрылымының  бұзылуы» деп аударылады.

Аутодеструктивті әрекеттер, яғни ол алкоголь, темекі  мен есірткі заттарын қабылдап, денсаулығына және  психикасына  зиян келтіруі, ішкі  эмоционалды қуатын шығару негізінде, адамның өз-өзіне  қол жұмсау  себебіне соңы  өлімге әкеліп соғатын  жағдай  деп қарастырамыз.Аутодеструктивті  міңез-құлық  қалыпты дамуға, адамның  психологиясына кері әсері етеді.   Яғни, суицид ауырыжастар арасында  мұндай   дерттің кеңінен таралуы алаңдатарлық жағдай. Жалпы, жасөспірімдік кезең-адамның тұлға болып қалып  тасуына әсер  ететің маңызды фактор екенің  түсінікті. Бұл   кезең де  олар нәзік жанды,  тез уайымдауға, сәтсіздікке берілгіш   болып  келеді. Ал  жеткіншектік    шаққа аяқ басқанда  адамның қалыптасуы    сана-сезімнің  дамуындағы өзгеріспен   пен  анықталды. Жасөспірім өзің  ересекпін   деп сезіне бастайды,  яғни  ол мұндай құбылысты   айналадағылардан  да талап  етуге  ұмтылыды.   Бүгінде білім  саласында осы тақырып  жөніңде   арнайы сабақтар  өткізіліп,  аутодеструктивті   міңез-құлықты     болдырмаудың   жолдары кеңінен   түсіндірілуде.   Білім беру мекемелерінің психологтары аутодеструктивті мінез-құлық бойынша ерекше назардағы балалармен  (аутодеструктивті мінез-құлық өлшемдері бойынша анықталған «тәуекел топ») жұмысты әлеуметтік педагогтармен, инспектормен, сынып жетекшілерімен, директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасарымен өзара бірлесіп атқарыланады.

2. «Еркше назардағы» оқушылар  – бұл педагогтар тарапынан ерекше көңіл бөлуді талап ететін санаттағы балалар тобы. Оларға әр түрлі өлшемдер (критерии) арқылы 4 топқа бөлінетін барлық оқушыларды жатқызуға болады.

Бірінші топ  – ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ӨЛШЕМДЕР

1. Ішкі ағзаларының созылмалы ауруы бар; 

2. Есту, көру, сөйлеу мүшелерінің мәселелері бар; 

3. Жиі және ұзақ ауыра береді; 

4. Психоневропотологта есепте тұрады; 

5. Ауыр дәрігерлік отаны басынан өткізген; 

6. Стресс алған.

Екінші топ – ӘЛЕУМЕТТІК  ӨЛШЕМДЕР

1.    Асоциалды отбасында тұрады

 (балаға дұрыс көңіл бөлмеу немесе агрессиялық қатынас); 

2. Отбасы құрылымының бұзылуы

(толық емес, тек формалды түрде толық, яғни бала тәрбиесімен ата-анасының біреуі ғана айналысады, өгей әке, өгей ананың пайда болуы және т.б.); 

3. Аз қамтылған отбасында тұрады; 

4. Ата-анасыішімдікішедінемесеесірткі қолданады; 

5.  Оралмандар отбасынан 

(бейімделу және тіл меңгеру мәселелері); 

6. Тұрғылықты жерін, мектепті, сыныбын ауыстырудағы бейімделу мәселелері; 

7. Өз бетімен үйден кету.

Үшінші топ – ОҚУ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ӨЛШЕМДЕР

1. Оқу үлгерімі нашар; 

2. Сабақты себепсіз көп босатады; 

3. Жекелеген кейбір пәндерді себепсіз босатады; 

4. Оқу үлгерімі және білім сапасы түсіп кеткен. 

Төртінші топ – ҚЫЛЫҚТЫҚ КРИТЕРИЯСЫ ӨЛШЕМДЕРІ

1. Эмоционалды-еріктік сферасында бұзылыстар бар 

(өзін-өзі ұстай алмау, дөрекілік, өтірік айтады, көргенсіз, эмоционалды ұшқалақ, адуындық, қорқақтық, ызақор, шектен шыққан мінез-құлық, өшпенділік, қаскөйлік, ашуланшақтық, агрессиялықтың және қаталдықтың жиі көрініс беруі, бұзақылық, тұйықтану және өзімен-өзі болып кету);

2. Пайдакүнемдік  пиғылдағы әрекеттер жасау (материалдық пайда табу үшін жасалған ұсақ құқықбұзушылықтар, істер (ұрлық, алып-сатарлық, алдап кету) 

3. Құрбыларымен қарым-қатынас мәселелері (жағдайсыз, формалды емес, референттік топ, тұйықтық, балалар ұжымынан шеттеп қалу, құрбыластарымен жиі болатын ұрыс-керістер, төбелестер, анти- және асоциалды сипаттағы формалды емес ұйымдарға қатысу);

4. Ата-анасымен өзара қарым-қатынастағы қиындықтар (отбасылық тәрбиелеудің жағдайсыз тұрпаты: либералдық немесе индифференттік стильдер, баладан алшақ кету, ажырасу, ата-аналармен жиі жанжалдасу және қақтығыстар және т.б.);

5. Психобелсенді заттарды қолдану (токсикомания, ішкілікке, нашақорлыққа бейімділік, соның ішінде құрамында психобелсенді заттар бар дәрілерді қабылдау); 

6.  Мектепішілік есепте тұратындар (кәмелетке толмағандарды мектепішілік және қалалық есепке қою туралы шешім тек қана педагогикалық кеңестің шешімімен қабылданады).

3. Оқушыларда құқықтық нормаларын қалыптастыру негіздері

      1.Кәмелетке толмағандар арасында аутодеструктивтік мінез-құлықтың алдын алу бойынша іс-шараларды өткізуді қалыптастыру бойынша жауапты адамды тағайындау және топ құру туралы бұйрық шығару. 

2.    Мектептің жылдық тәрбие жұмысы жоспарына аутодеструктивтік мінез-құлықтың алдын алу бойынша іс-шараларды енгізу 

3.    Суицидтік мінез-құлықтың алдын алу бойынша жалпы жұмыс жоспарын бекіту

4.    Педагогикалық кеңесте аутодеструктивтік мінез-құлықтың алдын алу мәселелерін қарастыру. 

5.    Оқушылардыңпсихологиялықденсаулығымониторингісі

6.    Суицидтік әрекетке оқталған кәмелетке толмағандарды қайта оңалту іс-шаралары бойынша жеке жоспар құру 

7.    Ерекше назардағы балалардың мәлімет базасын құру

ІІІ. Қорытындылау
Соңғы пікір.
Демек,  Ата-аналармен аутодеструктивтік мінез-құлықтың себептері, факторлары, өсу қарқыны туралы түсіндіру жұмыстары, «Келіп қалған депрессияны қалай тануға болады?», «Егер балада аутодеструктивті мінез-құлқы белгілері байқалған жағдайда не істеуге болады?» мәселелерін ұсыныстармен жабдықтау, балалары өмірдегі қиын жағдайларға түскен немесе дағдарыстық жағдайға душар болған ата-аналарға көмек көрсету.  ұмытпауымыз қажет.