Жеке дамыту бағдарламасы. Жалпы тіл кемісітігі 1 деңгейі.

Оқыту кезеңі

Коррекциялық жұмыстың негізгі мақсаттары

Міндеттері

І. Сөйлеу тілін түсінуін дамыту

Лексикалық тақырыптар бойынша енжар, белсенді сөздік қорын және етістіктер қорын толықтыру:

Ойыншықтар: ойыншықтар, доп, қуыршақ, көлік, т.б.; бар, отыр, ұйықта, жүгір, тоқта, тұр және т.б.

Отбасы: мама, папа, тәте, аға, ата, апа, әже, бөпе, мен; отыр, тұр, ұйықтады, пісірді, тоқыды, үтіктеді, жүргізді, жөндеді, жуды, ойнады, тазалады, айтты, жылады, күлді, көмектесті, келді, кетті, үлкен, кішкентай, кәрі, жас, сүйкімді, сүйікті.

Киімдер:күртеше, белдемше, шалбар, тон, етік, туфли, көйлек, жейде, жемпір, кеудеше, шұлық, қолғап, бас киім және т.б; ки, шеш, түймеле, байла, түр, қайыр, т.б; үлкен, кішкентай, ескі, жаңа.

Жиһаздар:үстел, орындық, төсек, диван, шкаф, кресло, сөре; биік, аласа, үлкен, кішкентай.

Ыдыс-аяқ: кесе, қасық, табақ, шәйгүм, шәйнек, ожау, пышақ, қазан, тәрелке, шанышқы және т.б; қой, ал, қайнайды, құяды, ішеді, жейді, пісіреді, жасайды, т.б.

Үй жануарлары:сиыр, қой, ат, мысық, ит, ешкі, шошқа, есек, шөп, жем, тағам; жейді, ішеді, үреді, маңырайды, мөңірейді, кісінейді, қорсылдайды, мияулайды, ақырады және т.б.

Жабайы аңдар: аю, қоян, түлкі,қасқыр, кірпі, тиін, қонжық, көжек, ін, апан, үлпілдек, қорқақ, қу, маймақ, сарғыш, ашулы, секіреді, ұлиды, ырылдайды.

Үй құстары:тауық, әтеш, қаз, үйрек, балапан; шақырды, қаңқылдады, кеңкілдеді, қытқылдады; үлкен, биік, кішкентай, үлпілдек, сары.

Жемістер:алма, банан, жүзім, шие, лимон, алмұрт, өрік, ананас, анар, алхоры, бақ, жемістер; тәтті, қышқыл, ашты; өседі, шығады, суғарады, жейді, сатады.

Көкөністер:сәбіз, картоп, қызылша, қызанақ, қияр, қырыққабат, асқабақ, баклажан, қызылша, тұқым, қабық, көкөністер; екті, отырғызды, өседі, суғарды, пісті, жинады, орды, жұлды, қазды, жуды; жасыл, қызыл, сары, қара, сарғыш, ақ, дәмді, ашты, тәтті, шырынды, ірі, ұсақ, домалақ, сопақ.

Тазалық заттары: сабын, орамал, тіс щеткасы, тарақ, айна, жуынатын бөлме, сусабын, фен, тіс пастасы, душ; жуынды, жуды, жақты, сүртті, кептірді, тазалады; таза, кір және т.б.

Тағам атаулары: нан, май, шәй, бауырсақ, ет, сүт, айран, ірімшік, құймақ, шұжық, печенье, кәмпит, тоқаш; жейді, ішеді, жасайды, пісіреді, тәтті, дәмді, қышқыл және т.б.

Бір және екі құрылымды нұсқауды түсініп, орындауға үйрету: ал, бер, қой, сал, сүрт, апар, аш, жап; допты ал да, үстелдің үстіне қой, қарындаштарды қорапқа сал және қаламды маған бер.

Сұраулы сөздердің мағынасын түсінуге үйрету: кім?не?қайда? кіммен? немен? не істеді?.

-жануарлардың іс-әрекетін заттық сурет бойынша ажыратуға үйрету: Не мөңірейді? Не кісінейді? Не үреді? Не маңырайды? Не ақырады? Не шақырады?

- қарама-қарсы мәнді етістіктердің мағынасын ажырата білуді және атауды үйрету: қолғапты ки – қолғапты шеш; қорапты аш – қорапты жап т.б.;

- заттарды қолдануы бойынша таба білуге үйрету: бұл не? Онымен не істейміз? «көрсетші, немен тамақ ішесің?.

ІІ. Сөйлеу тіліне еліктеуін белсендіру

-музыкалық аспаптардың дыбыстарына еліктеуге үйрету: ду-ду, бам-бам;

-тұрмыстық шуларға: бух, кап-кап;

-көлік дыбыстарына: вм-вм, би-би;

-жануарлар мен құстардың дыбыстарына: му-у-у, кря-кря, мяяу, иго-го, мә-ә, иа-иа, хрю-хрю, қыт-қыт;

- заттармен іс-әрекеттерге еліктеуге үйрету;

-аморфты сөздерді шақыру:

а)жақын адамдардың атын: мама, папа, ата, апа, аға;

б)ойыншықтар мен сүйікті кейіпкерлердің аттарын: машина, қуыршақ, аю, қоян, Маша.

в) өтініштер: бер, ал, мә.

г) эмоциялы леп: ах, ой, ооо, еех.

- ойын барысында және заттық суреттер бойынша ойыншықтар мен таныс заттарды атауға үйрету;

- сілтеу сөздер арқылы іс-әрекетті сүйемелдеуге үйрету: міне, мында, әне, мынау, осы, анда, осында.

- ересектерге еліктеу бойынша екі сөзден тұратын сөз тіркестерін пайдалануға үйрету: мама бер, су бер, нан бер, папа ал,т.б.

ІІІ.Сөйлеу мүшелерінің қозғалысын дамыту

• еріннің, тілдің дұрыс

артикуляциялық қалпын қалыптастыру (ырғақтылығы бір қалыптан екіншіге ауысуы, дәлдігі),

• мимикалық бұлшық еттерді

белсендіру, мимикалық жаттығулар орындауға үйрету (қабақ түю, қасты көтеру, мұрынды тыржиту, екі бетті үрлеу, таң қалу);

• ойын арқылы артикуляциялық

жаттығулар орындауға үйрету: статикалық (күрекше, піл, бақа, кесе), динамикалық (сағат тілі, әткеншек, ат шабады, сылақшы)т.б.

ІҮ. Дауыс пен тыныс алуды дамыту

• физиологиялық дұрыс тыныс алуды

қалыптастыру: мұрынмен дем алу- дем

шығару, ауызбен дем алу- дем

шығару.

• тыныс шығарудың ұзақтығын

қалыптастыру: дауысты дыбыстарды созып айту, сырнай үрлеу.

• тыныс шығарудың бағыттылығын

қалыптастыру: мақта үрлеу, вертушка үрлеу;

• ойын арқылы тілдік тыныс

шығарудыңұзақтығын қалыптастыру: қасқыр ұлыды-«у-у-у».

Υ. Дыбыс айтуды қалыптастыру.

- ерте генездік дыбыстардың айтылуын нақтылау;

- ысқырық «с, з, ц», ызың «ш, ж, ч, щ», сонорлы « л, р» дыбыстарын шақыру және қою;

- қойылған дыбыстарды тура, кері, аралас буындарда бекіту, сөздерді, сөз тіркестерінде, сөйлемде машықтандыру, сөйлеу тіліне енгізу.

ҮІ. Фонематикалық

түсініктерін қалыптастыру

• музыкалық аспаптар дыбысын

ажыратабілуді үйрету: сылдырмақ, барабан, сыбызғы;

• сөйлемдегі сөзге мән беріп, оған

қимыл-қозғалыс арқылы жауап беруге үйрету: сиыр мөңірегенін естігенде, шапалақ ұр; жылан дыбысын естігенде барабан соқ;

• тілдік емес дыбыстарды ажыратуға

үйрету: әуенді ойыншықтар, тұрмыстық шулар дыбыстары, қағаз, қайшы дыбысы;

• қатты және ақырын дыбысты

ажыратуғаүйрету;

• таныс заттарды, олардың дауысы

арқылытануға үйрету: машина дыбысы, барабан дыбысы;

• заттық суретке сүйене отырып

дыбысталуыәр түрлі заттарға еліктеу арқылы ажыратуды үйрену: тамақ -табақ;

-жеке фонемаларды ажыратуды үйрету: [а],[о];

- дыбысталуы бойынша жақын сөздерді дифференциациялауды үйрету: ба-бо-бу; ма-ма-мо; па-по-пу;

- дыбысталуы жағынан ұқсас екі буынды сөздерді айыруды үйрету: мама-папа, әке-әпке, ата-апа, қала-қара, бала-дала.

ҮІІ. Буындық құрылымын дамыту

• 2 құрылымды ашық-бітеу буынды сөздерді үлгі бойынша буынға бөлуді (қа-ғаз, жа-лау, мы-сық);

• 2 құрылымды бітеу-ашық буынды сөздер айтуға үйрету (қа-сық, түл-кі);

• 3 құрылымды ашық буынды сөздер айтуға үйрету (ақ-қа-ла, те-ре-зе).

ҮІІІ. Жалпы және ұсақ моторикасын дамыту.

Логоритмика

• қысқыштармен жұмыс, бау өткізуді,

моншақ тізуді, саусақ жаттығуларын орындауды үйрету;

-үлкен заттардың ішінен ұсақ заттарды тауып, жинауға үйрету;

• логоритмикалық негізде қолмен

жұмыс жасауды үйрету; (ырғақты әуендерге сай қол қимыл-қозғалыстарын координациялау);

• логоритмикалық жаттығулар

бойыншажалпы дене қимыл қозғалыстарын қалыптастыру.