Жоғары сынып оқушыларының рецептивті
дағдыларын дамытуда цифрлық құралдарды қолдану
ерекшеліктері
Кендебаева Аружан
Муратовна
<< Академик Е.А
Бөкетов атындағы Қарағанды зерттеу университеті> > шетел
тілдер факултетінің 4 курс студенті
akendebaeva58@gmail.com
Аңдатпа
Мақалада жоғары сынып
оқушыларының оқу және тыңдау сияқты рецептивті дағдыларын дамыту
үшін цифрлық технологияларды қолдану ерекшеліктері қарастырылады.
Интерактивті платформаларды (YouTube, TED Talks), оқу
бағдарламаларын (Quizlet, Duolingo) және мультимедиялық
технологияларды қоса алғанда, негізгі цифрлық құралдар
қарастырылады. Жоғары сынып оқушыларының ғылыми көздері мен
сауалнама нәтижелерін талдау негізінде білім беру ортасында цифрлық
технологияларды қолданудың артықшылықтары мен шектеулері
анықталады. Оларды оқу процесіне тиімді интеграциялау үшін
ұсыныстар ұсынылады.
Кілт
сөздер: сандық технологиялар; қабылдау
дағдылары; оқу және тыңдау дағдылары;
интерактивті платформалар;
мультимедиялық ресурстар; оқыту
қосымшалары;
Білім беруді цифрландыру
жоғары сынып оқушыларында оқу және тыңдау сияқты рецептивті
дағдыларды дамыту үшін жаңа көкжиектер ашады. Жылдам технологиялық
прогресс жағдайында цифрлық құралдар білім беру процесінің ажырамас
бөлігіне айналады, бұл студенттерге әртүрлі оқу ресурстарына қол
жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл мақалада осы дағдыларды дамыту үшін
цифрлық технологияларды қолдану ерекшеліктері, сондай-ақ олардың
оқушылардың мотивациясы мен қатысуына әсері
қарастырылады.
Тыңдауды дамытудың ең тиімді
әдістерінің бірі-YouTube және TED Talks сияқты платформаларды
пайдалану. Бұл ресурстар түпнұсқа субтитрлі материалдарға қол
жеткізуге мүмкіндік береді, бұл шетелдік сөйлеуді қабылдауды
айтарлықтай жеңілдетеді. Бейне сабақтар арқылы студенттер ана
тілінде сөйлейтіндердің әртүрлі екпіндерімен, интонацияларымен және
сөйлеу мәнерлерімен таныса алады. Субтитрлер сөздік қорын кеңейту
арқылы бейтаныс сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсінуге
көмектеседі. Зерттеулер көрсеткендей, мұндай платформаларды
пайдалану сөйлеуді қабылдау дағдыларын айтарлықтай жақсартады, бұл
оқу процесін динамикалық және қызықты етеді
[1].
Quizlet және Duolingo-лексика
мен грамматикалық құрылымдарды дамытудың тамаша құралдары. Бұл
оқыту қолданбалары ойын механикасын пайдаланады, бұл оқытуды
интерактивті етеді және оқушыларды тұрақты тәжірибеге
ынталандырады. Ойын тапсырмалары, тесттер және флэш-карталар
оқушыларға жаңа сөздерді есте сақтауға, сондай-ақ грамматикалық
ережелерді бекітуге көмектеседі. Зерттеулерге сәйкес, мұндай
құралдар өзін-өзі зерттеу үшін әсіресе пайдалы, өйткені олар
студенттерге ыңғайлы қарқынмен жұмыс істеуге, жетістіктерін
бақылауға және қажет болған жағдайда күрделі тақырыптарға оралуға
мүмкіндік береді [2].
Білім беру процесінде
мультимедиялық технологиялар, соның ішінде виртуалды тақталар
(мысалы, Miro және Google Jamboard) маңызды рөл атқарады, олар
ақпаратты тиімді визуализациялауға және әртүрлі мазмұн түрлерін
(бейне, кескін, аудио) пайдалануға мүмкіндік береді. Бұл
технологиялар интерактивті форматта материалмен жұмыс істеуге
мүмкіндік беру арқылы оқушылардың белсенді қатысуына ықпал етеді.
Виртуалды тақталар оқытушыларға идеялармен бөлісуге және күрделі
мәселелерді талқылауға жағдай жасай отырып, оқушылардың бірлескен
жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе мәтінді оқу
және талдау дағдыларын дамыту үшін өте маңызды, өйткені студенттер
материалмен және бір-бірімен белсенді қарым-қатынас жасай алады,
бұл тақырыпты тереңірек түсінуге ықпал етеді
[3].
Цифрлық технологияның айқын
артықшылықтарына қарамастан, оларды білім беру процесіне енгізуге
байланысты бірқатар қиындықтар бар. Біріншіден, көптеген студенттер
қажетті құрылғыларға және тұрақты Интернетке қол жетімділіктің
болмауы сияқты техникалық кедергілерге тап болады. Бұл цифрлық
құралдарды, әсіресе шалғай және ауылдық жерлерде пайдалануды
шектейді. Екіншіден, барлық мұғалімдердің цифрлық ресурстарды
тиімді пайдалану үшін жеткілікті білімі мен дағдылары жоқ. Бірқатар
зерттеулерде атап өтілгендей, білім беру процесіне технологияларды
сәтті енгізу тек цифрлық құралдарды ғана емес, сонымен қатар
оқушылардың ерекшеліктерін ескере отырып, оларды білім беру
практикасына біріктіре алатын мұғалімдерді даярлауды талап етеді
[2].
Зерттеудің нақтылығына көз
жеткізу үшін біршама студенттерден сауалнама алынды. Сауалнаманың
мақсаты-жоғары сынып оқушылары арасында рецептивті дағдыларды
(тыңдау және оқу) дамыту үшін цифрлық құралдардың артықшылықтарын
қабылдау мен бағалауды бағалау, сондай-ақ оларды пайдаланудағы
ықтимал қиындықтар мен шектеулерді анықтау. Сауалнама нәтижелері
қандай цифрлық құралдардың ең тиімді екенін және оларды қолдану
арқылы оқу процесін қалай жақсартуға болатынын анықтауға
көмектеседі.
Сауалнаманың нәтижесіне
сәйкес №1 сурет
Сауалнама нәтижелері
көрсеткендей, қатысушылардың көпшілігі (73,3%) сандық құралдарды
рецептивті дағдыларды дамыту үшін пайдалы немесе өте пайдалы деп
бағалайды, ал 53,3% максималды баға берді (5). Бұл оқытудағы
цифрлық технологиялардың жоғары тиімділігін көрсетеді. Дегенмен,
20% оларды 3 ұпайға, ал 6,7% 2 ұпайға бағалады, бұл осы құралдарды
пайдаланудағы кейбір қиындықтарды немесе шектеулерді көрсетеді.
Тұтастай алғанда, цифрлық технологиялар дағдыларды дамытуға
айтарлықтай ықпал етеді, бірақ нақтылауды қажет етуі
мүмкін.
Осылайша, цифрлық құралдар
орта мектеп оқушыларының рецептивті дағдыларын жақсартуға
айтарлықтай мүмкіндіктер береді. Олар оқу процесін икемді және
жекелендіріп қана қоймайды, сонымен қатар оқушылардың белсенділігін
айтарлықтай арттырады. Алайда, максималды тиімділік үшін
қолданыстағы техникалық және әдістемелік кедергілерді жою қажет.
Инфрақұрылымды дамытуды жалғастыру, цифрлық ресурстарға қол
жетімділікті қамтамасыз ету және технологияларды тиімді пайдалану
үшін тәрбиешілерді оқыту маңызды.
Қолданылған әдебиеттер
тізімі:
-
Родичева, А. В. (2022). Қазіргі мектептегі
цифрлық технологиялар. Жас ғалым, №4(399), 365-368.
URL: https://moluch.ru/archive/399/88272/.
-
Панюкова, С. В. (2022). Білім беруде цифрлық
платформаларды пайдалану мүмкіндіктері. Заманауи ғылымды қажет
ететін технологиялар. URL: https://top-technologies.ru.
-
Мажитова, С. Р., Ақышева, М. Н. (2018).
Информатика сабақтарындағы заманауи цифрлық білім беру
технологиялары. Жас ғалым. URL: https://moluch.ru.
