Жұмбақтар жинағы

Өсімдік, жеміс, көкөніс, дәнді дақылдар туралы жұмбақтар

Б ұтақта ілініп тұрамын,
Піскенде себетке құладым.  (Жеміс)

Өсірдім ұлпа қар,
Шешуін кім табар?   (Мақта)

Әкеміз ала баспақ асырады,
Күз келсе соямын деп асығыды.
Баспағым бойын шөпке жасырады.
Еті қызыл, терісі жасыл әлі.   (Қарбыз)

Ашулы қонақ бұл анық,
Тонып шешсе, жыладық.   (Пияз)

Өсірер тың дала,
Көшірер қамбаға.
Айналар ұңға да,
Айналар нанға да.  (Бидай)

Оқу-білімге байланысты жұмбақтар

Т ұрады ылғи сөреде,
Іші толы өнеге (Кітап)

Қала кетті домалап,
Обал-ақ.
Дала кетті домалап,
Обал-ақ.
Көл де кетті,
Шөл де кетті домалап,
Обал-ақ.
Тау да кетті
Бау да кетті домалап,
Обал-ақ.
Не туралы айтып тұрмын,
Тауып көрші жобалап.   (Глобус)

Оқушыға мақтанды
Бір серігі аз ғана:
«Күнде кешем ақ қарды,
Қыс түгілі жазда да».   (Қалам)

Үй заттары туралы жұмбақтар

Т өбемізде тұрағы,
Пайдасы мол ұққанға.
Түнде жанып тұрады,
Сөнеді Күн шыққанда (Электр шамы)

Ілулі тұрған кітап
Барады күнде жұтап.
Бір бетін жыртты мамам,
Бір бетін жыртты ағам.
Бір бетін жыртты інім...
Себебі неде мұның?
Барады неге жұтап
Ілулі тұрған кітап?   (Күнпарақ)

Аязға толы жәшігім,
Ішінен тамақ тасыдым.  (Тоңазытқыш)

Басы жоқ, аяғы жоқ, иығы бар,
Киюге киімімді жиі құмар.   (Киім ілгіш)

Әлсін-әлсін шыр-шыр еткен бөпесін
Бір қолымен көтереді көкешім.   (Телефон)

Төрт аяғы болса да,
Етік киіп көрмеген.
Жалқаулығы соншама,
Аттап шықпас бөлмеден.  (Стол)

Үй таза – ол қозғалса,
Белбеуін шешпес тозғанша. (Сыпырғыш)

Біреуі тіп-тік,
Біреуі тықтық.
Етіктің табанын
Бүтіндеп шықтық.  (Шеге мен балға)

Адымдап бірге барамыз,
Шақырса туыс, дос, аға...
Төр – менің орным, қараңыз.
Ал оның орны  босаға.    (Аяқ киім)

Қызып кетсе табаны,
Бар жалғыз-ақ алаңы,
Бар жалғыз-ақ шатағы:
Іздей бастар матаны.   (Үтік)

М ен төбеге қарадым –
Ол төбеге қарады.
Мен еденге қарадым –
Ол еденге қарады.
Деймін де: «Бұл баланың
Қызық екен талабы», -
Айқайлаймын,
Ал оның
Даусы шықпай қалады.    (Айнадағы бейне)

Тәбетін ашсаң,
Тамағы лас, шаң.    (Шаңсорғыш)

Ұзынды-қысқа қос тіл,
Он екі цифрмен дос бұл.   (Сағат)

Танауынан
Су да шығады.
Бу да шығады.   (Шәйнек)

Бірі қашып келеді,
Бірі қуыпкеледі.
Түгеленді түймелер,
Маған да сол керегі.   (Ине-жіп)

Ұйықтайды бөпешің тербегенде
Сонда жатып талпындық сен де, мен де.  (Бесік)

Заттар туралы жұмбақтар

Бір муйізіді, бір көзді. (Ине)

Т иіп кетсе жылаған,

Даусы көпке ұнаған. (Домбыра)

Әй, керемет бір ит бар,

Үй бағады үрмейді,

Аяғы жоқ жүрмейді,

Ұлықсатсыз ол иттен

Адам үйге кірмейді. (Құлып)

Ерте тұрдым,

Алып ұрдым. (Етік)

Ерте тұрдым,

Екі айыр жолға түстім. (Шалбар)

Әшейінде жекесің,

Қарай қалсаң екеусің. (Айна)

Белі букір - алыска тукір (Мылтык)

Үш көзінде жалын-от,
Ал бірақ та жаны жоқ.
Кезектесіп ашылар,
Кезектесіп жұмылар. (Бағдаршам)

Бір көзім "кідір: дейді,
Бір көзім "жүгір” дейді.
Бір көзім "абайла” дейді
"Қарап ал маңайға” дейді. (Бағдаршам)

Бұдан бір қорқады,
Судан бұл қорқады. (Сабын)

Аяғы жоқ,қолы жоқ,
Таппайтұғын жолы жоқ. (Хат)

Күн ашықта құр тұрамын,
Бұлтты күні қыдырамын. (Қолшатыр)

Сырты жаз,
Іші қыс.
Бұл не? (Тоңазытқыш)

Адам және адам мүшелері туралы жұмбақтар

Екі ағайынды,

Е кеуі де бір үйде,
Бірін-бірі көрмейді. (Көз)

Асқар тауда қара орман (Шаш)

Күмбір-күмбір қарағым,
Қартайғанша жарадың. (Құлақ)

Ти, ти десем тимейді,
Тиме десем тиеді. (Ерін)

Тақырда тайдың ізі. (Кіндік)

Сәуле астында жүз ине (Кірпік)

Қос қабыршақ қабысып,
Қарбызға тұр жабысып. (Құлақ)

Түпсіз терең тұңғиық
Бүкіл әлем тұр сыйып (Көз)

Кішкене ғана тостаған,
Жер дүниені бастаған. (Көз) 

Б ірі қысқа, бірі ұзын он бала,

Жұмысында тындыратын сол ғана. (Он саусақ)

Отыз екі орағым бар ғажайып,

Әттен, кейін кетеді ғой азайып.   (Тіс)

Табиғат туралы жұмбақтар

Бір халық аспанда ұшқан, аяғы жоқ,

Ұстаған қолдарында таяғы жоқ.

Күніне талай жерге кетер кезіп,

Нәрсенің бұл секілді саяғы жоқ. (Бұлт)

Көзге ілінбейді,
Жұтсаң білінбейді. (Ауа)

Қолы жоқ, сурет салады,

Тісі жоқ, тістеп алады. (Аяз)

Шым - шытыр,
Шидай қотыр.  (Жұлдыздар)


Қанаты жоқ, ұшады,
Аяғы жоқ, жетеді.
Аузы жоқ,ұлиды.  (Боран)

Ат шаптырым аумағы,
Байқалмайды салмағы.
Мың кессең де ол мейлі,
Жүреді,ұшып өлмейді. (Бұлт)

Қараңғыда жымыңдайды,жанады,
Жарық түссе,бірден сөніп қалады. (Жұлдыз)

Аяқсыз жетіп барады,
Қолсыз есік қағады. (Жел)

А рыстан арқырады,
Орман жарқырады. (Найзағай)

Қуып едім-мойнын бұрмады,
Ұстайын деп едім-қолға тұрмады. (Боран)

Қанаты жоқ – ұшады,
Аяғы жоқ – қашады. (Жел)

Әуеден күбі түсті,
Күбінің түбі түсті. (Күн күркүреуі)

Қонақтап күнде қонар су бетіне,
Сүйсінер барлық адам келбетіне.
Тұлғасы су ішінде көрінеді,
Таңырқап қарап тұрсам суретіне. (Ай)

Дүниеде бір қарбыз бар солмайтұғын,
Жаз шіріп, қыста үсіп тоңбайтұғын.
Жаһанның жерін, суын, жәндіктерін,
Іші кең бәрін салса толмайтұғын. (Көк, аспан)

Тең, тең, тең киіз,
Екі ортасы кең киіз. (Аспан, жер)

Көк жиекті шай табақта,
Алтын алма тербеледі.
Кейде бүркер алма жүзін,
Ұлпа мақта перделер. (Күн)

Сатайын десем ауыр кілем,
Сатпайын десем тәуір кілем (Жер)

Таңмен көзін ашады,

Әдемге нұр шашады. (Күн)

Қыста ғана болады,

Ұстасан қолын тоңады. (Қар)

Гүл-гүл жайнап жер, аспан,

Г үрілдейді сайда өзен.

Гүлжазира жарасқан

Гүлдерімен қай кезен? (Көктем)

С ырылдатады шәйнегн,
Ұнатпаса да жұрт, мейлі.
Тереземіздің әйнегін
Жуады,
Бірақ сүртпейді.   (Жаңбыр)

Жапырақты бояды,
Атырапты бояды.
Бояп-бояп барлығын
Сап-сары ғып қояды.   (Күз)

Қозғалып жүрер жортақ шам,
Барлығымызға ортақ шам.   (Күн)

Ақ көбелек қонды,
Құстар енді тонды.   (Қар)

Киіз үйімнің төбесі
Түбітке толы. О несі?    (Бұлттар)

Төбесінде даланың

Т өбесінде қаланың
Аяғы жоқ –
Жүреді,
Езуі жоқ –
Күледі.       (Күн)

Шымылдық ішінде қап-қара
Ұйықтап жат, дала, жат, қала.  (Түн)

Көктен түседі,
Жер ішеді.      (Жаңбыр)

Түндегі көп шырақты жағып кеткен
Кім кедіп иаң алдына алып кеткен?    (Жұлдыздар)

Жануарлар туралы жұмбақтар

Апан-апан,

Ескі шапан.

Иір қобыз,

Жарық жұлдыз. (Түйе)

Кішкентай ғана бойы бар,

Айналдырып киген тоны бар. (Қой)

А сты тас,

Үсті тас,

Ортасында жанды бас. (Тасбақа)

Кезікті бір жануар,

Үстінде екі тауы бар. (Түйе)

Тастамайды бір елі,

Үйін сүйреп жүреді. (Ұлу,  немесе тасбақа)

Тікірейіп құлағы
Менен бұрын тұрады.
Бойын жазып керіліп,
Беті-қолын жуады. (Мысық)

Еркін самғап ұшсын деп,
Мәпелейміз,баптаймыз.
Бейбітшілік құсы,- деп,
Қайсы құсты мақтаймыз. (Көгершін)

Қ анаты бар ұшпайды,
Жұрт айламен,ұстайды. (Балық)

Күндіз соқыр не деген?
Түнде қалай көреген? (Үкі)

Білесін мекен даласын,
Бірден тауып аласың,
Салыр алып дорбаға,
Жүреді ылғи баласын. (Кенгуру)

Жер бетінде жатқан арқан,
Ұстауға оны бәрі де қорққан. (Жылан)

Қара арғымақ мінгенім,
Қыр айнала жүргенім.
Сегіз найза сенгенім,
Он екі қылыш ілгенім. (Бүркіт)

Өзі ширақ, өзі қу,

Жүрген жері айқай-шу. (Түлкі)

Бір аң бар қайраты көп, болған күшті

Басынан өткізеді әрбір істі. (Арыстан)

Әр түрлі, орта бойлы, ұзын құлақ,

Өзіне міндетпесе, қызмет қылмақ. (Есек)

Белестен шапқан бесті ат,

Бүкір келген желісті ат.

Бейғам елде іздейді,

Малдан күдер үзбейді. (Қасқыр)

Кілемнің түрлеріндей жүндері бар,

Айбаты жан шыдамас үндері бар. (Жолбарыс)

Орманда жоғары

Ғашқа қонады.

Т ұмсығын балға етіп,

Тарсылдатып соғады. (Тоқылдақ)

Орманда сайрайды,

Сайраудан талмайды (Бұлбұл)

Бір топ жынғыл ішінде,

Бір жапырақ қызыл гүл. (қырғауыл)

Ай астында ақ мамық

Жатыр суды жастанып (Аққу)

 

Таусылама, қарандар,

Табиғаттын қызығы?

Суық жақтағы жануар –

Бұтақ-бұтақ мүйізі. (Бұғы)

Туа сала мұрт өсірген мырза,

Пеш түбінде жатқанына ырза.  (Мысық)

Үстінен тоны түспеген,
Сонда да араз қыспенен.  (Аю)

Санай алмай шаршадым –
Найзасы бар қанша мың.
Батыр емес бірақ та,
Қашып жүрер жыраққа.    (Кірпі)

Бітімі, тұрқы –
Аумаған жылқы.
Мәйкесі жолақ –
Айыбы сол-ақ.   (Зебра)

Басында көп-ақ бұтағы,
Адамды көрсе зытады.  (Бұғы)

Тастай қатты бұл шапан,
Қалай жуып жұмсартам?   (Тасбақаның сауыты)

Тұмсығы дөңгелек,
Денесі он бөлек.    (Шошқа)

Жұмыр тасты төрт аяқ
Көтеріп тұр, көп таяп.   (Тасбақа)

Доп пішіндес тасты
Бауырына басты  (Жұмыртқа басқан құс)

Секіреді –
Бала емес.
Сақалы бар –
Шал емес.    (Серке)