Легенды и мифы об
Умай
Ұмай бұлағы
Ерте замандарда ала таулардың етегінде бір
отбасы
мекендепті. Олар ештеңеден таршылық
көрмепті.
Малы да көп, балалары да қайратты һәм ақылды
екен.
Бір
күні бұл үйді де қырсық шалып, кенже
ұлдары
қатты сырқаттанады. Ол күндіз-түні төсекте
дөңбекшіп,
ес-түссіз жатады. Тәуіптер оны ақ аруананың
сүтіне
шомылдырады, жеті ақ қойдың жүнінен басылған
киізге
орайды, борсықтың майын ішкізеді, ауруды қуып
шықпақшы болып, қамшымен сабайды, қазы-қарта, жал-жая жегізеді.
Бірақ бала көрер көзге сола береді. Ата-анасы баласына қалай
көмектесерлерін білмей, қайғыдан қара жамылады. Жиған-терген
байлықтарын түгел, соңғы күміс теңгесіне дейін ұлын емдеген
тәуіптерге беріп, сарп етеді. Бірақ ауруды ешкім жаза
алмайды.
Бір
күні таңертең шешесі үйді жинап жүріп, текеметтің астынан ұлының
кішкентай күніндегі білезікшесін тауып алады. Көп жыл бұрын,
баласының сәби шағында ол жолдан жеті көгілдір ақық моншақ тауып
алып, содан нәрестесіне білезік-бойтұмар істеп берген болатын. Ол
оны тағып жүргенде, барлық пәле-жала бұл үйді айналып өтуші
еді.Мұндай бойтұмарларды бөтен кісіге беруге, сатуға болмайды
деседі. Бірақ не шара?! Бұл – енді қолда бар жалғыз құнды зат.
Бірақ тәуіп ескі ақықтың жеті моншағы түкке тұрмайды деп, бұл
әшекейді алмайды. Әйел сөйтіп құр қол
оралады.
Үйге қайтып келе жатып, ол жайылып өскен бір
ағашты көреді. Кәрі долана әйелге бұтақтарын созып, құдды аялай
құшақтап, жұбатқысы келгендей болады. Бейшара әйел ағыл-тегіл
жылап, анасындай көріп, өзінің қайғы-шерін оған айтып береді. Сонан
соңҰмай анаға тартқан сыйы ретінде ұлының білезігін бұтаққа іледі.
Жүре бергені сол еді, білезіктің жібі үзіліп кетіп, моншақтар
сыңғырлай төменге шашылады. Олар құлап түскен жерлерден сол
сәтінде-ақ құйттай бұлақтар шапшиды. Білезіктегі моншақтардың
санына қарай ол бұлақтар да жетеу екен. Мұндай кереметті көрген
әйел барлық бұлақтан аз-аздан су құйып алып, науқас ұлына ғажайып
суды тезірек ішкізбекке асығып, үйіне жөнеледі. Бала судан бірнеше
ұрттап жұтып еді, демде құлан-таза сауығып шыға
келді.
– Бұл кәрі ағашқа айналған
Әулие-Ана – Ұмайдың өзі, сенің жалбарынған зар дұғаңды естіп,
аяушылық еткен екен, – деді бір кейуана, – өйткені Ұмай
барлық
әйелдер мен балалардың
желеп-жебеуші қамқоры ғой. Сол кезден бері халық арасында бұл жеті
бұлақтың суы шипалы деп есептеледі. Бұлақтар ағып жатқан алапты
жұрт «Ұмай бұлақ» атап кеткен. Егер бұл араға таңертең ерте келсе,
бұлақтың түбінен көгілдір ақық моншақтарды көруге болады дейді.
Алайда оларды Ұмай ана жұрттың бәріне бірдей емес, тек жәрдемге
зәру, жан-жүрегі таза адамдарға ғана көрсетеді
екен.
Родники
Умай
Когда-то давным-давно у подножия пестрых
гор жила одна семья. Все у них было: и стада тучные, и дети
здоровые да умные. Но однажды пришла в юрту беда откуда не ждали:
тяжело заболел младший сын. День и ночь, лежа в постели, метался он
в беспамятстве. Знахари его и молоком от белой верблюдицы умывали,
и в кошму из шерсти семи белых баранов заворачивали, и жиром
барсучьим поили, и камчой хлестали, чтобы болезнь выгнать, и
конским мясом кормили, а мальчик таял на
глазах.
Родители
почернели от горя, не зная, чем ему помочь. Все нажитое богатство
отдали они знахарям за лечение сына, до последней серебряной
монеты, но никто не смог прогнать
болезнь.
И вот однажды
утром мать, прибирая в юрте, нашла закатившийся под кошму детский
браслет мальчика. Когда-то много лет назад, когда сын еще был
младенцем, нашла она на дороге семь бусинок из бирюзы и сделала из
них для малыша браслетик-оберег. Пока носил он его, все беды
обходили их семью стороной.
Говорят, что
такие браслеты нельзя ни отдавать чужим людям, ни продавать, но
делать было нечего. Этот браслет теперь был единственной ценной
вещью в их доме. Да только не взял знахарь это украшение, сказав,
что недорого стоят семь бусинок из старой бирюзы. Ни с чем пришлось
возвращаться женщине домой.
По дороге она
увидела раскидистое дерево. Старая доярка протянула свои ветви к
женщине, точно хотела обнять и успокоить ее. Расплакалась
несчастная и, как матери, поведала ей о своих бедах, а потом,
повесив на ветку браслетик сына в дар богине Умай, собралась было
уже уходить, как вдруг ниточка браслета порвалась и бусины со
звоном скатились вниз.
Там, где они
ударились о землю, тут же забили крошечные роднички. Их было ровно
семь, по числу бусинок в
браслете.
Увидев такое
чудо, женщина набрала воды понемногу изо всех родников и поспешила
домой, чтобы поскорее напоить чудесной водой больного сына. Стоило
мальчику отпить несколько глотков, как он тут же стал
здоров.
- Это сама
богиня Умай, превратившись в старое дерево, услышала твои молитвы и
сжалилась над тобой, - сказала женщине одна старуха, - потому что
Умай - защитница всех детей и
женщин.
С тех пор в
народе вода из этих семи родников считается целебной. Урочище, где
они бьют, люди стали называть Умай булак - родник богини Умай.
Говорят, что если прийти на это место рано утром, можно увидеть на
дне родников бирюзовые бусинки. Однако не всем богиня Умай их
показывает, а только людям с чистой душой, кому нужна ее
помощь.
Umai
spring-legend
In ancient times, a
family lived at the foot of the ALA mountains. They were not short
of anything. He has a lot of cattle, and his children are strong
and smart. One day, this house was also destroyed, and the youngest
sons were seriously ill. He lies unconscious, trying to bulge in
bed day and night.
It is believed that a
person who is not afraid of death will not be able to cope with the
disease, but will be able to cope with it. But the child will
continue to see the same. Parents are covered in black with grief,
not knowing how to help their child. He gives all his accumulated
wealth to the last silver coin to the taupips who treated his son
and spends it. But no one can write a
disease.
One morning, while
cleaning the house, his mother finds a bracelet from her son's
little date under tekemet. Many years ago, when his son was a baby,
he found seven blue agate beads on the road, and then made a
bracelet-talisman for his baby. When he wore it, all the scourges
would go around this house. It is said that such talismans cannot
be given or sold to a stranger. But what measure?! This is the only
valuable item that is now available. But taupe does not take this
decoration, saying that the seven beads of the old Agate are
worthless. The woman thus returns empty -
handed.
On the way home, he sees a tree that has
grazed. The old Hawthorn will stretch out its branches to the
woman, as if to hug and comfort the Kuda. The poor woman cries
softly, sees herself as her mother and tells her about her sorrows.
Then, as a gift to the mother, Mumai put her son's bracelet on a
branch. It was then that he walked, the thread of the bracelet
broke off, and the beads scattered down like a jingle. From the
places where they fell, at the same time, streams rush like a
whirlpool. According to the number of beads on the bracelet, it
turns out that the springs are also seven. Seeing such a miracle,
the woman poured water from all the springs little by little,
hurried to her sick son to drink the miraculous water as soon as
possible and went home. The boy swallowed a few gulps of water, and
his breath came out of his
throat.
– It turns out that the Saint-Mother – Umai,
who turned into an old tree, heard your pleading prayer and took
pity, - said one woman, - because Umai is all "I don't know," he
said. Since that time, it has been popularly believed that the
waters of these seven springs are healing. The basin where the
springs flow is called "Umai Bulak". They say that if this bee
comes early in the morning, you can see blue agate beads at the
bottom of the spring. However, it turns out that Umai Ana shows
them not to everyone, but only to those who need help and are pure
in heart.