Мақала

Қалыптастырушы бағалау оқыту мен оқуды жақсартудың тиімді құралы

Самбулатова Гульшат Шукуровна, Султанова Айгуль Сартаевна

Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасының

«Қостанай қаласы білім бөлімінің физика-математикалық лицейі» КММ

Қостанай қаласы, Қазақстан Республикасы

Аңдатпа. Бұл мақалада жалпы білім беретін мектепте бүгінде қалыптастырушы бағалаудың оқыту мен оқуды жақсартудағы тиімді жолдары қарастырылады. Бұл «жаңа» бағалау түрі «қалыптастырушы» немесе «оқуды жақсарту үшін бағалау» деп аталады және ол оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастыруға арналған тиімді тапсырмалар жинағы. Бұл бағалау жүйесі оқушылардың жеке деңгейіндегі жетістіктерін бақылауға мүмкіндік беріп, білім сапасын арттыруға айтарлықтай ықпал ететіндігін айтқымыз келеді. Оқытуды жақсарту үшін біздер 4 сынып оқушыларының қатысуымен зерттеу жүргіздік: ата -аналар, мұғалімдер, сонымен қатар тіл мамандары, себебі тілді үйренуші оқушылар, өз білімдерінің нәтижесін көргенде және сол нәтижеге қандай жолмен жеткендігін түсінгенде олардың пәнге, тіл үйренуге деген қызығушылықтары артады.Мақалада осы зерттеудің кейбір нәтижелері, атап айтқанда, мектепте өазаө тілін оқытуда оқушылардың, ата -аналардың, мұғалімдер мен тіл мамандарының қарым -қатынасын зерттеу нәтижелері ұсынылған.

Түйінді сөздер: бағалау, үйрету, мектепте , тапсырмалар,оқытуды жақсарту

Қалыптастырушы бағалау жинақтарын тиімді пайдалану негізінде 4 сынып оқушыларының оқу сапасын және дамуын бағалау жүйесін қалыптастыруға арналған тапсырмалар жинағы.

Кіріспе

Мақсаты

Қалыптастырушы бағалау жинақтарын тиімді пайдалану негізінде 4 сынып оқушыларының оқу сапасын және дамуын бағалау жүйесін қалыптастыру арқылы білім деңгейін арттыру.

Өзектілігі

1) оқушымен тиімді кері байланысты қамтамасыз етуге көмектеседі;

2) оқушылардың өз бетінше оқу процесіне белсенді қатысуына ықпал етеді;

3) бағалау нәтижелерін ескере отырып, педагогикалық іс-әрекетті үнемі түзетуде қолдана аламыз;

4) ынталандыру деңгейін арттыруға бейімделген;

5) өз білімін өз бетінше бағалай білуге септігін тигізеді.

Форматы:

1. Тапсырмалар оқытудың екі дағдысын қамтиды.

2. Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары қойылған.

3. Бағалау критериялары берілген.

4. Орындау уақыты көрсетілген.(10-20м)

5. Тілдік бағдар бойынша тапсырмалар қамтылған.

6. Дескрипторлары берілген.

Бүгінгі таңда білім беру мазмұнында елеулі өзгерістер орын алды: оқудың негізгі мақсаты ретінде пәндік білім, білік, дағдыдан басымдық оқушының құзыреттілігін қалыптастыруға ауыстырылды. Бұл өз кезегінде бағалау жүйесіндегі өзгерістерге әкелді.Оқу қиынға соғатын оқушылардың оқуға деген құштарлығы жоғалатыны белгілі. Оқушыларды бағалауда оқыту мен оқудағы жаңа көзқарас бұл мәселені шешуге көмектеседі. Бұл «жаңа» бағалау түрі «қалыптастырушы» немесе «оқуды жақсарту үшін бағалау» деп аталады және ол оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастыруға арналған. Бұл бағалау жүйесі оқушылардың жеке деңгейіндегі жетістіктерін бақылауға мүмкіндік береді, бұл білім сапасын арттыруға айтарлықтай ықпал етеді.Оқытуды жақсарту үшін қалыптастырушы бағалаудың негізгі компоненттері: 1) оқушымен тиімді кері байланысты қамтамасыз ету; 2) оқушылардың өз бетінше оқу процесіне белсенді қатысуы;3) бағалау нәтижелерін ескере отырып, педагогикалық іс-әрекетті үнемі түзету;4) ынталандыру деңгейін арттыру;5) өз білімін өз бетінше бағалай білу.Бір-бірін бағалау оқушыларға бір-бірін оқуға, өзара қолдау көрсетуге қажетті кері байланыспен қамтамасыз етуге және бір-бірін пайымдауға, талқылауға, түсіндіруге және сынауға мүмкіндік береді. Бір-бірін сәтті бағалау өзін-өзі бағалауды дамытуға көмектеседі және сайып келгенде, оқушылардың өздерінің оқу үлгерімі үшін жауапкершілікті арттыруға дайын болуын қамтамасыз етеді.

Әдістеме

Оқушыларды өзін-өзі және бірін-бірі бағалауға ынталандырудың көптеген жолдары бар, олар өз жұмыстарын бағалаудан тыс. «Өзін-өзі бағалау – бұл өзіңді, жетістіктерің мен кемшіліктеріңді бағалау».«Өзін-өзі бағалауды оқу үдерісіне енгізу оңайырақ, егер оқушыда басқа бағалау тәжірибесі болмаса, ол сыртқы бағалаудың әсерін сезінбесе, яғни ол бірден дамыта оқыту режимінде оқуға кірісті, дағдыларды меңгереді. Оқушылардың өзін-өзі бағалауынан кейін жүргізілетін мұғалімнің ауызша бағалауының негізгі рөлі, біріншіден, оқушының өзін мақтауын немесе сезінуіне жол бермеу үшін оның жұмысының оң және теріс жақтары туралы айтқан пікірлерін теңестіру болып табылады.Қалыптастырушы бағалаудың барлық стратегияларына тән белгілі бір критерийлердің болуы, мысалы, орындалған жұмыстың нәтижесі бойынша сабақтың сәтті өту дәрежесі немесе оқушылардың презентация кезінде бір-біріне сұрақ қоюы және т.б. Бағалаудың анық критерийлерін оқушылар өз бағалау схемаларын жасаған кезде құрастыра алатын негіз ретінде пайдалануға болады.

Ұсыныстар

«Оқушылардың білімін бақылау – білім сапасын бағалаудың негізгі элементтерінің бірі. Мұғалімдер күнделікті оқушылардың оқу әрекетін бақылайды. Жалпы білім берудегі нәтижелерді бағалаудың заманауи тәсілі аса маңызды. Тәсілдердің өзі және бағалау критерийлерін таңдау әлдеқайда мұқият болуды талап етеді. Сонымен бірге олар педагогикалық және таңдамалы диагностика мақсатында бағалау нәтижелерін пайдалану мүмкіндігіне аса сақтықпен қарай бастады.Оқу үрдісінде мотивацияны қалыптастыруға қалай ықпал етуге болады? Бағалау мақсаттарының бірі – оқушылардың мақсатты оқуға деген ынтасын дамыту. Оқу-тәрбие үрдісінде ынта-жігерді арттырудың бірқатар ғылыми әзірленген жолдары бар. Оларды пайдалану бағалау процесіне байланысты көптеген қиындықтарды болдырмауға көмектеседі.Қалыптастырушы бағалау жинақтарын тиімді пайдалану негізінде 4 сынып оқушыларының оқу сапасын және дамуын бағалау жүйесін қалыптастыруға арналған тапсырмалар жинағын жүйелі қолдану оқушылардың алған білімдерін шыңдауға, өз бетінше тапсырманларды орындауға бейімдейді.Оқушылар қалыптастырушы бағалау жинақтарын жүйелі пайдалану арқылы ,өз бетінше жұмыс жасауға үйренеді.Қолжетімді балдарды жинау барысында, тапсырманы ізденіп өз бетінше орындауға деген құлшыныстары артады..Тыңдалым- Айтылым-Оқылым-Жазылым- дағдылары жүйелі қалыптасады.Әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды өз бетінше орындауға бейімделеді, сабақта алған біліммен ұштастырады.

Қорытынды.

Бағалау жүйесі оқушылардың оқу жетістіктері туралы ақпараттарды алуға және қолдануға бағытталған саясаттың, түрлі құрылымдар мен құралдардың, тәжірибелердің байланысы болып саналады . Оқушылардың оқу жетістігін критериалды бағалау жүйесінің қазақстандық әдістемесі педагогикалық өлшеулер аясындағы білім беру саясатын дамытудың толыққанды тәсілдерін көрсетіп, бағалаудың барлық элементтерін қамтиды (ережелер, түрлер, механизмдер, рәсімдер, құралдары, есеп беру және т.б.). Қалыптастырушы бағалау жинақтарын тиімді пайдалану негізінде 4 сынып оқушыларының оқу сапасын және дамуын бағалау жүйесін қалыптастыру тапсырмаларын жасау дәстүрлі бағалау жүйесін талдауды есепке ала отырып критериалды бағалау негізінде жүргізілді. Жинақ мазмұны оқушылардың мектепте алған білімдерін жеке қолданып орындауға негізделеді.1. бағалау критерийлерге негізделеді; 2. бағалау оқу барысындағы үздіксіз мәліметтерді жинауды қарастырады; 3. бағалау нәтижелері оқытуды түзету, оқушыларды ынталандыру, баға қою, есеп беруге дайындалу, оқу бағдарламалары мен жоспарларын жетілдіру, басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін қолданылады. Қалыптастырушы бағалау жинақтарын тиімді пайдалану негізінде 4 сынып оқушыларының оқу сапасын және дамуын бағалау жүйесін қалыптастыру тапсырмаларында жинақталып берілген тапсырмаларды оқушылар өте жоғары деңгейде және уақыт нормасына сай орындайды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Р.Х.Шәкіров, А.А. Бүркітова, О.И. Дудкина. Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау. Әдістемелік құрал – Б.: «Білім», 2012 ж

2.Ксензова Г.Ю. Мұғалімнің бағалау іс-әрекеті. Оқу-әдістемелік құрал. М-2002

3.Ожегов С.И. Орыс тілінің сөздігі, 20-шы басылым. 1989

4.А.А. Красноборов. Критериалды бағалау. Пермь 2010 ж

Авторлар туралы мәлімет